سلیم الزماں صدیقی
سلیم الزماں صدیقی | |
---|---|
جم | 19 اکتوبر 1897 |
وفات | 14 اپریل 1994 (97 سال) |
رہائش | کراچی، سندھ |
شہریت | پاکستان |
مذہب | اسلام |
رکن | رائل سوسائٹی |
عملی زندگی | |
مقام_تدریس | پاکستان جوہری توانائی کمیشن (PAEC) Pakistan Council of Scientific and Industrial Research (PCSI) H.E.J Institute of Chemistry کراچی یونیورسٹی پاکستان اکیڈمی آف سائنسز |
مادر علمی | علیگڑھ مسلم یونیورسٹی گوئٹے یونیورسٹی فرینکفرٹ |
ڈاکٹری مشیر | Julius Von Bram |
پیشہ | کیمیادان |
اعزازات | |
ترمیم |
ڈاکٹر سلیم الزماں صدیقی (پیدائش: 19 اکتوبر 1897ء (بارہ بنکی)- 14 اپریل 1994ء) پاکستان دے عالمی شہرت یافتہ کیمیائی سائنس دان سن جو "نیم" تے پھول دار پودےآں اُتے تحقیق دی وجہ توں مشہور نيں۔ آپ "ایچ ای جے انسٹی ٹیوٹ آف کیمسٹری" دے بانی ڈائریکٹر سن ۔ سائنسی تخصیص دے علاوہ آپ مصور تے شاعر وی سن تے آپ دی مصوری دی نمائش ریاستہائے متحدہ امریکا، ہندوستان، جرمنی تے پاکستان وچ ہوچکیاں نيں۔
حالات زندگی
سودھوسلیم الزماں صدیقی 19 اکتوبر، 1897ء نوں لکھنؤ، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ ابتدائی تعلیم لکھنؤ ٔ وچ حاصل کرنے دے بعد اوہ علی گڑھ آ گئے۔ انہاں نے 1919ء وچ علی گڑھ توں گریجویشن کیتا۔ اُس وقت تک اوہ ایم۔ اے۔ او۔ کالج سی یونیورسٹی 1920ء وچ بنی۔ پھر اوہ لندن آ گئے تے کچھ دناں یونیورسٹی کالج لندن وچ رہنے دے بعد فرینکفرٹ چلے گئے جتھے توں انہاں نے 1927ء وچ پی ایچ ڈی دی تکمیل کيتی۔ ہندوستان واپس آندے ہی اوہ دہلی آ گئے تے ایتھے دے طبیہ کالج وچ حکیم اجمل خاں دی قیادت وچ شعبۂ تحقیق برائے آیورویدک تے یونانی طب قائم کیتا۔ ایہ شعبہ 1931ء وچ قائم ہو ا سی 1940ء وچ انہاں نے انڈین کائونسل آف سائینٹفک اینڈ انڈسٹریل ریسرچ وچ کم شروع کیتا تے اوتھے دس برس رہے۔ قائدِ ملت لیاقت علی خاں دے اصرار اُتے اوہ 1951ء وچ پاکستان آ گئے۔ حکومت پاکستان دے ایما اُتے انہاں نے پاکستان کاؤنسل آف انڈسٹریل اینڈ سائینٹفک ریسرچ قائم دی جس دا مرکز کراچی وچ سی تے اس دی شاخاں ڈھاکہ، راجشاہی، چٹاگانگ، لاہور تے پشاور وچ وی قائم کیتیاں ۔ 1966ء وچ اوہ کائونسل توں ریٹائر ہوئے تے کراچی یونیورسٹی وچ حاجی ابراہیم جمال انسٹی ٹیوٹ آف کیمکل ریسرچ قائم کیتا۔ 1990ء تک اوہ اوتھے رہے تے اس دے بعد وی پرائیویٹ کم کردے رہے۔
ہندوستان وچ تحقیق دے دوران سلیم الزماں نے ہندوستانی پودہ سرپاگندھا ﴿Rauvolfiaserpentina﴾ توں اک دوا بنائی جس دا نام انہاں نے حکیم اجمل دی یاد وچ اجملین رکھیا۔ اس دا کیمیائی فارمولا (C21H24N2O3)اے۔ ایہ دل دی غیر منظم دھڑکناں (ARRYTHMIA) دا علاج کردی اے۔ انہاں نے نیم دے درخت، اس دی چھال تے اس دے پھل یعنی نمکوری اُتے تحقیق کيتی۔ انہاں نے نیم دے تیل توں تن دوائاں بنائاں تے انہاں دا نام نیمبین، نیمبیدین تے نیمبینین رکھیا۔ انہاں نے بتا یا کہ نیمبیدین وچ جراثیم کُش اثرات ہوندے نيں، اس طرح توں انہاں دی تحقیق نے پہلی بار یونانی تے آیورویدک طب نوں جدید کیمسٹری وچ متعارف کروایا۔ 1961ء وچ اوہ رائل سوسائٹی دے ارکان منتخب ہوئے۔ سوویٹ اکیڈمی آف سائنس نے انکو اک گولڈ میڈل دتا۔ ا ور حکومت برطانیہ نے 1946ء وچ انکو او۔ بی۔ ای۔ دا خطاب دتا۔ پاکستان وچ سلیم الزماں دی خدمات کوبہت سراہا گیا۔ 1953ء وچ اوہ پاکستان اکیڈمی آف سائنس دے فیلو قرار پائے۔ 1958ء وچ انکو تمغۂ پاکستان ملیا۔ 1962ء وچ انکو ستارۂ امتیاز ملیا۔ 1966ء وچ انکو صدر پاکستان دا امتیازی انعام صدارتی تمغا برائے حسن کارکردگی دتا گیا۔ 1980ء وچ انکو ہلال امتیاز ملیا۔ سلیم الزماں صدیقی تھرڈ ورلڈ اکیڈمی آف سائنس دے اساسی رکن وی رہے۔ انہاں دی پنجويں برسی اُتے پاکستان پوسٹ نے انہاں دا یادگاری ٹکٹ جاری کیتا۔
