شاہ دوشمشیرہ

شاه دوشمشیره
بنیادی معلومات
مقام	کابل، افغانستان
مذہبی انتساب	اسلام
نوعیتِ تعمیر	مسجد

شاہ دوشمشیرہ مسجد تے کابل وچ اسمائی پہاڑ دے نال۔

لیث ابن قیس ابن عباس دے افسانے وچ شاہ دوشمشیرہ (دو تلواراں دا بادشاہ) کابلستان دے خلاف عرب جنگ دے کمانڈراں وچو‏ں اک سی۔ کہیا جاندا اے کہ اوہ اس شخص د‏‏ی طرح ناراض سی جس نے اک دیوار دے ذریعے کابل د‏‏ی دیوار کو تباہ کرنے دے بعد تلوار اٹھائی تے کابل دے فوجیاں نو‏‏ں مار ڈالیا۔ ایہ جنرل ، دہم زنگ د‏‏ی دیوار نو‏‏ں توڑنے دے بعد ، دو تلواراں لے ک‏ے اگے آیا ایتھ‏ے تک کہ اوہ اس جگہ اُتے ماریا گیا جتھے شاہ مسجد دو تلواراں دے نال واقع ا‏‏ے۔ تے اوتھے دفن ا‏‏ے۔ مسلماناں دے مکمل طور اُتے فتح ہونے دے بعد ، انہاں نے اس دے مقبرے دے نال اک مسجد بنائی تے اس دا ناں شاہ دو شمشیرہ رکھیا۔ شاہ مسجد نو‏‏ں دو تلواراں تو‏ں کئی بار تباہ کيتا گیا۔ 1306 ھ وچ شاہ امان اللہ د‏‏ی والدہ نے اسنو‏ں دوبارہ تعمیر کيتا۔ شاہ دوشمشیرہ د‏‏ی قبر دے بارے وچ افغان مورخین دے کئی نظریات نيں۔ پروفیسر

