وکیپیڈیا

کاسک

کاسک (روسی بولی چ کازاک) روس تے چڑھدے یورپ دے دکھنی گیاہستاناں چ رہن آلے مختلف نسل دے فوجی جنگجو لوکاں نوں آکھیا جاندا اے ۔

زاپوروژینی کاسک
زاپوروژینی کاسک کرنل
فائل:Repin Cossack.jpg
سلطنت عثمانیہ دے سلطان محمت جہارم نوں زاروپوژینی کاسکان دا جواب ، الیاریپن دی بنائی مورت

کازاک (کاسک) بنیادی طور اُتے مشرقی سلاو بولی بولنے والے آرتھوڈوکس عیسائی لوکاں دا اک گروہ اے جو بحیرہ اسود دے شمال وچ ، پونٹک اسٹیپ وچ شروع ہونے والی ، جمہوری ، خود حکمرانی ، نیم فوجی برادری دے ممبر دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں نچلے ڈینیپر ، ڈان ، ٹیرک تے یورال ندیاں دے علاقےآں ، [۱] وچ بوہت گھٹ آبادی والے علاقےآں تے جزیراں اُتے آباد کيت‏‏ا تے یوکرائن تے روس دونے د‏‏ی تاریخی تے ثقافتی ترقی وچ اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا۔ [۲][۳]

اینہاں دے وجود چ آن دے مختلف نظریئے نیں ، 14ویں صدی عیسوی دے اخیر چ دو کاسک مسلح جتھے (hosts) نمودار ہوئے ، اک دریائے ڈینیپر دے زیریں علاقے چ تے دوجا دریائے ڈون تے ۔ اینہاں نال کافی سارے روتھینی مہاجر رل گئے ، جہڑے نالدیاں ریاستاں ماسکو تے لتھوانیا چھڈ کے آئے سن ۔ 16ویں صدی عیسوی دے شروع چ ایہہ وڈیاں جنگجو ریاستاں ، جنہاں نوں ہتمندات آکھیا جاندا سی ، چ بدل گئے ۔ (ہتمانات نوں انگریزی بولی چ ہوسٹ یعنی فوجی جنگجو لشکر یاں ریاست آکھیا جاندا اے تے اردو تے پنجابی چ اسنوں اردو وی آکھیا جا سکدا اے ، جداں کہ تاتاری تے منگول اپنیاں ریاستاں نوں اردو یعنی لشکر آکھدے سن مثلا طلائی اردو تے وڈا اردو) ۔


یوکرین دے ڈینیپر کاسکاں نے زاپوروژینی سیچ بنائی ۔ جہڑی پہلے پولینڈ لتھوانیا دولت مشترکہ دی باجگزار سی ، تے دولت مشرکہ ولوں ودھدے سماجی تے مذہبی دباء پاروں ، اینہاں نے کاسک ہتمانات قائم کرن دا اعلان کیتا ، جسدی ابتدا 17ویں صدی عیسوی دےادھ چ بوہدان خمیلنیسکی دی قیادت چ بغاوت سی ۔ اسدے مگروں روسی سلطنت نال معاہدہ پریسلاول نال پولینڈ لتھوانیا دولت مشترکہ دا زوال شروع ہو گئیا تے یوکرین اگلے 3 سو سال لئی روس دے اقتدار تھلے چلا گیا ۔


ڈون کاسک ہتمانات روسی سلطنت دا اتحادی بن گیا ، تے روس نے اپنیاں سرحداں محفوظ کرن لئی علاقے دی منظم فتح تے سامراجیت دی شروع کیتی تے دریائے وولگا ، سائبیریا تے دریائے تیریک دے علاقےآں تے مل ماریا گیا ۔

18ویں صدی عیسوی چ ودھدی ہوئی روسی سلطنت کاسکاں دی وفاداری دی مرہون منت سی ۔ پر کاسکاں دے روایتی آزادانہ طرز زندگی پاروں بوہت ساریاں بغاوتاں نے وی جنم لیا ۔ جنہاں چ ستینکا رازن ، کوندریتی بولاوین تے ییمیلیاں پوگاچیو دیاں بغاوتاں شامل نیں ۔

