گرو گرنتھ صاحب دے کویاں دا سبھیاچاری پچھوکڑ

مکھ لیکھ لئی ویکھو: گورو گرنتھ صاحب دے بانیکار اتے بانی

آدی گرنتھ دی سنپادنا گرو ارجن دیو نے 1601 وچّ شروع کیتی تے تنّ ورھیا وچّ 1604 ای. نوں سمپورن ہوئی۔ اسدے لکھاری بھائی گرداس جی سن۔ اج کل ‘آدی گرنتھ` نوں کرتارپور وکھے ستھاپت کیتا ہویا ہے۔ 1706 ای. وچّ گورو گوبند سنگھ جی نے مڑ توں بھائی منی سنگھ جی توں لکھوایا جس وچّ نوویں پاتشاہ دی بانی شامل کیتی گئی۔ 1708 ای. وچّ گورو گوبند سنگھ جی نے دیہہ گورو دی تھاں تے شبد وجوں سری گورو گرنتھ صاحب نں گریائی دتی اتے اج سری گورو گرنتھ صاحب جتھے سکھ دھرم دا پوتر گرنتھ ہے اتھے نال ہی اس گرنتھ نوں گورو دا درجہ پراپت ہے۔ گورو گرنتھ صاحب وچّ 35 بانیکاراں دی بانی درج ہے۔ بانی دی ترتیب وچّ سبھ توں پہلاں چھ گورو سہبانن، پندراں بھگتاں، گیاراں بھٹاں، تنّ گورو گھر دے نکٹورتی اتے اس توں علاوہ بھائی گرداس دی بانی شامل ہے۔ ؛؛سری گورو گرنتھ صاحب دے کویاں دا سبھیاچارک پچھوکڑ

گورو گرنتھ صاحب دے بانیکار گورو صاحبان،بھگتاں،بھٹا (جنم-ستھان مطابق)

گورو صاحبان

٭سری گرو نانک جی دا جنم 1469 وچّ رائے بھوئ دی تلونڈی وکھے ہویا۔ جو کہ ہن پاکستان وچّ ہے۔ آپ دے پتا دا ناں مہتہ کالو اتے ماتا دا ناں ترپتا دیوی سی۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ 974 شبد آپ جی دے درج ہن۔

“جب لگُ دنیا رہیئے نانک کچھ سنیئے کچھ کہیٔے۔" (گو. گرں. سا. پنہ 661)

٭سری گرو انگد دیو جی دا جنم 1504 ای. نوں متے دی سراں،ضلع فیروزپور (پنجاب) وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا دا ناں بابا پھیرو ملّ جی اتے ماتا دا ناں دیا کور جی سی۔4 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 63 سلوک درج ہن۔

“جسُ پیارے سیؤ نیہُ تسُ آگے مرِ چلیئ۔۔

دھرگُ جیونُ سنسار تا کے پاچھے جیونا۔۔" (گو.گرں. سا.پنہ 83)

٭سری گرو امر داس دا جنم 1479 ای. وچّ پنڈ باسرکے امرتسر (پنجاب) وچّ ہویا۔ آپ دے پتا بابا تیز بھان جی اتے آپ جی دی ماتا دا ناں سلکھنی دیوی سی۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 869 شبد شامل ہن۔

جگتُ جلندا گنکھ لے اپنی کرپا دھارِ۔۔

جتُ دوارے ابرے تتے لیہُ ابارِ۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 853)

٭سری گرو رام داس دا جنم 1534 ای. وچّلاہور دے پرسدھ شہر چونا منڈی وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا دا ناں ہری داس اتے ماتا دا ناں دیا کور سی۔سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 638 شبد درج ہن۔

ہم اندھلے اندھ بکھے بکھ راتے کیؤ چالہ گر چالی۔۔

ستگورو دئیا کرے سکھداتا ہم لاوے آپن پالی۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 667)

