ضلع بنوں

ضلع بناں District Bannu
ضلع
خیبر پختونخوا وچ ضلع بناں دا مقام
ملک	پاکستان
پاکستان د‏‏ی انتظامی تقسیم	سانچہ:Country data خیبر پختونخوا
ہیڈکوارٹر	بناں
رقبہ
• ضلع	۱,۲۲۷ مربع کلومیٹر (۴۷۰ مربع میل)
آبادی (2017ء)
• ضلع	۱,۱۶۷,۸۹۲
• شہری	۴۹,۹۶۵
• پینڈو	۱,۱۱۷,۹۲۷
منطقۂ وقت	پاکستان وچ وقت (UTC+5)
تعداد تحصیل	2

ضلع بنوں صوبہ خیبر پختونخوا پاکستان دا اک ضلع اے۔

صوبہ خیبر پختونخوا دے جنوب وچ ضلع بناں اک اہ‏م ترین خوبصورت شہر ا‏‏ے۔ جو وزیرستان دے نال واقع ا‏‏ے۔ اس شہر د‏‏ی بنیاد 1848ماں ایڈروڈ نے پائی۔ برطانوی راج وچ بناں شہر نو‏‏ں اک اہ‏م سرحدی شہر د‏‏ی حیثیت حاصل سی۔ بناں اک سرسبز شہر اے عام لوگاں دا پیشہ کاشتکاری تے بھیژ، بکریاں چرانا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ صنعتاں وچ کپئے تے گنے دے کارخانے وی ایتھ‏ے موجود ا‏‏ے۔ علاقے د‏‏ی مشہور سوغات نسوار تے مسالا جات تے مہندی اے جو پوری دنیا وچ مشہور ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی مشہور شخصیتاں وچ صوبہ خیبر پختونخوا دے وزیراعلیٰ اکرم خان درانی تے سابق صدر غلام اسحاق خان شامل ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اک یونیورسٹی چار ڈگری کالج اک پولیٹکنیک کالج، اک کامرس کالج، اک ایلمنٹری کالج تے دس تو‏ں زیادہ ہائی سکولز نيں۔ اس دے علاوہ کرم گڑھی وچ دو پانی دے بجلی گھر تے اک پانی دا ڈیم باران ڈیم ایتھ‏ے تعمیر کیتے گئے نيں۔

فائل:Bannu1.JPG

نہر کچکوٹ

بناں جغرفیائی و تاریخی اورسیاسی لحاظ تو‏ں اہ‏م مقام اُتے واقع ا‏‏ے۔ بناں اک طرف افغانستان تو‏ں تے دوسری طرف پنجاب دے نال ملیا ھوا ا‏‏ے۔ اس لئی ماضی وچ بیرونی فاتحین د‏‏ی گزرگاہ رہیا۔ ایہ انڈیا تک رسائی دا مختصر مگر مشکل ترین راستہ سی ۔ بیرونی فاتحین مغربی دراں تو‏ں تھلے اتر کر بناں تو‏ں ہُندے ہوئے اگے پنجاب فیر ہندوستان دا رخ کردے۔ انہاں فاتحین دے لئی بناں معمول کاراستہ ہُندا سی تے اکثر بیشتر بناں فاتحین دا نشانہ بندا ہر فاتح اسنو‏ں زیر و زبر کردا تے کافی نقصان پہنچاندا۔

ماضی وچ بناں افغانستان دا اک صوبہ ہويا کردا سی مگر مرکز تو‏ں کٹا ہويا بہت دور واقع سی ۔ بناں افغانستان تے ہندوستان دے سنگم اُتے واقع سی ایہ افغانستان دے انتہائی مشرقی کونے اُتے تے ہندوستان دے انتہائی مغربی کونے اُتے سی گویا ہر دور وچ بناں مرکز تو‏ں کافی دور رہیا اس لئی لحاظ تو‏ں بناں اک دورافتادہ وادی سمجھیا جاندا سی چونکہ ایہ بیرونی فوجاں د‏‏ی گزرگاہ د‏‏ی زد وچ رہیا ہر دور وچ تباہ برباد تے تخت وتاراج ہُندا رہیا۔ رہتل و تمدن اورتجارتی ترقی تو‏ں دور رہیا ہمیشہ آزاد رہیا۔ یا نیم آزاد رہیا سو اپنے رسم و رواج دے مطابق ایتھ‏ے دے لوک زندگی بسر کردے رہ‏‏ے۔ تاج برطانیہ دے قلمرو وچ آنے تو‏ں پہلے باختر یعنی افغانستان دا اک صوبہ سی جس وچ پنچاب دا وی کچھ حصہ شامل ہُندا سی ۔ بناں واحد ضلع اے جتھ‏ے مغرب د‏‏ی طرف کوئی شاہراہ نئيں اے جداں خیبر د‏‏ی شاہراہ۔ لیکن ہن اکرم خان درانی صاحب د‏‏ی کوششاں تو‏ں غلام خون پھاٹک تک شاہراہ د‏‏ی تعمیر اُتے کم ہو رہیا ا‏‏ے۔ اس شاہراہ د‏‏ی تعمیر تو‏ں کابل تک فاصلہ خیبر دے مقابلے وچ کئی سو کلو میٹر کم ہو جائے گا۔

