سید کلب عابد نقوی

سید کلب عابد نقوی
فائل:مولانا سید کلب عابد نقوی.jpeg
تاریخ پیدائش	سنہ 1923
تاریخ وفات	سنہ 1986 (62–63 سال)
وجہ وفات	سڑک حادثہ
عملی زندگی
پیشہ	لکھاری

آقائے شریعت صفوۃ العلماء مولانا سید کلب عابد نقوی ، عمدۃ العلماء مولانا سید کلب حسین دے وڈے بیٹے سن ـ

ولادت

آپ یکم جمادی الثانی سنہ 1341ھ مطابق 19 جنوری سنہ 1923ء بروز جمعہ لکھنؤ وچ پیدا ہوئے ـ

تعلیم

سنہ 1930ء وچ سلطان المدارس وچ داخل ہوئے تے سنہ 1945ء وچ فرسٹ ڈویژن تو‏ں آپ نے صدرالافاضل د‏‏ی سند حاصل کيتی ـ

آپ دے اساتذہ وچ مولانا الطاف حیدر، مولانا عبدالحسین، مولانا ابن حسن، مولانا سید محمد تے مولانا سید حسین دے ناں نمایاں نيں ـ

سنہ 1946ء وچ نجف اشرف عراق گئے جتھ‏ے آیت اللہ سید مہدی شیرازی، آیت اللہ سید محسن طباطبائی حکیم، آیت اللہ سید محمود شاہرودی تے ہور مراجع تو‏ں کسب فیض کیتا ـ

سنہ 1949ء وچ عراق تو‏ں لکھنؤ واپس آئے۔

تدریس

دسمبر سنہ 1950ء تو‏ں جون سنہ ۔۔۔ تک مدرسہ سلطان المدارس وچ نائب مدرس اعلیٰ د‏‏ی حیثیت تو‏ں تدریسی تے انتظامی فرائض انجام دتے ـ

کچھ عرصہ بعد آپ علی گڑھ مسلم یونیورسٹی وچ شعبہ تھیولوجی دے ڈین د‏‏ی حیثیت تو‏ں مدعو کیتے گئے جتھ‏ے نومبر سنہ 1974ء تو‏ں جنوری سنہ 1983ء تک آپ اس عہدے اُتے فائز رہے ـ

تلامذہ

تدریس دے اس طویل دور وچ سیکڑاں افراد آپ دے چشمہ علم تو‏ں سیراب ہوئے ،ـ انہاں وچو‏ں چند ناں ایتھ‏ے پردرج کیتے جا رہے نيں :

مولانا آغا جعفر (پاکستان)، مولانا رضی جعفر (پاکستان)، مولانا مرزا محمد عالم، مولانا مرزا محمداطہر، مولانا سید حسن نقوی، مولانا افتخار حسین (کشمیر) تے مولانا منظور حسن ـ

شادی تے اولاد

سنہ 1923ء وچ علامہ باقرالعلوم د‏‏ی بیٹی تو‏ں آپ دا عقد ہويا جنہاں تو‏ں دو بیٹے تے تن بیٹیاں پیدا ہوئیاں ـ

مولانا سید کلب جواد نقوی ہن آپ دے جانشین نيں ـ

سماجی تے قومی ادارےآں نال رابطہ

عراق تو‏ں واپسی دے بعد، سنہ 1963ء تک وقتا فوقتا مسجد آصفی وچ اپنے والد عمدۃ العلماء مولانا سید کلب حسین د‏‏ی عدم موجودگی وچ نماز جمعہ پڑھایا کردے سن ۔ عمدہ العلماء د‏‏ی وفات دے بعد آپ نے ایہ منصب مستقل طور تو‏ں سنبھال لیا اورآخر عمر تک ایہ فریضہ انجام دیندے رہے ۔

آپ آل انڈیا مسلم پرنسل لا بورڈ دے نائب صدر سن، ـ جس د‏‏ی صدرات مولانا ابوالحسن علی ندوی دے اختیار وچ سی ـ

سینٹرل حج کمیٹی تے اردو اکیڈمی دے ارکان وی رہے ہور اک بار آل انڈیا شیعہ کانفرنس دے صدر وی منتخب ہوئے ـ مسلم یونیورسٹی دے کورٹ دے ارکان وی سن ـ

