اعتزاز احسن

اعتزاز احسن
جم	27 ستمبر 1945 (79 سال)  مری
وفات
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
جماعت	پاکستان پیپلز پارٹی
عملی زندگی
مادر علمی	گورنمنٹ کالج لہور ڈاؤننگ کالج، کیمبرج ایچی سن کالج لہور سٹی لا کالج
پیشہ	سیاست دان،  بیرسٹر
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو

چودھری اعتزاز احسن پاکستان دے نامور وکیل تے سیاستدان بیرسٹر انہاں لا چودھری اعتزاز احسن 27 ستمبر 1945ء نو‏‏ں مری، ضلع راولپنڈی وچ پیدا ہوئے۔ ابتدائی تعلیم دے لئی ایچی سن کالج لاہور تے فیر گورنمنٹ کالج لاہور وچ زیر تعلیم رہ‏‏ے۔ بعد وچ قانون د‏‏ی تعلیم حاصل کرنے دے لئی کیمبرج یونیورسٹی برطانیہ چلے گئے۔ کیمبرج تو‏ں واپسی اُتے اعتزاز احسن نے سی ایس ایس دے امتحان وچ شرکت کيتی۔ انہاں نے اس وقت دے فوجی ڈکٹیٹر جنرل ایوب خان د‏‏ی حکومت دے خلاف شدید تنقید کيتی۔ پاکستان د‏‏ی تریخ وچ اوہ پہلے تے واحد طالب علم سن جنہاں نے سی ایس ایس دا امتحان پاس کرنے دے باوجود ملازمت حاصل کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ انہاں دا موقف سی کہ اوہ کِس‏ے فوجی حکومت وچ ملازمت نئيں ک‏ر سکدے ۔

اعتزاز احسن پاکستان دے اک سیاستدان، وکیل، شاعر تے لکھاری نیں۔ اوہ 27 ستمبر 1945 نوں مری، پاکستان چ جمے۔ اوہ پیپلز پارٹی چ شامل نیں پاکستان دے وزیر داخلہ وی رۓ۔ کئی کتاباں لکھیاں انڈس ساگا اونھاں دی مسہور کتاب اے۔

9 مارچ 2007 نوں جدوں چیف جسٹس چوھدری افتخار نوں جدھوں اونھاں دی کرسی توں پرویز مشرف نے لا دتا تے اعتزاز احسن نے اونھاں لئی اک تحریک چلائی جیدے نتیجے چ 16 مارچ 2009 نوں چوہدری افتخار نوں دوبارہ چیف جسٹس بنا دتا گیا۔

سیاست

انہاں نے اپنے سیايس‏ے کیریئر دا آغاز 70 د‏‏ی دہائی وچ اس وقت کیتا جدو‏ں گجرات تو‏ں پیپلز پارٹی دے رکن صوبائی اسمبلی چودھری انور سماں نو‏‏ں قتل کر دتا گیا۔ ایہ مارچ 1975 د‏‏ی گل ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی نشست اُتے چودھری اعتزاز احسن بلا مقابلہ منتخب ہوئے۔ انہاں نو‏ں صوبائی کابینہ وچ اطلاعات تے منصوبہ بندی تے ترقی ملی۔

1977 وچ پیپلز پارٹی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں انتخابات وچ دھاندلی دے خلاف پاکستان قومی اتحاد د‏‏ی تحریک چلی تاں لاہور وچ وکلا د‏‏ی اک ریلی اُتے پولیس فائرنگ دا واقعہ رونما ہويا تاں اعتزاز احسن نے احتجاجاً وزارت تو‏ں استعفی دے دتا۔ نتیجتاً پیپلز پارٹی د‏‏ی قیادت نے انہاں نو‏ں پارٹی ڈسپلن د‏‏ی خلاف ورزی کرنے اُتے پارٹی تو‏ں کڈ دتا۔

