ابو منصور الازہری
| ابو منصور الازہری | |
|---|---|
| (عربی وچ: أبو منصور الأزهري) | |
| جم | سنہ 895 |
| وفات | سنہ 980 (84–85 سال) |
| شہریت |  خلافت عباسیہ
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | ماہرِ لسانیات، مفسر قرآن |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی |
| شعبۂ عمل | لسانیات، عربی، تفسیر قرآن |
ترمیم  | |
الازہری — ابو منصور محمد بن احمد بن الازہر بن طلحہ الازہری الہروی الشافعی (پیدائش: 895ء — وفات: 980ء) عرب ماہر لغت، فقیہ تے عالم سی۔
ابتدائی حالات سودھو
پیدائش سودھو
الازہری دی پیدائش 282ھ مطابق 895ء وچ ہرات وچ ہوئی تے اِسی نسبت توں اُسنوں الہروی وی کہیا جاندا اے۔ الازہری دی مڈھلا جیون دے حالات نئيں ملدے البتہ اُس دے استاداں دے متعلق مختلف کتاباں وچ تفصیلات ملدی نيں۔ الازہری اپنے اک اسيں وطن محمد بن جعفر المُنذِرِی (متوفی: 329ھ مطابق 940ء) دا شاگرد سی جو ماہر لغت (لغوی) سن ۔ استوں علاوہ ہرات وچ حسین بن ادریس تے محمد بن عبدالرحمن السامی جداں استاداں توں وی تحصیل علم وچ مشغول رہیا۔
بغداد وچ قیام تے تحصیل علم فقہ سودھو
الازہری دی عراق آمد دے متعلق شواہد مستند نئيں، اُتے چند حقائق توں معلوم ہُندا اے کہ اوہ عین عنفوانِ شباب وچ بغداد چلا آیا سی۔ یاقوت الحموی دے بیان دے مطابق اُس نے بغداد توں علم صرف تے نحو دی تحصیل کی، لیکن الزجاج تے ابن درید توں بوہت گھٹ استفادہ کيتا۔ جے فقہ شافعی دے فقہا دی لسٹ نوں صحیح تسلیم کر ليا جائے جسنوں یاقوت الحموی نے مرتب کيتا اے یا جنہاں دے متعلق فرض کيتا جاندا اے کہ اوہ الازہری دے استاداں سن ‘ تاں یقیناً ایہ تسلیم کرنا پئے گا کہ الازہری فقہ شافعی اُتے عبور رکھدے سن ۔ [۱]
بحرین وچ قیام سودھو
312ھ مطابق 924ء وچ الازہری جدوں مکہ مکرمہ توں کوفہ دی جانب حجاج کرام دے اک قافلے دے نال واپس آ رہیا سی تاں قافلے اُتے قرامطہ دے الہَہبِیر دے مقام اُتے حملہ کر دتا تے کچھ لوکاں نوں قتل کر ڈالیا تے بعض نوں قید کر ليا۔اِس زمانے وچ فتنہ قرامطہ دا وڈا عروج سی تے حجاز دے علاقےآں اُتے اُنہاں دا تسلط قائم ہوچکيا سی۔ قرمطیاں نے الازہری نوں قیدی بنا کے بحرین لے گئے جتھے اوہ دو سال تک بحرین دے اُنہاں بدویاں دے پاس مقیم رہیا جنہاں نے قرمطیت اِختیار کرلئی سی۔ یاقوت الحموی تے ابن خلکان دی اک عبارت توں معلوم ہُندا اے کہ الازہری کس طرح بدواں دے وچکار اپنے قیام توں فائدہ اُٹھاندے ہوئے کِداں اُنہاں دی بولی سیکھنے وچ کامیاب ہويا جو بقول اُس دے نہایت شستہ سی۔ اُتے الازہری دی بقیہ زندگی دے متعلق اِس دے علاوہ معلومات یا حقائق نئيں ملدے، البتہ قیاس کيتا جاسکدا اے کہ اُس نے اپنے وطن ہرات وچ مطالعہ تے عزلت وچ زندگی بسر دی جتھے اوہ آخری دم تک مقیم رہیا۔[۲][۳][۴]
وفات سودھو
الازہری نے اپنی زندگی دے آخری سال ہرات وچ ہی بسر کیتے تے 370ھ مطابق 980ء وچ تقریباً 84 سال دی عمر وچ وفات پائی۔
حوالے سودھو
- ↑ یاقوت الحموی: ارشاد الاریب الی معرفۃ الادیب، جلد 6، صفحہ 197 توں 199، مطبوعہ لائیڈن، 1927ء، مطبوعہ قاہرہ، 1936ء، جلد 17، صفحہ 164 توں 167
- ↑ اردو دائرہ معارف اسلامیہ: جلد 2، صفحہ 81۔ مطبوعہ لاہور، 2017ء
- ↑ یاقوت الحموی: ارشاد الاریب الی معرفۃ الادیب، جلد 6، صفحہ 197 توں 199، مطبوعہ لائیڈن، 1927ء، مطبوعہ قاہرہ، 1936ء، جلد 17، صفحہ 164 توں 167
- ↑ ابن خلکان: الوافی بالوفیات، جلد 1، صفحہ 501، مطبوعہ قاہرہ، 1310ھ، مطبوعہ قاہرہ، 1948ء، جلد 3، صفحہ 458 توں 462۔