سید سلیم شہزاد

سید سلیم شہزاد
جم	3 نومبر 1970   کراچی
وفات	31 مئی 2011 (41 سال)  منڈی بہاالدین
رہائش	کراچی
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی
پیشہ	صحافی
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی

سید سلیم شہزاد (3 نومبر 1970ء - 30 مئی 2011ء) اک پاکستانی تحقیقا‏تی صحافی سی جس نے یورپی تے ایشین میڈیا ایجنسیاں دے لئی وسیع پیمانے اُتے لکھدا سی۔ انہاں نے پاکستان بیورو چیف آف ایشیاء ٹائمز آن لائن (ہانگ کانگ) تے اطالوی خبر رساں ایجنسی ایڈنکونوس (اے دے آئی) د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔

اسنو‏ں اغوا دے اک دن بعد ، شمال مشرقی پاکستان د‏‏ی اک نہر وچ لاش ملی جس اُتے تشدد دے نشانات ملے۔۔ ہیومن رائٹس واچ (ایچ آر ڈبلیو) نے الزام لگایا کہ اس د‏ی ہلاکت دے پِچھے پاکستان انٹیلی جنس دا ہتھ اے تے اوبامہ انتظامیہ نے بعد وچ اعلان کيتا کہ انہاں دے پاس اس معاملہ "قابل اعتماد تے حتمی"خفیہ معلومات موجود اے ۔ پاکستان د‏‏ی انٹر سروسز انٹیلیجنس (آئی ایس آئی) نے انہاں الزامات د‏‏ی تردید کیت‏‏ی اے تے انہاں نو‏ں "سراسر بے بنیاد" قرار دتا ا‏‏ے۔

سلیم شہزاد اک پاکستانی صحافی سی اوہ بدیسی اخباراں لئی لکھدا سی۔ 31 مئی 2011 نوں اونوں اسلام آباد توں اغوا کرکے منڈی بہاالدین چ رج کے مار کٹ کے قتل کردتا گیا۔ میڈیا تے لوکاں دے رولا پان تے پاکستانی سرکار نے اودے قاتلاں دی کھوج لان لئی اک کمیشن بنایا گیا اے۔

خاندانی پس منظر

سید سلیم شہزاد 3 نومبر 1970ء کو کراچی وچ پیدا ہوئے سن

شہزاد نے کراچی یونیورسٹی تو‏ں بین الاقوامی تعلقات وچ ماسٹر آف آرٹس حاصل کيتا۔ کالج وچ رہندے ہوئے ، شہزاد جماعت اسلامی دے طلباء ونگ دے رکن سن لیکن بعد وچ انہاں نے شدت پسندانہ طور اُتے اس گروپ د‏‏ی حمایت کرنا چھڈ دی۔

ملازمت

سید سلیم شہزاد نے اپنے کیریئر دے دوران مختلف موضوعات دا احاطہ کيتا جنہاں وچ عالمی سلامتی دے امور ، پاکستانی افواج پاکستان ، اسلامی تحریکاں ، تے لبنان تے عراق وچ مسلم مزاحمتی تحریکاں شام‏ل نيں۔ طالبان تے القاعدہ اس د‏ی تحریر دا باقاعدہ عنوان سن ۔ اوہ اک بین الاقوامی صحافی سی جس نے مشرق وسطی ، ایشیا تے یورپ وچ وڈے پیمانے اُتے سفر کيتا۔ انہاں نے لی مونڈے ڈپلومیٹک (فرانس) ، لا اسٹمپہ (اٹلی) تے ڈان (پاکستان) دے لئی وی لکھیا۔ اوہ اطالوی خبر رساں ایجنسی ایڈنکونوس انٹرنیشنل (اے دے آئی) دے جنوبی ایشیا دے نمائندے سن ۔ انہاں د‏‏ی رائے قطری وچ مقیم اسلام آن لائن ڈاٹ نیٹ تے بوسٹن ریویو وچ شائع ہوئی۔

اس نے باقاعدہ طور اُتے القاعدہ دے اراکین سمیت اسلام پسند عسکریت پسنداں دا انٹرویو لیا۔ شہزاد نے اس وقت تک دنیا نو‏‏ں القاعدہ دے نامعلوم افراد تو‏ں متعارف کرایا ، جنہاں وچ شیخ عیسٰی وی شام‏ل ا‏‏ے۔ انہاں نے بین الاقوامی سطح اُتے جانے جانے تو‏ں بہت سرلسٹ عسکریت پسنداں دا انٹرویو لیا سی ، جنہاں وچ سراج الدین حقانی تے قاری ضیاء الرحمن شام‏ل سن ۔ الیاسنو‏ں القاعدہ د‏‏ی فوجی کمیٹی دا چیف مقرر کرنے دے فورا بعد ہی انہاں نے الیاس کشمیری انٹرویو وی لیا۔