٭سری گرو ارجن دیو دا جنم 15 اپریل 1563 ای. نوں گوئندوالضلع امرتسر (پنجاب) وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا گورو رام داس جی اتے ماتا بیبی بھانی سی۔آپ جی دے گورو گرنتھ صاحب وچّ 2312 شبد، 30 راگاں وچّ درج ہن۔

سگل پرادھ دیہہ لورونی۔۔

سو مکھ جلؤ جتُ کہہہ ٹھاکر جونی۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1136)

٭گرو تیغ بہادر دا جنم 1621 ای. نوں گورو کے محل،امرتسر (پنجاب) وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا دا ناں گورو ہرگوبند جی اتے ماتا دا ناں ماتا نانکی جی سی۔ آپ جی دے گورو گرنتھ سہب وچّ 115 شبد، 15 راگاں وچّ درج ہن۔

بھے کاہو کؤ دیت نہِ نہِ بھے مانت آن۔۔

کہُ نانک سنِ رے منا گیانی تاہِ بکھانِ۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1427)

بھگتاں

٭بھگت کبیر دا جنم 1398 ای. نوں بنارس (اتر پردیس) وچّ ہویا۔ آپ دے پتا جی دا ناں نیرو جی اتے ماتا دا ناں نیما جی سی۔5 سری گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دیاں 292 رچناواں درج ہن۔

جو توں براہمن برہمنی جایا۔۔

تؤ آن باٹ کاہے نہی آیا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 324)

٭بھگت نامدیو دا جنم 1270 نوں پنڈ نرسی بامنی، ضلع ستارا (مہاراشٹر) وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا دا ناں دم سیتی جی اتے ماتا دا ناں گونا بائی جی سی۔ آپ نے مانسروور توں لے کے رمیشور تکّ پیدل یاترا کیتی۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 61 پد شامل ہن۔

ایکے پاتھر کی جےَ بھاؤ۔۔ دوجے پاتھر دھریئ پاؤ۔۔

جے اوہُ دیؤ ت اوہُ بھی دیوا۔۔ کہہ نامدیؤ ہم ہرِ کی سیوا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 525)

٭بھگت رویداس دا جنم 1376 ای. نوں بنار (اتر پردیش) وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا رگھو رائے جی اتے ماتا دا ناں کرما دیوی جی سی۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 41 پد شامل ہن۔ ؛؛جیسا رنگُ کسنبھ کا تیسا ایہہ سنسارُ۔۔ ؛؛میرے رمئیئے رنگُ مجیٹھ کاک ہُ رویداس چمارا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 346)

٭بھگت رامانند دا جنم 1366 ای. وچّ پریوگ (اتر پردیش) وچّ ہویا۔ آپ دے پتا بھورِ کرم جی اتے ماتا دا ناں شسیلا جی سی۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دا اک شبد درج ہے۔ ؛؛ستگور میں بلہاری تور۔۔ جنِ ثقل بکل بھرم کاٹے مور۔۔ ؛؛رامانند سوآمی رمت برہم۔۔ گر کا سبدُ کاٹے کوٹِ کرم۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1195)

٭بھگت جیدیو دا جنم 1201 ای. وچّ پنڈ کیندلی، ضلع بیر بھومِ (بنگال) وچّ ہویا۔ آپ دے پتا دا ناں بھوز دیوَ جی اتے ماتا دا ناں بام دیوی سی۔گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے دو پد شامل سن۔ ؛؛کیول رام نام منورمں۔۔ بدِ امرت تت مئی۔۔ ؛؛ن دنوتِ زسمرنین جنم جرادھِ مرن بھئیں۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 526)

٭بھگت ترلوچن دا جنم1267 ای. وچّ پنڈ باریسی سولاپر (مہانراشٹر) وچّ ہویا۔ ایہہ جات دے ویش سن۔ آپ باہرلے کرم کانڈاں دا تیاگ کرن اتے زور دندے سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دے چار شبد تنّ راگاں وچّ درج ہن۔ ؛؛انتِ کالِ نارائن سمرے ایسی چنتا مہہ جےَ مرے۔۔ ؛؛بدتِ ترلوچن تے نر مکتا پیتنبر وا کے ردے بسے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 526)

