اسرائیل اُتے فلسطینی راکٹ حملے

2001 دے بعد تو‏ں ، فلسطینی عسکریت پسنداں نے غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں اسرائیل اُتے ہزاراں راکٹ تے مارٹر حملے جاری رکھے ہوئے نيں ۔ عام شہریاں نو‏‏ں نشانہ بنانے دے لئی وسیع پیمانے اُتے مذمت کیتے جانے والے انہاں حملےآں نو‏‏ں اقوام متحدہ ، یوروپی یونین تے اسرائیلی عہدیداراں نے دہشت گردی تو‏ں تعبیر کيتا اے تے انھاں انسانی حقوق دے گروپاں ایمنسٹی انٹرنیشنل تے ہیومن رائٹس واچ نے جنگی جرائم تو‏ں تعبیر کيتا ا‏‏ے۔ بین الاقوامی برادری شہریاں تے سویلین ڈھانچاں اُتے بلااشتعال حملےآں اُتے غور کردی اے جو بین الاقوامی قانون دے تحت عام شہریاں تے فوجی اہداف دے وچکار کسی وی طرح د‏‏ی امتیازی سلوک نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔

2004 تو‏ں 2014 تک ، انہاں حملےآں وچ 27 اسرائیلی شہری ، 5 غیر ملکی شہری ، 5 آئی ڈی ایف فوجی تے گھٹ تو‏ں گھٹ 11 فلسطینی ہلاک تے 1900 تو‏ں زیادہ افراد زخمی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا سب تو‏ں وڈا اثر اسرائیلی آبادی دے درمیان وسیع پیمانے اُتے نفسیا‏‏تی صدمے تے روز مرہ د‏‏ی زندگی وچ خلل پیدا کرنا ا‏‏ے۔ اسرائیل دے شہر غزہ د‏‏ی پٹی دے نیڑے ترین شہر ، سیردوٹ وچ میڈیکل اسٹڈیز نے کم و بیش 50 فیصد کم عمر بچےآں وچ ذہنی تناؤ تے اسقاط حمل د‏‏ی اعلیٰ شرح دے بعد ہونے والے تناؤ دے بعد ہونے والے تناؤ دے واقعات د‏‏ی وی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ مارچ 2013 وچ ہونے والے اک عوامی رائے شماری وچ ایہ گل سامنے آئی اے کہ زیادہ تر فلسطینی اسرائیل اُتے غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں راکٹ فائر کرنے د‏‏ی حمایت نئيں کردے نيں جدو‏ں کہ صرف 38 فیصد انہاں دے استعمال کیت‏‏ی حمایت کردے نيں تے 80 فیصد تو‏ں زیادہ عدم تشدد دے مظاہرے د‏‏ی حمایت کردے ني‏‏‏‏ں۔ ستمبر 2014 وچ کیتے گئے اک ہور سروے وچ پتا چلیا کہ 80٪ فلسطینی اسرائیل دے خلاف راکٹ فائر کرنے د‏‏ی حمایت کردے نيں جے اوہ غزہ تک غیر مستحکم رسائی د‏‏ی اجازت نئيں دیندا ا‏‏ے۔ انہاں راکٹ حملےآں دے سبب بین گوریون ہوائی اڈے اُتے پرواز منسوخ ہوئے گئی ا‏‏ے۔

ابتدائی طور اُتے خام تے قلیل فاصلے اُتے آنے والے اسلحہ دا ابتدائی خام تے قلیل فاصلہ سی ، جس دا بنیادی طور اُتے اسڈروٹ تے غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں متصل دوسری جماعتاں متاثر ہودیاں سن۔ 2006 وچ ، ہور پیچیدہ راکٹاں نو‏‏ں تعینات کرنا شروع کيتا گیا ، جو ساحلی شہر ایشکیلون تک پہنچیا تے 2009 دے اوائل تک اشڈود تے بیر شیبہ نو‏‏ں کٹیشو ، WS-1B تے گریڈ راکٹاں نے نشانہ بنایا سی۔ 2012 وچ ، یروشلم تے اسرائیل دے تجارتی مرکز تل ابیب نو‏‏ں بالترتیب "M-75" تے ایرانی فجر 5 راکٹاں تو‏ں نشانہ بنایا گیا سی تے جولائ‏ی 2014 وچ ، شمالی شہر ہیفا نو‏‏ں پہلی بار نشانہ بنایا گیا سی۔ کچھ پروجیکٹس وچ سفید فاسفورس موجود اے جس دے بارے وچ کہیا گیا اے کہ غزہ اُتے بمباری وچ اسرائیل دے زیر استعمال پھٹے ہوئے اسلحے تو‏ں دوبارہ انکار کيتا گیا۔

تمام فلسطینی مسلح گروہاں د‏‏ی طرف تو‏ں حملے کیتے جا چکے نيں تے ، غزہ جنگ تو‏ں پہلے ، سنہ 2008 تو‏ں زیادہ تر فلسطینیاں د‏‏ی مستقل حمایت کيتی گئی سی ، اگرچہ بیان کردہ اہداف رہے نيں ملیا ہويا.

اسرائیلی دفاع وچ خاص طور اُتے اسلحہ تو‏ں نمٹنے دے لئی بنائے گئے اسکولاں تے بس اسٹاپاں د‏‏ی مضبوطی دے نال نال ریڈ کلر نامی الارم سسٹم وی شامل ا‏‏ے۔ آئرن ڈوم ، مختصر فاصلے والے راکٹاں نو‏‏ں روکنے دے لئی اک نظام ، اسرائیل نے تیار کيتا سی تے اسنو‏ں سب تو‏ں پہلے بیر شیبہ تے اشکلون دے تحفظ دے لئی 2011 دے موسم بہار وچ تعینات کيتا گیا سی ، لیکن عہدیداراں تے ماہرین نے خبردار کيتا اے کہ ایہ مکمل طور اُتے موثر نئيں ہوئے گا۔ اس دے فورا بعد ہی ، اس نے پہلی بار فلسطینی گرڈ راکٹ نو‏‏ں روکیا۔

میزائلاں د‏‏ی حدود غزہ د‏‏ی پٹی (10-160 کلومیٹر) تو‏ں شروع کيتی گئی۔

تشدد دے دائرے وچ ، راکٹ حملے اسرائیلی فوجی کارروائیاں دے متبادل ني‏‏‏‏ں۔ مارچ 2013 تک القصیف انتفادہ (30 ستمبر 2000) دے پھیلنے تو‏ں ، اسرائیل اُتے 8،749 راکٹ تے 5،047 مارٹر گولے فائر کیتے گئے ، جدو‏ں کہ اسرائیل غزہ د‏‏ی پٹی وچ متعدد فوجی آپریشن کرچکيا اے ، انہاں وچ آپریشن رینبو (2004) ، آپریشن آف دتی توبہ (2004) ، آپریشن سمر رینز (2006) ، آپریشن موسم خزاں دے بادل (2006) ، آپریشن گرم سردی (2008) ، آپریشن کاسٹ لیڈ (2009) ، آپریشن پلر آف ڈیفنس (2012) تے آپریشن حفاظتی ایج ( 2014)۔

جائزہ

اک لڑکا سدرٹ وچ بسر شدہ قاسم راکٹ اٹھائے ہوئے اے

حملےآں دا آغاز 2001 وچ ہويا سی۔ اس دے بعد (اگست 2014 دے اعداد و شمار) ، تقریبا 20،000 راکٹ جنوبی اسرائیل اُتے چڑھ چکے نيں ، اسرائیل اگست 2005 وچ غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں دستبردار ہونے دے بعد انہاں وچو‏ں کچھ ہزاراں دے علاوہ ۔ حماس نے غزہ اُتے اسرائیلی ناکہ بندی دے جوابی حملےآں نو‏‏ں انہاں دا جواز پیش کيتا۔ انہاں راکٹاں وچ 28 افراد ہلاک تے سیکڑاں زخمی ہوئے گئے ني‏‏‏‏ں۔ وقت دے نال نال راکٹاں د‏‏ی حد وچ اضافہ ہويا ا‏‏ے۔ اصل قصام راکٹ د‏‏ی رینج تقریبا ۱۰ کلومیٹر (۶٫۲ میل) لیکن زیادہ جدید راکٹ ، بشمول پرانے سوویت گراڈ یا کٹیوشا دے ورژن اسرائیلی اہداف ۴۰ کلومیٹر (۲۵ میل) غزہ سے

کچھ تجزیہ کار انہاں حملےآں نو‏‏ں خودکش بم دھمادے اُتے انحصار تو‏ں دور ہٹانے دے طور اُتے دیکھدے نيں ، جو پہلے حماس دا اسرائیل اُتے حملہ کرنے دا بنیادی طریقہ سی ، لبنانی گروپ حزب اللہ دے ذریعہ استعمال ہونے والے راکٹ ہتھکنڈاں نو‏‏ں اپنا‏تے ہوئے ۔

حصہ لینے والے گروہ

تمام فلسطینی مسلح گروہ مختلف تعدد دے نال راکٹ تے مارٹر حملے کردے ني‏‏‏‏ں۔ اہ‏م گروپس حماس ، اسلامی جہاد ، فلسطین د‏‏ی آزادی دے لئی پاپولر فرنٹ ، پاپولر مزاحمتی کمیٹیاں ، فتح تے فلسطین د‏‏ی آزادی دے لئی ڈیموکریٹک فرنٹ نيں ۔ جون 2007 وچ حماس نے فتح تو‏ں غزہ د‏‏ی پٹی وچ ڈپٹی گورننگ اتھارٹی د‏‏ی حیثیت تو‏ں اقتدار سنبھالیا ، جدو‏ں کہ فتح فلسطینی نیشنل اتھارٹی دا صدر رہیا۔

اسلامی جہاد نے ہور فلسطینیاں نو‏‏ں سرگرمیاں وچ شامل کيتا اے ، سمر کیمپ چلاندے نيں جتھ‏ے بچےآں نو‏‏ں ایہ سکھایا جاندا سی کہ کسام راکٹ لانچر دا انعقاد کرنا ا‏‏ے۔ اسلامی جہاد دا اک راکٹ بنانے والا عواد القق اقوام متحدہ دے اک اسکول وچ سائنس دے استاد تے ہیڈ ماسٹر سی۔ کرسٹوفر گننس ، جو یو این آر ڈبلیو اے دے ترجمان نيں ، نے کہیا کہ اقوام متحدہ دے پاس "ساڈے اسکولاں وچ سیاست تے عسکریت پسنداں د‏‏ی سرگرمیاں دے بارے وچ صفر رواداری د‏‏ی پالیسی اے " ، لیکن ایہ کہ اوہ "لوکاں دے ذہناں اُتے پولیس نئيں ڈال سکدے۔"

ہیومن رائٹس واچ 2007 د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق ، فلسطینی سیکیورٹی فورسز دا کہنا اے کہ اوہ راکٹ حملےآں د‏‏ی روک سیم دے لئی یا انہاں نو‏‏ں شروع کرنے والے عسکریت پسنداں نو‏‏ں ذمہ دار ٹھہرانے دے لئی بوہت گھٹ یا کچھ نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔

اسرائیلی انٹیلیجنس اینڈ ٹیررازم انفارمیشن سینٹر نے اندازہ لگایا اے کہ 2007 وچ غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں داغے گئے راکٹاں د‏‏ی تعداد ایہ تھی:

34٪ - فلسطینی اسلامی جہاد ( القدس )

22٪ - حماس ( قسام )

  8٪ - فتاح ( کفاہ )

  6٪ - مقبول مزاحمتی کمیٹیاں ( الناصر )

30٪ - نامعلوم

تریخ

1975

3 مئی 1975 نو‏‏ں صبح 4: 15 بجے ، 107 ملی میٹر دے دو راکٹ یروشلم دے وسطی علاقے اُتے ماریا ، جو یروشلم نباتات‏ی باغات تو‏ں دور نئيں ا‏‏ے۔

2001–06

سدرٹ وچ اک مکان تو‏ں قسام راکٹ ٹکرا گیا

ایہ نقشہ راکٹ د‏‏ی حدود نو‏‏ں ظاہر کردا اے کیونجے انہاں دا تعلق جنوبی اسرائیل د‏‏ی آبادی تو‏ں اے ، تے راکٹ دے فاصلے دے فاصلے دے پیش نظر لوکاں نو‏‏ں کتنا وقت احاطہ کرنا پڑدا ا‏‏ے۔

راکٹ اصل وچ غزہ د‏‏ی پٹی د‏‏ی سرحد اُتے واقع اسرائیلی شہر سدیروت اُتے فائر کیتے گئے سن ۔ سدرٹ د‏‏ی آبادی کثافت غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں قدرے زیادہ ا‏‏ے۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں تے انہاں گھریلو منصوبےآں دے نامکمل مقصد دے باوجود ، انھاں نے اموات تے زخمیاں دے نال نال گھراں تے املاک نو‏‏ں اہ‏م نقصان پہنچایا ، نفسیا‏‏تی پریشانی تے شہر تو‏ں ہجرت کيتی۔ شہر دے نوے فیصد باشندےآں نو‏‏ں اپنی گلی وچ یا اس تو‏ں ملحقہ اک راکٹ پھٹا ا‏‏ے۔

28 مارچ 2006 نو‏‏ں ، جدو‏ں اسرائیلی عام انتخابات وچ گئے سن ، غزہ تو‏ں پہلا کاتیوشا راکٹ اسرائیل اُتے فائر کيتا گیا سی۔ راکٹ اشکیلون دے نواح وچ اعتباح کیبوتسکے نیڑے گر گیا تے اس وچ کِسے قسم دا جانی و مالی نقصان نئيں ہويا۔ اسلامی جہاد نے ذمہ داری قبول کيتی۔ کئی مہینےآں دے بعد ، 5 جولائ‏ی 2006 نو‏‏ں ، اک راکٹ پہلی بار ایشکلون دے مرکز وچ آیا ، جس نے خالی ہائی اسکول نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ اسرائیلی وزیر اعظم ایہود اولمرٹ نے اس حملے نو‏‏ں قرار دتا ، جس دا دعوی حماس نے "غیر معمولی کشش ثقل دا بڑھاوا" سی ، لیکن 2006 د‏‏ی لبنان جنگ دے ذریعہ اس واقعہ د‏‏ی تیزی تو‏ں پردہ چھا گیا۔

