دوسری اینگلو مرہٹہ لڑائی
| دوجی اینگلو-مراٹھا لڑائی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اینگلو مرہٹہ لڑائیاں دا حصہ | |||||||
 اسائے دی لڑائی، جے.سی. سٹیڈلر دی تصویر |
|||||||
|
|||||||
| لڑاکے | |||||||
 ایسٹ انڈیا کمپنی
|  مرہٹہ سلطنت
|
||||||
دوجی اینگلو مرہٹا لڑائی (1803-1805) ایسٹ انڈیا کمپنی اتے مرہٹہ سلطنت وچالے دوجی جنگ سی۔
پچھوکڑ
سودھوانگریزاں نے بھگوڑے پیشوا رگھوناتھراؤ دی پہلی اینگلو-مراٹھا لڑائی وچ مدد کیتی سی۔ اسے طرحاں اوہناں نے اسدے بھگوڑے پتر باجیراؤ-2 دی وی مدد کیتی۔ حالانکہ اوہ فوجی یوگتاواں وچ اپنے پیؤ جنا نپن نہیں سی، پر بدلے دی بھاونا اس وچ کٹّ-کٹّ کے بھری ہوئی سی۔ اسے دشمنی تحت اسنے ہولکراں دے اک رشتے دار دا قتل کر دتا۔ [۱]
1799–1800 وچ میسور دی ہار توں بعد، انگریزی طاقت توں باہر صرف مراٹھے ہی رہِ گئے سن۔ اس ویلے مراٹھا سامراج پنج مکھ راجاں دا اک اتحاد سی ۔ ایہناں وچ پیشوا(پردھان پنتری) راجگڑھ پونا دے مکھی، گائکواڑ برودا دے مکھی ،سندیا گوالیار دے مکھی، ہولکر اندور دے مکھی، اتے بھونسلے ناگپور دے مکھی سن۔ مراٹھا مکھی آپس وچ ہی کئی جھگڑیاں وچ رجھے رہندے سن۔ ویلسلی نے وار-وار پیشوا اتے سندیا مکھیاں نوں معاون سندھیا کرن دی پیش کش کیتی پر نانا فڑنویس انکار کردا رہا۔
اکتوبر 1802 وچ، پیشوا باجیراؤ-II اتے سندیا دیاں اکٹھیاں فوجاں نوں اندور دے مکھی یشونتراؤ ہولکر نے پونا دی جنگ وچ ہرایا۔۔ باجیراؤ انگریزاں کول بھجّ گیا اتے اسے سال دسمبر وچ اسنے ایسٹ انڈیا کمپنی نال وسئی دا معاہدہ کر لئی۔ اس معاہدے مطابق اسنے اپنے علاقے انگریزاں دی معاون فوج دی سنبھال لئی اوہناں دے حوالے کر دتے اتے بدلے وچ کوئی شرط نہ رکھی۔ ایہہ معاہدہ انت وچ مراٹھا سامراج دے تخت وچ آخری کل ثابت ہوئی۔ "[۱]
جنگ
سودھو
پیشوا (جہڑا کہ مراٹھا سامراج دا مکھی منیا جاندا سی) دی اس حرکت نے دوجے مراٹھے مکھیاں؛ خاص طور اُتے گوالیار دے مکھی سندیا، ناگپور دے مکھی بھونسلے اتے بیرار نوں پریشانی وچ پا دتا اتے اوہ جنگ لڑن لئی تیار ہو گئے۔
انگریزاں دی رنپالیسی وچ، جس وچ ویلسلی نےدکھنی پٹھار سرکھات کر لیا سی، لیک دا دوآب اتے پھر دلی نوں ہتھیاؤنا،پاول دا بندیلکھنڈ داخل ہونا، مرے دا بڈوچ اُتے قبضہ، اتے ہارکوٹ دا بہار وچ پیر جماؤنا، ایہہ سبھ شامل سی۔ انگریزاں نے اپنے ٹیچے دی تکمیل لئی 53000 بندے جنگ لئی تیار کر لئے سن۔[۱]:66–67
ستمبر 1803 وچ، سندیا دیاں فوجاں لارڈ جراڈ لیک دے ہتھوں دلی وچ اتے لارڈ آرتھر ویلسلی دے ہتھوں اسائے وچ ہار گئیاں۔ 18 اکتوبر نوں انگریزاں نے اسیرگڑھ دے قلعے اپر قبضہ کر لیا اتے کلھے دی فوج نے آتم-سپرپن کر دتا۔ [۲] انگریزاں دیاں توپاں نے سندیا دے لڑن والے پرانے کھنڈراں نوں تحس-نحس کر دتا۔ نومبر وچ لیک نے اک ہور سندیا فوج لسواری وچ ہرا دتا۔ اس توں پہلاں ویلسلی نے بھونسلے دیاں فوجاں نوں ارگاؤں (ہن اڑگاؤں) 29 نومبر 1803 نوں ہرایا۔۔[۳] اندور دے مکھی ہولکر بعد وچ لڑائی وچ شامل ہوئے اتے اوہناں نے انگریزاں نوں شترقی لئی زور پایا۔ ویلسلی، جسنے واٹرلو وکھے نپولیئن نوں ہرایا سی، نے ٹپنی کیتی کہ اسائے نوں جتنا واٹرلو توں وی اوکھا سی۔[۳]