٭بھگت دھنا دا جنم 1415 ای. نوں دھوان نگر، ضلع ٹانک (راجستھان) وچّ ہویا۔ آپ جات دے جٹّ سن۔ آپ مورتی پوجا کرکے سن۔ 5گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے تنّ شبد 2 راگاں وچّ درج ہن۔ ؛؛گوپال تیرا آرتا۔۔ ؛؛جو جن تمیر بھگتِ کرنتے تنّ کے کاج سوارتا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 695)

٭بھگت سین دا جنم 1390 ای. وچّ ریوا (مدھ پردیش) وچّ ہویا۔ آپ جات دے نائی سن۔ آپ مورتی پوجا دے ورودھی سن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دا اک شبد دھناسری راگ وچّ درج ہے۔ ؛؛مدن مورتِ بھے تارِ گوبندے۔۔ ؛؛سینُ بھنے بھجُ پرمانندے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 695)

٭بھگت پیپا دا جنم 1425 ای. نوں گگرونگڑھ (گجرات) وچّ ہویا آپ جی دی پتنی دا ناں سیتا جی سی۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دا اک شبد دھناسری راگ وچّ درج ہے۔ ؛؛جو برہمنڈے سوئی پنڈے جو کھوجے سو پاوے۔۔ ؛؛پیپا پرنوے پرم تتو ہے ستگورو ہوئِ لکھاوے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 695)

٭بھگت بھیکھن دا جنم 1408 ای. وچّ پنڈ کاکوری لکھناؤ (اتر پردیش) وچّ ہویا۔ آپ مسلمان صوفی سنت سن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے دو شبد درج ہن۔ ؛؛ہرِ گنِ کہتے کہنُ ن جائی۔۔ ؛؛جیسے گونگے کی مٹھیائی۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 659)

٭بھگت سدھنا دا جنم 12 وی. صدی وچّ سیہبان، صوبہ سندھ (پاکستان) وچّ ہویا۔ آپ اسلام دھرم نوں مندے سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دا اک شبد بلاول راگ وچّ درج ہے۔ ؛؛تو گن کہا جگت گرا جؤ کرمُ ن ناسے۔۔ ؛؛سنگھ سر نکت جائیئ جؤ جمبکُ گراسے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 858)

٭بھگت پرمانند دا جنم 1483 ای. نوں کنوز (مہانراشٹر) وچّ ہویا۔ آپ جات دے براہمن سن۔ آپ نے ‘پرمانند ساگر` گرنتھ دی رچنا کیتی۔ 5سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دا اک شبد سارنگ راگ وچّ درج ہے۔ ؛؛تے نر کیا پرانُ سنِ کینہ۔۔ ؛؛انپاونی بھگتِ نہی اپجی بھوکھے دانُ نہ دینا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1253)

٭بھگت سورداس دا جنم 1529 ای. وچّ ہوئا۔ آپ اکبر دے راجکال وچّ صوبیدار سن۔ آپ دے پتا پنڈت رویداس جی سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دا اک شبد درج ہے۔ ؛؛چھاڈِ من ہرِ بمکھن کو سنگُ۔۔(گو.گرں.سا. پنہ 1253)

٭بھگت بینی دا جنم 15 ویں صدی وچّ پنڈ آسنی (مدھ پردیش) وچّ ہویا۔ عامَ نامدیو دے سمکالی سن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دے تنّ شبد درج ہن۔ ؛؛جنِ آتم تتُ ن چینیا۔۔ ست پھوکٹ دھرم ابینیا۔۔ ؛؛کہُ بینی گرمکھِ دھیاوے۔۔ ؛؛بنُ ستگور باٹٹ ن پاوے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1351)