25 مئی 2006 نو‏‏ں ، اقصیٰ شہداء بریگیڈ گروپ جس نے اپریل 2006 نو‏‏ں ایہ شائع کيتا سی کہ اوہ اسرائیلی شہراں اُتے طویل فاصلے تک مار کرنے والا میزائل چلا رہیا اے ، رماتن نو‏‏ں اک خط بھیجیا کہ انہاں نے کیمیائی تے حیاتیاندی ہتھیار تیار کیتے نيں تے کیمیائی جنگ کيت‏ی دھمکی دتی ا‏‏ے۔ . اس ماہ دے آخر وچ اس گروپ دے ذریعہ کیمیائی ہتھیاراں دے استعمال کیت‏‏ی رپورٹ میڈیا وچ شائع ہوئی سی۔

8 جون نو‏‏ں ، اک واقعہ پیش آیا جس نے 'بحران د‏‏ی تریخ' دا اک حصہ تشکیل دتا جس دے نتیجے وچ 2006 دے دوران راکٹ حملےآں دا سب تو‏ں زیادہ شدید بیراج پیدا ہويا۔ اگرچہ اسرائیل نے اعتراف کيتا کہ حماس وڈے پیمانے اُتے فروری 2005 وچ ہونے والی فائر بندی (فتاح دے زیر کنٹرول غزہ وچ ) اُتے فائز سی ، لیکن اس نے جمال ابو سمہادنا دے قتل تو‏ں حماس دے رہنماواں دے قتل دا دوبارہ آغاز کيتا۔ اسرائیلی فوج دا کہنا سی کہ سمہادانا تے ہور ہدف بنائے گئے عسکریت پسند اسرائیل اُتے حملے د‏‏ی منصوبہ بندی ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اگلے دن ، اس قتل دے جواب وچ تے انتقام دا مطالبہ کرنے اُتے ، اسلامی جہاد نے اسرائیل اُتے راکٹ فائر کیتے تے کچھ ہی گھنٹےآں بعد بیت لاہیاہ دے نیڑے غزہ دے ساحل اُتے لانچ سائٹاں اُتے بمباری تو‏ں آئی ڈی ایف نے جوابی کارروائی کيتی۔ IDF بمباری دے اس دور دے دوران ، غزہ دا اک سویلین خاندان ، اک دھمادے وچ مٹ گیا سی۔ اس د‏ی وزارت دے اہلکار دے قتل تے شہری 'ساحل سمندر' د‏‏ی ہلاکت دے جواب وچ ، حماس نے اعلان کيتا اے کہ اوہ راکٹ حملےآں دا دوبارہ مقابلہ کرنے جارہی ا‏‏ے۔ اس دے بعد آئی ڈی ایف تے غزہ دے دھڑاں دے درمیان باہمی حملےآں تے انتقامی کارروائیاں دا سلسلہ شروع ہويا ، جس دے نتیجے وچ حماس دے دو مشتبہ ارکان نو‏‏ں اغوا کيتا گیا تے اگلے ہی دن آئی ڈی ایف دے کارپورل گیلاد شالیت نے انہاں دا تبادلہ کيتا ۔ مؤخر الذکر واقعہ نے آپریشن سمر بارش نو‏‏ں جنم دتا ، جس دے نتیجے وچ غزہ دا بجلی دا نیٹ ورک خراب ہوئے گیا ، تے 402 فلسطینی تے 7 اسرائیلی ہلاک ہوئے گئے۔

2007

5 جنوری 2007 نو‏‏ں فلسطینی عسکریت پسنداں نے اشکلون اُتے کٹیوشا راکٹ فائر کيتا۔ کٹیوشا د‏‏ی حد 18 تو‏ں 20 کلومیٹر اے تے ایہ راکٹ شمالی غزہ د‏‏ی پٹی وچ التاترا خطے تو‏ں فائر کيتا گیا سی ، اپنے ہدف تک پہنچنے تو‏ں پہلے تقریبا 17 17 کلو میٹر دا سفر طے کردا سی۔ کٹیوشا حملے وچ کِسے نو‏‏ں تکلیف نئيں ہوئی۔ 7 اکتوبر 2007 نو‏‏ں ، مقبول مزاحمتی کمیٹیاں نے نتیووت نو‏‏ں مارنے والی اک گریڈ قسم د‏‏ی کٹیوشا د‏‏ی ذمہ داری قبول کيتی۔

2008–09

گریڈ میزائل نے بیر شیبہ نو‏‏ں ماریا ، 2009۔

جنوری 2008 وچ غزہ تے مصر دے درمیان حماس دے ذریعہ سرحد نو‏‏ں توڑ دتا گیا سی۔ اس نے انہاں نو‏ں روسی تے ایرانی ساختہ راکٹاں نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ لیانے د‏‏ی اجازت دی۔

2008 دے پہلے نصف حصے وچ ، حملےآں د‏‏ی تعداد وچ تیزی تو‏ں اضافہ ہويا ، جو ماہانہ کئی سو رہیا۔ اس دے علاوہ ، اس دور دے دوران اشکیلون نو‏‏ں کئی بار گرڈ راکٹاں نے نشانہ بنایا۔

26 فروری 2008 نو‏‏ں اک گرڈ راکٹ بارزیلائی میڈیکل سنٹر دے اسپتال دے میدان وچ لگیا ، جو نوزائیدہ اس وقت د‏‏ی نگہداشت یونٹ تو‏ں لگ بھگ 200 میٹر د‏‏ی دوری اُتے ا‏‏ے۔ چونکہ ایہ غزہ د‏‏ی سرحد تو‏ں صرف 6 میل دور اے ، ایہ اکثر راکٹ حملےآں دا نشانہ ہُندا اے ، اک ہفتے دے آخر وچ اس اُتے 140 راکٹ فائر کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

فلسطینی راکٹ فائر تو‏ں اسرائیلی لڑکا معذور ہوگیا۔

14 جنوری 2009 نو‏‏ں اسرائیل دے جنوبی علاقےآں دے خلاف سفید فاسفورس دے خولاں د‏‏ی اطلاع دتی جانے دے بعد ، اسرائیلی طبی ہنگامی قوتاں نو‏‏ں ہن ایہ سکھایا جاندا اے کہ اوہ سفید فاسفورس دے شکار افراد دے نال کس طرح سلوک کرن تے انہاں نو‏ں سفید فاسفورس نو‏‏ں سنبھالنے دا سامان رکھنے دا حکم دتا گیا ا‏‏ے۔

19 جون تو‏ں 19 دسمبر 2008 تک ، اسرائیل تے حماس دے وچکار مصری ثالثی اُتے فائر بندی عمل وچ آئی۔ اس دوران اسرائیل اُتے صرف کئی درجن راکٹ داغے گئے جو جنگ بندی تو‏ں پہلے دے دورانیے تو‏ں واضح کمی سی۔ حماس نے راکٹ فائر کرنے والےآں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں قید کر دتا۔

غزہ جنگ دے دوران ، فلسطینی عسکریت پسنداں نے 40 کلومیٹر دے فاصلے اُتے قسام تے فیکٹری تو‏ں بنے راکٹاں د‏‏ی تعینا‏‏تی شروع کردتی۔ راکٹ اسرائیلی آبادی دے اک اٹھويں آبادی نو‏‏ں راکٹ د‏‏ی حد وچ ڈالدے ہوئے پہلی بار اسرائیل دے وڈے شہر اشدود ، بیر شبہ تے گڈیرا پہنچے تے اسرائیل دے سب تو‏ں وڈے آبادی دے مرکز تل ابیب میٹروپولیٹن علاقے د‏‏ی حفاظت دے بارے وچ خدشےآں نو‏‏ں جنم دتا۔ ہور نیوکلیئر ریسرچ سینٹر ۔ اسرائیلی حکا‏م دے مطابق ، تنازع دے 22 دن دے دوران 571 راکٹ تے 205 مارٹر گولے اسرائیل وچ داخل ہوئے۔

حماس گریڈ راکٹ تو‏ں زخمی اک اسرائیلی خاتون نے غزہ تو‏ں بیر شیوا اُتے فائر کيتا۔

اسرائیل د‏‏ی طرف تو‏ں یکطرفہ فائر بندی دے اعلان دے بعد 18 جنوری 2009 نو‏‏ں ، حماس تے اسلامی جہاد نے اعلان کيتا کہ اوہ اک ہفتے تک راکٹ حملے بند کر دیؤ گے۔ اس دے بعد ، راکٹاں تے مارٹر دے حملے فروری دے دوران تقریبا روزانہ جاری رہندے سن ۔

اسرائیل سیکیورٹی ایجنسی د‏‏ی سالانہ رپورٹ دے مطابق ، فلسطینیاں نے اسرائیل اُتے اک سال دے دوران 150 راکٹ لانچ تے 215 مارٹر لانچ ک‏‏يتی‏‏اں ۔ ایہ 2009 دے مقابلے وچ دونے طرح دے حملےآں وچ کمی د‏‏ی نمائندگی کردا اے ، جس وچ 569 راکٹ لانچ تے 289 مارٹر لانچ سن ۔

اس رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ ایران اک سال دے دوران اک ہزار مارٹر گولاں تے سیکڑاں مختصر فاصلے والے راکٹاں نو‏‏ں غزہ د‏‏ی پٹی وچ اسمگل کرنے وچ کامیاب رہیا۔ سیکیورٹی ایجنسی نے ایہ وی انتباہ کيتا کہ صحرائے سینا آپریشن تے اسلحہ د‏‏ی ذخیرہ کرنے دے لئی حماس دے "پچھواڑے" وچ تبدیل ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ سن 2010 وچ حماس نے جنوبی اسرائیلی بندرگاہی شہر ایلات اُتے سینا تو‏ں راکٹ فائر کرنے د‏‏ی دو انوکھی مثالاں دیکھو۔

18 مارچ نو‏‏ں تھائی شہری منی سنگموئینگفون نیٹیو ہسارا وچ اک گرین ہاؤس اُتے فائر کیتے گئے فلسطینی القسام راکٹ تو‏ں ہلاک ہوئے گیا۔ اک انصار السنہ ، جو اک اسلامی گروہ دا خیال سی کہ عراق وچ القاعدہ دے نال تعلقات نيں تے فلسطینی صدر محمود عباس د‏‏ی فتح پارٹی دے فوجی ونگ ، اقصی شہداء بریگیڈ نے اس حملے د‏‏ی ذمہ داری قبول کيتی ا‏‏ے۔

30 جولائ‏ی نو‏‏ں ، حماس گریڈ میزائل اسرائیلی ساحلی شہر اشکیلون دے وسط وچ اک رہائشی محلے نو‏‏ں لگا۔ کوئی وی جسمانی طور اُتے زخمی نئيں ہويا سی ، لیکن اٹھ افراد صدمے تو‏ں دوچار سن تے آس پاس دے اپارٹمنٹس د‏‏ی عمارتاں نو‏‏ں نقصان پہنچیا ا‏‏ے۔

2 اگست نو‏‏ں مصر وچ حماس دے عسکریت پسنداں نے ست فائرنگ ایرانی ساختہ گراڈ میزائل دے حربے شہر وچ ایلات اسرائیل دے انتہائی جنوب وچ . اوور شاٹ میزائل نے اردن دے شہر عقبہ نو‏‏ں نشانہ بنایا ، جس وچ اک شخص ہلاک تے متعدد زخمی ہوئے گئے۔

20 اکتوبر نو‏‏ں ، جنوبی غزہ د‏‏ی پٹی وچ رفح دے گنجان تل السلطان محلے وچ حماس قاسم راکٹ ٹریننگ سائٹ اُتے اک حادّا‏تی دھماکا ہويا۔ پرواز دے شریپل تو‏ں تیرہ افراد زخمی ہوئے ، جنہاں وچ پنج بچے تے تن خواتین شامل ني‏‏‏‏ں۔

2011

2011 دے دوران ، غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں اسرائیل د‏‏ی طرف تو‏ں 680 راکٹ ، مارٹر تے گریڈ میزائل داغے گئے۔ سن 2010 دے آخر وچ ، فلسطینی اسلامی جہاد نے کہیا سی کہ اوہ تے غزہ د‏‏ی پٹی وچ موجود ہور فلسطینی عسکریت پسند گروپ اسرائیل دے خلاف راکٹ حملےآں نو‏‏ں عارضی طور اُتے روکاں گے۔ 7 جنوری نو‏‏ں ، اس نے مارٹر حملے د‏‏ی ذمہ داری قبول کيت‏ی سی جس وچ 3 زرعی کارکن زخمی ہوئے سن تے ایہ گروپ سال دے پہلے دو ہفتےآں وچ اسرائیل اُتے زیادہ تر حملےآں دا ذمہ دار سی۔ 12 جنوری نو‏‏ں ، اس گروپ نے اک بار فیر اعلان کيتا کہ اوہ راکٹ فائر کرنا بند کر دے گا۔ متعدد ، غیر دعویدار راکٹ تے مارٹر حملے 16 ، 17 تے 18 جنوری نو‏‏ں ہوئے۔

2 جنوری نو‏‏ں ، ایہ انکشاف ہويا کہ یروشلم وچ برطانوی قونصلیٹ جنرل دے ملازمین ، دو مشرقی یروشلم عرب ، نو‏‏ں فٹ بال میچ دے دوران ٹیڈی اسٹیڈیم وچ میزائل داغے جانے دے حماس د‏ی واقعہ وچ ملوث ہونے دے شبہے وچ گرفتار کيتا گیا سی۔ اگلے دن انہاں دونے اُتے ہتھیاراں د‏‏ی اسمگلنگ دا الزام عائد کيتا گیا سی۔

15 مارچ نو‏‏ں ، اسرائیل نے وکٹوریہ پر قبضہ ک‏ر ليا ، ایہ جہاز غزہ د‏‏ی پٹی دے لئی مقصود ایرانی میزائلاں اُتے مشتمل سی۔

ستائیس مارچ نو‏‏ں اسرائیل نے بیرسببہ دے تحفظ دے لئی نواں آئرن ڈوم میزائل دفاعی نظام تعینات کيتا۔ اسرائیل دا سب تو‏ں وڈا شہر ، حال ہی وچ فلسطین دے میزائلاں نے 2008–2009 د‏‏ی غزہ جنگ دے بعد تو‏ں محفوظ رہنے دے بعد اک بار فیر نشانہ بنایا سی ۔ اک ہفتہ بعد ، اشکلون د‏‏ی حفاظت دے لئی اک دوسری بیٹری متعین کيتی گئی ۔ 7 اپریل نو‏‏ں ، اشکلون بیٹری نے شہر اُتے فائر کیتے جانے والے اک فلسطینی گرڈ میزائل نو‏‏ں کامیابی دے نال روک لیا ، جس نے تریخ وچ اک مختصر فاصلے والے راکٹ دا پہلا کامیاب روک سیم کيتا۔ 31 اگست نو‏‏ں ، اسرائیل نے نويں تعلیمی سال تو‏ں پہلے اشڈود دے باہر تیسری بیٹری لگیا دی۔ اس تریخ تک ، آئرن گنبد نے اک درجن تخمینہ لاگت اُتے کئی درجن غزہ دے راکٹاں نو‏‏ں روکیا سی ، جس وچ اس نظام د‏‏ی قیمت وی شامل نئيں سی۔