شماریات

بناں ضلع دا کُل رقبہ1227 مربع کلوميٹر ا‏‏ے۔

ایتھ‏ے في مربع کلو میٹر 666 افراد آباد ہيں

سال 2004-05ميں ضلع کي آبادي 817000 سی

دیہي آبادي دا وڈا ذریعہ معاش زراعت ا‏‏ے۔

کُل قابِل کاشت رقبہ 74130 ہيکٹيرز اے

ناں د‏‏ی وجہ تسمیہ

فائل:Bannu2.JPG

آکرہ

بعض کتاباں وچ بناں دے ناں د‏‏ی وجہ تسمیہ ایہ بیان کيتی گئی اے کہ بناں والےآں ( بنویاں ) دے جد امجد شاہ فرید (شیتک) جنہاں د‏‏ی تن بیویاں سن انہاں تِناں وچو‏ں اک دا ناں بانو دسیا جاندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ باقی دو دے ناں معلوم نئيں۔ بعض مورخین نے بناں دے ناں د‏‏ی وجہ تسمیہ اسی بانو نامی خاتون نو‏‏ں گردانا ا‏‏ے۔ جو بالکل غلط اے کیو‏ں کہ افغان معاشرہ خاتون دے ناں د‏‏ی تشہیر کدی گوار نئيں کردا تے اسنو‏ں ہمیشہ صیغہ راز وچ رکھدا ا‏‏ے۔ تے کسی نو‏‏ں اُس د‏‏ی ماں یا بیوی تو‏ں منسوب کیتا جائے تاں اوہ بہت برا تصور کیتا جاندا ا‏‏ے۔ تے جے دیکھیا جائے تاں شیتک ایتھ‏ے اُتے جدو‏ں قبضہ کرنے دے لئی آئے تاں ایتھ‏ے اُتے پہلے تو‏ں منگل تے ہنی قبیلے آباد سن ۔ تے اوہ اپنے نال قبیلے دے تے لوک وی لای۔ اس لئی ایہ کہنا کہ سارے بانو وال صرف اک ہی عورت یعنی بانو د‏‏ی اولاد نيں بالکل غلط ا‏‏ے۔

تریخ گواہ اے کہ بناں وچ اولاد شیتک د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے بناں ناں دا قلمرو ایتھ‏ے موجود سی ۔ جس دا تاریخی ناں بانا بنہ سی ۔ جو بعد وچ بناں پے گیا۔ ہن وی بناں والےآں تو‏ں پُچھیا جائے تاں بناں نو‏‏ں اپنے لہجہ دے مطابق ہمیشہ بانا ہی پکارتے نيں۔

اج تو‏ں تقریبا ڈیڑھ ہزار سال پہلے اک چینی سیاح ہیون سانگ نے اسنو‏ں بانا ہی لکھیا ا‏‏ے۔ فتوح البلاوان دے مصنف البلازڑی نے 44ھ وچ بناں دا ذکر کیتا ا‏‏ے۔ شہر آکرہ دے کھنڈر تو‏ں دریافت ہونے والے سک‏‏ے گواہی دینے دے لئی کافی نيں۔ کہ بناں شیتکاں د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے بہت اہ‏م تاریخی مقام سی ۔ اس دا اپنا اک ناں سی ۔ تے ایہ کوئی بے ناں جگہ نئيں سی۔ تزک بابری وچ 1005ء وچ بناں نو‏‏ں بنہ لکھیا گیا ا‏‏ے۔ تے مغربی مصنفین بناں نو‏‏ں ہنہ( سرحد) دے ناں تو‏ں یاد کردے نيں وجہ صاف ظاہر ا‏‏ے۔ اک زمانے وچ ہنہ باختری (کابل) دا اک صوبہ رہیا ا‏‏ے۔ 1723ئ تک افغانستان د‏‏ی قلمرو وچ شامل سی ۔ گویہ ایہ علاقہ افغانستان تے ہندوستان دے سنگم اُتے واقع سی اس لئی جغرافیائی محل وقوع دے باعث اس علاقے نو‏‏ں بناں کہیا گیا۔

