ہوا توانائی

ہوا توانائی اصل وچ تیل، کوئلہ، پٹرول وغیرہ دے توانائی دے روائتی زریعہ توں وکھری اے کیونکہ ایہہ زریعے محدود ہن اتے ایہناں دے بھنڈار بوہتی دیر نہیں چلنے۔ ایہہ ہی نہیں، ایہناں نال آلودگی وی بہت پھیلدی اے۔ اس لئی سانوں توانائی دے نویں-نویں سروتاں تے زریعاں ول چھیتی توں چھیتی اتے ودھتوں ودھ پرتنا پویگا۔ پہلا اہم قدم 1982ء وچ پٹیا سی۔ اس ورھے اسیں 'ڈپارٹمینٹ آف نان-کنوینشنل اینرجی' مطلب غیر-روایتی توانائی ڈیپارٹمنٹ قائم کیتا۔ توانائی وزارت ہیٹھ سی اس دا کم-کار۔ اس دی ذمہ واری توانائی دے غیر-روائتی اتے نویں زریعاں دی کھوج ترقی بارے پروگرام سجھاؤنا اتے نیپرے چاڑھنا سی۔ 10 سال بعد 1992 وچ غیر-روایتی توانائی دی اپنی علیحدہ وزارت قایم کر دتی گئی۔ توانائی وزارت وکھری اتے غیر-روایتی توانائی سروتاں دی وزارت وکھری ہو گی۔ 2006 وچ اس نویں وزارت نوں نویں اتے نوینکرن یوگ توانائی دی وزارت مطلب منسٹری آف نیو اینڈ رینیوئیبل اینرجی دا نواں ناں دتا گیا۔ پچھلے 10 سال وچ ہوا توں بجلی پیدا کرن دے میدان وچ انقلابی تبدیلیاں آئیاں ہن۔ ٹربائیناں دے نویں-نویں اتے ودھیا ڈزائین ڈیویلپ ہوئے ہن۔ ایہناں دے سائز، پرکار، روٹر/پکھے دا سائیز، اچائی پکھوں نویں تجربے ہوئے ہن۔ نکیاں-نکی ٹربائیناں نال ہولی وگدیاں ہواواں توں وی لابھ اٹھاؤنا ممکن ہویا اے۔ اتی تیز ہواواں لئی بہت وڈیاں ٹربائیناں وی بنیاں ہن۔

پلانٹ دے نمونے

ہوا توں بجلی بناؤن والے نمونے دے پلانٹ 1985 وچ ویونتے گئے مظاہرہ واسطے پہلا ونڈ فارم اسے سال بنایا گیا۔ اس مقصد دی تکمیل لئی مرکزی بھارت سرکار نے 1998 وچ چینئی وچ سینٹر فار ونڈ اینرجی تکنالوجی بنایا۔ ایہہ سی-ویٹ دے مختصر ناں نال مشہور اے۔ اس وچ ہوا-توانائی دے سروتاں بارے اندازا، کھوج، ترقی، ٹربائیناں دی ٹیسٹنگ، تکنیکی ماہراں دی ٹریننگ، انفارمیشن دا عدان-حاصل اتے وپاری سرگرمیاں چلدیاں رہندیاں ہن۔ ایہہ ہوا توانائی دا فوکل پوائنٹ اے۔ اس نال متعلق ہر سرگرمی تے پراجیکٹ دی ویوتکاری، قیام، کھوج، ترقی، چلاون اتے تالمیل دا مرکز اے۔ ایہہ ارارہ ونڈ پاور دے اتم قسم دے سسٹم/سب-سسٹم اتے ہور پربندھاں لئی کوئی وی انسان اتے ادارہ اس مرکز نال رابطہ کرکے ہوا بجلی نال متعلق اپنے سپنے نوں حقیقت دا روپ دین واسطے ہر پرکار دا رستہ جان سکدا اے۔ اس نوں تھاں-تھاں بھٹکن دی لوڑ نہیں۔ اس دی ہر مشکل اس مرکز اتے ہی حل ہو سکدی اے۔ بھانت-بھانت دی کنسلٹینسی سیوا تے وپاری، معاشی، تکنیکی مدد سی-ویٹ توں حاصل کیتی جا سکدی اے۔