ایہ قراردادِ پاکستان دی حمایت کرنے والے چوہدری خلیق الزماں صدیقی دے چھوٹے بھائی سن ۔
ان دے مطابق ہرمل نامی جڑی بوٹی وچ غالباٗ بارہ فیصد تک بے رنگ بے بو تے بے ذائقہ خوردنی آئل ہوندا اے جس اُتے جے کم کیتا جائے تو ساڈی مارکیٹ دی ضرورت بہت حد تک پوری ہوسکدی اے۔
ڈاکٹرعطاءالرحمِن جدوں پی ایچ ڈی دے لئی باہر جانا چاہندے سن تو انہاں دی یونیورسٹی نے شرط رکھی سی کہ جے اوہ ڈاکٹر صدیقی توں لیٹر لکھوا لیان تو انکو داخلہ دے دتا جائے گا۔ بعد ازاں ڈاکٹر عطاالرحمان انہی دے قائم کردہ ریسرچ انسٹی ٹیوٹ دے ڈائریکٹر وی رہے۔
چاند یا چھوٹی چندن نامی بوٹی توں انہاں نے متعدد الکلائڈ دریافت کیتے ۔۔۔۔۔ انہاں وچوں اک الکلائڈ دا نام اجملین رکھیا گیا سی ۔۔۔۔۔ اس وقت اوہ حکیم اجمل خان دی لیبارٹری وچ ہی تحقیق کر رہے سن ۔۔۔۔۔۔ چھوٹی چندن دا بایولوجیکل نام راولفیا اے۔ ۔۔۔۔ اس دے علاوہ انہاں نے نیم اُتے وی قابل قدر تحقیق کيتی۔
اجملین تے آئسو اجملین ورگے الکلائڈ امراض قلب خصوصاً Arrhythmia دے علاج وچ استعمال ہوندے نيں۔ اس دے علاوہ ہور الکلائڈ ذہنی امراض دے علاج وچ کارآمد نيں۔
نیم دے پتاں، چھال تے جڑاں توں انہاں نے 50 توں ودھ دریافتاں کیتیاں تے انہاں نوں پیٹنٹ کرایا۔ ایہ دریافتاں، بیکٹیریا، وائرس، فنگس تے کیڑاں دے خلاف موثر پائی گئياں
عہدے تے اعزازت
سودھوکیمسٹری وچ ڈاکٹریٹ " 1927ء جرمنی ریسرچ سائنٹسٹ، انڈین کونسل آف سائنٹفک اینڈ انڈسٹریل ریسرچ 1940ء ڈائریکٹر نیشنل کیمیکل لیبارٹریز، انڈیا، فروری 1947ء پاکستان آمد : 1951ء (لیاقت علی خان دی دعوت اُتے) بانی، ڈائریکٹر، صدر ۔۔۔۔ پاکستان کونسل آف سائنٹفک اینڈ انڈسٹریل ریسرچ : 1953ء تا 1966ء بانی پاکستان اکیڈمی آف سائنسز 1953ء ممبر ٹیکنیکل، پاکستان اٹامک انرجی کمیشن 1956ء پروفیسر اینڈ ڈائریکٹر ریسرچ، کراچی یونیورسٹی 1966ء بانی حسین ابراہیم جمال ریسرچ انسٹی ٹیوٹ آف کیمسٹری فیلو رائل سوسائٹی آف لندن 1961ء ممبر ویٹی کن اکیڈمی آف سائنس 1964ء سوویت اکیڈمی آف سائنسز توں گولڈ میڈل لیڈز یونیورسٹی برطانیہ توں ڈاکٹریٹ دی اعزازی ڈگری 1967ء کراچی یونیورسٹی توں ڈاکٹریٹ دی اعزازی ڈگری 1967ء برطانوی حکومت دی جانب توں "ایم بی ای" دا اعزاز 1964ء حکومت پاکستان توں ستارہ امتیاز 1962، صدارتی تمغا 1966، ہلال امتیاز 1980ء بانی رکن، تھرڈ ورلڈ اکیڈمی آف سائنسز 1983ء
شاعر تے فنکار
سودھوسائنس دان ہونے دے علاوہ ڈاکٹر سلیم الزماں صدیقی اک اچھے شاعر، موسیقار تے مصور وی سن ۔ 1924ء تے 1927ء وچ انہاں دی پینٹنگز دی نمائشاں فرینکفرٹ جرمنی وچ ہوئیاں۔ انہاں دا کیتا ہويا جرمن شاعری دا اردو ترجمہ جامعہ ملیہ اسلامیہ دے مجلے وچ وی شائع ہويا۔ سینٹرل انسٹی ٹیوٹ آف آرٹس اینڈ کرافٹس کراچی دے قیام وچ وی انہاں دا اہم کردار سی
وفات
سودھوڈاکٹر سلیم الزماں صدیقی دا انتقال 14 اپریل 1994ء نوں کراچی وچ ہويا تے انہاں نوں کراچی یونیورسٹی دے قبرستان وچ دفن کیتا گیا۔
سلیم الزماں صدیقی | |
جیون | 1994 – 1897 |
جمن پو | لکھنؤ ہندستان |
گن | کیمسٹری |
ہور پڑھو
سودھو- سوہنے کم دا ٹکا لین والیاں دا لسٹ