خطوط نبوی
نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے خطوط نوں کئی درجہ بندیاں وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے، مثال دے طور اُتے
حوالہ جاندی خطوط
سودھونبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا خط جو تریخ وچ حوالے دے لئی مشہور اے اوہ حضرت جعفر طیار نوں دتا گیا سی جو بناں نجاشی شاہ حبشہ دے ناں لکھیا گیا سی۔
تبلیغی خطوط
سودھونبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے مکے تے عرب دے رہنے والےآں نوں ذاتی طور اُتے تبلیغ کرنے علاوہ ،دور دراز دے لوکاں نوں خطوط دے ذریعے وی تبلیغ کردے سن ۔ مدینہ وچ اپنے قدم جمانے دے اس سلسلے وچ اُنہاں نے بوہت سارے بادشاہاں نوں خط لکھے اُنہاں وچوں بوہت سارے تریخ وچ کافی مشہور نيں۔
شاہ بازنطین دے ناں
سودھو
بازنطین دے مسیحی شاہ دے نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے جو خط لکھیا اس دا متن کچھ اس طرح توں سی۔
| “ | من محمد بن عبد الله إلى هرقل عظيم الروم: سلام على من اتبع الهدى، أما بعد فإنى أدعوك بدعوة الإسلام . أسلم تسلم ويؤتك الله أجرك مرتين ، فإن توليت فإن عليك إثم الأريسيِّين. و يا أهل الكتاب تعالوا إلى كلمة سواء بيننا وبينكم ألا نعبد إلا الله ،ولا نشرك به شيئا،ولا يتخذ بعضنا بعضا آربابا من دون الله فإن تولوا فقولوا اشهدوا بأنا مسلمون | ” |
شاہ سکندریہ دے ناں
سودھوسکندریہ دے بادشاہ نوں وی اک خط لکھیا جس وچ انہاں نوں اسلام دی دعوت دتی گئی سی۔
شاہ ایران دے ناں
سودھوشاہ ایران ،خسرو پرویز، دے ناں انہاں نے جو خط لکھیا سی اسنوں شاہ ایران نے پھاڑ دتا سی۔ جس اُتے نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا سی کہ اج پرویز نے اپنی سلطنت دے ٹکڑے کر دتے نيں۔
شاہ حبشہ دے ناں
سودھوشاہ حبشہ دے ناں جو تبلیغی خط لکھیا اس دا متن کچھ ایويں سی۔
| “ | شاہ حبشہ نیگس نوں لکھیا گیا پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا خظ
كتاب رسول الإسلام إلى النجاشي بسم الله الرحمن الرحيم من محمد رسول الإسلام إلى النجاشى ملك الحبشة: سلام عليك إنى أحمد الله إليك ،الله الذي لا إله إلا ہوئے الملك القدوس السلام المؤمن المهيمن، وأشهد أن عيسى بن مريم روح الله وكلمته ألقاها إلى مريم البتول الطيبة الحصينة، فحملت بعيسى فخلقه الله من روحه كما خلق آدم بيده، وإنى أدعوك وجنودك إلى الله عز وجل، وقد بلغت ونصحت فاقبلوا نصحى، والسلام على من اتبع الهدى |
” |
گورنر بحرین دے ناں
سودھو
المنذر بن ساوي دے ناں لکھے گئے خط دا متن کچھ اس طرح سی۔
| “ |
رساله محمد للمنذر بن ساوي التميمى بسم الله الرحمن الرحيم، من محمد رسول الله إلى المنذر بن ساوي، سلام عليك، فإني أحمد إليك الله الذي لا إله إلا ہوئے وأشهد أن لا إله إلا الله، وأن محمداً عبده ورسوله. أما بعد: فإني أذكرك الله عز وجل، فإنه من ينصح فإنما ينصح لنفسه، ومن يطع رسلي ويتبع أمرهم فقد أطاعني، ومن ينصح لهم فقد نصح لي، وإنّ رسلي قد أثنوا عليك خيراً، وإني قد شفعتُكَ في قومكَ، فاتركْ للمسلمين ما أسلموا عليه، وعفوتُ عن أهل الذنوب فاپہلے منهم، وإنك مهما تصلح، فلن نعزلكَ عن عملك، ومن أقام على يہودية أو مجوسية فعليه الجزية. |
” |
جناں دے ناں خط
سودھو_%DA%A9%D8%A7_%D8%AE%D8%B7%D8%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%DA%BA_%DA%A9%DB%92_%D9%86%D8%A7%D9%85.jpg){kind=link}
نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا خط، جناں دے ناں اوہ خط اے جو نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے حضرت علی توں جناں دے ناں لکھوایا سی ــ[۱]