٭شیخ فرید جی دا جنم 1173 ای. وچّ پنڈ کھوتوال، ملتان، (پاکستان) وچّ ہویا۔ آپ دے پتا دا ناں شیخ جمالدین اتے ماتا دا ناں کرشم جی سی۔ سری 5گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دے 116 شبد درج ہن۔ ؛؛دلہُ محبت جن سیئی سچیا۔۔ ؛؛جن منِ ہورُ مکھ ہورُ سِ کانڈھے کچیا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 488)

بھٹاں

گورو گرنتھ صاحب وچّ بھٹّ کلسہار جی (54 شبد دے سوییئے)، بھٹّ گیند جی (13 شبد)، بھٹّ بھکھا جی (2 شبد)، بھٹّ کیرت جی (8 شبد)، بھٹّ متھرا جی (12 شبد)، بھٹّ جالپ جی (5 شبد)، بھٹّ مل جی (3 شبد)، بھٹّ بھل جی (1 شبد تے سوییئے)، بھٹّ بل جی (5 شبد تے سوییئے)، بھٹّ ہربنس جی (2 شبد)، بھٹّ نل جی (16 شبد) دی بانی درج ہے۔ کلّ بھٹاں دے 121 شبد درج ہن۔ ٭بھٹّ جالپ نوں ‘جل` نام نال وی سنبودھت کیتا گیا ہے۔ آپ دے پتا بھٹ بھکھا سن۔5گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 5 سوئیے درج ہن۔ ؛؛سکیتھُ سو سرُ جالپُ بھنے جو سرُ نوے گر عرم نت۔۔ ؛؛..تے لوبھ کوردھ تسرنا تجی سو متِ جلھ جانی جگتِ۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1394) ٭بھٹّ کلسہار جی نے پنجاں گورو صاحبان جی دی استت وچّ سوئیے اچرے ہن۔ آپ جی دے پتا دا ناں بھٹ چوکھا جی سی۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ دے 54 سوئیے درج ہن۔ ؛؛کلھ سہارُ تاسُ گن جمپے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1396) ٭بھٹّ کیرت' جی دے پتا جی دا ناں بھٹ بھکھا جی سی۔ آپ جی دی بانی دل کھچویں ہے اتھے اسدا روپ سردھامئی ہے۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 8 سوئیے درج ہن۔ ؛؛اکُ اتم پنتھ سنیو گر سنگتِ تہ ملنت جم تراس مٹائی۔۔ ؛؛اک ارداسِ بھاٹ کیرتِ کی گورو رام داس راکھہُ سرنائی۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1406) ٭بھٹّ بھکھا جی بھٹّ رئیا جی دے سپتر سن۔ آپ دا جنم سلطان پور وچّ ہویا۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 2 سوئیے درج ہن۔ ؛؛ہرِ نامُ چھوڈِ دوجے لگے تن کے گن ہؤ کیا کہؤ۔۔ ؛؛گر دیِ ملایؤ بھکھیا جو توں رکھہہ تو رہؤ۔۔(گو.گرں.سا. پنہ 1396) ٭بھٹّ سلھ جی، بھٹّ بھکھا جی دے چھوٹے بھرا سیکھے دے سپتر اتے بھٹّ کلھ جی دے بھرا سن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دا 1 سوئیے درج ہن۔ ؛؛ردر دھیان گیان ستیگ کے کبِ جن بھلھ انہُ جگاوے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1396) ٭بھٹّ نلھ جی نوں ‘داس` دے اپ نام نال وی جانیا جاندا ہے۔ گوئندوال دی پوتر دھرتی نوں اک بیکنٹھ دا درجہ دندے ہن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 16 سوئیے درج ہن۔ ؛؛جیسی گتھی لاج بھگت پرہلاد کی ہرناکھس پھارے کر آج۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1400) ٭بھٹّ گیند' جی بھٹّ چوکھے دے سپتر سن۔ آپ بھٹّ کلسہار جی دے چھوٹے بھرا سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 13 سوئیے درج ہن۔ ؛؛نامُ سارُ ہیئے دھارُ بھجُ بکارُ من ؛؛گیند ستگورو ستگورو گبند جیؤو۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1403) ٭بھٹّ متھرا جی بھٹّ بھکھا جی دے سپتر سن۔ آپ بھٹّ کیرت جی اتے بھٹ جالپ جی دے بھرا سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 14 سوئیے درج سن۔ ؛؛دھرنِ گگن نوکھنڈ مہہ جوتِ سروپی رہیو بھرِ۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 1409) ٭بھٹّ بلھ جی بھٹّ بھکھا جی دے بھرا سیکھے دے سپتر سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ 5 سوئیے درج ہن۔ ؛؛سری گورو رام داس جیو جی جگ مہہ تے ہرِ پرم پدُ پائیؤُ۔۔(گو.گرں.سا. پنہ 1405) ٭بھٹّ مل جی دے 3 شبد درج ہن گورو گرنتھ سہب وچ۔ ٭'بھٹ ہربنس جی نے ولکھن شیلی وچّ گورو-جوتِ دی مہما پرگٹ کیتی۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ 2 سویئیے درج ہن۔ ؛؛ہربنس جگتِ جسُ سنچرھؤ سو کون کہے سری گورو میؤ۔۔(گو.گرں.سا. پنہ 1409)