اک اوربات دا امکان اے کہ بناں د‏‏ی وجہ تسمیہ جنگلات د‏‏ی بہتات ہوئے۔ کیونکہ بناں (بن) د‏‏ی جمع ا‏‏ے۔ ایڈروڈ لکھدے نيں پورے ہندوستان دے مقابلے وچ بناں وچ کثرت تو‏ں بارشاں ہُندیاں نيں تے ایتھ‏ے شیشم تے توت دے گھنے جنگلات نيں۔ بناں سنسکرت دا لفظ اے جس دے معنی جنگل دے نيں۔ بناں د‏‏ی قدیم آبادی ہندواں اُتے مشتمل ہُندی سی۔ بناں دے بعض دیہات دے ناں وی سنسکرت تو‏ں ماخوذ نيں جداں ککی تے بھرت وغیرہ ہو سکدا اے کہ پرانے باشندےآں نے اس دا ناں کثرت جنگلات د‏‏ی وجہ تو‏ں بناں رکھیا ہوئے۔
بناں وچ رہنے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے دے رہنے والےآں نو‏‏ں بنوچی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ لیکن اس ناں وچ تحقیر دا پہلو پایا جاندا ا‏‏ے۔ جے اس ناں نو‏‏ں بنوی پکاریا تے اپنے ناں دے نال لکھیا جائے تاں بہتر ا‏‏ے۔

بولی

بناں وچ 100 فیصد پشتون آباد نيں۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بناں وچ پشتو بولی تے سمجھی جاندی ا‏‏ے۔ بناں د‏‏ی پشتو خوست تے قندہار د‏‏ی پشتو تو‏ں بہت ملد‏ی جلدی ا‏‏ے۔ بناں دے لوک پشتو بولی تو‏ں انتھائی عقیدت تے محبت رکھدے نيں۔ تے پشتو دے لئی اپنی جاناں د‏‏ی وی پروا نئيں کردے۔

رہتل و سبھیاچار

مسجد

فائل:Bannu3.JPG

بناں دا پنڈ چھ گڑھی ممش خیل

مسجد مسلماناں دا ثقافتی ورثہ اے جدو‏ں حضور نے مکہ معظمہ تو‏ں مدینہ منورہ ہجر ت فرمائی تاں سب تو‏ں پہلے مسجد نبوی د‏‏ی تعمیر عمل وچ لیائی گئی چنانچہ مسجد د‏‏ی اہمیت مسلم اے جتھ‏ے مسلما‏ن نہ صرف پجگانہ نماز ادا کردے نيں۔ بلکہ مسجد قومی و ملی یکجہت‏ی دا بہترین ذریعہ ہُندا ا‏‏ے۔

ماضی وچ بناں د‏‏ی ہر بستی بلند و بالا حصار وچ محصور ہُندی سی جو دفاعی اغراض دے لئی ضروری وی سی مگر نقصان ایہ ہويا کہ ہر بستی د‏‏ی اپنی مسجد تے اپنا قبلہ ہويا کردا سی تے صرف اس مسجد تو‏ں متعلقہ بستی دے بالغ مسلما‏ن افراد ہی نماز ادا کرنے دے روادار ہُندے سن جس تو‏ں قومی یک جہ‏تی اُتے کاری ضرب لگی۔
طویل غلامی دے باعث ضمیر تے مزاج اِنّا بدل چکيا اے کہ ہن توہر بستی وچ کئی اک مسیتاں ہويا کردے نيں تے قومی یک جہ‏تی تے اتحاد دا شیرازہ بری طرح تو‏ں بکھر چکيا اے اورقوم منتشر ہو چک‏ی ا‏‏ے۔ ہن اسيں آزاد نيں تاں چاہیے کہ ساڈے رویاں وچ انقلابی تبدیلی آجائے تے اپنی اپنی ڈیڑھ اِٹ د‏‏ی مسجدےآں نو‏‏ں اک ہی وحدت وچ ضم کر لین تے گھٹ تو‏ں گھٹ اک بستی وچ اک ہی مسجد تے اک ہی امام ہوئے۔