مکھ راج

اس وقت ہواں توں بجلی پیدا کرن والے بھارت دے پنج مکھ صوبے ہن تاملناڈو (7000 میگاواٹ)، گجرات (2975 میگاواٹ)، مہاراشٹر (2725 میگاواٹ)، راجستھان (2075 میگاواٹ) اتے کرناٹک (1925 میگاواٹ) | اس توں علاوہ 15-16 سو میگاواٹ بجلی ہور صوبےآں وچ ہواں توں پیدا ہو رہی اے۔ اس طرحاں کل ملا کے 2012 دے انت تک دیس وچ 18 ہزار میگاواٹ توں ودھ بجلی ہواواں توں پیدا کیتی جا رہی سی۔ نوینیکرن یوگ سروتاں پکھوں دیکھیئے تاں ایہہ حصول خاصی شاندار اے۔ تاملناڈو راج وچ تھرمل، ہائیڈل اتے گیس تنے سروتاں توں رل کے کل 5700 میگاواٹ بجلی پیدا ہو رہی اے۔ مقابلے وچ ہوااں توں 70007 میگاواٹ مل راے ہن۔

راجستھان

راجستھان جتھے ہواں نوں پیکھڑ پا کے بجلی بناؤن دی کہانی 1999 وچ شروع ہوئی۔ اس سال ایہہ کم صرف ڈیماسٹریشن فارم تک محدود سی۔ اس کم لئی 250 کلوواٹ دیاں اٹھ مشیناں نال دو میگاواٹ بجلی پیدا کیتی گئی۔ ایہہ پراجیکٹ جیسلمیر ضلعے وچ امر ساگر وچ لگا۔ چتوڑگڑھ وچ 750 کلوواٹ دیاں تن مشیناں لگ گئیاں۔ جودھپور ضلعے وچ 350 کلوواٹ دیاں تن ٹربائیناں لگیاں۔ 2004 وچ جیسلمیر ضلعے وچ ہوااں توں وڈی پدھر اتے بجلی بناؤن والی 25 میگاواٹ دی پہلی ونڈ فارم بنی۔ اج راجستھان 2075 میگاواٹ توانائی ہواواں توں پیدا کرن لگ پیا اے۔ تکنیکی ماہر کہندے ہن کہ راجستھان کول ساڈھے پنج ہزار میگاواٹ بجلی ہواواں توں پیدا کرن دا امکان اے۔ اس پکھوں اسیں اجے منزل دے ادھ نوں وی ہتھ نہیں لایا ۔

کیرالا دی پرکھت

سمندری کنڈھے دا نکا جیہا صوبہ کیرالا جس وچ 1990 وچ ونڈ مانیٹرنگ پراجیکٹ دے روپ وچ ہوااں نوں پیکھڑ پاؤن دی کہانی تری۔ ویلے دے بیتن نال اس صوبہ وچ 17 تھاواں اتے ہوا بجلی پلانٹ لا کے گھٹو-گھٹو ساڈھے ستّ سو میگاواٹ بجلی پیدا کرن دے اندازا لائے گئے۔ وہارک پدھر اتے کیرالا وچ پہلی ونڈ ٹربائین "کوٹامالا"(ضلع پلکڑ) وچ 1995 وچ لگی۔ گنجائش سی 100 کلوواٹ۔ اسے ضلعے وچ چھیتی ہی پچھوں کانجیکوڈے وچ دو میگاواٹ دی ونڈ فارم قائم ہو گئی۔ کجھ سماں ہور لنگھیا تاں کروویکنم اتے پشپ کنڈم وچ 14 میگاواٹ دے ونڈ فارم بن گئے۔ ہن تاں اٹاپدی وچ ساڈھے 18 میگاواٹ اتے کانجیکوڈے وچ 31 میگاواٹ دے ونڈ فارم قائم ہو گئے ہن۔

کمپنی

ونڈ ٹربائیناں دی دیس وچ ودھ رہی منگ کارن پچھلے 2-3 سالاں وچ نویں صنعت کاراں دے داخل ہون کارن ونڈ ٹربائین سپلائی کرن والیاں کمپنیاں دی گنتی کافی ہو چکی اے ۔

ہور دیس

چین، امریکہ، جرمنی تے سپین توں بعد بھارت ہوا توں بجلی پیدا کرن والا پنجواں وڈا دیس بن چکیا اے۔ چین امریکہ نوں پچھاڑ کے اس ویلے اس پکھوں دنیا وچ پہلے نمبر اتے اے۔ بھارت وچ تاملناڈو، گجرات، مہاراشٹر، کرناٹک، راجستھان ، مدھیہ پردیش، آندھرا پردیش اتے کیرالا وچ وڈی پدھر اتے ہواواں نوں بجلی پیدا کرن لئی ورتیا جا رہا اے ۔ ونڈ فارم مطلب ونڈ پاور جنریٹراں والے وڈے-وڈے پراجیکٹ اینہاں علاقیاں وچ دیکھے جا سکدے ہن