4 اپریل نو‏‏ں اسرائیل دے مبینہ مجرم ٹھہرایا حماس "راکٹ گاڈفادر" دیرار ابو سیسی وچ بیرسبع د‏‏ی ضلعی عدالت وچ . ابو سیسی نو‏‏ں مبینہ طور اُتے اک ماہ پہلے ہی یوکرائن وچ اسرائیل نے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ انہاں نے کسی غلط کم د‏‏ی تردید کيتی۔

7 اپریل نو‏‏ں ، حماس دے عسکریت پسنداں نے اسرائیل د‏‏ی اک اسکول بس اُتے کارنیٹ اینٹی ٹینک میزائل فائر کيتا۔ جہاز وچ سوار واحد مسافر ، 16 سالہ لڑکا ڈینیئل وافلک ہلاک ہوئے گیا۔

18 اگست نو‏‏ں جنوبی اسرائیل وچ مصری سرحد دے نیڑے سرحد پار تو‏ں حملےآں دا سلسلہ جاری سی۔ ابتدائی حملےآں نے اسرائیل تے فلسطینی عسکریت پسند گروپاں دے وچکار کئی روز تک جاری رہنے والی جھڑپاں نو‏‏ں جنم دتا جس دے نتیجے وچ دونے اطراف نو‏‏ں کافی جانی نقصان ہويا۔

2012

یروشلم پوسٹ تے <i id="mwAeA">ینیٹ کی خبر میں</i> دسیا گیا اے کہ جنوری 2012 وچ ، ایشکول علاقائی کونسل دے زیر انتظام علاقے وچ غزہ تو‏ں دو مارٹر فائر کیتے گئے سن جنہاں نو‏ں اسرائیلی فوج نے سفید فاسفورس رکھنے دا عزم کيتا سی۔ گولاں دے کھلے میداناں وچ اترنے د‏‏ی اطلاع اے ، جس تو‏ں کوئی چوٹ یا نقصان نئيں ہويا ا‏‏ے۔ اخبار نے کہیا کہ ایشکول علاقائی کونسل نے اقوام متحدہ وچ باضابطہ شکایت درج کروائی ، جس وچ کہیا گیا اے کہ جنیوا کنونشناں وچ عام شہریاں دے خلاف فاسفورس دے استعمال اُتے پابندی ا‏‏ے۔

اپریل 2012 تک 360 تو‏ں زیادہ راکٹ تے مارٹر حملے ( مارچ 2012 غزہ – اسرائیل د‏‏ی جھڑپاں دے دوران 300 ~) ہوچکے سن ۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

ینیٹ نیوز نے اطلاع دتی اے کہ مئی 2012 وچ اسلامی جہاد نے گڈی اُتے سوار ملٹی بیرل راکٹ لانچر د‏‏ی ویڈیو فوٹیج شائع کيت‏ی سی

24 اکتوبر 2012 نو‏‏ں ، "[میٹر] ایسک غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں جنوبی اسرائیل وچ 65 تو‏ں زیادہ راکٹ فائر کیتے گئے سن ۔" اشکیلون وچ اک خاتون ، تن غیر ملکی کارکن تے اک پولیس اہلکار زخمی ہوئے۔ جے این ایس ڈاٹ آرگ دے مطابق ، "متعدد افراد نو‏‏ں صدمے تو‏ں دوچار کيتا گیا۔" سدیروت

21 مارچ نو‏‏ں ، امریکی صدر براک اوبامہ دے اسرائیل دے سرکاری دورے دے دوران ، بیت ہانون وچ فلسطینیاں نے اسرائیلی شہر سدروٹ اُتے چار راکٹ فائر کیتے ، جس تو‏ں مقامی برادریاں وچ خطرے د‏‏ی گھنٹی بیدار ہوئے گئی تے رہائشیاں نو‏‏ں کم کرنے یا اسکول جانے والے بمبار پناہ گاہاں اُتے بھاگنے اُتے مجبور کر دتا۔ . اک راکٹ شہر دے اک گھر دے پچھواڑے وچ ٹکرا گیا ، جس تو‏ں دیواراں وچ چادراں چھڑکاں تے کھڑکیاں ٹُٹ گئياں۔ شار ہنیجیو ریجنل کونسل دے ارد گرد اک دوسرا پروجیکٹائل اک کھلے علاقے وچ اترا۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ دو باقی راکٹ غزہ د‏‏ی پٹی وچ اترے ني‏‏‏‏ں۔ فلسطینی سلفی گروپ ، مجاہدین شوریٰ کونسل نے اس حملے د‏‏ی ذمہ داری قبول کيتی

2 اپریل نو‏‏ں ، فلسطینیاں نے اسرائیل وچ دو مارٹر گولے فائر کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ دونے غزہ د‏‏ی پٹی وچ داخل ہوئے۔ بعد وچ ، شام نو‏‏ں ، ایشکول علاقائی کونسل وچ اک تیسرا پروجیکٹائل فائر کيتا گیا۔ مجاہدین شوریٰ کونسل نے انہاں حملےآں د‏‏ی ذمہ داری قبول کيتی۔ اسرائیل نے اس رات غزہ د‏‏ی پٹی وچ دو اہداف اُتے فضائی حملےآں دے نال انہاں حملےآں دا جواب دتا ، جس تو‏ں کوئی زخمی نئيں ہويا۔ آپریشن پلر آف ڈیفنس دے بعد اس طرح د‏‏ی ایہ پہلی ہڑتال سی۔ اسرائیلی وزیر دفاع موشے یالون نے کہیا: "[ڈبلیو ڈبلیو] دیکھو کہ اسرائیل د‏‏ی پٹی تو‏ں کڈی گئی ہر چیز دے لئی حماسنو‏ں ذمہ دار سمجھیا گیا ا‏‏ے۔ اسيں اپنے عام شہریاں تے فورسز اُتے راکٹ د‏‏ی بوندا باندی شامل کسی معمول د‏‏ی اجازت نئيں دین گے۔ "

3 اپریل نو‏‏ں ، غزہ نال تعلق رکھنے والے فلسطینیاں نے اسرائیلی شہر سدروٹ اُتے دو راکٹ فائر کیتے۔ صبح دے وقت ایہ راکٹ اس وقت مارے گئے جدو‏ں بچے اسکول آ رہے سن ، انتباہی سائرن نو‏‏ں متحرک کيتا تے اہل خانہ نو‏‏ں احاطہ دے لئی بم پناہ گاہاں وچ بھیج دتا۔ مشرق وسطی وچ اقوام متحدہ دے خصوصی ایلچی رابرٹ سیری نے "سویلین علاقےآں وچ راکٹاں د‏‏ی اَنھّا دھند فائرنگ" د‏‏ی مذمت کيتی اے تے اسرائیل تو‏ں وی پابندی دا مطالبہ کيتا ا‏‏ے۔ فرانس نے کہیا کہ اوہ "جنوبی اسرائیل وچ شہری آبادی" اُتے راکٹ فائر د‏‏ی "سخت مذمت کردا اے "۔ اسرائیلی وزیر اعظم بنیامن نیتن یاھو نے کہیا: "جے خاموشی د‏‏ی خلاف ورزی ہوئی تاں اسيں سخت رد عمل دا اظہار کرن گے"۔

4 اپریل نو‏‏ں ، فلسطینیاں نے اک بار فیر اسرائیل اُتے راکٹ تے تن مارٹر گولے فائر کیتے۔ صبح دو بجے دے نیڑے اک راکٹ ایشکول ریجنل کونسل دے اک کھلے علاقے وچ اُتریا ، جس تو‏ں نیڑےی برادریاں وچ خطرے د‏‏ی گھنٹی پیدا ہوئے گئی ، جدو‏ں کہ مارٹر وچو‏ں دو غزہ د‏‏ی پٹی وچ گرے۔

29 اپریل نو‏‏ں غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں اک راکٹ فائر کيتا گیا جس نے جنوبی اسرائیل نو‏‏ں متاثر کيتا ، جس تو‏ں کوئی جانی و مالی نقصان نئيں ہويا۔

19 جون نو‏‏ں غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں تن گراڈ راکٹ فائر کیتے گئے ، جس تو‏ں اسرائیلی قصبے اشکیلون نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا۔ حملےآں وچ کوئی چوٹ نئيں آئی سی ، ایہ پہلا موقع اے کہ 29 اپریل تو‏ں غزہ تو‏ں راکٹ فائر کیتے گئے سن ۔

2014

آپریشن حفاظتی ایج : راکٹ دے الارم دے دوران وسطی اسرائیل وچ اک کنڈرگارٹن

5 مارچ نو‏‏ں ، اسرائیلی بحریہ نے ایران تو‏ں غزہ د‏‏ی پٹی اُتے اسمگل کیتے جانے والے درجناں لانگ رینج راکٹاں اُتے مشتمل جہاز نو‏‏ں روکیا۔

اسرائیل دے شہر سدروٹ وچ 28 جون 2014 نو‏‏ں راکٹ حملے دے بعد فیکٹری شعلاں وچ پھٹ گئ ۔

10 مارچ، اُتے حماس ، فلسطینی اسلام پسند گروپ غزہ د‏‏ی پٹی نو‏‏ں کنٹرول کردا اے، اسرائیلی شہراں تے قصبےآں، اک د‏‏ی زندگی درجے دے ماڈل اُتے اس دے راکٹ حملےآں د‏‏ی یادگار د‏‏ی نقاب کشائی M-75 راکٹ وچ غزہ سٹی . اس گروپ نے اعلان کيتا کہ حملےآں نے "جنگ نو‏‏ں صہیونی وجود (اسرائیل) دے دل تک لے جانے وچ کامیاب کر دتا"۔

8 جولائ‏ی نو‏‏ں غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں راکٹ فائر دے جواب وچ آپریشن حفاظتی ایج دا آغاز ہويا ، 26 اگست نو‏‏ں اختتام پزیر ہويا۔ اس وقت وچ ، 2500 تے 3000 دے درمیان راکٹ لانچ کیتے گئے۔

آئی ڈی ایف دے مطابق 2015 وچ اسرائیل اُتے 23 فلسطینی راکٹ حملے ہوئے سن ۔

23 اپریل ، اسرائیل دے 67 ويں یوم آزادی دے دن ، اسرائیل دے علاقے غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں راکٹ فائر کيتا گیا۔ راکٹ نے سدیروتکے نیڑے شار ہینجیوف خطے وچ اک کھلے میدان وچ نشانہ بنایا ، جس تو‏ں کوئی چوٹ یا نقصان نئيں ہويا۔

27 مئی نو‏‏ں ، اشڈود دے مشرق وچ واقع شہر ، یونو وچ اک ایم 75 یا گریڈ میزائل نے متاثر کيتا۔ ابتدائی طور اُتے کسی دے زخمی ہونے یا نقصان د‏‏ی کوئی اطلاع موصول نئيں ہوئی۔

2016

سن 2016 وچ اسرائیل اُتے 15 فلسطینی راکٹ حملے ہوئے سن ۔

2017

اسرائیلی فوج نے اطلاع دتی اے کہ غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں 2017 وچ 35 راکٹ تے مارٹر لانچ کیتے گئے سن ، جنہاں وچو‏ں اکثریت دسمبر وچ ہوئی سی۔ راکٹ حملےآں د‏‏ی ایہ لہر امریکی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں اسرائیل وچ اپنا سفارتخانہ یروشلم منتقل کرنے دے فیصلے اُتے فلسطینیاں دے غم و غصے دے درمیان سامنے آئی ا‏‏ے۔ راکٹ تو‏ں کسی جانی نقصان یا شدید چوٹ دا باعث نئيں ہويا۔ اسرائیلی فوج نے انہاں حملےآں د‏‏ی ذمہ داری فلسطینی اسلامی جہاد تے ہور سلفی گروہاں نو‏‏ں قرار دتی ا‏‏ے۔ حماس نے حماس دے ٹھکانےآں اُتے حملہ کرکے حملےآں دا جواب دتا جس دے نتیجے وچ دو افراد ہلاک ہوئے۔ حماس نے سلفی عسکریت پسنداں د‏‏ی گرفتاریاں دا سلسلہ جاری کيتا جس دے مطابق ایہ راکٹ حملےآں دے ذمہ دار ني‏‏‏‏ں۔

2018

نومبر 2018 د‏‏ی غزہ اسرائیل جھڑپاں دے دوران اسرائیل اُتے سیکڑاں راکٹ فائر کیتے گئے سن ۔ بمطابق

۱۳ نومبر ۲۰۱۸ء (۲۰۱۸ء-11-۱۳) گھٹ تو‏ں گھٹ اک سویلین اموات وچ رپورٹ کيتا گیا اے اسقلون زخمی طور 70 تو‏ں رپورٹ دے نال،. ہلاک ہونے والا شخص اک فلسطینی سی جو مقبوضہ ہیبرون تو‏ں اسرائیل چلا گیا سی۔

آئرن گنبد نے فائر کیتے گئے 370 راکٹاں وچو‏ں 100 دے نیڑے کامیابی دے نال روک لیا ا‏‏ے۔ حملےآں دے بعد ، آئی ڈی ایف نے اعلان کيتا کہ اس نے غزہ د‏‏ی پٹی وچ 100 تو‏ں زیادہ اہداف نو‏‏ں نشانہ بنایا اے جنہاں وچ اک ہتھیاراں د‏‏ی فیکٹری ، اسلحہ خانہ تے گودام حماس دے پبلک سیکیورٹی دے دفاتر شامل ني‏‏‏‏ں۔ حماس نے بیئر شیوا تے اشدود دے خلاف اضافی دھمکیاں دے ک‏ے فضائی حملےآں دا جواب دتا۔ انہاں حملےآں دا جنوبی اسرائیل دے کاروباری ادارےآں اُتے نمایاں اثر پيا کیونجے ریستوراں دے سرپرستاں نے انہاں دے تحفظات منسوخ کر دتے سن ۔ وزیر خزانہ نے اعلان کيتا کہ بعض علاقےآں وچ اسرائیلی کاروباری ادارےآں نو‏‏ں نقصانات د‏‏ی تلافی کيت‏ی جائے گی۔ 40 دے اندر تمام اسکول   غزہ دا کلومیٹر بند سی۔ اسرائیل ٹیکس اتھارٹی نے والدین تو‏ں معاوضے دا وعدہ کيتا اے جو کم اُتے جانے تو‏ں قاصر سن کیونجے انہاں نو‏ں اپنے بچےآں دے نال گھر ہی رہنا پيا۔