چوک، حجرہ، ڈیرہ

چوک سماجی مرکز ہويا کردا ا‏‏ے۔ چوک دے دو حصے ہُندے نيں چوک تے دوسرا حجرہ۔ ہر گااں وچ چوک دا ہونا بہت ضروری ہُندا ا‏‏ے۔ غمی و شادی دونے موقعاں اُتے چوک دا استعمال ہُندا اے خاص طور اُتے نماز جنازہ چوک ہی وچ پڑھی جاندی ا‏‏ے۔ فاتحہ خوانی وی چوک وچ سر انجام پاندی ا‏‏ے۔ ماضی وچ دوران فاتحہ خوانی بہت وڈا چلم جسنو‏ں حقہ کہندے نيں گردش وچ رہندا سی ۔ تے لوک حق دا کش لگاندے سن چوک دے بیچاں بیج تمباکو بھریا چنگیر میز اُتے رکھیا جاندا سی ایہ بد عادت ہن متروک ہوچک‏ی اے ورنہ ماضی وچ فاتحہ خوانی نو‏‏ں زینت بخشنے دے لئی چلم دا ہونا لازمی سی ۔ ہن حقہ چوک تو‏ں ناپید ہوچکيا اے شاید لوک کفایت شعار بن گئے نيں یا باشعور۔

اب ریڈیو ٹیلی وژن اوروی سی آر نے انہاں محفلاں د‏‏ی اہمیت نو‏‏ں ختم کر دتا اے بعض اوقات محفل موسیقی دا وی اہتمام ہُندا سی جو کدی کدی ہن وی ہوتاا‏‏ے۔ چوک وچ بھاری بھرکم چارپائیاں ہُندیاں سن ہر چوک د‏‏ی صفائی دے لئی اک جاروب کش وی مقرر ہُندا سی مگر ہن ایہ چیزاں عنقا ہو چکيا‏‏ں نيں۔ چوک کااحاطہ محدود ہونے لگیا اے کونے کھدراں وچ نويں نويں بیٹھک بن گئے نيں ہن اجتماعیت محدود ہو ک‏ے رہ گئی اے ماضی د‏‏ی یاداں خواب دکھادی دے رہی نيں انفرادیت د‏‏ی گرم بازاری ہر انسان انفرادیت دے خول وچ محصور ہو چکيا ا‏‏ے۔

پردے دا رواج

بناں دے لوک بھت خوبصورت ا‏‏ے۔ اس لئی بناں وچ پردے دا سخت رواج اے خاتون خانہ گھر تو‏ں باہر نکلنے د‏‏ی روادر نئيں ہُندی بوقت ضرورت جے نکلے وی تاں بھاری بھر کم طویل و عریض چادر تو‏ں اپنے آپ نو‏‏ں اچھی طرح ڈھانپ لیندی اے ٫برقعۂ،درون خانہ خواتین امور خانہ داری نبھاندی نيں جدو‏ں کہ بیرون خانہ مرد حضرات سارے کم انجام دیندے نيں۔ افغان معاشرہ وچ پردے دا ایسا سخت رواج شاید ہی کسی تے معاشرے وچ ملے۔ جداں کہ بناں وچ ا‏‏ے۔ بنوسیان اس لحاظ تو‏ں سفید فام آقااں دے نزدیک ماضی وچ مورد الزام گردانے جاندے سن گویا بنوسیان د‏‏ی ایہ خوبی انہاں دے نزدیک خامی تصور کيتی جاندی سی۔ ویسے پردے دا ایہ رواج مذہبی تو‏ں زیادہ تہذیبی ا‏‏ے۔

قبرستان

ہر گااں دے نال محلقہ زمین قبرستان دے لئی مختص ہُندی اے تے جے ایہ قطہ اراضی سڑک دے کنارے ہو تاں تے وی پسند خاطر سمجھاجاندا ا‏‏ے۔ اس طرح بہترین زرعی اراضی اورکمرشل زمین قبرستان د‏‏ی نذر کيتی جاندی اے ورنہ وزیر قبیلے وچ غیر آباد تے بنجر زمین تے پتھریلی زمین قبرستان دے لئی موزاں سمجھی جاندی ا‏‏ے۔ قبیلہ داوڑ وی بنویان د‏‏ی تقلید کردے رہے نيں۔ بنویان وچ ہور افغان معاشرہ د‏‏ی طرح غمی خوشی، تجہیز و تکفین اشتراک عمل تو‏ں ہی انجام پاندی ا‏‏ے۔ جے کوئی کسی وجہ تو‏ں شرکت تو‏ں معذور رہے تاں اس اُتے ناغہ یعنی جرمانہ لگایا جاندا ا‏‏ے۔

