یوم الفصل
یوم الفصل(جس دا معنی اے: جدا ہونے دا دن) قیامت دے ناواں وچوں اک ناں اے جس دا ذکر قرآن وچ آیا اے . مفسرین نے قیامت دے دن نوں یوم الفصل دا ناں اس وجہ توں دتا کیونجے قیامت دے دن، حق تے باطل دے درمیان جدائی ہو جائے گی.
معنی
سودھوفصل دا معنی کٹنا تے جدا کرنا اے . کتاب مفردات وچ کہیا گیا اے کہ فصل، دو چیزاں نوں اس طریقے توں اک دوسرے توں جدا کرنا، کہ انہاں دونے دے درمیان فاصلہ ہو جائے، اس دی مثال ایہ آیت اے "هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ" [۱] ترجمہ: (ہاں) ایہ اوہی فیصلہ دا دن اے جسنوں تسيں جھٹلایا کردے سن ۔[۲]
قرآن وچ
سودھوروز قیامت دے لئی یوم الفصل دی اصطلاح عام طور اُتے مشرکین یا جھوٹھے افراد نوں ڈرانے تے توبیخ کرنے دے لئی آئی اے . سورہ صافات دی آیت ٢١ وچ آیا اے: اج فیصلے تے جدائی دا دن اے اوہی دن اے جسنوں تسيں جھٹلاندے سن .[۳]اسی طرح سورہ دخان دی آیت ۴٠ وچ ڈرانے دے لئی تے اس دے بعد والی آیات وچ ، فیصلے تے جدائی دے معنی دی اس طرح توضیح دتی گئی اے: جدائی دا دن، ایسا دن اے کہ جس دن کوئی دوست اپنے دوست دی چھوٹی توں مدد وی نئيں کر سکے گا، تے کسی جگہ توں وی مدد نئيں پہنچے گی، مگر ایہ کہ جس دے لئی خدا اپنی رحمت قرار دے تے اوہ عزیز و رحیم اے .[۴] سورہ مرسلات وچ تن مرتبہ ایہ وصف قیامت دے دن دے لئی ذکر ہوئی اے . ١٣ تے ١۴ آیات وچ اس دن دی عظمت ایويں بیان کيتی گئی اے: "کس دن دے لئی، وقت معین ہوئے گا؟ فیصلے دے دن دے لئی. تے توانوں کيتا خبر فیصلے دا دن کيتا اے ؟" [۵] سورہ مرسلات دی آیت ٣٨ وی "مکذبین" نوں ڈرانے تے توبیخ کرنے دے لئی ایويں بیان کردی اے: "اس دن انہاں دے حال اُتے وائے ہو جنہاں نے خدا دی آیات نوں تکذیب کیا. ایہی فیصلے دا دن اے جس وچ اساں تسيں نوں تے پہلے لوکاں نوں جمع کيتا اے ".[۶] سورہ نباء دی آیت ١٧ وچ وی یوم الفصل نوں روز میقات، میعاد تے سب نوں جمع کرنے دا دن کہیا گیا اے .[۷]
تفسیر
سودھوعلامہ طباطبائی معتقد نيں کہ یوم الفصل توں مراد، روز قیامت اے تے سورہ حج دی آیت ١٧ دے مطابق، اس دن اللہ تعالیٰ مخلوقات دے درمیان جدائی ڈالے گا.[۸] تے قیامت نوں "یوم الفصل" اس وجہ توں کہیا گیا اے کہ اس دن، حق تے باطل یا مجرم تے متقی جدا ہو جاہاں گے. سورہ یسں آیت ۵٩ اس معنی دی گواہی دے رہی اے . "وَ امْتازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ" ترجمہ: اج وکھ ہو جاؤ اے مجرمو.[۹]
تفسیر نمونہ دے مطابق، روز فصل دا معنی فیصلے دا دن اے تے اس دن اللہ تعالیٰ اپنے بندےآں دے لئی قاضی ہوئے گا. اس دنیا وچ حق تے باطل اکٹھے نيں تے قیامت دے دن انہاں دونے دے درمیان جدائی دا وقت ہوئے گا تے اوہ ایسا دن ہوئے گا جدوں حق ظاہر ہو جائے گا.[۱۰]
مرتضی مطہری "یوم الفصل" دی تفسیر وچ ایويں کہندے نيں: "دنیا وچ انسان اک دوسرے دے ظاہر توں پہچانے جاندے نيں، لیکن قیامت دے دن، انسان دا باطن تے اس دی سیرت ظاہر ہوئے گی. تے فرشتے ورگی سیرت رکھنے والے شخص شیطان سی سیرت رکھنے والےآں توں جدا ہو جاواں گے. بلکہ انہاں دے درمیان فیصلے تے جدائی دا دن ہوئے گا. لوک گروہ در گروہ اپنے امام دے نال محشور کیتے جاواں گے، بعض دے رہنما جہنمی ہون گے تے بعض دے امام تے رہبر جنت دی طرف لے جاواں گے.[۱۱]
حوالے
سودھو- ↑ سوره صافات، آیہ۲۱.
- ↑ ↑ قرشی بنابی، قاموس قرآن، ۱۳٧۱ش، ج۵، ص۱۸۰.
- ↑ هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ؛ سوره صافات، آیہ۲۱.
- ↑ طباطبائی، ترجمه تفسير الميزان، ج۱۸، ص۲۲۴؛ يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ إِلاَّ مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ.
- ↑ لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَت لِيَوْمِ الْفَصْلِ وَ ما أَدْراكَ ما يَوْمُ الْفَصْلِ.
- ↑ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ هذا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناكُمْ وَ الْأَوَّلِين.
- ↑ إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كانَ ميقاندا: ترجمه: بے شک میقات تے فیصلے دا دن مقرر اے .
- ↑ طباطبائی، ترجمہ المیزان، ج۲۰، ص۲۳٧؛ إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ. ترجمه: بے شک اوہی اللہ قیامت دے دن لوکاں دے درمیان فیصلہ کرے گا.
- ↑ طباطبائی، تفسیر المیزان، ج۱٧،ص۱۳۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونہ، ج۱۹، ص۳۲.
- ↑ شہید مطہری، مجموعہ آثار، ج۲۸، ص۲۸۳.
مآخذ
سودھو- قرشى بنابى، علىاكبر، قاموس قرآن، تہران، دار الكتب الإسلاميۃ، ۱۳٧۱ش.
- مجموعہ آثار استاد شہید مرتضی مطہری، تہران، انتشارات صدرا.
- طباطبائى، محمدحسين، المیزان فی تفسیر القرآن، بيروت، مؤسسۃ الأعلمي للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- مکارم شیرازی، ناصر با ہمکاری جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونہ، تہران، دارالکتب الاسلامیۃ، ۱۳۵۴-۱۳۸٧ش.