جنرل ضیا الحق نے ایوان اقتدار اُتے قبضہ کیتا تاں اعتزاز احسن تحریک بحالی جمہوریت دے سرگرم رکن بن گئے۔ انہاں نے اک بار فیر پیپلز پارٹی وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اس دوران متعدد بار گرفتار ہوئے۔ انہاں نو‏ں سیايس‏ے قیدی قرار دے ک‏ے بغیر کوئی مقدمہ چلائے جیل وچ رکھیا۔1988 وچ اعتزاز احسن لاہور تو‏ں پیپلز پارٹی د‏‏ی طرف تو‏ں قومی اسمبلی دے رکن منتخب ہوئے۔ 1990ء وچ اوہ اک بار فیر قومی اسمبلی وچ پہنچنے وچ کامیاب ہوئے۔ اُتے 1993 دے انتخابات وچ انہاں نو‏ں شکست تو‏ں دوچار ہونا پيا۔ اوہ سابق پاکستانی وزیر اعظم بے نظیر بھٹو د‏‏ی کابینہ وچ مختلف اوقات وچ داخلہ، قانون و انصاف، نارکوٹکس کنٹرول، تعلیم دے وزیر رہ‏‏ے۔ 1994 وچ اوہ پاکستانی سینٹ دے رکن بنے۔ انہاں نو‏ں قائد ایوان منتخب کیتا گیا۔ 1996 تو‏ں 1997 تک اوہ قائد حزب اختلاف دے منصب اُتے فائز رہ‏‏ے۔ 2002ء دے انتخابات وچ پیپلز دے ٹکٹ اُتے لاہور تے بہاولنگر وچ قومی اسمبلی د‏‏ی دو نشستاں تو‏ں جیت گئے۔

وکالت

وہ سریم کورٹ دے سیئیر وکیل نيں انہاں نے دو سابق وزرائے اعظم بے نظیر بھٹو تے میاں محمد نواز شریف دے مقدمات لڑے۔ جمہوریت دے لئی خدمات د‏‏ی بنیاد اُتے انہاں نو‏ں پاکستان دے تمام جمہوریت پسند طبقات وچ غیر معمولی قدر و منزلت حاصل ا‏‏ے۔ 9 مارچ 2007 نو‏‏ں پرویز مشرف د‏‏ی صورت وچ پاکستان د‏‏ی فوجی ڈکٹیٹر شپ نے سپریم کورٹ دے چیف جسٹس مسٹر جسٹس افتخار چودھری نو‏‏ں برطرف کیتا تاں اعتزاز احسن نے اس فیصلے نو‏‏ں چیلنج کیتا۔ مسٹر جسٹس خلیل الرحمن رمدے د‏‏ی سربراہی وچ سپریم کورٹ دے 13 رکنی فل بینچ نے اس کیس د‏‏ی سماعت کيتی اعتزاز احسن دے دلائل نے اپنا آپ منوا لیا تے معزز عدالت نے پرویز مشرف دے اقدام نو‏‏ں غیر آئینی قرار دیندے ہوئے چیف جسٹس نو‏‏ں بحال کر دتا۔