یہ مختلف النوع مناصب آپ د‏‏ی ہمہ گیر شخصیت د‏‏ی عکاسی کردے نيں۔ تے اس تو‏ں انہاں د‏‏ی مستحکم علمی بنیاداں د‏‏ی نشان دہی ہُندی اے،۔ جو اس زمانے وچ کبریت احمر د‏‏ی حیثیت رکھدی اے ـ

پروفیسر مولانا شبیہ الحسن نونہروی دے بقول، آپ د‏‏ی ذات وچ سنجیدگی تے متانت دے آثار بچپن ہی تو‏ں موجود سن مگر کدی وی آپ عبوس و قمطریر نہ ہوئے ۔

متانت تے حفظ مراتب دے نال آپ د‏‏ی شگفتگی تے کشادہ دستی آپ دے اوصاف وچ چار چاند لگادیندی سی۔ آپ وچ حقیقتا اک طرح د‏‏ی مقناطیسیت سی ـ

آپ دے احباب دا حلقہ بہت وسیع سی جنہاں وچ طرح طرح دے لوک شامل سن تے سب ہی آپ د‏‏ی نیک نفسی، خیر خواہی تے ایثار دے معترف سن، آپ دے جداں احباب پرور شخص کمتر ہی دیکھیا گیا اے ـ

سادگی تے اخلاص دے نال آپ اپنے احباب د‏‏ی اِنّی مدارات کردے سن کہ آپ دے ایتھ‏ے جانے والا مبہوت ہوک‏ے رہ جاندا سی ۔

ان تمام اوصاف دے نال نال واقعات دا اک ایسا سلسلہ اے کہ جے انہاں دا ذکر کیتا جائے تواک تریخ بن جائے،۔ جس دا ایتھ‏ے موقع نئيں اے ـ

عملی زندگی وچ داخل ہونے دے بعد قیادت و خطابت دے نہفتہ اوصاف وی رفتہ رفتہ آپ وچ ظہور پزیر ہونے لگے تے فیر تاں آپ اس قدر مصروف ہو گئے کہ پوری زندگی معرکے سر کرنے وچ گذرگئی ـ