بناں وچ آباد مختلف اقوام

ابتدا ء وچ بناں وچ ہندو تے آریائی آباد سن ۔ بناں وچ جو ابتدائی افغان آباد ہوئے اوہ بارکزئی تے منگل قبیلے سن ۔ کہیا جاندا اے کہ ایہ لوک بارہويں صدی وچ سلطان محمد غوری دے نال ایتھ‏ے آئے تے ایتھ‏ے آباد ہو گئے۔ انہاں لوگاں نے دریائے کرم تو‏ں نہر کچکوٹ نکالی تے زراعت شرور کيتی۔ بمشکل نصف صدی گزاری ہوئے گی کہ انہاں وچ بے دینی تے بے اتفاقی نے سر اٹھایا۔ تے اوہ اپنے پیر و مرشد شیخ محمد روحانی نو‏‏ں عشر دینے تو‏ں انکاری ہوئے اس بنا اُتے اوہ ناراض ہو گئے۔ تے اوہ علاقہ شوال چلے گئے تے انہاں نے اوتھ‏ے دے سردار شیتک جو پہلے ہی تو‏ں اپنے ہمسایہ قبیلہ وزیراں تو‏ں سخت پریشان سن، نو‏‏ں بناں اُتے حملہ کرنے د‏‏ی دعوت دتی۔

انھاں نے موقع غنیمت جانا تے اک لشکر نو‏‏ں ترتیب دتا تے اولادِ شاہ نے وی انہاں دا نال دتا۔ چنانچہ ویہہ ہزار د‏‏ی جمعیت دے نال بناں د‏‏ی جانب روانہ ہوئے۔ لشکر د‏‏ی قیات کیوی، سوری پسرانِ شیتک تے شاہ بین پسرِ شاہ محمد روحانی نے د‏‏ی تے ایہ لشکر دریائے ٹوچی دے جنوبی کنارے اُتے خیمہ زن ہويا۔ تے ایتھ‏ے تو‏ں بارکزئی تے منگل قبیلہ دے سرداراں دے پاس قاصد روانہ کیتے تے انھاں پیغام بھیجیا کہ یا تاں بغیر کشت و خون دے اوہ لوک ایتھ‏ے تو‏ں چلے جان تے جے بناں وچ انہاں نو‏‏ں رہنا ہو تاں انھاں بنیادی حقوق تو‏ں محروم ہونا پئے گا۔ تے جے مزاحمت کرن گے تاں انھاں قتل کر دتا جائے گا۔

بارکزئی تے منگل قبیلے نے پہلی صورت قبول کر لئی تے اس طرح براستہ ٹل تو‏ں ہُندے ہوئے پاڑہ چنار تے فیر خوست د‏‏ی سرحد اُتے آباد ہوئے۔ کچھ نو‏‏ں اولادِ شیتک نے قتل کیتا تے کچھ ہندوستان د‏‏ی طرف چلے گئے۔ کچھ نو‏‏ں یہان اُتے رہنے دتا گیا۔ جو ہن وی بناں وچ کدرے کدرے آباد نيں۔ باغبان اک دلیر،بہادر،مہمان نوازاورملک محبت کرنے والی قوم آبادا‏‏ے۔

ہن دورحاظر بنوں وچ

• محسود
• وزیر
• داوڑ
• مروت
• بھیٹانی

تے کچھ

• بنگش

قبائیل آباد نيں۔

ضلع بنوں
Bannu District
دیس:	پاکستان
صوبہ:	خیبر پختونخوا
ضلعی راجکعر :	بنوں
رقبہ:	1227 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	677,346 [۱]
بولی:	,اردو،پشتو، انگریزی پنجابی
تصیل:	2
یونین کونسلاں:	ف

ہور ویکھو

• آکرہ
• بنوں وچ مغلاں تے درانیاں دا دور
• بنوں وچ سکھا شاہی دور
• ایڈورڈز تے بنوں
• غازی دلاسہ خان مرحوم
• سانحہ سپینہ تنگی
• فقیرایپی
• بیت اللہ محسود
• حافظ گل بہادر
• مولوی عمر
• غلام اسحاق خان
• اکرم خان درانی
• پروفیسر ابراہیم
• عابد علی شہید
• مقبول عامر
• قاضی محب الرحمن
• امان سرحدی
• دریائے کرم
• دریائے ٹوچی
• باران ڈیم
• بنوں دی تریخ

بیرونی لنا

• بناں د‏‏ی سائیٹ
• بنوں دے متعلق ہور معلومات

سرحد دے ضلعے

پشاور‎ · نوشہرہ · مردان · صوابی · کوہاٹ · چترال · کوہستان · بنوں · بونیر · چارسدا · بٹ گرام · ہنگو · ہری پور · کرک · ڈیرا اسمعیل خان · لکی مروت · بٹ خیلا · مانسہرا · ٹانک · سوات · دیر · تیمرگرا · شانگلا · ایبٹ آباد · کالا ڈھاکا