حربے

اقصیٰ شہداء بریگیڈ دے غزہ دے کمانڈر خالد جباری نے دسیا کہ ایہ گروپ اہداف دے تعین دے لئی گوگل ارتھ دا استعمال کردا ا‏‏ے۔ راکٹ فائر کدی کدائيں صبح سویرے ہُندا اے جدو‏ں بچے اسکول جاندے ني‏‏‏‏ں۔

حماس دے نیڑےی ذرائع نے 2008–2009 وچ اسرائیل تے غزہ تنازعہ دے دوران گھراں دے درمیان تخمینہ لگانے د‏‏ی تحریک دے ہتھکنڈے نو‏‏ں بیان کيتا: "انہاں نے گھراں دے درمیان راکٹ فائر کیتے تے گلیاں نو‏‏ں چادراں تو‏ں ڈھانپ دتا تاکہ اوہ پنج منٹ وچ بغیر راکٹ بناسکن۔ طیارے انہاں نو‏ں دیکھ رہے ني‏‏‏‏ں۔ جس وقت انہاں نے فائرنگ د‏‏ی ، اوہ فرار ہوئے گئے تے اوہ بہت جلدی ني‏‏‏‏ں۔ " حماس دے 2011 وچ جاری کردہ ویڈیوز وچ دکھایا گیا اے کہ قصام راکٹ رہائشی علاقےآں تے مسیتاں تو‏ں فائر کیتے جا رہے ني‏‏‏‏ں۔ یدیوت آہرونت کے صحافی ایلئیر لیوی دے مطابق ، "غزہ دے دہشت گردی دے خلیاں نے شہری علاقےآں تو‏ں فائرنگ دا انتخاب کیہ ایہ جاندے ہوئے کہ اسرائیل د‏‏ی دفاعی فوجاں عام شہریاں نو‏‏ں چوٹ پہنچانے دے خوف تو‏ں انہاں نو‏‏ں روکنے تو‏ں گریز کردی ني‏‏‏‏ں۔ غزہ وچ عام شہریاں دا قتل انہاں دہشت گرداں دے مقاصد نو‏‏ں وی پورا کردا اے جو ایہ دعوی کردے نيں کہ اسرائیل غزہ وچ جنگی جرائم دا ارتکاب کررہیا ا‏‏ے۔ "

اس وچ دستاویزی دستاویز کيتی گئی اے کہ عرب دہشت گرد گروہاں تے حماس نے گنجان آباد علاقےآں وچ اسلحہ تے میزائل لانچر رکھے سن ۔ ہیومن رائٹس واچ نے اک رپورٹ جاری کردے ہوئے کیسام راکٹاں د‏‏ی فائرنگ نو‏‏ں "جنگی جرائم" قرار دیندے ہوئے کہیا اے کہ "انہاں وچو‏ں کسی وی راکٹ دا معتبر مقصد نئيں لیا جاسکتا… جدو‏ں گنجان آباد علاقےآں د‏‏ی طرف اس طرح دے ہتھیار اندھیرے طور اُتے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ راکٹاں تو‏ں متاثرہ علاقےآں وچ اسرائیلی فوجی دستےآں د‏‏ی عدم موجودگی دے نال نال حماس تے ہور مسلح گروہاں دے رہنماواں دے بیانات وی اس گل کيتی نشان دہی کردے نيں کہ انہاں وچو‏ں بیشتر حملےآں دا مقصد جان بجھ کر اسرائیلی شہریاں تے شہری ڈھانچے اُتے حملہ کرنا اے … حماس تے ہور فلسطینی مسلح افراد گروپاں اکثر آبادی والے علاقےآں دے اندر تو‏ں راکٹ فائر کر جنگی قوانین د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی اے … " شہریاں تے ایہ کہ عام شہری تے فوجی اہداف دے درمیان تفریق نئيں کردے نيں سویلین ڈھانچے اُتے اَنھّا دھند حملےآں کو بین الاقوامی قوانین دے تحت غیر قانونی .

ہنگامی خدمات اُتے سروس حملےآں تو‏ں انکار

اسرائیلی پریس وچ راجن تے مارٹر حملےآں دے بعد میگن ڈیوڈ ایڈم تے ہور ہنگامی کال لائناں اُتے فلسطینیاں دے ذریعہ سروس حملےآں تو‏ں انکار دے بارے وچ اطلاعات موصول ہوئیاں نيں ، جس دے نتیجے وچ فلٹرنگ سسٹم د‏‏ی ترقی ہوئی جو ایم ڈی اے وچ نصب سی تے ہور ہنگامی کال نظام.

اسرائیلی دفاعی اقدامات

قلعے تے بم پناہ گاہاں

سدرٹ وچ بم پناہ

اسرائیلی ہوم فرنٹ کمانڈ دے رہنما خطوط ، جو اسرائیل دے ہر گھرانے دے لئی دتے گئے نيں ، وچ کیمیائی جنگ تو‏ں متاثرہ افراد دے بنیادی علاج دے حصے شامل ني‏‏‏‏ں۔ ہوم فرنٹ کمانڈ شہریاں نو‏‏ں کیمیائی تے حیاتیاندی حملےآں دے لئی وقتا فوقتا تربیت دیندی ا‏‏ے۔ 2006 دے طور اُتے محاذ آرائی دے علاقےآں وچ تمام سرکاری تعلیمی سہولیات بم پروف تعمیر کرنے دا حکم دتا جاندا اے (اک کاتیوشا میزائل تو‏ں براہ راست ہٹ برقرار رکھنے ک‏ر سکدے نيں) تے کیمیائی تے حیاتیاندی پیوریفائینگ تو‏ں منسلک کيتا جا کرنے دے لئی اک آپشن ہونا ضروری اے کنڈر گارٹنز تے خصوصی نگہداشت دے خصوصی نظاماں دے مستثنیات نظام ، جنہاں وچ وسطی ہويا صاف کرنے والا نظام ہونا ضروری ا‏‏ے۔ تمام طبی یا علاج معالجے وچ اک پناہ گاہ ہونی چاہیے جو گیس پروف ہوسکدی اے (اس شکل اُتے مہر لگیا سکدی اے کہ ہويا دا واحد ذریعہ پیوریفائینگ وینٹیلیشن سسٹم دے ذریعے ہوئے گا) تطہیر کرنے والے نظام تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ علاج معالجے د‏‏ی تمام سہولیات بم پناہ گاہ دے طور اُتے تعمیر ہونی چاہئاں تے 4گھینٹے د‏‏ی تنہائی نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی اسنو‏ں تعمیر کرنا چاہیے۔

1990 دے بعد اسرائیل وچ تعمیر شدہ رہائشی عمارتاں تے مکانات عموما مرخاو موگن تو‏ں آراستہ نيں ۔ شمالی حصےآں وچ 1982 تو‏ں 1990 دے درمیان تعمیر کردہ اک یا دو منزلہ عمارتاں نو‏‏ں اک مضبوط راستے (بعض اوقات زمینی سطح تو‏ں وی تھلے) عوامی بم پناہ گاہ وچ لیس کيتا جاندا ا‏‏ے۔ پرانی عمارتاں وچ عام طور اُتے انہاں قلعےآں دا فقدان ہُندا ا‏‏ے۔ (1951 تو‏ں 1982 دے درمیان تعمیر کردہ تمام عمارتاں محلے دے عوامی بم پناہ گاہاں تک رسائی دے نال بنائ گئیاں نيں )۔ فروری 2009 تک ، جنوبی اسرائیل دے لگ بھگ 5000 رہائشیاں ، زیادہ تر سابقہ سوویت یونین دے بزرگ تارکین وطن دے پاس مناسب کمبلاں یا عوامی پناہ گاہاں تک مناسب رسائی د‏‏ی کمی سی۔ بوہت سارے سدرٹ خاندان اپنے گھراں وچ اک ہی مضبوط قلعے وچ سوندے ني‏‏‏‏ں۔

مارچ 2008 وچ اسرائیلی حکومت نے 120 دفاعی بس اسٹاپسروڈ وچ رکھے ، وزارت دفاع دے اک اس جائزہ دے بعد کہ قصام تو‏ں متعلق زیادہ تر زخمی تے اموات سڑک اُتے متاثرین دے ٹکڑےآں دے زخماں د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئیاں۔ جنوری 2009 تک ، سدرٹ دے تمام اسکولاں نو‏‏ں راکٹاں دے خلاف مضبوط بنایا گیا ا‏‏ے۔ قلعےآں وچ چھتاں دے اُتے محراب چھاپےآں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ 3 جنوری 2009 نو‏‏ں اک گرڈ راکٹ اشکلون وچ اک اسکول د‏‏ی مضبوطی تو‏ں داخل ہويا۔

مارچ 2009 وچ ، سدرٹ نے یہودی قومی فنڈ دے ذریعہ تعمیر بچےآں دے تفریحی مرکز دا افتتاح کيتا۔ اس مرکز دا مقصد ، جس وچ "1.5 ملین ڈالر مالیت دا لگام والا اسٹیل" اے ، بچےآں نو‏‏ں کھیلنے دے لئی راکٹ پروف جگہ مہیا کرنا ا‏‏ے۔ سدرٹ دے پاس "میزائل تو‏ں محفوظ کھیل دا میدان" وی اے ، جس وچ ٹھوس سرنگاں کیٹرپیلر د‏‏ی طرح نظر آندی ني‏‏‏‏ں۔

18 فروری 2010 تک ، تمام عوامی محفوظ تھ‏‏اںو‏اں (میرقہ موگن / بم پناہ گاہ) نو‏‏ں گیس تے مائع فلٹرنگ سسٹم (جو کئی گھنٹےآں تک کیمیائی تے حیاتیاندی میزائل حملے تو‏ں دفاع کرسکدا اے ) دے نال تعمیر ہونا چاہیے ، تے 18 مئی 2010 تک کوئی وی اس دے بغیر نويں گھراناں نو‏‏ں فارم نمبر 4 (مکان نو‏‏ں بجلی تے پانی تو‏ں جوڑنے د‏‏ی اہلیت) دے نال منظور نئيں کيتا جائے گا

سرخ رنگ

اسرائیلی حکومت نے شہریاں نو‏‏ں متوقع راکٹ حملےآں تو‏ں خبردار کرنے دے لئی " ریڈ کلر " (צבע אדום) دے ناں تو‏ں اک الارم سسٹم لگایا اے ، حالانکہ اس د‏ی تاثیر اُتے سوالیہ نشان لگایا گیا ا‏‏ے۔ ایہ نظام اس وقت راکٹ د‏‏ی حدود وچ واقع جنوبی اسرائیلی شہراں وچ کم کردا ا‏‏ے۔ جدو‏ں غزہ وچ کِسے راکٹ لانچ دے دستخط دا پتہ چلدا اے تاں ، ایہ نظام خود بخود نیڑےی اسرائیلی برادریاں تے فوجی اڈاں وچ عوامی نشریات‏‏ی انتباہی نظام نو‏‏ں چالو کردیندی ا‏‏ے۔ دو سراں دا الیکٹرانک آڈیو الرٹ (اعلیٰ ، 2 سیکنڈ دے وقفے ، اعلیٰ اُچے د‏‏ی طرز دے نال) دو بار نشر کيتا جاندا اے ، اس دے بعد اک ریکارڈ شدہ خواتین د‏‏ی آواز ہُندی اے ریڈ کلر دے لئی عبرانی لفظاں داخل کردے ہوئے ("ٹیزووا ایڈوم")۔ سارا راکٹ اس وقت تک دہرایا جاندا اے جدو‏ں تک کہ تمام راکٹ متاثر نہ ہاں تے ہور لانچاں دا پتہ نہ چل سک‏‏ے۔ سدرٹ وچ ، ایہ رہائشیاں نو‏‏ں آنے والے راکٹ دے بارے وچ 15 سیکنڈ د‏‏ی وارننگ دیندا ا‏‏ے۔ ایہ نظام جولائ‏ی 2005 تے اپریل 2006 دے درمیان اشکیلون وچ نصب کيتا گیا سی۔

آہنی گنبد

آئرن ڈوم ( عبرانی: כיפת ברזל‎ ) رافیل ایڈوانسڈ ڈیفنس سسٹم دے ذریعہ تیار کیہ ہویا موبائل سسٹم اے جو 70 تو‏ں کم رینج والے مختصر فاصلے والے راکٹاں نو‏‏ں روکنے دے لئی ڈیزائن کيتا گیا اے   کلومیٹر فروری 2007 وچ ، اس نظام نو‏‏ں اسرائیلی وزیر دفاع ایہود بارک نے مختصر فاصلے دے راکٹاں دے خلاف اسرائیلی دفاعی فورس دا دفاعی نظام منتخب کيتا سی۔ 7 جولائ‏ی 2008 نو‏‏ں ، سسٹم دا پہلا امتحان کامیابی دے نال مکمل ہويا تے امید د‏‏ی جارہی سی کہ پہلے آپریشنل ٹیسٹ 2009 دے آخر وچ ہوئے گا۔ ایہ نظام 2010 وچ چلنا سی ، لیکن عارضی طور اُتے اس وچ تاخیر ہوئی۔ مارچ وچ ، ایہ نظام اسرائیل دے جنوبی جنوبی شہراں دے نیڑے کئی اسٹریٹجک تھ‏‏اںو‏اں اُتے تعینات سی۔ 7 اپریل 2011 نو‏‏ں ، اس نظام نے غزہ تو‏ں پہلی بار لانچ کیتے جانے والے اک گرڈ راکٹ نو‏‏ں کامیابی دے نال روک لیا۔

یہ نظام راڈار ، اک کنٹرول سنٹر تے انٹرسیپٹر میزائلاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اسرائیلی میڈیا وچ اس نظام دے بارے وچ بہت ہی محدود معلومات مہیا د‏‏ی گئیاں نيں ، لیکن اس معلومات تو‏ں معلوم ہويا اے کہ انٹرسیپٹر میزائل (جس دا ناں تمیر اے ) الیکٹرو آپٹک سینسرز تے کئی اسٹیئرنگ فنس تو‏ں لیس اے ، جس تو‏ں اسنو‏ں تیز رفتار تدبیر کيتی جاندی ا‏‏ے۔ سسٹم دا راڈار راکٹ لانچ د‏‏ی نشان دہی کردا اے ، اس د‏ی پرواز دے راستے نو‏‏ں بڑھاندا اے تے اس معلومات نو‏‏ں کنٹرول سینٹر وچ منتقل کردا اے ، جو اس معلومات دا استعمال متوقع اثرات دے مقام دا تعین کرنے دے لئی کردا ا‏‏ے۔ جے متوقع ہدف کسی مداخلت دا جواز پیش کردا اے تاں فیر اک انٹرسیپٹر میزائل فائر کيتا جاندا ا‏‏ے۔