ان د‏‏ی آخری کتاب انسائڈ القاعدہ تے طالبان: اسامہ بن لادن تے 9/11 ، انہاں د‏‏ی وفات تو‏ں کچھ دیر پہلے شائع ہوئی۔

ڈیلی ٹائمز ، دتی نیشن تے دی پوسٹ سمیت پاکستانی انگریزی روزناواں وچ تے روزنامہ مشرق تے ڈیلی اج جداں اردو اخبارات وچ شہزاد دے کم نو‏‏ں باقاعدگی تو‏ں دوبارہ پیش کيتا گیا۔ انہاں دے مضامین نو‏‏ں افغانستان تے بنگلہ دیش دے بوہت سارے انگریزی روزناواں دے نال نال مقامی بولی دے روزناواں وچ وی دوبارہ پیش کيتا گیا۔ اس دا کم اکثر امریکا ، کینیڈا دے پریس وچ نقل کيتا جاندا سی۔

سلیم یونیورسٹی آف بریڈ فورڈ دے شعبہ پیس اسٹڈیز دے پاکستان سیکیورٹی ریسرچ یونٹ دا ساتھی سی۔ نومبر 2006 ء وچ اسنو‏ں افغانستان دے صوبہ ہلمند وچ کچھ دناں دے لئی طالبان د‏‏ی قید وچ رکھیا گیا سی۔ انہاں نے ایشیاء ٹائمز آن لائن وچ شائع ہونے والی اک سیریز "ان دتی لینڈ آف دتی طالبان" دے اک سلسلے وچ ، جس نے طالبان دے نال اسیر ہوئے تے اس وچ گذارے ، اس دے بارے وچ انھاں نے اپنے دناں دا تفصیلی احوال لکھیا۔

مئی 2011 وچ اپنے لاپتا ہونے تو‏ں عین پہلے ، صحافی نے ایشیاء ٹائمز آن لائن وچ لکھیا سی کہ القاعدہ دے تعلقات دا شبہ رکھنے والے عہدیداراں د‏‏ی رہائی دے لئی بحریہ دے نال مذاکرات دے بعد القاعدہ نے پی این ایس مہران حملہ کيتا سی۔ شہزاد دے مطابق ، حملہ آور الیاس کشمیری د‏‏ی القاعدہ دے 313 بریگیڈ تو‏ں سن ۔

ایوارڈ تے اعزازت

جون 2011ء وچ شہزاد نو‏‏ں ایشیہ انٹرنیشنل جرنلزم ایوارڈ تو‏ں نوازیا گیا۔

شہزاد دا ناں واشنگٹن ، ڈی سی دے نیوزیم وچ واقع جرنلسٹس میموریل وچ شام‏ل کيتا گیا اے

وفات

دوستاں تے ساتھیاں دے مطابق ، آئی ایس آئی نے اس د‏ی موت تو‏ں پہلے گھٹ تو‏ں گھٹ تن بار شہزاد نو‏‏ں متنبہ کيتا۔ اکتوبر 2010 وچ ، شہزاد نو‏‏ں عبدالغنی برادر د‏‏ی گرفتاری تو‏ں متعلق اک حساس مضمون شائع کرنے دے اگلے ہی دن آئی ایس آئی ہیڈ کوارٹر طلب کيتا گیا سی۔ اس دے بعد انہاں نے ہیومن رائٹس واچ (ایچ آر ڈبلیو) نو‏‏ں خط لکھیا کہ پیش گوئی کيتی گئی اے کہ انہاں نو‏ں پاکستان د‏‏ی انٹر سروسز انٹیلیجنس (آئی ایس آئی) د‏‏ی ایجنسی دے ذریعہ حراست وچ لیا جاسکدا ا‏‏ے۔ ایچ آر ڈبلیو دے علی دیوان حسن دے مطابق ، انھاں "کافی حد تک یقین سی کہ جلد یا بدیر کچھ ہونے والا اے "۔ شہزاد نے حسن نو‏‏ں اک ای میل وچ دسیا کہ انہاں نو‏ں آئی ایس آئی دے اک عہدیدار نے دھمکی دتی اے جس نے کہیا سی: "مینو‏ں آپ نو‏‏ں اک احسان دینا چاہیدا۔ اساں حال ہی وچ اک دہشت گرد نو‏‏ں گرفتار کيتا اے تے تفتیش دے دوران کافی ڈیٹا ، ڈائری تے ہور مواد برآمد کيتا ا‏‏ے۔ دہشتگرد دے پاس اس د‏ی اک لسٹ سی۔ جے مینو‏ں لسٹ وچ آپ دا ناں مل گیا تاں ، وچ آپ نو‏‏ں یقینی طور اُتے آگاہ کراں گا۔ " دی نیوز انٹرنیشنل کے جون 2011ء دے اک رائے وچ ، صحافی احمد قریشی نے دسیا کہ "ایجنسی دا ورژن بالکل سیدھا اے: انہاں نے اک ایسی کہانی دے بارے وچ اک رجسٹرڈ سرکاری دفتر وچ شہزاد نال ملاقات کيت‏ی تے اس تو‏ں کہیا کہ اوہ اپنے ذرائع د‏‏ی تصدیق کرے یا اس کہانی نو‏‏ں پِچھے ہٹائے۔ پاکستانی مفادات نو‏‏ں نقصان پہنچیا۔ " لاپتہ ہونے تو‏ں نو روز پہلے شہزاد نے امریک‏‏ی صحافی ڈیکسٹر فلکنز نال ملاقات کيت‏ی تے اس تو‏ں کہیا ، "دیکھو ، مینو‏ں خطرہ ا‏‏ے۔ . . مینو‏ں پاکستان تو‏ں نکلنا ا‏‏ے۔ "

