سُغد
سُغد یا سغدا، سوگدیا یا سوگدیانا (تاجک: Суғд, سُغد ؛ ترکی: Soğut, سوغت) وسطی ایشیا وچّ واقع اک پرانی رہتل سی۔ ایہ اج دے ازبکستان دے سمرقند، بخارا، خجند تے شہر سبز دے علاقے وچّ پھیلی ہوئی سی۔ سُغد دے لوک سوگدائی بولی بولدے سن جو چڑھدی ایرانی بولی سی تے ویلے دے نال متروک ہو گئی۔ منیا جاندا اے کہ موجودہ تاجک، پشتون تے یگنوبی لوکاں وچوں بہت ایہناں سوگدائی لوکاں دی نسل نیں۔
تریخ
سودھوسُغد دے لوک آزادی پسندی تے لڑاکے منے جاندے سن تے اوہناں دا دیس ایران دی ہخامنشی سلطنت اتے سک لوکاں دے وچّ واقع سی۔[۱]جدوں 327 عیسیٰ قبل وچّ سکندر اعظم دی اگوائی وچ یونانی فوجاں اتھے پہنچیاں تاں اوہناں نے اتھے دے مشہور سوگدائی شلا ناں دے قلعے اتے قبضہ کر لیا۔ اوہناں نے باختر اتے سوگدا(سُغد ) نوں اک ہی راج وچ شامل کر دتا۔ اس نال سُغدی آزادی اجیہی مری کہ پھر کدے واپس نہ آ پائی۔ پھر اتھے اک یونانی راجےآں دا سلسلہ چلیا۔ 248 قبل مسیح وچّ دیودوتوس پہلا (Διόδοτος Α) نے اتھے یونانی باختری راج دی نیہہ رکھی۔ اگے چلکے یوتھدموس (Ευθύδημος) نے اتھے سکے گڑے جنہاں دی نقل سارے علاقائی حکمراناں نے کیتی۔ یوکراتیدیس پہلا (Ευκρατίδης Α) نے باختر نالوں وکھ ہوکے کجھ عرصے سُغد وچّ اک وکھ یونانی راج چلایا۔ 150 ق م وچّ ساکا تے ہور بنجارا قبیلے حملہ کرکے اس علاقے وچ بس گئیاں تے اتھے پھر اوہناں دا راج شروع ہو گیا۔
وپار دا دور
سودھوچین نے وی اس علاقے اتے نگاہاں لیاں ہویا سی۔ اسنوں لہندے علاقے دا حصہ منیا جاندا سی اتے چینی کھوجیاتریاں نے سوگدا نوں کانگجو (康居) دا نام دتا۔ 36 ق م وچّ چین نے اس علاقے اتے حملہ کیتا۔[۲] اس علاقے توں پھر چین اتے لہندے دے علاقیاں (جویں کہ ایران، بحیرہ روم دا علاقہ، رومی سلطنت، اتادِ) دے وچّ وپار ودھن لگا۔ سوگدا شاہراہ ریشم اتے آ گیا اتے سوگدائی لوک زور و شور نال وپار وچّ لگّ گئے۔ سوگدائی بولی وچکارلے ایشیا وچّ وپار دی بولی بن گئی اتے بہت سارے غیر سوگدائی وی اوہنوں سکھن بولن لگے۔ ممکن اے کہ اس ویلے دے چین تے ہندوستان دے وچّ تجارت دا وڈا حصہ سوگدائی لوک ہی چلاؤندے سن۔ کچھ مورخین دا مننا اے کہ ویلے دے نال سوگدا وچّ کافی سیاسی پتن ہویا ے گلی تے خوتان وچ عورتاں دی خرید و فروخت ہندی سی۔[۳] دسویں صدی عیسوی وچّ سوگدا نوں ائیگر لوک وچ شامل کر لیا گیا۔ اس زمانے دے آس پاس اسلام وی سوگدا وچّ پہنچ گیا تے اس علاقے دے لوک مسلمان ہوگئے۔
حوالے
سودھو- ↑ Independent Sogdiana: Lane Fox (1973, 1986:533) notes Quintus Curtius, vi.3.9: with no satrap to rule them, they were under the command of Bessus at Gaugamela, according to Arrian, iii.8.3.
- ↑ Chun-shu Chang۔ "The Rise of the Chinese Empire: Nation, state and imperialism in early China"۔ University of Michigan Press, 2007۔ ISBN 9780472115334۔
... The Han military expansion ended in 36 BC when its forces conquered Chih-chih in the Talas River region and reached the domain of K'ang-chii (Sogdiana) for the second time ...
- ↑ Xin Tangshu 221a:6230