اثرات

ہلاکتاں ، اموات تے راکٹ فائر

راکٹ حملےآں وچ ہلاک ہونے والے باشندےآں د‏‏ی تصاویر دے پس منظر دے خلاف سدرٹ ٹاؤن ہال وچ قاسم دا اک راکٹ دکھایا گیا اے

بی ٹیلیم دے مطابق "جون 2004 تو‏ں 23 جولائ‏ی 2014 تک اسرائیلی فلسطینی راکٹ تے مارٹر فائر تو‏ں 26 اسرائیلی شہری (انہاں وچو‏ں چار نابالغ) تے دو غیر ملکی شہری ہلاک ہوئے۔ اس دے علاوہ پنج فوجی ہلاک ہوئے ، تن اسرائیل وچ تے دو غزہ د‏‏ی پٹی وچ ۔ اک ہور اسرائیلی شہری تے تن غیر ملکی شہریاں نو‏‏ں انخلاء تو‏ں پہلے غزہ د‏‏ی پٹی وچ بستیاں اُتے راکٹ فائر تو‏ں ہلاک کر دتا گیا۔ " 2014 وچ اسرائیل تے غزہ تنازع دے دوران 3 تے شہری ہلاکتاں ہوئیاں۔ ہلاک ہونے والےآں وچ بیشتر عام شہری سن ، جنہاں وچ بچے وی شامل سن ۔ راکٹ فائر تو‏ں پہلی ہلاکت اک 4 سالہ لڑکا تے اس دے دادا سن ، جو جون 2004 وچ مارے گئے سن ۔ دوسرے متاثرین وچ 2 تے 4 سال د‏‏ی عمر دے دو چھوٹے بچے وی شامل نيں ، جو ايس‏ے سال دے آخر وچ گلی وچ کھیلدے ہوئے مارے گئے سن تے اک نوعمر لڑکی ، عائلہ حیا (ایلا) ابوکاسس ، جو اپنی بچی نو‏‏ں بچاندے ہوئے ماریا گیا سی تے ماریا گیا سی بھائی۔ 2008 تک ، اس طرح دے راکٹاں وچ 0.4 فیصد دے تناسب دا مظاہرہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ، 1،700 تو‏ں زیادہ زخمی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ چوٹاں بنیادی طور اُتے عام شہریاں وچ وی واقع ہوئیاں نيں ، جنہاں وچو‏ں کئی شدید زخمی ہوئے ني‏‏‏‏ں۔

غلط راکٹاں نے غزہ د‏‏ی پٹی وچ فلسطینیاں نو‏‏ں ہلاک تے زخمی وی کيتا ا‏‏ے۔ غزہ د‏‏ی پٹی وچ معلومات‏‏ی سیاست اُتے پابندی تے آزادانہ پریس د‏‏ی عدم دستیابی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، فلسطینی متاثرین د‏‏ی تعداد دے بارے وچ قطعی طور اُتے اطلاع دینا مشکل ا‏‏ے۔ جتھ‏ے تک ایہ معلوم ہويا ، میزائلاں ، راکٹاں تے مارٹراں تو‏ں چھ فلسطینی ہلاک تے درجناں زخمی ہوئے گئے۔ 8 جون 2005 نو‏‏ں ، گینی تال د‏‏ی اسرائیلی آباد کاری اُتے راکٹ فائر کیتے گئے جس تو‏ں اک پیکنگ پلانٹ وچ 2 فلسطینی مزدور تے اک چینی کارکن ہلاک ہوئے گئے۔ 2 اگست 2005 نو‏‏ں ، اسلامی جہاد دے ذریعہ بظاہر لانچنے والے راکٹ نے بیت ہانون وچ 6 سالہ لڑکے تے اس دے والد نو‏‏ں ہلاک کر دتا۔ 26 دسمبر 2008 نو‏‏ں اسرائیل نو‏‏ں نشانہ بنانے والے اک مارٹر نے غزہ د‏‏ی پٹی وچ 5 تے 12 سال د‏‏ی عمر وچ دو فلسطینی لڑکیو‏ں نو‏‏ں ہلاک کر دتا۔

فائر کیتے گئے راکٹاں د‏‏ی تعداد دا عین مطابق گننا ناممکن اے تے مختلف اندازے لگائے گئے ني‏‏‏‏ں۔ زخمی ہونے دے اعدادوشمار تے حملے دے اعدادوشمار اسرائیلی وزارت خارجہ تو‏ں منسلک نيں ۔ 4 ستمبر 2005 تو‏ں پہلے ، حملےآں د‏‏ی اکثریت غزہ د‏‏ی پٹی وچ اسرائیلی اہداف دے خلاف سی۔

حملےآں تے ہلاکتاں د‏‏ی سالانہ تعداد

سال	مردہ	زخمی	راکٹ حملے	مارٹر دے حملے	کل حملے	کل حملے ٪ تبدیلی
2001	0		4		4+
2002	0		35		35+	775٪
2003	0		155		155+	343٪
2004	4		281		281+	81٪
2005	2		401	854	1،255	346٪
2006	2	371	1،722	55	1،777	42٪
2007	2	578	1،276	1،531	2،807	58٪
2008	8	611	2،048	1،668	3،716	32٪
اسرائیل تے مصری نے غزہ وچ میزائل فائر بند کرنے دے لئی آپریشن کاسٹ دے نتیجے وچ غزہ اُتے ناکہ بندی تے غزہ وچ اسلحہ د‏‏ی درآمد۔
2009	0	11	569	289	858	77٪
2010	1	35	150	215	365	57٪
2011	2	81	419	261	680	86٪
2012	6	284+	2،256	17	2،273+	234٪
2013	0		32	12	44	98٪
2014	6	80	2،800	1،700	4،500	9000٪
2015 *	0	0	3	0	0	9000٪
کل *	33	1971+	12،338	6،500	18،928

• 6 جون 2015 تک

مہاجر

اسرائیل دا اک لڑکا قصام راکٹ دے ذریعے تباہ ہونے دے بعد اپنے گھر د‏‏ی باقیات وچ کھڑا اے

مئی 2007 وچ ، غزہ تو‏ں راکٹ حملےآں وچ نمایاں اضافے دے نتیجے وچ ہزاراں رہائشیاں نے سدرٹ تو‏ں عارضی طور اُتے انخلا کيتا۔ اقوام متحدہ دے مطابق ، شہر دے 40 فیصد رہائشی مئی دے آخری دو ہفتےآں وچ رہ گئے ني‏‏‏‏ں۔ 2007 دے موسم گرما دے دوران ، شہر دے 22،000 رہائشیاں وچو‏ں 3،000 (جنہاں وچ زیادہ تر شہر دے اہ‏م اعلیٰ تے متوسط طبقے دے رہائشی شامل نيں) راکٹ د‏‏ی حدود تو‏ں باہر ، دوسرے علاقےآں د‏‏ی طرف روانہ ہوئے گئے۔

2008–2009 دے تنازع دے دوران ، جنوبی ساحلی شہر اشکیلون دے رہائشیاں دا اک بہت وڈا طبقہ تنازعے دے آغاز تو‏ں ہی گراڈ قسم دے راکٹاں د‏‏ی زینت بنیا ہویا اے ، وسطی تے شمالی اسرائیل د‏‏ی نسبتا حفاظت کيتی خاطر شہر تو‏ں فرار ہوئے گیا۔ اسرائیلی میڈیا دے مطابق ، 10۔11 جنوری نو‏‏ں ، میئر دے رہنے دے مطالبے دے باوجود 40 فیصد رہائشی شہر تو‏ں فرار ہوئے گئے۔

فروری 2009 وچ ، بی بی سی نے اطلاع دتی کہ سدرٹ دے 24،000 رہائشیاں وچو‏ں 3،000 افراد نے "تیز تر چلے گئے"۔

تعلیم

بیر شیبہ وچ کنڈر گارٹن کلاس روم وچ گرڈ راکٹ تو‏ں حملہ ہويا

اسرائیلی میڈیا نے 28 مئی 2007 نو‏‏ں اطلاع دتی کہ سدرٹ وچ 3000 شاگرداں وچو‏ں صرف 800 ہی اسکولاں وچ داخل ہوئے ني‏‏‏‏ں۔

2008–2009 دے تنازع دے دوران ، جنوبی اسرائیل وچ اسکول تے یونیورسٹیاں راکٹ دے دھمکیو‏ں د‏‏ی وجہ تو‏ں بند ہوگئياں۔ حماس دے راکٹ اسرائیلی تعلیمی مراکز اُتے 2008 تو‏ں 2009 تک متعدد بار (جداں خالی اسکول بیرشبہ ) اُتے اترے ، صدمے دے واقعات دے علاوہ ، 15 جنوری تک کوئی جانی نقصان نئيں ہويا۔ آئی ڈی ایف ہوم فرنٹ کمانڈ دے نمائندےآں دے اسکولاں وچ تعینات ہونے دے نال 11 جنوری تو‏ں مطالعات دا آغاز ہويا۔ صرف کلاس روم تے بم پناہ گاہاں والے اسکولاں وچ ہی بچےآں نو‏‏ں لیانے د‏‏ی اجازت سی۔ اسرائیلی وزیر تعلیم یولی تمیر نے کہیا کہ انہاں نو‏ں امید اے کہ اسکول وچ واپسی تو‏ں بچےآں نو‏‏ں سخت تناؤ تے غیر یقینی صورت حال دا سامنا کرنا پئے گا۔ طلبہ واپس جانے تو‏ں ہچکچا رہے سن ، جدو‏ں اک طالب علم نو‏‏ں راکٹ تو‏ں ہلاک کرنے دے بعد سدرٹ وچ سوپیر کالج نے 25 فیصد تو‏ں وی کم حاضری د‏‏ی اطلاع دی۔

مارچ 2009 وچ ، اشکلون شہری والدین کمیٹی نے فیصلہ کيتا کہ جنوبی اسرائیل اُتے راکٹ حملےآں تے شہر دے اک خالی اسکول اُتے قصہم دے مارے جانے والے تعداد وچ اضافے دے بعد بچےآں نو‏‏ں اسکولاں تو‏ں دور رکھنے دا فیصلہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ ، صرف 40 فیصد اسکول طلبہ تے 60 فیصد کنڈرگارٹن بچےآں نے شرکت کيتی ، حالانکہ میونسپلٹی نے اسکولاں نو‏‏ں کھلا رکھنے دا فیصلہ کيتا سی۔

نفسیا‏‏تی

سدرٹ وچ اک زخمی خاتون اپنی بیٹی نو‏‏ں تسلی دے رہی اے کیونجے اسنو‏ں ایمرجنسی میڈیکل ٹیم لے ک‏ے جارہی اے

2008 وچ ، دہشت گردی تے جنگ دے متاثرین اسرائیل دے مرکز ، نٹل نے نمائندہ نمونے لینے د‏‏ی بنیاد اُتے شہر سدروٹ اُتے اک تحقیق کيتی۔ تحقیق وچ دسیا گیا اے کہ 4 تو‏ں 18 سال د‏‏ی عمر دے 75 فیصد تو‏ں 94 فیصد دے درمیان سدرٹ بچےآں نے بعد دے ٹرامیٹک تناؤ د‏‏ی علامت دا مظاہرہ کيتا۔ 28 فیصد بالغاں تے 30 فیصد بچےآں وچ پوسٹ ٹرومیٹک اسٹریس ڈس آرڈر (پی ٹی ایس ڈی) سی۔ اس مطالعے دے شریک ڈائریکٹر نے بعد وچ تکلیف دہ تناؤ دے علامات ، جداں سونے تے توجہ دینے وچ دشواریاں تے خود پی ٹی ایس ڈی دے وچکار فرق اُتے زور دتا ، جو روگٹھ د‏‏ی زندگی وچ سنجیدگی تو‏ں مداخلت کرسکدا ا‏‏ے۔

2010 وچ شائع ہونے والا اک امریکی سائکائٹرک ایسوسی ایشن دا مطالعہ ، جس وچ تل ابیب یونیورسٹی دے پروفیسر یار بار ہایم د‏‏ی سربراہی ہوئی سی ، نو‏‏ں پتہ چلا اے کہ اسرائیلی شہریاں وچ بعد وچ ہونے والی تکلیف دہ علامات دے واقعات د‏‏ی شرح غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں قربت دے نال ا‏‏ے۔ عام شہری جو انہاں علاقےآں وچ رہندے سن جتھ‏ے راکٹ اکثر پھٹتے سن تے جتھ‏ے ہڑتالاں تو‏ں پہلے انتباہ دا کم وقت ہُندا سی ، انہاں وچ غزہ تو‏ں دور رہنے والے افراد دے مقابلے وچ بعد وچ تکلیف دہ علامات پیدا ہونے دا زیادہ امکان رہندا اے جس وچ اک منٹ یا اس تو‏ں زیادہ رہائش پزیر رہنا چاہیے۔ راکٹ لانچ کرنے دے بعد اس تحقیق وچ ایہ وی پتا چلیا اے کہ راکٹ فائر دے تحت زندگی کدی کدی خطرے تو‏ں سنجشتھاناتمک دھن دا شکار ہوجاندی ا‏‏ے۔ علمی ڈس ایجینمنٹ مثبت طور اُتے نفسیا‏‏تی تناؤ د‏‏ی خرابی تے افسردگی جداں راہداری د‏‏ی ترقی دے امکانات تو‏ں منسلک سی۔

غزہ جنگ، جدو‏ں راکٹاں دے شہر اُتے گر رہے سن دے دوران اشدود ، بلدیہ شیل جھٹکا دے نال انہاں لوکاں دے لئی اک علاج دے مرکز کھول دتا.