نتیجہ
سودھو17 دسمبر 1803 نوں ناگپور دے رگھوجی II بھونسلے نے ارگاؤں دی ہار توں بعد اوڑیسا وچ انگریزاں نال دیوگاؤں دا معاہدہ اپر ہستاکھر کیتے اتے کٹک دے صوبے انگریزاں نوں دے دتے۔ [۱]:73
30 دسمبر،1803 نوں دولت سندیا نے اسائے دی لڑائی اتے لسواری دی لڑائی توں بعد انگریزاں نال سرجی-انجنگاؤں دا معاہدہ اپر ہستاکھر کیتے اتے روہتک، گڑگاؤں گنگا-جمنا دوئاب، دلی-آگرے دا خطہ ، بندیلکھنڈ دے کجھ حصے، بروچ، گجرات دے کجھ حصے اتے اہمدنگر دا قلعہ انگریزاں دے حوالے کر دتے۔[۱]:73
اس توں بعد انگریزاں نے 6 اپریل،1804 نوں یشونتراؤ ہولکر خلاف کاروائی شروع کیتی اتے راجگھاٹ دا معاہدہ دے مطابق جس اپر 24 دسمبر، 1805 نوں ہستاکھر ہوئے، ہولکر نے ٹونک، رامپرا، اتے بندی دے علاقے اپنے ہتھوں گوا لئے۔[۱]:90–96
دوجی اینگلو-مراٹھا لڑائی مراٹھیاں دی فوج دی طاقت نوں درساؤندی اے، جہڑی کہ انگریزاں دے راہ دا آخری وڈا روڑا سی۔ بھارت دے اصل جدوجہد وچ کوئی اک فیصلہ کن لڑائی نہیں سی سگوں ایہہ دکھنی ایشیائی فوجی ارتھانتظام اک گنجھل دار سماجی اتے سیاسی جدوجہد سی۔ 1803 دی جت جنگ دے میداناں توں علاوہ مالی، کوٹتیتی، سیاست اتے خفیہ جانکاری دے اتے وی ٹکی ہوئی سی۔[۴]
میڈیا
سودھوHenty, G. A. (1902). At the Point of the Bayonet: A Tale of the Mahratta War. -جنگ نوں درساؤندا تریخی فکشن۔
ایہہ وی ویکھو
سودھوٹپنیاں
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ ۱.۴ ۱.۵ Naravane, M.S. (2014). Battles of the Honorourable East India Company. A.P.H. Publishing Corporation, 65–66. ISBN 9788131300343.
- ↑ (1908) Wellington's Campaigns in India. Calcutta : Superintendent Govt. Print.، India, 67–68. ISBN 978-0-9796174-6-1.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ Wolpert, Stanley (2009). A New History of India, 8th, New York، NY: Oxford UP, 410–1. ISBN 978-0-19-533756-3.
- ↑ The Anglo-Maratha Campaigns and the Contest for India، Randolf G. S. Cooper، University of Cambridge، ISBN 978-0-521-03646-7، 2007
حوالے
سودھو- Chaurasian, R. S (2004). History of the Marathas. New Delhi: Atlantic Publishers and Distributors. ISBN 978-81-269-0394-8.
- Cooper, Randolf G. S. (2003). The Anglo-Maratha Campaigns and the Contest for India: The Struggle for Control of the South Asian Military Economy. Cambridge، UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-82444-3. Retrieved on 22 ستمبر 2011.
- MacFarlane, Charles (1853). A History of British India: From the Earliest English Intercourse to the Present Time, 2nd, London: George Routledge & Co.. OCLC 4025827.
باہرلے جوڑ
سودھو| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Second Anglo-Maratha War |
| پیشرو پہلی اینگلو مرہٹہ لڑائی |
اینگلو مرہٹہ لڑائیاں | جانشین تیجی اینگلو مرہٹہ لڑائی |
| پیشرو چوتھی اینگلو میسور لڑائی |
ہند برطانوی جھیڑے | جانشین تیجی اینگلو مرہٹہ لڑائی |