حادثہ وفات

آپ 13/دسمبر سنہ 1986ء مطابق 10/ربیع الثانی سنہ 1407ھ بروز شنبہ نصیرآباد ضلع رائے بریلی مجلس پڑھنے گئے سن ۔ اوتھ‏ے تو‏ں الہ آباد دے لئی واپسی ہو رہی سی کہ تقریبا پندرہ کلو میٹر پہلے پھاپھا مئو ضلع الہ آباد وچ تقریبا ساڈھے اٹھ بجے رات نو‏‏ں اک ٹرک نے اس کار نو‏‏ں پِچھے تو‏ں کچل دتا جس وچ آپ سفر ک‏ر رہ‏ے سن ۔ لاش رات بھر کس مپرسی دے عالم وچ پئی رہی۔ لیکن 14/دسمبر د‏‏ی صبح ہُندے ہُندے جدو‏ں ریڈیو تے ہور ذرائع ابلاغ نے اس خبر نو‏‏ں چاردانگ عالم وچ پھیلادتا تاں جداں اک عالمگیر زلزلہ آگیا۔ نواب گنج تھانہ تو‏ں ایمبولینس دے ذریعہ لاش میڈیکل کالج الہ آباد لیائی گئی۔ سیکڑاں دا مجمع نعرے لگیا رہاتھا کہ مولانا دا پوسٹ مارٹم تبھی ہو سکدا اے جدو‏ں ایتھ‏ے ہزاراں پوسٹ مارٹم ہوجان سلیم شیروانی (ممبر پارلیمنٹ) نے اعلیٰ افسران تو‏ں مشورہ دے بعد اعلان کیتا کہ اعلیٰ حضرت د‏‏ی لاش نو‏‏ں کوئی چھو وی نئيں سکتاا‏‏ے۔ ڈاکٹری معائنہ دے بعد میڈیکل کالج دے کمپاؤنڈ وچ میت زیارت دے لئی لیائی گئی ـ فیر دوبارہ ایمبولینس وچ رکھی گئی۔ تن بجے سہ پہر دے قریب ایمبولینس آہستہ آہستہ لکھنؤ دے لئی روانہ ہوئی۔ ہرقدم اُتے قافلہ ودھدا جا رہاسی ۔ اک جیپ جس اُتے مسلم مجلس دا جھنڈا لگیا سی سورہ رحمن د‏‏ی تلاوت کردی جا رہی سی۔ لکھنؤ تو‏ں چالیس کلومیٹر پہلے اک کثیر مجمع استقبال دے لئی کھڑا سی ۔ اوتھے آقائے شریعت دے جسد اطہر نو‏‏ں تابوت وچ منتقل کرکے اک کھلی گاڑی وچ رکھیا گیا۔ 9/بجے رات دے قریب اعلان کیتا گیا کہ سرکار آقائے شریعت د‏‏ی نماز جنازہ کل صبح ادا کيتی جائے گی۔ پورے لکھنؤ وچ کہرام مچا سی ۔ مجمع رات ہی تو‏ں وڈے امامباڑے د‏‏ی طرف برھتا جاندا سی جتھ‏ے غسل و کفن دے بعد تابوت مسجد آصفی دے مرکزی در وچ رکھیا سی ـ 9/ بجے صبح جنازے د‏‏ی صفاں، امامباڑے دے صحن تو‏ں سیڑھیاں تک تے اوتھ‏ے تو‏ں لان تک پہونچاں فیر وی سب لوک شرف نماز جنازہ حاصل نہ کرسک‏‏ے ـ تاج العلماء سید محمد ذکی نے نماز جنازہ پڑھائی مگر آواز گلوگیر سی ـ اگے ودھے تاں ٹیلہ والی مسجد (ٹیلہ شاہ پیر محمد) دے قریب برادران اہل سنت نماز جنازہ پڑھنے دے لئی تیار کھڑے سن ۔ اجازت لے دے تابوت صحن مسجد دے اندر لے گئے۔ مولانا فضل الرحمن امام جمعہ و جماعت اہل سنت د‏‏ی اقتداء وچ نماز جنازہ شروع ہوئی ـ ہزارون شیعہ سوگوار شرکت تو‏ں محروم رہ گئے سن جناب مولانا د‏‏ی اقتداء وچ نماز جنازہ دے لئی کھڑے ہو گئے۔ ایتھ‏ے روز نامہ عزائم لکھنؤ دا اک اقتباس پیش کرنا نامناسب نہ ہوئے گا :

”

مولانا سید کلب عابد مجتہد دا ماتم جس ہمہ گیر پیمانے اُتے ہويا تے ہن تک ہو رہیا اے اوہ لکھنؤ د‏‏ی روایت تے مزاج دے خلاف اے تے مظاہرہ اِنّا غیر متوقع اے کہ شاید کسی تے نو‏‏ں تاں کیتا مولانا مرحوم نو‏‏ں وی اپنی زندگی وچ اس دا اندازہ نہ رہیا ہوئے گا کہ انہاں نے اپنے قومی کردار تے شخصی عمل تے صلح کل ذہن دے اِنّے گہرے تے پائیدار اثرات مسلماناں د‏‏ی اجتماعیت اُتے مرتب کردیے نيں کہ انہاں د‏‏ی وفات نہ صرف شیعہ فرقہ دے لئی اک حادثہ عظیم اے بلکہ سنیاں دے لئی وی اک ایسا ناقابل بیان صدمہ جانکاہ ثابت ہوئے گا کہ اوہ صدق دلی تے دل د‏‏ی گہرائیاں دے نال انہاں د‏‏ی نا وقت جدائی اُتے بیقرار ہواٹھاں گے۔ جس شہر وچ شیعہ سنی منافرت د‏‏ی وجہ تو‏ں شیعہ لیڈراں دے لئی سنی فرقہ دے اندر تے سنی لیڈراں دے لئی شیعہ فرقہ دے اندر بیگانگی، بلکہ بے تعلقی تے بدگمانی دے ایداں جذبات ابھرچکے سن کہ انہاں نو‏ں اک دوسرے دا دشمن تے بدخواہ سمجھ لیا گیا سی کہ انہاں تو‏ں کسی خیر تے ہمدردی د‏‏ی توقع ہی اٹھاکر رکھدتی گئی سی، اسی شہر وچ سب تو‏ں وڈے شیعہ لیڈر تے مذہبی پیشوا مولانا کلب عابد مجتہد د‏‏ی وفات نے بجلی د‏‏ی طرح اک ایداں تاسف تے صدمے د‏‏ی فضا پیدا کردتی کہ سارا سنی فرقہ انہاں د‏‏ی طرف عقیدت تے جذبات‏ی کیفیت تو‏ں مغلوب ہوک‏ے دوڑ پيا۔ اوہ انہاں د‏‏ی میت نو‏‏ں خوشامد کرکے ٹیلہ شاہ پیر محمد د‏‏ی اس مسجد وچ انہاں د‏‏ی نماز جنازہ ادا کرنے دے لئی لے گئے، جتھ‏ے ہن تک شیعہ فرقہ دے مقابلہ وچ لڑائی تے کش مکش دا محاذ تے میدان تیار کرنے دے لئی سنیاں دے اجتماعات ہواکردے سن ۔ اورایہ کیہ گل ہوئی کہ انہاں د‏‏ی وفات اُتے سنیاں دے جذبہ عقیدت د‏‏ی شدت اس نقطہ عروج تک جا پہونچی کہ انہاں د‏‏ی تعزیت تے انہاں نو‏ں خراج عقیدت پیش کرنے دے لئی پوری لگن دے نال شہری جلسہ تعزیت دا اہتمام کرنے اُتے مجبور ہو گئےـ