ایمنسٹی انٹرنیشنل د‏‏ی 2009 د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق ،

جنوبی اسرائیل دے کئی شہراں تے دیہاتاں وچ [راکٹاں دے] گھراں ، کاروباری ادارےآں ، اسکولاں ، ہور عوامی عمارتاں تے گڈیاں اُتے حملہ ہويا ا‏‏ے۔ ایہ مکمل طور اُتے اتفاقی طور اُتے اے کہ زیادہ تر معاملات وچ اس طرح د‏‏ی ہڑتالاں تو‏ں موت یا چوٹ نئيں آئی اے تے اس طرح دے منصوبےآں د‏‏ی مہلک صلاحیت نو‏‏ں کم نئيں سمجھنا چاہیے۔ سب تو‏ں ودھ ک‏ے ، راکٹ حملےآں دے متوقع خطرے نے اسرائیلیاں د‏‏ی ودھدی ہوئی تعداد د‏‏ی زندگی نو‏‏ں خوف و ہراس وچ مبتلیا ک‏ے دتا اے جو اس طرح دے حملےآں وچ رہندے ہوئے اک ملین تک پہنچ جاندے ني‏‏‏‏ں۔

اس دے علاوہ ، 2009 وچ ، برادری دے لئی نفسیا‏‏تی مدد تے بحالی فراہ‏م کرنے والے سدرٹ ہوسن سنٹر دے اک ترجمان نے دسیا کہ حملےآں نے سدرٹ تے اس دے آس پاس دے بچےآں تے وڈھیاں د‏‏ی ذہنی صحت نو‏‏ں بہت زیادہ نقصان پہنچایا ا‏‏ے۔

بچے خود ہی سونے تو‏ں ، خود ہی رہنے تو‏ں ، ایتھ‏ے تک کہ اکیلے ٹوائلٹ جانے تو‏ں وی ڈردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نو‏ں لگدا اے کہ انہاں دے والدین انہاں د‏‏ی حفاظت نئيں کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ بستر گیلا کرنا انہاں د‏‏ی پریشانی تے عدم تحفظ دا اک عام مظہر ا‏‏ے۔ انہاں دے والدین وی ايس‏ے طرح بے چین تے مایوس ني‏‏‏‏ں۔ پی ٹی ایس ڈی دے بارے وچ گل کرنا وی مشکل اے ، کیونجے جدو‏ں تک راکٹ گردے نيں تاں روزانہ صدمے د‏‏ی تجدید ہُندی رہندی ا‏‏ے۔ اسيں صدمے دے بعد دے مرحلے وچ وی نئيں ني‏‏‏‏ں۔

سیاسی

12 دسمبر 2007 نو‏‏ں ، اک ہی دن وچ 20 تو‏ں زیادہ راکٹ سردوٹ دے علاقے وچ گرنے دے بعد ، جس وچ اک مرکزی راہ وچ براہ راست نشانہ وی شامل سی ، اسڈرٹ میئر ایلی موئل نے راکٹ حملےآں نو‏‏ں روکنے وچ حکومت کیت‏‏ی ناکامی دا حوالہ دیندے ہوئے استعفیٰ دینے دا اعلان کيتا۔ موئیل نو‏‏ں استعفیٰ واپس لینے اُتے راضی کيتا گیا۔

9 فروری 2009 نو‏‏ں ، فلسطینی اتھارٹی دے وزیر خارجہ ریاڈ مالکی نے الزام لگایا کہ حماس نے جنوبی اسرائیل اُتے راکٹ فائر کرکے 2009 دے اسرائیلی عام انتخابات دے نتائج نو‏‏ں متاثر کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔

محرکات

حملےآں دے ذمہ دار فلسطینی گروپاں دے ذریعہ دتے جانے والے راشن مختلف ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ ایہ دلائل شامل نيں کہ یہودیاں دے خلاف تشدد اک مذہبی ذمہ داری اے جو کسی نو‏‏ں خدا دے نیڑے لاندی اے ، کہ ایہ راکٹ فلسطینی امور د‏‏ی طرف راغب کرنے وچ موثر نيں تے اوہ اسرائیلی جارحیت دا بدلہ لینے دا بدلہ لیندے ني‏‏‏‏ں۔

حماس

حماس دے سیاسی رہنما خالد مشعل

حماس دے شریک بانی محمود ظہر نے کہیا اے کہ حملےآں دا مقصد اسرائیل وچ وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی کرنا تے اس دے شہریاں د‏‏ی روز مرہ زندگی نو‏‏ں درہم برہم کرنا ا‏‏ے۔ انہاں نے ایہ دسدے ہوئے کہ اس دا گروپ خودکش بم دھماکے تو‏ں راکٹ حملےآں د‏‏ی طرف کیو‏ں چلا گیا ، انہاں نے کہیا:

آپ دے خیال وچ کیہڑا زیادہ موثر اے ، شہدادی کارروائیاں یا اسکروٹ دے خلاف راکٹ؟ سدرٹ دے خلاف راکٹ وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی دا سبب بنیاں گے ، روز مرہ د‏‏ی زندگیاں تے سرکاری انتظامیہ نو‏‏ں کافی حد تک خلل ڈالاں گے تے اوہ حکومت اُتے بہت زیادہ ہجے اثر ڈال سکدے ني‏‏‏‏ں۔ اسيں اوہ طریقے استعمال ک‏ر رہ‏ے نيں جو اسرائیلیاں نو‏‏ں راضی کردے نيں کہ انہاں دے قبضے تو‏ں انھاں بہت زیادہ لاگت آندی ا‏‏ے۔ اسيں راکٹ تو‏ں کامیاب ہوئے رہے ني‏‏‏‏ں۔ سانو‏ں کوئی نقصان نئيں اے تے اسرائیلی پہلو اُتے اس دا اثر اِنّا زیادہ ا‏‏ے۔

بی بی سی دے مطابق ، حماس حملےآں نو‏‏ں جائز سمجھدے نيں کیونجے اوہ پورے تاریخی فلسطین (اسرائیل ، مغربی کنارے ، غزہ د‏‏ی پٹی تے اردن دے نال تقریباly نظرانداز) نو‏‏ں اسلامی سرزمین دے طور اُتے دیکھدی اے تے اس طرح اسرائیل د‏‏ی ریاست نو‏‏ں قبضہ کرنے والے دے طور اُتے دیکھدی ا‏‏ے۔

[حماس] پورے تاریخی فلسطین نو‏‏ں اسلامی سرزمین دے طور اُتے دیکھدی اے تے اس وجہ تو‏ں اوہ اسرائیل د‏‏ی ریاست نو‏‏ں اک قابض د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھدی اے ، حالانکہ جے اسرائیل 1967 د‏‏ی جنگ تو‏ں پہلے د‏‏ی گئی خطوط اُتے دستبردار ہوجاندا اے تاں اس نے 10 سالہ "جنگ" د‏‏ی پیش کش د‏‏ی ا‏‏ے۔ لہذا ایہ عام طور اُتے اسرائیل دے خلاف کسی وی کارروائی دا جواز پیش کردا اے ، جس وچ خود کش بم دھمادے تے راکٹ حملے وی جائز مزاحمت دے طور اُتے شامل ني‏‏‏‏ں۔ خاص طور اُتے غزہ وچ ، اس نے ایہ استدلال کيتا کہ اسرائیل د‏‏ی ناکہ بندی نے کسی وی طرح تو‏ں ممکنہ طور اُتے جوابی حملے دا جواز پیش کيتا۔

حماس نے مختلف حملےآں تو‏ں متعلق ہور وضاحتاں دتی ني‏‏‏‏ں۔ صلاح باردول ، اک فلسطینی رکن اسمبلی پارلیمان وچ حماس دھڑے دے ترجمان دے طور اُتے کم کردا اے جو کہیا اے "سانو‏ں فوجی مساوات نو‏‏ں حاصل نئيں ک‏ر سکدے نيں جاندے نيں، لیکن اک شخص بہت وڈا درد ہوئے جدو‏ں اوہ کسی نہ کسی طرح جواب دینے دے لئی ا‏‏ے۔ اس طرح اسيں اپنا دفاع کردے ني‏‏‏‏ں۔ اس طرح اسيں دنیا نو‏‏ں دسدے نيں کہ اسيں ایتھ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ " 2007 وچ مخصوص حملےآں دے بارے وچ ، حماس دے سیاسی سربراہ خالد مشعل نے حملےآں نو‏‏ں حماس دے حامیاں د‏‏ی اسرائیلی ہلاکتاں دے خلاف دفاع تے انتقامی کارروائی قرار دتا سی۔ جنوری 2009 وچ مشعل نے راکٹاں نو‏‏ں "دنیا دے لئی ساڈے احتجاج دا رونا" قرار دتا۔ نومبر 2008 وچ حماس دے عہدیداراں دے ذریعہ کہیا گیا سی کہ اوہ اپنے عسکریت پسنداں د‏‏ی حالیہ ہلاکتاں تے اسرائیل دے غزہ دے گزرگاہاں د‏‏ی بندش وچ اضافہ دا بدلہ لیندے ني‏‏‏‏ں۔ اس گروپ نے دسمبر 2008 وچ اک بیراج نو‏‏ں اسرائیلی فوج دے نال لڑائی وچ اپنے تن جنگجوواں د‏‏ی ہلاکت دا انتقام قرار دتا سی۔

پی ایف ایل پی

پاپولر فرنٹ برائے لبریشن آف فلسطین (پی ایف ایل پی) دے اک ترجمان نے ، 17 جنوری 2009 نو‏‏ں راکٹاں نو‏‏ں "ساڈی مزاحمت د‏‏ی نمائندگی" قرار دتا تے اس گل اُتے زور دتا کہ جدو‏ں تک راکٹ چلائے جاندے نيں ، "ساڈی وجہ زندہ اے "۔

راکٹ اک عملی تے علامتی طور اُتے دونے طرف تو‏ں قابض [اسرائیل] دے خلاف ساڈی مزاحمت د‏‏ی نمائندگی کردے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ مستقل طور اُتے یاد دہانی ک‏ر رہ‏ے نيں کہ قبضہ کرنے والا در حقیقت قبضہ کار اے تے اس تو‏ں قطع نظر کہ اوہ محاصرہ ، قتل و غارت گری ، ساڈے باڑ وچ کِداں ملوث ہوسکدا اے ، سانو‏ں زندگی د‏‏ی بنیادی انسانی ضروریات تو‏ں انکار کردا اے ، اسيں مزاحمت جاری رکھن گے تے اسيں جاری رکھن گے۔ ساڈے بنیادی حقوق نو‏‏ں برقرار رکھن تے اسيں انہاں نو‏‏ں ختم نئيں ہونے دین گے۔ جدو‏ں تک اک راکٹ قابضین اُتے چلایا جاندا اے ، ساڈے لوک ، ساڈی مزاحمت تے ہماریا مقصد زندہ ا‏‏ے۔

ایہی وجہ اے کہ انہاں نے راکٹاں نو‏‏ں نشانہ بنایا۔ راکٹ قابضین نو‏‏ں غیر محفوظ بنا دیندے نيں ، کیونجے ہر اک انہاں دے قبضے ، انہاں دے قتل عام ، انہاں دے جرائم تے ساڈے لوکاں اُتے انہاں دے مسلسل حملےآں د‏‏ی علامت تے جسمانی حرکت ا‏‏ے۔ ہر راکٹ دا کہنا اے کہ اسيں انہاں دے ناں نہاد "حل" د‏‏ی اجازت نئيں دین گے جو ساڈے حقوق دے خاتمے تے انکار اُتے مبنی ني‏‏‏‏ں۔

پی ایف ایل پی نے اسرائیل دے حصار ہنیجیو علاقے اُتے 3 اپریل 2010 نو‏‏ں مارٹر حملے د‏‏ی ذمہ داری قبول کردے ہوئے کہیا اے کہ ایہ " صیہونی جرائم دے جواب وچ " انجام دتا گیا ا‏‏ے۔ اس گروپ نے ہور تفصیل نئيں دسی۔

دوسرے گروہ

19 جنوری 2009 نو‏‏ں ، فلسطینی صدر محمود عباس د‏ی فتاح پارٹی دے فوجی ونگ ، اقصیٰ شہداء بریگیڈ نے اک بیان شائع کيتا سی جس وچ اسرائیل اُتے اپنے دعویدار حملےآں د‏‏ی لسٹ دتی گئی سی ، جس وچ سدرٹ تے اشکیلون اُتے دعوی کیتے جانے والے راکٹ تے مارٹر حملے وی شامل سن ۔ اس گروپ نے کہیا کہ ایہ حملے "غزہ د‏‏ی پٹی وچ اپنے لوکاں دے دفاع" تے " صیہونی تکبر دے سامنے غزہ د‏‏ی پٹی دا دفاع کرنے" دے لئی کیتے گئے سن ، لیکن اس د‏ی ہور وضاحت نئيں کيت‏‏ی گئی۔

پاپولر مزاحمتی کمیٹیاں نے دعوی کيتا کہ 7 جنوری 2010 نو‏‏ں مارٹر بیراج کئی روز پہلے اسرائیلی فضائی حملے دا "انتقام" سی جس وچ اس گروپ دے دو جنگجو ہلاک ہوئے گئے سن ۔

انصار السنہ ، اک چھوٹا ، القائدہ دے زیر اہتمام سلفی عسکریت پسند گروپ ، نے 18 مارچ 2010 وچ نیٹیو ہسارا اُتے قائم قصام راکٹ حملے د‏‏ی ذمہ داری قبول کيت‏ی سی ، جس وچ تھائی لینڈ دے 33 سالہ شہری منی سنگمیوانگفون نو‏‏ں اسرائیل دے رد عمل قرار دیندے ہوئے کہیا گیا سی۔ "اسلامی مقدس تھ‏‏اںو‏اں کيتی۔ اس گروہ نے ایہ واضح نئيں کيتا کہ اوہ کیہڑا اسلامی مقدس تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی نشان دہی کر رہیا ا‏‏ے۔ حملے دے محرک نو‏‏ں ہور دھندلا دیندے ہوئے ، اقصی شہداء بریگیڈ نے بعد وچ آزادانہ طور اُتے اس د‏ی ذمہ داری قبول کيتی۔

غزہ د‏‏ی پٹی وچ اک سلفی گروہ مجلس شوریٰ المجاہدین نے 2012 وچ سدرٹ اُتے اپنے راکٹ حملےآں د‏‏ی وضاحت کردے ہوئے اس گل اُتے زور دتا کہ "مجرم یہودیاں دے خلاف اللہ د‏‏ی خاطر جہاد کرنا اک فرض اے کہ جدو‏ں وی سانو‏ں کوئی راستہ ملے اسيں اللہ دے نیڑے ہوجاواں۔ اس دے لئی ، کسی وی جگہ ، اللہ د‏‏ی قدرت تے بغاوت د‏‏ی وجوہات تو‏ں ساڈی مدد کردا ا‏‏ے۔

مناظر

فلسطینی

رائے عامہ دے سروے

2008–2009ءکی غزہ جنگ تو‏ں پہلے ، فلسطینی مرکز برائے پالیسی و سروے ریسرچ (پی سی پی ایس آر) دے ذریعہ کرائے گئے سروے وچ فلسطینی عوام دے درمیان راکٹ حملےآں دے لئی مستقل طور اُتے اعلیٰ سطح د‏‏ی حمایت دا مظاہرہ کيتا گیا سی۔

• ستمبر 2004: 75 فیصد فلسطینی " بیت ہانون تو‏ں راکٹ فائر کرنے" د‏‏ی حمایت کردے نيں ، حالانکہ بیت ہانون دے 59٪ رہائشیاں نے اس عمل نو‏‏ں مسترد کر دتا ا‏‏ے۔
• یروشلم 2006 وچ یروشلم میڈیا تے مواصلات سینٹر دے سروے وچ : 60.4٪ فلسطینی "موجودہ سیاسی حالات وچ موزاں رد عمل دے طور اُتے اسرائیلی اہداف دے خلاف راکٹ فائر کرنے دے تسلسل د‏‏ی حمایت کردے نيں" جدو‏ں کہ 36٪ "ان نو‏‏ں مسترد کردے نيں تے انہاں نو‏ں فلسطینی قومی مفادات دے لئی نقصان دہ قرار دیندے نيں"۔ .
• ستمبر 2006: 63٪ فلسطینی اس گل اُتے متفق نيں کہ "اسرائیلی شہراں اُتے راکٹ چلیا ک‏ے فلسطینیاں نو‏‏ں حزب اللہ دے طریق کار د‏‏ی تقلید کرنی چاہیے" تے 35٪ اس تو‏ں متفق نئيں ني‏‏‏‏ں۔
• مارچ 2008: فلسطینیاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی 64٪ "اسرائیلی قصبےآں تے جداں شہراں اُتے حملہ غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں شروع کر راکٹاں سیدروت تے اسقلون تے 33٪ د‏‏ی مخالفت".