گورو گھر دے نکٹورتی

٭بھائی مردانہ جی دا جنم 1459 ای. شیخوپورا (پاکستان) وچّ ہویا۔ آپ دے پتا دا ناں بھائی بادرے اتے ماتا دا ناں بے بے لکھو جی سی۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے 3 سلوک درج ہن۔ ؛؛مجلس کوڑے لب کی پی پی ہوئِ خوآرُ۔۔ ؛؛کرنی لاہنِ ستُ گڑُ سچُ سرا کرِ سارو۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 553) ٭رائے بلونڈ جی دا جنم 16 ویں صدی وچّ ہویا۔ آپ پنجاب دے رہن والے سن۔ آپ ڈوم جاتی دے سن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دے۔ سوئیا درج ہے۔ ؛؛نؤ کرتا قادرُ کرے کیؤ بولُ ہووے جوکھیودے۔۔ ؛؛دے گنا ست بھین بھراو ہے پارنگتِ دانُ پڑیودے۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 966) ٭بھائی ستا جی دا جنم 16 ویں صدی وچّ ہویا۔ آپ پنجاب دے رہن والے سن۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپ جی دا اک سوئیا درج ہن۔ ؛؛دونی چؤنی کراماتِ سچے کا سچا ڈھوآ۔۔ ؛؛چارے جاگے چہُ جگی پنچائچھ آپے ہوآ۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 968) ٭بابا سندر جی دا جنم 1560 ای. نوں گوئندوال (پنجاب) وچّ ہویا۔ آپ جی دے پتا بھائی انند جی سن۔5 سری گورو گرنتھ صاحب وچّ آپدے۔ سوئیا درج ہن۔ ؛؛ستگورِ بھانے آپنے بہہ پروارُ سدایا۔۔ ؛؛مت مے پچھے کوئی رووسی سو مے مولِ نہ بھایا۔۔ (گو.گرں.سا. پنہ 923)

سٹہ

اپروکت کیتی گئی چرچہ دے ادھار تے اسیں اس سٹے تے پہنچدے ہاں کہ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ 36 بانیکاراں دی بانی درج ہے۔ آدی گرنتھ دی سنپادنا سری گورو ارجن دیوَ جی نے 1601ای. وچّ سمپورن کیتا۔ اسدے لکھاری بھائی گرداس جی سن۔ 1706 ای. وچّ گورو گوبند سنگھ نے مڑ بھائی منی سنگھ توں لکھوایا جس وچّ نوویں پاتشاہ دی بانی وی شامل ہے۔ سری گورو گرنتھ صاحب وچّ چھ گورو سہبان، پندراں بھگتاں، گیاراں بھٹاں، تنّ گورو گھر دے نکٹورتیاں اتے بھائی گرداس جی دی بانی شامل ہے۔