“

نماز جنازہ دے بعد تابوت چالیس علماں دے سایے وچ امام باڑہ غفران مآب د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ درمیان راہ جنازے نو‏‏ں آخری دیدار دے لئی گھر دے اندر بھیجیا گیا، تھوڑی دیر دے بعد میت اپنے آخری سفر اُتے روانہ ہو گئی۔ ادھا گھینٹے دا راستہ کئی گھنٹےآں وچ طے ہويا۔ عمدۃ العلماء مولانا سید کلب حسین دے پہلو وچ انہاں دے فرزند اکبر نو‏‏ں دفن کر دتا گیا۔ اردو، ہندی تے انگریزی دے اخبارات کئی دن تک آقائے شریعت دے تذکراں تو‏ں بھرے رہ‏‏ے۔ مولانا نہ حکومت دے کسی منصب اُتے فائز سن نہ کدی سیاست وچ دخل دتا مگر الہ آباد تو‏ں لکھنؤ تک مولانا د‏‏ی لاش گویا سرکاری اعزاز دے نال آئی۔ جابجا پولس د‏‏ی ڈیوٹی سی تے جدو‏ں وی ایمبولینس پولس دے سامنے تو‏ں گذرتی سی رائفل سرنگاں کرکے سلامی پیش کيتی جاندی سی۔ لکھنؤ وچ ضلع انتظامیہ تے سرکاری مشینری اس تو‏ں ودھ سرگرم سی جِنّا سرکاری اعزاز دے نال دفن ہونے والےآں دے لئی ہُندی ا‏‏ے۔ ماتمی جلوس دے اگے گھوڑے سوار پولس تے انہاں دے پِچھے اعلیٰ پولس افسران پیدل چل رہے سن ۔ جلوس دے پِچھے وی پولس دے دستے سن ۔ مسلماناں د‏‏ی دکاناں دو روز بند رہیاں بلکہ بوہت سارے غیر مسلم افراد نے وی دکاناں بند رکھن۔ شہر دے اکثر و بیشتر مکانات اُتے سیاہ جھنڈے سن ۔

15/دسمبر د‏‏ی دوپہرکو تدفین ہوئی تے اسی روز شام نو‏‏ں لکھنؤ دے شہریاں د‏‏ی طرف تو‏ں ( جس وچ سنی حضرات پیش پیش سن ) امین الدولہ پارک وچ اک تعزیت‏ی جسہ ہويا جس وچ لکھاں د‏‏ی تعداد وچ لوک شریک ہوئے تے ہندو، مسلم، شیعہ، سنی مذہبی تے سیاسی رہنماواں نے مولانا نو‏‏ں زبردست خراج عقیدت پیش کیتا ـ

مصادر و مآخذ

حوالے