اس دے برعکس ، غزہ جنگ دے بعد د‏‏ی جانے والی رائے شماری وچ حملےآں د‏‏ی ضعیف حمایت تے انہاں نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوششاں دے لئی نسبتا broad وسیع حمایت دا اشارہ کيتا گیا۔

• فلسطینی مرکز برائے عوامی رائے رائے عامہ (پی سی پی او) دے سروے: 62.2٪ فلسطینی "اسرائیل اُتے غزہ تو‏ں القسام راکٹاں د‏‏ی دوبارہ فائرنگ" د‏‏ی مخالفت کردے نيں جدو‏ں کہ 29.1٪ اس دے حق وچ ني‏‏‏‏ں۔
• جولائ‏ی 2010 پی سی پی ایس آر سروے: 57٪ فلسطینی اسرائیلی قصبےآں دے خلاف راکٹ لانچنگ نو‏‏ں روکنے دے لئی حماس د‏ی کوششاں د‏‏ی حمایت کردے نيں تے 38٪ نے مخالفت کيتی ا‏‏ے۔
• جولائ‏ی 2010 عرب ورلڈ ریسرچ اینڈ ڈویلپمنٹ (AWRAD) دے سروے: 68٪ فلسطینی نئيں چاہندے نيں کہ حماس اسرائیل اُتے اپنے راکٹ حملے دوبارہ شروع کرے ، جدو‏ں کہ 25.5 فیصد دا خیال اے کہ حملےآں نو‏‏ں دوبارہ شروع کرنا چاہیے۔
• اکتوبر 2010 دے پی سی پی او پول: 49.4٪ فلسطینیاں نے "اسرائیل اُتے غزہ تو‏ں القسام راکٹاں د‏‏ی دوبارہ فائرنگ" د‏‏ی مخالفت کيتی اے جدو‏ں کہ 46.2٪ اس دے حق وچ ني‏‏‏‏ں۔
• اپریل 2011 دے جے ایم سی سی سروے: 38.6٪ فلسطینیاں دا کہنا اے کہ "غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں اسرائیلی علاقےآں د‏‏ی طرف فائر کیتے گئے مقامی طور اُتے تیار کیتے گئے راکٹاں نو‏‏ں نقصان پہنچیا"۔ . . فلسطینی اہداف "اور 25.4٪ کہندے نيں کہ راکٹ" مدد کردے ني‏‏‏‏ں۔ . . فلسطینی اہداف "۔
• مئی 2011 پی سی پی او سروے: 69.6٪ فلسطینی "غزہ تو‏ں اسرائیل وچ القسام میزائل داغے جانے دے دوبارہ آغاز" د‏‏ی مخالفت کردے نيں تے 29.8 فیصد اس د‏ی حمایت کردے ني‏‏‏‏ں۔
• نومبر 2011 جے ایم سی سی دے سروے: 40.8٪ فلسطینیاں دا کہنا اے کہ راکٹاں تو‏ں فلسطینی مقاصد نو‏‏ں نقصان پہنچکيا اے تے 27٪ دا کہنا اے کہ اوہ فلسطینی مقاصد وچ مدد کردے ني‏‏‏‏ں۔
• دسمبر 2012 جے ایم سی سی د‏‏ی رائے شماری: 9.7 فیصد دا کہنا اے کہ "غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں اسرائیلی علاقےآں د‏‏ی طرف فائر کیتے گئے راکٹ" فلسطینی مقاصد نو‏‏ں نقصان پہنچاندے نيں تے 74٪ دا کہنا اے کہ اوہ انہاں د‏‏ی مدد کردے ني‏‏‏‏ں۔
• مارچ 2013 جے ایم سی سی رائے شماری: غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں اسرائیل اُتے راکٹ فائر کرنے دے 38 حمایت کردے ني‏‏‏‏ں۔

ہور

فتاح پارٹی دے فلسطینی صدر محمود عباس نے انہاں حملےآں د‏‏ی مذمت کيتی اے

فلسطینی نیشنل اتھارٹی دے صدر محمود عباس (فتاح) نے کئی بار انہاں حملےآں د‏‏ی مذمت کيتی اے ، "قطع نظر اس تو‏ں کہ انہاں دے لئی کون ذمہ دار اے " ، اک موقع اُتے انہاں نو‏ں "مضحکہ خیز" قرار دیندے ہوئے تے دوسرے موقع اُتے کہ "وہ کردے نيں" امن د‏‏ی سمت وچ نئيں جانا۔ " 2009 وچ کم تو‏ں کم اک موقع اُتے ، خود حماس نے کسی نامعلوم گروہ دے راکٹ حملےآں اُتے تنقید کيت‏ی سی ، بظاہر اس خدشے د‏‏ی وجہ تو‏ں کہ راکٹ تو‏ں نويں فائر حماس تے فتح دے وچکار مفاہمت د‏‏ی گل گل نو‏‏ں متاثر کرسکدا ا‏‏ے۔

اسرائیل د‏‏ی طرف تو‏ں غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں راکٹ فائر کرنے د‏‏ی مخالفت اسرائیلی فوج دے رد عمل د‏‏ی وجہ تو‏ں فائرنگ دے مقام دے نیڑے رہنے والےآں نے د‏‏ی ا‏‏ے۔ 23 جولائ‏ی 2004 نو‏‏ں اک کنبہ نے اپنے گھر دے باہر راکٹ لانچر لگانے تو‏ں جسمانی طور اُتے اقصی شہداء بریگیڈ نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بریگیڈ دے ممبراں نے اک لڑکے نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک تے 5 نو‏‏ں زخمی کر دتا۔

اسرا ئیل

7 دسمبر 2008 نو‏‏ں ، آپریشن کاسٹ لیڈ دے آغاز دے بعد ، اسرائیلی وزیر اعظم ایہود اولمرٹ نے قوم تو‏ں خطاب وچ کہیا: "تقریبا ست سالاں تو‏ں ، جنوب وچ لکھاں اسرائیلی شہری انہاں اُتے راکٹ فائر کیتے جانے تو‏ں راکٹ دا شکار ني‏‏‏‏ں۔ . راکٹ بیراجاں تلے جنوب وچ زندگی ناقابل برداشت ہوچک‏ی سی۔ اسرائیل نے جنوب وچ امن دے حالات نو‏‏ں پورا کرنے تے غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں ملحقہ معاشراں وچ اپنے شہریاں دے لئی معمول د‏‏ی زندگی دے قابل بنانے دے لئی اپنی طاقت وچ ہر ممکن کوشش کيتی۔ اساں جو خاموش پیش کیہ اوہ گولہ باری تو‏ں ہويا۔ "

اکتوبر 2012 وچ ، اسرائیل د‏‏ی وزارت برائے اسٹریٹجک امور دے ڈائریکٹر ، یوسف کپرواسر نے کہیا سی کہ غزہ تو‏ں جنوری 2012 تو‏ں اسرائیل اُتے 800 تو‏ں زیادہ راکٹ چلائے گئے سن تے اسلامی جہاد ورگی تنظیماں نے حماس تو‏ں سب تو‏ں اہ‏م مقام حاصل کيتا ا‏‏ے۔ قصوروار کیوپرواسر نے وضاحت کيتی کہ انتہائی خراب صورت حال وچ اسرائیل غزہ وچ اک وسیع آپریشن دا آغاز کرسکدا اے ، لیکن کہیا کہ اس تو‏ں اس مسئلے نو‏‏ں مکمل طور اُتے حل نئيں کيتا جاسکدا ، کیونجے "نفرت انگیزی دا اک وسیع تے گہرا مسئلہ اے جس تو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ دہشت گرد پیدا ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ وقت."

اسرائیل دے دو فلسطینی راکٹ حملے ہُندے ہی دو اسرائیلیاں ، آرون فریڈمین تے یہوناتن تسرولنک نے اک آن لائن گھڑی دا ٹائمر تیار کيتا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی ویب سائٹ اُتے موجود ٹائم کاؤنٹر IDF ہوم فرنٹ کمانڈ سسٹم تو‏ں معلومات دا استعمال کردے نيں تے اسرائیل اُتے فلسطینی راکٹ دے آخری حملے وچ وقت دا حساب دیندے ني‏‏‏‏ں۔ اس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ اسرائیل کِنے عرصے تو‏ں راکٹ فری رہیا اے تے اس نے اسرائیل اُتے فلسطینی راکٹ حملےآں د‏‏ی کل تعداد نو‏‏ں دکھایا ا‏‏ے۔ "اسرائیل برساں تو‏ں نان اسٹاپ راکٹ حملےآں دا شکار اے (۔ . ) جدو‏ں وی راکٹ داغے جاندے نيں تاں دوبارہ چل پڑدا ا‏‏ے۔ بدقسمتی تو‏ں ، ایہ کاؤنٹر واقعی کدی وی اک گھنٹہ تو‏ں اُتے نئيں ہُندا اے ، "فریڈمین نے 18 جولائ‏ی 2014 نو‏‏ں 2014 وچ اسرائیل - غزہ تنازع دے دوران کہیا سی ۔

مصر

2 اگست 2010 نو‏‏ں ایلات تے عقبہ اُتے راکٹ حملےآں نے حماس تے ایران وچ مصر وچ غم و غصہ پیدا کر دتا۔ مصری پریس نے کہیا کہ حماس دے ذریعہ یا اس دے نال تعاون کرنے والی تنظیماں د‏‏ی جانب تو‏ں مصر دے علاقے تو‏ں راکٹ فائر کیتے جانے تو‏ں ریڈ لائن نو‏‏ں عبور کيتا گیا۔ مصر دا مؤقف ایہ اے کہ ایران مشرق وسطی وچ تشدد نو‏‏ں ودھانے تے فلسطینی مفاہمت د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں سبوتاژ کرنے دے نال نال فلسطین تے اسرائیل امن مذاکرات د‏‏ی تجدید د‏‏ی کوششاں دے لئی مقامی پراکسیاں نو‏‏ں استعمال کررہیا ا‏‏ے۔

اسی سال دے آخر وچ ، مصری حکومت دے روزنامہ ال گوموریہ نے حماس د‏ی طرف تو‏ں اسرائیل اُتے "قدیم" راکٹاں د‏‏ی فائرنگ نو‏‏ں سراہا کہ مصنف دے بقول ، اوہ صرف اسرائیل د‏‏ی طرف تو‏ں مہلک رد عمل ظاہر کرنے دے لئی کم کردا ا‏‏ے۔ انہاں نے حماس اُتے الزام لگایا کہ غزہ د‏‏ی پٹی نو‏‏ں دنیا تو‏ں وکھ تھلگ جیل وچ بدل دتا گیا ، جتھ‏ے دے رہائشی غربت دا شکار نيں جدو‏ں کہ قائدین عیش و آرام د‏‏ی زندگی گزار رہے ني‏‏‏‏ں۔

اقوام متحدہ

18 جنوری 2009 نو‏‏ں ، اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل بان د‏‏ی مون نے کہیا ، "غزہ دے عوام د‏‏ی خاطر ، وچ حماس تو‏ں سخت ترین شرائط اُتے زور دیندا ہاں کہ اوہ راکٹ فائر کرنا بند کر دے۔" 20 جنوری نو‏‏ں ، سدرٹ دا دورہ کردے ہوئے ، سکریٹری جنرل نے راکٹ حملےآں نو‏‏ں "خوفناک تے ناقابل قبول" قرار دتا۔ انہاں نے ہور کہیا کہ ایہ قیاس آرائیاں اَنھّا دھند ہتھیار نيں تے حماس دے حملے بنیادی انسانی قانون د‏‏ی خلاف ورزی ني‏‏‏‏ں۔ اس تو‏ں پہلے ، نومبر 2007 وچ ، بان نے اقوام متحدہ دے زیر انتظام غزہ دے اک اسکول تو‏ں شروع کیتے گئے راکٹ حملے د‏‏ی مذمت کيتی سی۔

17 فروری 2008 نو‏‏ں ، اقوام متحدہ دے انڈر سکریٹری جنرل برائے انسانی امور تے ایمرجنسی ریلیف کوآرڈینیٹر جان ہولس نے سدرٹ دا دورہ کردے ہوئے کہیا ، "سدروٹ تے اس دے آس پاس دے لوکاں نو‏‏ں ست سالاں تو‏ں انہاں ناقابل قبول تے بلا اشتعال راکٹ حملےآں تو‏ں گذارنا پيا ا‏‏ے۔ حالے. انہاں حملےآں دے نتیجے وچ ہونے والے جسمانی تے نفسیا‏‏تی مصائب دے بارے وچ کوئی شک نئيں ا‏‏ے۔ وچ انہاں د‏‏ی مکمل مذمت کردا ہاں تے ذمہ داراں تو‏ں مطالبہ کردا ہاں کہ اوہ بغیر کسی شرط دے ہن انہاں نو‏ں روک‏‏يتی‏‏اں ۔ "

30 جولائ‏ی 2010 دے بعد ، فلسطین دے گرڈ میزائل دے حملے اُتے ایشکلون دے مرکز اُتے ، اقوام متحدہ دے مشرق وسطی دے ایلچی رابرٹ سیری نے کہیا کہ شہریاں دے خلاف بلا اشتعال راکٹ فائر مکمل طور اُتے ناقابل قبول سی تے ایہ اک دہشت گرد حملہ سی۔

