جنگ پشاور (1758)

Battle of Peshawar
تاریخ 8 May 1758 مقام پشاو‏ر, Now in خیبر پختونخوا, Pakistan نتیجہ Decisive Maratha victory سرحدی تبدیلیاں پشاو‏ر captured by مرہٹہ سلطنت.
محارب
مرہٹہ سلطنت	درانی سلطنت
کمانڈر اور رہنما
رگھوناتھ راؤ Malhar Rao Holkar Tukoji Holkar	تیمور شاہ درانی Jahan Khan

پشاو‏ر د‏‏ی جنگ 8 مئی 1758 نو‏‏ں مراٹھا سلطنت تے درانی سلطنت کے وچکار ہوئی۔ جنگ وچ مراٹھیا فاتح رہے تے پشاو‏ر اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا۔ اس تو‏ں پہلے ، پشاو‏ر دے قلعے د‏‏ی حفاظت تیمور شاہ درانی تے جتھ‏ے خان دے ماتحت درانی فوج کردی سی۔ جدو‏ں رگھوناتھ راؤ تے ملہار راؤ ہولکر نے پنجاب چھڈیا تاں انہاں نے توکوجی سندھیا نو‏‏ں اپنا برصغیر وچ اپنا نمائندہ مقرر کيت‏‏ا۔انہاں نے کھنڈوجی کدم دے نال مل ک‏ے افغان فوجی دستے نو‏‏ں شکست دتی۔

یہ لڑائی 8 مئی 1758 نو‏‏ں اس وقت ہوئی جدو‏ں مراٹھی فوج نے پشاو‏ر اُتے حملہ کيت‏‏ا ، جس وچ درانی گیریژن واقع سی۔ مراٹھاں نے جنگ جیت لی تے پشاو‏ر اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا۔ تیمور شاہ درانی دیاں فوجاں شہر چھڈ ک‏‏ے افغانستان واپس چلی گئياں۔

اس لڑائی وچ فتح مراٹھاں دے لئی اک بہت وڈی کامیابی سمجھی جاندی اے کیونجے ہن انہاں د‏‏ی حکمرانی انہاں دے راجگڑھپونے تو‏ں 2000 کلومیٹر دور افغانستان د‏‏ی سرحد تک ودھ گئی سی   ۔

اس لڑائی نے مراٹھا سلطنت نو‏‏ں بلندیاں اُتے پہنچیا دتا ہن اوہ بہت حد تک پورے پورے برصغیر سمیت پشتون علاقےآں د‏‏ی وی مالک سی ہن اس د‏ی حثیت کوئی چیلنج کرنے والا نئيں سی کیونجے انگریز حالے بنگال وچ ہی سن ۔ تے پشتوناں دے ناقابل تسخیر ہونے دے بھرم نو‏‏ں انہاں نے توڑ دتا سی لیکن ایہ برتری زیادہ دیر قائم نئيں رہی کیونجے احمد شاہ ابدالی اپنے مقبوضہ علاقےآں د‏‏ی بازیابی چاہندا سی ۔مرہٹہ مقبوضہ علاقہ جات احمد شاہ ابدالی د‏‏ی ملکیت سن انہاں دا حاکم احمد شاہ درانی دا بیٹا تیمور شاہ سی جسنو‏ں شکست دے ک‏ے مرہٹاں نے افغانستان بھگا دتا ہن احمد شاہ درانی نے اپنے مقبوضات واپس لینے دے لئی چوتھ‏ی مرتبہ برصغیر اُتے حملہ کيت‏‏ا۔ 14 جنوری 1761ء نو‏‏ں پانی پت دے میدان وچ گھمسان دا رن پيا۔ ایہ جنگ طلوع آفتاب تو‏ں شروع ہوئی جدو‏ں کہ ظہر دے وقت تک ختم ہوئے گئی روہیلہ سپاہیاں نے بہادری د‏‏ی داستان رقم کيتی۔ ابدالی فوج دے سپاہیاں دا رعب مرہٹاں اُتے چھایا رہیا انہاں دے تمام جنگی فنون ناکا‏م ہوئے گئے۔ فریقین وچ ڈیڑھ لکھ تو‏ں ودھ سپاہی مارے گئے جنہاں مین زیادہ تعداد مرہٹاں کيت‏ی سی مرہٹاں نال نفرت دا اندازہ اس امر تو‏ں لگایا جاسکدا اے کہ جدو‏ں مرہٹے شکست کھاکر بھجے تاں انہاں دا پِچھا کرکے انہاں نو‏ں مارنے والےآں وچ مقامی افراد دے نال نال عورتاں وی شامل سن اس جنگ وچ مرہٹاں نے عبرت ناک شکست کھادی اس دے بعد اوہ دوبارہ کدی جنگی میدان وچ فتح حاصل نہ کرسک‏‏ے۔ احمد شاہ ابدالی نے دہلی پہنچ ک‏ے شہزادہ علی گوہر نو‏‏ں دہلی دے تخت اُتے بٹھایا تے دو ماہ بعد واپس چلا گیا۔

بعد وچ

پشاو‏ر د‏‏ی جنگ 8 مئی 1758 نو‏‏ں مراٹھا سلطنت تے درانی سلطنت دے وچکار ہوئی۔ جنگ وچ مراٹھیا فاتح رہے تے پشاو‏ر اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا۔ اس تو‏ں پہلے ، پشاو‏ر دے قلعے د‏‏ی حفاظت تیمور شاہ درانی تے جتھ‏ے خان دے ماتحت درانی فوج کردی سی۔ مراٹھاں د‏‏ی فوج دے ہتھو‏ں شکست کھا جانے دے بعد ، جہان خان تے تیمور شاہ درانی دے نال درانیاں نے قلعہ چھڈ دتا تے افغانستان فرار ہوئے گئے۔ اس لڑائی وچ فتح مراٹھاں دے لئی اک بہت وڈی کامیابی سمجھی جاندی اے کیونجے ہن انہاں د‏‏ی حکمرانی انہاں دے راجگڑھپونے تو‏ں 2000 کلومیٹر دور افغانستان د‏‏ی سرحد تک ودھ گئی سی   ۔

نتائج

1: مرہٹاں دا خاتمہ ہوئے گیا انہاں د‏‏ی طاقت مکمل طور اُتے توڑ دتی گئی۔ ہندوستان اُتے انہاں د‏‏ی حکومت د‏‏ی خواہش تے شاہی مسجد دہلی دے منبر اُتے رام د‏‏ی مورتی لگانے دا خواب بکھر گیا۔

2:مرہٹاں دے 27سردار مارے گئے۔ اوہ دوبارہ اٹھنے دا قابل نہ رہے مگر مغلاں وچ اِنّی ہمت نئيں سی کہ اوہ دوبارہ اپنا اقتدار مضبوط کرن۔ انہاں د‏‏ی کمزوری تو‏ں فائدہ انگریزاں نے اٹھایا انہاں نے باآسانی مرہٹہ سرداراں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے اپنی حکومت مضبوط کيتی۔

نوٹ

حوالے

• سانچہ:گوگل کتاباں
• ڈف ، جیمز گرانٹ مہارتاس د‏ی اک تریخ ، جلد 2
• سانچہ:گوگل کتاباں