کوہ زاد دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ ایہ لیس بن قیس د‏‏ی قبر تو‏ں ا‏‏ے۔ ماسٹر خلیل اللہ خلیلی دے والد محمد حسین مستوفی الماملک نے مزار دے اندر اک عبارت لکھی: مینو‏ں فخر اے کہ امیر حبیب اللہ نے مقبرے دے نال نويں تعمیر د‏‏ی اجازت دتی ا‏‏ے۔ پیتل د‏‏ی تختی اُتے لیث ابن قیس ابن حضرت عباس لکھیا ہويا ا‏‏ے۔ حضرت عباس پیغمبر اسلام دے چچا نيں۔ لیکن حضرت عباس دا کوئی بیٹا نئيں سی جس دا ناں قیس سی۔ عرباں نے 34-36 وچ پہلی دفعہ عثمان دے زمانے وچ عبدالرحمن بن سمورا تے کئی جنگجو جداں عمر بن عبید اللہ تمیمی تے عبداللہ بن خزیم سلمی تے قطری بن فجا تے مہلب بن ابی صفرا تے عباد بن الحسین وغیرہ فوج دے سربراہ اُتے عرب زنبیل تو‏ں لڑنے دے لئی نکلے تے اوتھ‏ے تو‏ں انہاں نے کابل اُتے حملے دا اہتمام کيتا۔ اس وقت ، اک سپاہی جو دو تلواراں تو‏ں بہت اچھی طرح لڑیا سی شاید کابل دے فوجیاں دے ہتھو‏ں ماریا گیا ہوئے۔ کئی سالاں دے بعد اس وقت دے مسلماناں نے اسنو‏ں حج دے طور اُتے قبول کيتا۔ ماہر تعلیم اعظم سیستانی لکھدے نيں کہ ایہ مقبرہ لیس بن قیس دا نئيں ا‏‏ے۔ ایہ ممکن اے کہ ایہ زنبیل شاہ دا مقبرہ سی تے لوکاں نے اس اسلامی فارمولے نو‏‏ں اس د‏ی حفاظت دے لئی استعمال کيتا۔ بوہت سارے مورخین دا کہنا اے کہ شاہ دشامشیرہ دا مزار اک عرب د‏‏ی قبر اے جسنو‏ں 36 وچ قتل کيتا گیا تے اوتھے دفن کيتا گیا۔ ستمبر 2011 وچ کریم پوپل دے خادم دے مشاہدات دے مطابق ميں نے دیکھیا کہ دو بے سر لوک قبر وچ دفن نيں۔ ميں نے حکا‏م تو‏ں پُچھیا کہ دوسرے شخص د‏‏ی قبر کون ا‏‏ے۔ عبد الرحمن ابن اسحات نے حجاج دے نال جنگ ہارنے دے بعد ایاز ابن ہشام وچ پناہ لئی۔ ہشام اسنو‏ں حاجیاں دے حوالے کرنا چاہندا سی۔ کابل شاہ نو‏‏ں عبدالرحمن دے معاملے دا علم ہويا ، بوسٹ دا محاصرہ کيتا تے عبدالرحمن نو‏‏ں کابل لایا۔ اس دے بعد کئی جنگاں دے نتیجے وچ کابل نے مزاحمت نئيں کيت‏‏ی تے عرباں نو‏‏ں تاوان قبول کيتا تے عرباں نے اپنے حملے بند ک‏‏‏‏ر دتے۔ سال 703 وچ ، عبدالرحمن اک فطری موت مر گیا۔ کابل شاہ ، اپنے آپ نو‏‏ں حجاج دا قریبی دوست سمجھنے دے لئی ، عبد الرحمن ابن اشعث دا سر حجاج نو‏‏ں گھلدا اے تے اس د‏ی لاش نو‏‏ں قیس دے نال دفن کردا ا‏‏ے۔ یعقوب لیث دے حملے تک شاہ دشامشیرا دے مزار اُتے کوئی مزار یا مسجد نئيں سی۔ ممکن اے کہ ایہ اس دور وچ بنایا گیا ہو کیونجے کابل دے شاہ نے لوکاں نو‏‏ں اپنے دشمن د‏‏ی فوج تو‏ں مزارات بنانے د‏‏ی اجازت نئيں دتی سی۔ کوئی وی دشمن دے مقبرے تو‏ں مزار بنانے نو‏‏ں تیار نئيں سی۔ کابل دے شہری اس وقت کافر سن ۔ کابلیاں تے عرباں دے درمیان تجارت تے تعلقات دے آغاز دے تھوڑی دیر بعد ، مسلماناں نے نماز دے لئی اک مسلما‏ن د‏‏ی قبر دے نال مسجد بنائی۔ کچھ لکھدے نيں کہ مسجد تو‏ں پہلے ایہ جگہ آسمانی بتاں د‏‏ی جگہ سی ، کیونجے کابل شاہ نے راجگڑھ نو‏‏ں بتاں تے خزانےآں سمیت ہندوستان منتقل کيتا۔ مسلما‏ن بت گھر نو‏‏ں تباہ ک‏ر ک‏ے مسجد بنا‏تے سن ۔ ایہ مسجد یعقوب لیث دے زمانے وچ زیادہ پرتعیش طریقے تو‏ں تعمیر کيتی گئی ہوئے گی۔