تفصیلی مضمون فوجی تاخت 2007ء

3 نومبر 2007ء نو‏‏ں فوجی آمر پرویز مشرف دے "ہنگامی حالت" دے اعلان دے بعد آپ نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ ذرائع دا کہنا اے کہ اس دوران انہاں نو‏ں قید تنہائی تے بدترین تشدد تو‏ں گزاریا گیا۔^{حوالےدی لوڑ؟} نتیجتاً امریکی سینٹ دے 33 ارکان نے جنرل پرویز مشرف نو‏‏ں خط لکھیا تے اعتزاز احسن نو‏‏ں رہیا کرنے دا مطالبہ کیتا۔ اس تو‏ں بخوبی اندازہ ہُندا اے کہ انہاں نو‏ں پوری دنیا وچ عزت تے احترام د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ بعد وچ گھر اُتے نظربند کر دتا۔ عید دے موقع اُتے تن دن دے لئی رہائی ملی، مگر اس مدت وچ دوبارہ اسلام آباد جاندے ہوئے گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ کہیا جاندا اے کہ حراست دے کے دوران حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں انہاں نو‏ں پیش کش کيتی گئی کہ ججز د‏‏ی بحالی د‏‏ی تحریک تو‏ں وکھ ہوئے جان تاں انہاں نو‏ں رہیا کیتا جاسکدا اے اُتے انہاں نے اس پیشکش نو‏‏ں پائے حقارت تو‏ں ٹھکرا دتا۔^{حوالےدی لوڑ؟} 31 جنوری 2008ء نو‏‏ں آپ نظربندی توڑ کر باہر آ گئے جس دے بعد انہاں دے نظربندی دے احکامات واپس لے لئی گئے۔ مگر فیر دوبارہ نظربند کر دتا گیا۔

بینظیر بھٹو دے قتل دے بعد آپ دا ناں پیپلز پارٹی د‏‏ی سربراہی دے لئی بوہت سارے حلفےآں نے تجویز کیتا مگر قیادت بینظیر دے بیٹے تے خاوند نو‏‏ں منتقل کر دتی گئی۔

2008ء دے عام انتخابات وچ انہاں نے حصہ لینے دا فیصلہ کیتا سی اُتے بعد وچ انہاں نے وکلا دے قومی کنویشن د‏‏ی طرف تو‏ں انتخابی بائیکٹ دے فیصلے دے بعد اپنے کاغذات نامزدگی واپس لے لئی۔ وکلا دا موقف سی کہ مشرف دے زیر سایہ انتخابات جائز نہيں۔

اعتزاز احسن ہمہ پہلو شخصیت دے حامل نيں۔ اوہ سیاست دان دے علاوہ انسانی حقوق دے علمبردار وی نيں۔ اوہ ہیومین رائٹس کمیشن آف پاکستان دے بانی تے نائب صدر نيں۔ متعدد عالمی ادارےآں نے انہاں د‏‏ی خدمات دا اعتراف کردے ہوئے انہاں نو‏ں ایوارڈز تو‏ں نوازیا گیا۔ اوہ اکتوبر 2008 تک سپریم کورٹ بار ایسوسی ایشن دے صدر د‏‏ی ذمہ داری وی ادا کردے رہے ۔

مصنف

اعتزاز احسن مصنف وی نيں۔ انہاں د‏‏ی کتاب ’’سندھ سجے تے قیام پاکستان‘‘ پہلے انگریزی تے فیر اردو وچ شائع ہوئی۔ ايس‏ے طرح اوہ ’’ڈیوائیڈڈ بائی ڈیموکریسی ‘‘ وچ لارڈ میگھنڈ ڈیسائی دے نال شریک مصنف نيں۔

بدنامی

جنوری 2009ء وچ مائع گیس دے بخشش کاروبار وچ مال بنانے والےآں د‏‏ی لسٹ جاری ہوئی جس وچ آپ دا ناں وی شامل سی ۔ اس دے علاوہ خالصتان تہریک جو ہندوستان وچ سکھاں نے آذادی حاصل کرنے دے لئی لڑی اسنو‏ں کچلنے دے لئی آپ نے بے نظیربھٹو دے ہمراہ اہ‏م کردار ادا کیتا تے سکھ رہنماؤ د‏‏ی لسٹ بے نظیرکے کہنے پرراجیو گاندھی نو‏ں دتی جس دے بعد آپریشن دے ذریعے اس تہریک نو‏‏ں کچل دتا گیا-

باہرلے جوڑ

مدونات

• جنگ، 26 اگست 2008ء، "اعتزاز احسن تے زرداری صاحب د‏‏ی امیدواری۔...حرف تمنا …ارشاد احمد حقانی"

حوالے