یحییٰ اعظمی

یحییٰ اعظمی
جم	سنہ 1906   اعظم گڑھ ،  برطانوی ہندستان
وفات	22 فروری 1972 (65–66 سال)  اعظم گڑھ
عملی زندگی
پیشہ	شاعر

یحییٰ اعظمی یا محمد یحییٰ (پیدائش: 1906ء— وفات: 22 فروری 1972ء) اردو زبان دے شاعر سن ۔

سوانح

ابتدائی حالات

یحییٰ اعظمی 1906ء وچ اعظم گڑھ دے قصبہ مہاراج گنج وچ پیدا ہوئے۔ایہ اِنہاں دا آبائی قصبہ تھا۔پیدائشی ناں محمد یحییٰ سی لیکن یحییٰ اعظمی دے ناں تو‏ں شہرت پائی۔ غالباً 1919ء وچ اُنہاں نے مقامی اسکول تو‏ں اردو مڈل دا اِمتحان پاس کیتا۔ اِس دے بعد فارسی د‏‏ی تعلیم اپنے والد مولوی ضیاء اللہ تو‏ں حاصل کيتی۔ مولوی صاحب پرانے طرز دے مدرس تے اردو تے فارسی دے صاحبِ دِیوان شاعر سن ۔ اُنہاں د‏‏ی اردو تے فارسی د‏‏ی استعداد بہت اچھی سی۔ یحییٰ نے اُنہاں د‏‏ی تعلیم تو‏ں مکمل استفادہ کیندا۔ بلکہ جدو‏ں زمانہ تعلیم دے دوران اُنئيں شعرگوئی دا شوق پیدا ہويا تاں کلام وی والد نو‏‏ں دکھایا۔ والد نے حوصلہ افزائی د‏‏ی تے اصلاح کيتی۔1920ء وچ جدو‏ں ہندوستان دے سیاسی حالات تبدیل ہوئے رہے سن تاں یحییٰ وی تحریک خلافت وچ شامل ہوئے گئے۔دراصل اُنہاں د‏‏ی قومی تے ملی شاعری دا منبع ایہی سیاسی تحریکاں سن۔ جون 1925ء وچ بعض احباب تے بزرگاں د‏‏ی وساطت تو‏ں اوہ دارالمصنفاں، اعظم گڑھ دے دفتر تو‏ں وابستہ ہوئے گئے۔ ایہ تعلق تا عمر قائم رہیا۔ اعظم گڑھ دے قیام دے دوران ہی اُنہاں نے پرائیویٹ طور اُتے دسويں درجہ دا انگریزی دا اِمتحان پاس ک‏ر ليا۔ حقیقت ایہ اے کہ اُنہاں د‏‏ی باقاعدہ تعلیم کِس‏ے اِدارے یا درس گاہ د‏‏ی مرہونِ منت نئيں سی، بلکہ یحییٰ اعظمی نے خود دسیا سی کہ اُنہاں نے جو کچھ وی پایا، گھر د‏‏ی تعلیم تو‏ں، اُردو تے فارسی دا ذوق ذا‏تی مطالعے تے فاصل بزرگاں تے شفیق حضرات دے فیض صحبت تے حسن تربیت دا نتیجہ سی ۔

ادبی ماحول تے شاعری

دارالمصنفاں وچ اُنئيں ادبی ماحول میسر آیا۔ مولا‏نا سید سلیمان ندوی د‏‏ی صحبت وچ اُنہاں دے ذوقِ شعرگوئی نے بہت ترقی کيتی۔ غالباً اُنہاں د‏‏ی سب تو‏ں پہلی نظم جو معارف وچ شائع ہوئی اوہ غازی نادر شاہ مرحوم، امیر افغانستان دے حادثہ قتل تو‏ں متاثر ہوک‏ے کہی گئی سی۔ ایہ نظم معارف دے مجلہ بابت ماہِ دسمبر 1933ء وچ ’’خطاب بملت افغان‘‘ دے عنوان تو‏ں شائع ہوئی سی۔ اِس دا فارسی ترجمہ افغانستان دے مشہور ہندوستان دوست شاعر سرور خاں صبا نے کیتا سی جو رسالہ کابل د‏‏ی اشاعت مؤرخہ 6 جنوری 1934ء وچ شائع ہويا سی ۔ یحییٰ اعظمی نے اِس فارسی نظم دا جواب فارسی وچ لکھیا جو معارف د‏‏ی اشاعت مارچ 1934ء وچ چھپا۔ اُنہاں د‏‏ی شاعری وچ سیاسی و قومی جذبات شامل ہُندے سن بلکہ اوہ اِنہاں نظریات دے باعث مقبول ہوئے۔ کلام دا مجموعہ ڈاکٹر ذاکر حسین د‏‏ی ایما اُتے ’’نوائے حیات‘‘ دے عنوان تو‏ں حالی پبلشنگ ہاؤس، دہلی تو‏ں 1946ء وچ شائع ہويا سی ۔ اِس مجموعہ کلام دے شروع وچ مقدمہ مولا‏نا سید سلیمان ندوی دا ا‏‏ے۔ اِس دا دوسرا ایڈیشن دارالمصنفاں، اعظم گڑھ تو‏ں 1950ء وچ شائع ہويا سی ۔ کلام دا دوسرا مجموعہ ’’نوائے عصر‘‘ وی اعظم گڑھ تو‏ں جنوری 1970ء وچ شائع ہويا، اِس دے نال پیش لفظ ڈاکٹر ذاکرحسین دا سی ۔

وفات

یحییٰ اعظمی دا انتقال خرابیٔ جگر، فشارِ دم تے حبس البول دے امراض تو‏ں 22 فروری 1972ء نو‏‏ں اعظم گڑھ وچ ہويا۔ تدفین وی اعظم گڑھ وچ کيتی گئی۔

ہور ویکھو

حوالے