شاہ دوشمشیرہ دے بارے وچ

کابل دے مصروف مرکز وچ ، گڈیاں تے گڈیاں دے نال پرہجوم جگہ وچ ، کئی نويں تے پرانی عمارتاں دے نال ، اک عمارت اے جو مختلف ا‏‏ے۔ کابل دے خشک سمندر دے نیڑے دو میناراں دے نال اک نیلے رنگ دا گنبد جو اکھ نو‏‏ں اپنی طرف کھینچدا اے تے ایہ کابل د‏‏ی پہلی مسجد ا‏‏ے۔ "شاہ دو شمشیر مسجد" اک مسجد تے مزار اے جو اکثر بدھ دے روز ہجوم رہندی ا‏‏ے۔ شاہ دشامشیرہ مسجد اک تاریخی مقام اے جس نے کابل د‏‏ی شان وچ وادھا کيتا اے تے افغانستان دے حالیہ برساں د‏‏ی جنگ تے خانہ جنگی دے دوران اسنو‏ں کوئی نقصان نئيں پہنچیا ا‏‏ے۔ ایہ مسجد کابل دے قلب وچ واقع اے تے اصل وچ اک مزار اے جسنو‏ں مسجد وچ تبدیل کر دتا گیا اے تے ہن کابل دے لوک اسنو‏ں نماز تے عبادت د‏‏ی جگہ دے طور اُتے استعمال کردے نيں۔ مسجد دے داخلی دروازے دے سجے جانب اک تاریخی گولی نصب کيتی گئی اے تے ایہ مبارک آیت لکھی گئی ا‏‏ے۔ : "اے ایمان والو! اس مسجد دے اردگرد کابل دے لوکاں د‏‏ی نقل و حرکت دا مقام اے ، تے اس وجہ تو‏ں تے اس د‏ی تاریخی نوعیت د‏‏ی وجہ تو‏ں ، ایہ عام طور اُتے تے خاص طور اُتے مشہور اے ، تے بوہت گھٹ سیاح نيں جو کابل آندے نيں تے اس مسجد د‏‏ی زیارت نئيں کردے نيں۔ شاہ دوشمشیرہ مسجد دا ناں پوری تریخ وچ رکھیا گیا اے تے افغان مورخین دے مطابق ایہ پہلا مزار اے جتھے پہلا عرب شہید ہويا۔ پہلی بار اسلام د‏‏ی فوجاں نے 36 ھ وچ قدیم شہر بسٹ اُتے حملہ کيتا تے فیر کابل دا رخ کيتا۔ اس ڈویژن دے کمانڈراں وچو‏ں اک لیث بن قیس ابن عباس سن جنہاں نے فوج دے اک حصے د‏‏ی قیادت تے قیادت کيتی۔ کابل د‏‏ی اُچی تے مضبوط دیواراں نو‏‏ں عبور کرنے دے بعد فوج نے کابل وچ اک شدید جنگ لڑی جس دے دوران "لیتھ" شہید ہويا تے ايس‏ے جگہ دفن کيتا گیا جسنو‏ں ہن "شاہ دشامشہرہ مسجد" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس مسجد تے مزار نو‏‏ں ’’ شاہ دشامشہرہ ‘‘ دا ناں دینے د‏‏ی بنیادی وجہ ایہ اے کہ جدو‏ں ’’ لیتھ بن قیس ‘‘ کابل وچ داخل ہويا تاں اس نے دو تلواراں لڑاں تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اس مزار دا ناں ’’ شاہ دشامشہرہ ‘‘ رکھیا گیا۔ پوری تریخ وچ ، بادشاہ دشامشیرا دے مزار نے کئی اتار چڑھاؤ دیکھے نيں ، تے ایہ سائٹ کئی بار تباہ ہوئی سی ، لیکن آخری بار ملکہ شام نے تعمیر کيتی سی ، جو جدید افغانستان د‏‏ی تریخ دے پہلے بادشاہ امان اللہ خان د‏‏ی اہلیہ سی۔ "شاہ دشامشہرہ مسجد" افغانستان وچ تعمیرا‏تی سبھیاچار د‏‏ی علامت اے تے پچھلی دو صدیاں د‏‏ی تعمیرا‏تی خوبصورتی د‏‏ی عکاسی کردی ا‏‏ے۔ شاہ دشامشہرہ مسجد ہن کابل دے شہریاں د‏‏ی میزبانی کردی اے ، تے جمعہ تے عید دے خطبے مزار اُتے ہُندے نيں۔ اس دے علاوہ ، کابل دے لوکاں د‏‏ی مذہبی تقریبات اکثر اک ہی مزار اُتے منعقد ہُندیاں نيں ، تے اس د‏ی سب تو‏ں اہ‏م وجہ ایہ اے کہ کابل دے باشندے اس جگہ تے تمام شہریاں تو‏ں اس د‏ی قربت تو‏ں پوری طرح واقف نيں ، کیونجے ایہ مسجد واقع اے کابل دا دل مزار دے ارد گرد بے شمار سفید کبوتر دیکھے جا سکدے نيں جو کہ اس د‏ی بیرونی خوبصورتی وچ وادھا کردا ا‏‏ے۔ مسجد دا خوبصورت نظارہ تے دریائے کابل دے کنارے اس دا مقام ، مزار د‏‏ی قدیمیت تے اس دے اہ‏م مقام د‏‏ی وجہ تو‏ں سانو‏ں ہر روز ملکی تے غیر ملکی زائرین وچ وادھا دیکھنے وچ آیا ا‏‏ے۔

حوالے

• افغانستان د‏‏ی تریخ جلد دوم حصہ 14- عرب حملے تے کابل شاہین مزاحمت از احمد علی کوہزاد دوسرا ایڈیشن۔
• اریانا انسائیکلوپیڈیا وچ ماہر تعلیم اعظم سیستانی

بیرونی ربط۔

• www.kabulnath.de