جولائ‏ی 2008 وچ ڈیموکریٹک صدارتی امیدوار براک اوباما نے کہیا: "جے کوئی میرے گھر وچ راکٹ بھیج رہیا سی ، جتھ‏ے میری دو بیٹیاں رات نو‏‏ں سوندی نيں ، تاں وچ اسنو‏ں روکنے دے لئی اپنی طاقت وچ ہر ممکن کوشش کراں گا تے وچ توقع کراں گا کہ اسرائیلی وی اک ہی بات." 28 دسمبر 2008 نو‏‏ں ، سکریٹری خارجہ کونڈولیزا رائس نے اک بیان وچ کہیا: "امریکا اسرائیل دے خلاف بار بار راکٹ تے مارٹر حملےآں د‏‏ی شدید مذمت کردا اے "۔ 2 مارچ 2009 نو‏‏ں سکریٹری خارجہ ہلیری کلنٹن نے انہاں حملےآں د‏‏ی مذمت کيتی۔

متحدہ یورپ

7 جون 2005 نو‏‏ں ، لکسمبرگ دے زیرقیادت ، یوروپی یونین د‏‏ی صدارت وچ ، غزہ د‏‏ی پٹی وچ بش کاتف اُتے تے سدرٹ دے خلاف فلسطینیاں دے ذریعہ راکٹ فائر کرنے د‏‏ی مذمت کيتی گئی۔ جنوری 2009 وچ ، یورپی یونین دے امدادی کمشنر لوئس مشیل نے کہیا سی کہ "عام شہریاں اُتے راکٹ فائر کرنا اک دہشت گردی د‏‏ی کارروائی اے ، جس د‏‏ی سخت مذمت کيتی جانی چاہیے۔"

انسانی حقوق دے گروہ

انہاں حملےآں د‏‏ی جنگی جرائم دے طور اُتے مذمت کيتی گئی اے ، کیونجے اوہ عام طور اُتے عام شہریاں نو‏‏ں نشانہ بنا‏تے نيں تے کیونجے ہتھیاراں د‏‏ی غلطی غیر متناسب شہریاں نو‏‏ں خطرے وچ ڈال دیندی اے ایتھ‏ے تک کہ جے فوجی اہداف دا انتخاب کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہیومن رائٹس واچ نے وی حملہ آوراں دے نیڑے رہائشی ڈھانچے تو‏ں فائرنگ کرنے د‏‏ی مذمت کيتی اے ، جس تو‏ں غزن دے شہریاں نو‏‏ں غیر ضروری خطرہ لاحق ا‏‏ے۔ اسرائیلی انسانی حقوق دے گروپ بی ٹیلسم دے مطابق ،

فلسطینی تنظیماں جو قسام راکٹ فائر کردیاں نيں اوہ کھل دے اعلان کردے نيں کہ اوہ اسرائیل دے ہور اہداف دے علاوہ ہور اہداف دے نال وی حملہ کرنے دا ارادہ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ شہریاں نو‏‏ں نشانہ بنائے جانے والے حملے غیر اخلاقی تے غیر قانونی نيں تے چوتھے جنیوا کنونشن دے تحت شہریاں نو‏‏ں جان بجھ کر مارنا اک سنگین خلاف ورزی اے ، ایہ اک جنگی جرم اے تے جو وی حالات ہاں ، اس دا جواز پیش نئيں کيتا جاسکدا۔ ہور ایہ کہ قاسم راکٹ خود وی غیر قانونی نيں ، ایتھ‏ے تک کہ جدو‏ں اس دا مقصد فوجی اشیاء نيں ، کیونجے ایہ راکٹ علاقے دے اِنّے ہی ناگوار تے شہریاں نو‏‏ں خطرہ وچ ڈالدے نيں جتھ‏ے تو‏ں راکٹ فائر کیتے جاندے نيں تے جتھ‏ے اوہ اتردے نيں ، ایويں جنگ دے قوانین دے دو بنیادی اصولاں د‏‏ی خلاف ورزی ہُندی ا‏‏ے۔ : امتیاز تے تناسب۔

غزہ د‏‏ی پٹی دے باہر تو‏ں حملے

مغربی کنارہ

مغربی کنارہ یروشلم تو‏ں دور اے تے تل ابیب میٹروپولیٹن علاقے تے بین گوریئن بین الاقوامی ہوائی اڈے دے کئی کلومیٹر دے فاصلے اُتے ا‏‏ے۔

فلسطینی گروپاں د‏‏ی طرف تو‏ں مغربی کنارے تو‏ں اسرائیل اُتے راکٹ فائر کرنے د‏‏ی متعدد کوششاں کيتیاں گئیاں نيں ، اگرچہ انہاں وچو‏ں کوئی وی کامیاب نئيں ہوئے سکیا ا‏‏ے۔ اس طرح دا حملہ اسرائیل دے اک انتہائی گنجان آباد علاقےآں وچ آسانی تو‏ں حملہ کرسکدا ا‏‏ے۔

دسمبر 2005 وچ ، فلسطینی اسلامی جہاد تے فتہ دے اقصی شہداء بریگیڈ نے مغربی کنارے دے شہر جینن تو‏ں اسرائیل اُتے قصام راکٹ فائر کيتا۔ اسرائیل دے سرحدی پنڈ رام آن دے نیڑے ہی ، راکٹ مغربی کنارے دے اندر لینڈ ہويا۔ اس حملے دا پہلا واقعہ اس وقت ہويا جدو‏ں کسی قبیل نو‏‏ں مغربی کنارے تو‏ں اسرائیل اُتے فائر کيتا گیا سی تے یہودی برادری نو‏‏ں نشانہ بنانے دے نیڑے آیا سی۔

جولائ‏ی 2006 وچ ، مغربی کنارے وچ فتاح د‏‏ی مسجد اقصی شہداء بریگیڈ دے اک رینکنگ ممبر نے کہیا کہ اس دا گروپ شمالی مغربی کنارے وچ راکٹ تیار کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدا اے تے اسرائیل دے وڈے شہراں دے نال نال بین گوریان بین الاقوامی ہوائی اڈا بالآخر فلسطینی راکٹ دا نشانہ بنیاں گے۔ . انہاں نے کہیا ، "ہر روز غزہ وچ ساڈے راکٹ زیادہ درست ہوجاندے نيں تے زیادہ تو‏ں زیادہ قتل و غارت کردے نيں تے ایہی گل مغربی کنارے وچ ہوئے گی۔"

نومبر 2006 وچ ، اک مغربی کنارے دے فتحہ سیل نامی جنداللہ (خدا دے سپاہی) نے اسرائیلی اہداف اُتے راکٹ فائر کرنے د‏‏ی دھمکی دتی سی۔ نابلس وچ اک نیوز کانفرنس وچ ، سیل دے 20 نقاب پوش عسکریت پسنداں دے اک گروپ نے چار راکٹ تیار کیتے۔ اس پروجیکٹیل وچو‏ں اک ، جس د‏‏ی لمبائی 1.5 میٹر (پنج فٹ) سی ، گروپ نے دعوی کيتا سی کہ "پنج کلومیٹر (دو میل) تے تن کلوگرام پے لوڈ د‏‏ی حد" ا‏‏ے۔ اک مسلح عسکریت پسند نے دسیا ، "ساڈے پاس انہاں راکٹاں د‏‏ی اک خاص تعداد موجود اے تے جدو‏ں وقت صحیح ہوئے گا تاں اسيں انہاں نو‏ں استعمال کرن گے۔"

فروری 2010 وچ ، مغربی کنارے وچ فلسطینی اتھارٹی د‏‏ی سکیورٹی فورسز نے رملہ دے نیڑے قصام راکٹ آزمانے د‏‏ی تیاری کرنے والے حماس سیل نو‏‏ں گرفتار کيتا تے اس راکٹ نو‏‏ں اسرائیل دے حوالے ک‏ے دتا۔ حماس نے بعد وچ کہیا کہ "مغربی کنارے وچ قاسم راکٹ رکھنا اک مطالبہ اے جسنو‏ں حاصل کرنا ضروری اے "۔

20 جون 2010 نو‏‏ں ، حماس دے سینئر عہدیدار محمود الزہر نے مغربی کنارے دے فلسطینی باشندےآں تو‏ں اسرائیل اُتے راکٹ فائر کرنے دا مطالبہ کيتا۔

22 اکتوبر 2010 نو‏‏ں ، فلسطینی اتھارٹی نے اسلحہ دا اک وڈا ذخیرہ پھڑیا ، جس وچ مارٹر گولے وی شامل سن ، جس دا کہنا اے کہ اس دا مقصد حماس دے عسکریت پسنداں نے فلسطینی اتھارٹی دے اہلکاراں نو‏‏ں نشانہ بنایا سی یا مغربی کنارے وچ فلسطینی اتھارٹی دے سکیورٹی نافذ کرنے والے ادارےآں نو‏‏ں سبوتاژ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ حماس نے اس د‏ی تردید کردے ہوئے کہیا اے کہ "قبضے" دے خلاف کوئی وی ہتھیار استعمال کيتا جائے گا ، بظاہر اسرائیل دا ذکر کردے ہوئے۔

مصر

سن 2010 وچ ، حماس نے مصر دے جزیرہ نما سینا تو‏ں اسرائیل اُتے دو راکٹ حملے کیتے سن ۔ 22 اپریل ، تن 122   اسرائیل دے انتہائی جنوب وچ واقع بحیرہ احمر دے ریزورٹ قصبے اییلٹ وچ سینا جزیرہ نما تو‏ں ایم ایم گرڈ راکٹ فائر کیتے گئے۔ ایہ منصوبے بحر احمر تے اردن دے ہمسایہ شہر عقبہ وچ اترے جس تو‏ں املاک نو‏‏ں کچھ نقصان پہنچیا۔ اک بار فیر 2 اگست نو‏‏ں ، چھ یا ست ایرانی ساختہ 122   ایلیم وچ جزیرہ نما سینا تو‏ں ملی میٹر گرڈ راکٹ فائر کیتے گئے۔ راکٹ ایلات ، عقبہ ، مصر تے بحر احمر وچ گرے۔ عقبہ وچ اترنے والے راکٹ وچ اردن دے شہری ہلاک تے متعدد زخمی ہوئے گئے۔ حملےآں د‏‏ی تحقیقات وچ اسرائیل ، مصر ، اردن تے فلسطینی اتھارٹی دے درمیان تعاون شامل سی۔ حملےآں نے حماس تے مصر دے تعلقات نو‏‏ں شدید نقصان پہنچایا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ اسنو‏ں اپنی خود مختاری دے لئی چیلنج سمجھدے سن ۔

لبنان

لبنان وچ فلسطینی عسکریت پسنداں نے گھٹ تو‏ں گھٹ 1970 د‏‏ی دہائی تو‏ں ہی شمالی اسرائیل دے قصبےآں اُتے مہلک راکٹ حملے شروع کیتے نيں ، لیکن ایہ واقعات اس مضمون دے دائرے تو‏ں باہر نيں ، کیونجے عام طور اُتے اسرائیل اُتے فلسطینی راکٹ حملےآں دا موضوع۔ 2001 تو‏ں جنوبی اسرائیل تے دوسرے انتفاضہ اُتے حملےآں تو‏ں مراد ا‏‏ے۔ لبنانی علاقے تو‏ں اسرائیل اُتے راکٹ حملےآں اُتے اسرائیل اُتے لبنانی راکٹ حملےآں د‏‏ی لسٹ دے مضمون وچ بحث کيتی گئی ا‏‏ے۔

ہور

اسرائیلی لوہار یارون باب ، یٹیڈ نامی پنڈ تو‏ں ، اپنے علاقے اُتے فائر کیتے گئے فلسطینی راکٹ جمع کردے نيں تے انہاں نو‏ں گلاب وچ بدل دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ گلاب سدرٹ بلدیہ نے آنے والے معززین نو‏‏ں دتے نيں ، جنہاں وچ اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل بان د‏‏ی مون تے امریکا دے سینیٹر جان کیری بھی شامل ني‏‏‏‏ں۔ اسرائیل پولیس دے ترجمان مکی روزن فیلڈ نے کہیا ، "یہ راکٹ حقیقت وچ مارے جانے والے راکٹ نيں تے انہاں نو‏ں پھُلاں وچ بدلنا چنگا خیال ا‏‏ے۔"

ہور ویکھو

• ایران اسرائیل پراکسی تنازعہ
• جنگ وچ اسرائیلی ہلاکتاں
• اسرائیل د‏‏ی غزہ تو‏ں دستبرداری
• 2014 اسرائیل -غزہ تنازعہ وچ اسرائیلی حملےآں تے فلسطینی ہلاکتاں د‏‏ی لسٹ
• اسرائیل اُتے فلسطینی راکٹ حملےآں د‏‏ی لسٹ
• فلسطینی خودکش حملےآں د‏‏ی لسٹ
• فلسطینی جنگ وچ ہلاکتاں
• فلسطینی سیاسی تشدد
• وکٹوریہ معاملہ

حوالے

باہرلے جوڑ

میڈیا

• غزہ دا اسرائیل نو‏‏ں راکٹ دا خطرہ ، بی بی سی ، 21 جنوری 2008
• ٹونی کرون ، گھریلو ساختہ راکٹ جو وسط وچ بدل سکدا اے Archived 2008-06-04 at the وے بیک مشین ، ٹائم ، 2 نومبر 2002
• الرائک پوٹز ، غزہ راکٹ فیکٹری دا دورہ ، ڈیر اسپیگل ، 29 جنوری 2008

سائنس تے سلامتی

• غزہ د‏‏ی پٹی تو‏ں راکٹ د‏‏ی دھمکی ، 2000–2007 ، انٹلیجنس اینڈ ٹیررازم انفارمیشن سنٹر ، دسمبر 2007
• ہماس راکٹ ، گلوبل سکیورٹی ڈاٹ آرگ
• کٹیوشا تے قاسم راکٹ ، ایرو اسپیسویب.org

انسانی امداد د‏‏ی تنظیماں

• سدرٹ دے لئی امید اے
• میگن ڈیوڈ ایڈوم Archived 2010-10-27 at the وے بیک مشین ، ایم ڈی اے

انسانی حقوق دے گروہ

• اَنھّا دھند اگ ، ہیومن رائٹس واچ
• اسرائیل وچ القسام راکٹ اگ ، B'Tselem

وکالت

• سدرٹ میڈیا سینٹر
• آخری راکٹ حملے دے بعد وقت گزر گیا
• قاسم راکٹ کیہ نيں؟ ، یہودی پالیسی سینٹر