’’کتاب الذکر، باب حرز أبی دجانۃ (1660) (3/426۔428) وچ تے علامہ علی بن محمد الکنانی نے ’’تنزیھۃ الشریعۃ المرفوعۃ (2/324، 325)‘‘ وچ ذکر کيتی اے۔ ایہ روایت دو طرق توں مروی اے۔ ابن جوزی دی سند وچ موسیٰ انصاری دا ذکر اے، جس دے بارے وچ خود انہاں دا کہنا اے : ’’ ھٰذَا حَدِیْثٌ مَوْضُوْعٌ بِلَا شَکٍّ وَاِسْنَادُہُ مُنْقَطِعٌ وَلَیْسَ فِی الصَّحَابَۃِ مَنِ اسْمُہُ مُوْسٰٰی اَصْلًا وَاَکْثَرُ رِجَالِہِ مَجَاھِیْلُ لَا یُعْرَفُوْنَ ‘‘
’’یہ روایت بلاشک و شبہ من گھڑت اے تے اس دی سند وی منقطع اے۔ صحابہ کرام رضوان اللہ علیھم اجمعین وچ اصلاً موسیٰ ناں دا کوئی شخص نئيں، فیر روایت دے اکثر راوی مجہول و غیر معروف نيں۔‘‘
امام بیہقی رحمہ اللہ فرماندے نيں :
’’ وَقَدْ رُوِیَ فِیْ حِرْزِ اَبِیْ دُجَانَۃَ حَدِیْثٌ طَوِیْلٌ وَھُوَ مَوْضُوْعٌ لَا تَحِلُّ رِوَایَتُہُ ‘‘
’’ابو دجانہ دی جنات توں بچائو دے متعلق بیان کردہ طویل روایت من گھڑت اے، اس دی روایت درست نئيں۔‘‘
علامہ ذہبی رحمہ اللہ نے وی ترتیب الموضوعات وچ کہیا اے:
’’ فِیْ اِسْنَادِہِ مَجَاھِیْلُ وَمَا فِی الصَّحَابَۃِ مُوْسٰی ‘‘
’’اس دی سند وچ کئی راوی مجہول نيں تے موسیٰ نامی کوئی شخص صحابی نئيں۔‘‘
امام بیہقی نے اس دی دوسری سند ذکر کيتی اے، جس دے متعلق امام ابن عبد البر فرماندے نيں:
’’ وَاِسْنَادُ حَدِیْثِہِ فِی الْحِرْزِ الْمَنْسُوْبِ اِلَیْہِ ضَعِیْفٌ ‘‘ [الاستیعاب (1056) (2/212)]
’’ابو دجانہ دی طرف منسوب حرز والی روایت کيتی سند ضعیف اے ۔‘‘
ابن عبد البر رحمہ اللہ دے اس قول اُتے تعاقب کردے ہوئے تنزیہہ الشریعہ دے معلق نے لکھیا اے:
’’ بَلْ رِوَایَۃُ الْبَیْھَقِیِّ مَوْضُوْعَۃٌ اَیْضًا قَطْعًا ‘‘
’’بلکہ بیہقی دی روایت وی یقینی طور اُتے من گھڑت اے ۔‘‘
علامہ صنعانی حنفی لکھدے نيں :
’’ وَالْحِرْزُ الْمَنْسُوْبُ لِاَبِیْ دُجَانَۃَ الْاَنْصَارِیِّ، وَاسْمُہُ سِمَاکُ بْنُ حَرْشَۃَ، مَوْضُوْعَۃٌ ‘‘
’’سیدنا ابو دجانہ انصاری رضی اللہ عنہ، جنہاں دا ناں سماک بن حرشہ اے، انہاں دی طرف منسوب حرز من گھڑت اے ۔‘‘ [موضوعات الصنعانی (ص 39، رقم13)]
ہور ویکھو تحذیر المسلمین من الاحادیث الموضوعہ علی سید المرسلین (ص 73)، تذکرۃ الموضوعات از علامہ محمد طاہر پٹنی (ص 211، 212)، موسوعۃ الاحادیث والآثار الضعیفہ والموضوعہ (5/369، 370، رقم 12716) تے الوضع فی الحدیث (3/26)۔
اس مختصر توضیح توں معلوم ہويا کہ ایہ روایت من گھڑت اے، سو اس خط نوں نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا خط قرار دینا درست نہيں۔
حوالے
سودھو- ↑ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا خط، جناں دے ناں
- 618ء یثرب دی خانہ جنگی۔
- 622ء ہجرت مدینہ۔
- 624ء غزوہ بدر تے مسلماناں دی فتح۔
- 624ء بنی قینقاع دی جلاوطنی۔
- 625ء غزوہ احد تے مسلماناں دے وچکار اختلاف تے ہزیمت۔
- 625ء بنی نضیر دی جلاوطنی۔
- 627ء غزوہ خندق تے مسلماناں دی فتح۔
- 627ء غزوہ بنی قریظہ تے انہاں دی جلاوطنی۔
- 628ء صلح حدیبیہ وچ قریش مکہ توں صلح۔
- 628ء بیت عتیق وچ مسلماناں دی ادائیگیٔ نماز دے لئی قریش دی رضامندتی۔
- 629ء غزوہ خیبر تے مسلماناں دی فتح۔
- 629ء غزوہ موتہ تے مسلماناں دی فتح۔
- 630ء فتح مکہ مسلماناں دی فتح
- 630ء غزوہ حنین تے مسلماناں دی فتح۔
- 630ء غزوہ طائف تے مسلماناں دی فتح۔
- 632ء غزوہ تبوک تے مسلماناں دی فتح۔
- 632ء حجۃ الوداع۔
- 632ء مدینہ منورہ وچ رفیق اعلیٰ توں جا ملے۔