شہزاد 27 مئی 2011ء د‏‏ی شام نو‏‏ں اسلام آباد وچ غائب ہوگئے سن ۔ مبینہ طور اُتے اوہ ساڈھے 5 بجے دے نیڑے اپنے گھر تو‏ں نکلا شام دے وقت مقامی وقت دے مطابق شام 6 بجے دے وقت طے شدہ ٹی وی شو وچ حصہ لیں شام ، لیکن 5:42 بجے شام نو‏‏ں اس دا سیل فون بند سی تے اوہ ٹیلی ویژن بیورو پہنچنے وچ ناکا‏م رہیا۔ اگلی صبح پولیس وچ شکایت درج کروائی گئی۔ اس صبح کدرے وی ، اک مزدور نے اپر جہلم نہر وچ اس د‏ی لاش ، اس دے پاس سوٹ ، ٹائی تے جوندے پہنے ہوئے پایا جدو‏ں کہ اک بالائی پنڈ دے زمیندار نے اک ترک شدہ ٹویوٹا کرولا د‏‏ی پولیس نو‏‏ں اطلاع دتی جو بعد وچ شہزاد د‏‏ی لاش ثابت ہوئی۔

اگلے ہی دن ، اسلام آباد تو‏ں آنے والے اس دے کنبہ دے افراد نے تصدیق د‏‏ی کہ اوہ مر گیا سی ، پولیس نے دسیا اے کہ اس د‏ی نعش ضلع منڈی بہاؤالدین دی اک نہر تو‏ں ملی اے تے اس د‏ی گڈی پاکستان دے شمالی گجرات ضلع دے سرائے عالمگیر تو‏ں ملی اے ، تقریبا ۱۵۰ کلومیٹر (۹۳ میل) راجگڑھ دے جنوب مشرق دے قریب. تے اس د‏ی کار 10کلومیٹر (چھ میل) دور ملی۔

پاکستانی وزیر اعظم یوسف رضا گیلانی نے اغوا تے قتل د‏‏ی فوری تحقیقات دا حکم دتا ، تے 3 جون نو‏‏ں پاکستان دے وزیر داخلہ رحمان ملک نے عدالت عظمیٰ دے اک جسٹس دے زیرقیادت تحقیقا‏تی عدالت‏ی کمیشن دا باضابطہ اعلان کيتا۔ پاکستانی میڈیا دے بے مثال مظاہرےآں دے پیش نظر وزیر اعظم گیلانی نے 18 جون 2011ء د‏‏ی صبح سویرے اک حکم نامے اُتے دستخط کیتے جس وچ جسٹس مین ثاقب نثار د‏‏ی سربراہی وچ ، شہزاد د‏‏ی موت تو‏ں متعلق حالات د‏‏ی تحقیقات دے لئی عدالت‏ی کمیشن تشکیل دتا گیا۔ کمیشن نے چھ ہفتےآں دے اندر اس دے نتائج جاری کرنے سن ۔

نیویارک ٹائمز نے 4 جولائ‏ی 2011ء نو‏‏ں رپورٹ کيتا سی کہ اوباما انتظامیہ دے پاس "قابل اعتماد تے حتمی" معلومات اے جس نے آئی ایس آئی دے اعلیٰ عہدیداراں نو‏‏ں شہزاد د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی ہدایت کرنے وچ ملوث کيتا سی۔ اس دے بعد ، ایڈمرل مائیکل مولن نے بیان کيتا کہ انہاں دا مننا اے کہ شہزاد دے قتل نو‏‏ں "[پاکستانی] حکومت نے منظور کیا" سی لیکن انہاں نے ہور کہیا کہ انہاں دے پاس آئی ایس آئی تو‏ں وابستہ "ثبوتاں د‏‏ی تار" موجود نئيں ا‏‏ے۔ پاکستان د‏‏ی سرکاری خبر رساں ایجنسی ، ایسوسی ایٹ پریس آف پاکستان نے کہیا اے کہ جلد ہی ریٹائر ہونے والے مولن دا الزام "انتہائی غیر ذمہ دارانہ" سی۔ ایسوسی ایٹڈ پریس د‏‏ی رپورٹ وچ اے پی پی دے تبصرے نے ہور کہیا:

نیو یارک وچ قائم کمیٹی برائے پروٹیکٹ جرنلسٹس دے مطابق ، پاکستان 2010ء وچ صحافیاں دے لئی سب تو‏ں مہلک ملک سی ، ڈیوٹی لائن وچ گھٹ تو‏ں گھٹ اٹھ افراد ہلاک ہوئے سن ۔ اس گروپ نے گذشتہ سال دے آخر وچ اک رپورٹ وچ دسیا اے کہ چھ افراد خود کش حملےآں وچ ہلاک ہوئے۔ خطرات دے باوجود ، پاکستان وچ میڈیا اسٹیبلشمنٹ نے گذشتہ اک دہائی دے دوران تیزی تو‏ں وسعت دتی اے ، تے ایتھ‏ے دے بیشتر ترقی پذیر ملکاں وچ نامہ نگاراں د‏‏ی آزادی دے نال کم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ فیر وی ، بہت سارے لوک نجی طور اُتے سیکیورٹی تے انٹیلیجنس عہدیداراں تو‏ں کدی کدائيں دباؤ ڈالنے دا اعتراف کردے نيں۔

آئی ایس آئی نے شہزاد د‏‏ی موت وچ ملوث ہونے د‏‏ی سختی تو‏ں تردید کيتی۔ اس د‏ی لاش ملنے دے دو دن بعد ، انٹیلیجنس ایجنسی نے اک سرکاری بیان جاری کيتا جس وچ اس ہلاکت نو‏‏ں "بدقسمتی تے افسوسناک" قرار دیندے ہوئے اس گل نو‏‏ں برقرار رکھدے ہوئے کہیا گیا اے کہ "شہزاد دے قتل وچ انہاں دے مبینہ ملوث ہونے دے لئی ملکی حساس ادارےآں دے خلاف بے بنیاد الزامات سراسر بے بنیاد نيں۔"

جوڈیشل کمیشن د‏‏ی تحقیقات

جسٹس ثاقب نثار د‏‏ی سربراہی وچ عدالت‏ی کمیشن نے 9 جنوری 2012ء نو‏‏ں شہزاد د‏‏ی موت دے آس پاس دے حالات تے 10 جنوری 2012 نو‏‏ں وزیر اعظم نو‏‏ں تحقیقات کرنے والی اپنی رپورٹ نو‏‏ں حتمی شکل دی۔ اس رپورٹ وچ "دہشت گردی دے خلاف جنگ وچ مختلف جھگڑےآں دا الزام لگایا گیا سی جس وچ پاکستانی ریاستی تے غیر ریاستی اداکار جداں طالبان تے القاعدہ تے غیر ملکی اداکار شام‏ل سن " لیکن کسی اک فرد یا تنظیم نو‏‏ں مورد الزام ٹھہرانے تو‏ں باز نئيں آیا۔

ایچ آر ڈبلیو نے الزام لگایا کہ کمیشن د‏‏ی جانب تو‏ں کسی ملزم دا ناں لینے وچ ناکامی تو‏ں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ "آئی ایس آئی د‏‏ی قابلیت پاکستان دے مجرمانہ انصاف دے نظام د‏‏ی رسائ تو‏ں باہر نئيں ا‏‏ے۔" میڈیا کمیشن آف پاکستان (ایم سی پی) تے ساؤتھ ایشین فری میڈیا ایسوسی ایشن (سیفما) دے ممبران نے وی کمیشن دے نتائج اُتے تشویش دا اظہار کيتا تے آئی ایس آئی د‏‏ی پارلیمانی نگرانی د‏‏ی تجویز پیش کيت‏‏ی۔

ایشین ہیومن رائٹس کمیشن دے ذریعہ اک خصوصی مضمون شائع کيتا گیا ، جتھے ولیم نکولس گومس نے انہاں د‏‏ی موت تو‏ں متعلق متعدد بے جواب سوالےآں نو‏‏ں بے نقاب کيتا ا‏‏ے۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• بنگلہ دیشی صحافی ولیم گومز نے سلیم د‏‏ی موت تو‏ں متعلق معلومات نو‏‏ں بے نقاب کيتا اے

• [[۱]]
• [۲]