18ویں صدی دے اخیر چ کاسک اک خاص سماجی رتبہ (سوسلوویئے) بن گیا ، تے ایہہ ببین القوامی تے اندرونی سرحداں تے نگرانی دی خدمات سرانجام دین لگ پئے تے باقاعدگی نال جنگاں چ فوجی مہیا کرن لگے ۔ بوہت ساریاں ترک روس جنگاں کاسک سپاہیاں نے لڑیاں ۔ بدلے چ اینہاں نوں وسیع سماجی آزادی دتی گئی ۔

روسی خانہ جنگی چ کاسک علاقے بالشویک مخالف سفید تحریک دے اہم مرکز بن گئے ، تے اینہاں دے اک حصے نے سفید ایمیگرے بنائی ۔ لال فوج دے ہتھوں تے اسدی فتح دے مگروں ، کاسک علاقے قحط دا شکار بنے تے وڈیاں مصیبتاں توں لنگھے تے 1930ء دے دہاکے دے ادھ توں مگروں ایہہ کجھ پرسکون ہوئے ۔ دوجی جنگ عظیم چ کاسک سویت یونین تے نازی جرمنی دونہاں ولوں لڑے ۔ سویٹ یونین دے ٹٹن مگروں کاسک طرز زندگی روس چ بوہت پھلیا پھولیا ۔ موجودہ روس دی فوج کاسکاں دے سپیشل یونٹ موجود نیں جہڑے مکمل طور تے اینہاں تے مشتمل نیں ۔ کاسک اپن ے ابائی علاقےآں چ سول انتظامیہ تے پولیس چ وی خدمات دیندے نیں تے ہن ایہہ روسی معاشرے دا انٹٹ (اٹوٹ) حصہ نیں ۔ قازقستان ، یوکرین تے دوجے دیساں چ وی کاسک تنظیماں موجود نیں ۔


دوسری جنگ عظیم دے بعد ، سوویت فوج وچ کازاک یونٹ ختم کردتے گئے۔ 1980 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ سوویت یونین دے پیرسٹرویکا دور دے دوران ، کوساکس د‏‏ی اولاد نے اپنی قومی روایات نو‏‏ں زندہ کرنا شروع کيت‏‏ا۔ 1988 وچ ، سوویت یونین نے اک ایسا قانون پاس کيت‏‏ا جس وچ سابقہ کازاک ہوسٹاں د‏‏ی بحالی ، تے نويں افراد دے قیام د‏‏ی اجازت دتی گئی سی۔ 1990 د‏‏ی دہائی دے دوران ، بوہت سارے علاقائی حکا‏م نے انہاں کازاک ہوسٹاں نو‏‏ں مقامی انتظامی تے پولیسنگ د‏‏ی کچھ ذمہ داریاں دے حوالے کرنے اُتے اتفاق کيت‏‏ا۔

گنتی

سودھو

2002 د‏‏ی روسی مردم شماری وچ ، 140،028   2010 وچ روسی مردم شماری وچ 67،573 افراد نے کازاک نسلی ہونے دا دعوی کيت‏‏ا۔ 3.5 تے 5   ملین دے درمیان افراد اپنے آپ نو‏‏ں یورپ تے پوری دنیا وچ کازاک شناخت تو‏ں منسلک کردے نيں ، تے روس ، قازقستان ، یوکرین ، بیلاروس ، تے امریدا وچ کازاک تنظیماں موجود ني‏‏‏‏ں۔

ناں

سودھو

اردو ، پنجابی چ ایہہ ناں انگریزی بولی چوں آیا اے تے اس چ ایہہ ناں فرانسیسی توں آیا سی ۔ جدوں کہ فرانسیسی بولی ایہہ پولش بولی توں ترجمہ ہو کے آیا ، جہڑا کہ یوکرینی بولی دے لفظ کوزاک توں لیا گیا سی ۔ اصل چ ایہہ اک ترک بولی دا لفظ قازاق اے جسدا مطلب مہم جو یاں آزاد بندا اے ۔ کاسک (قازاق لر) خانان قازان چ وی سرحداں دے محافظ سن ۔


تریخ

سودھو

ایہہ واضع نئیں کہ کدوں روسی لوک دریائے ڈینیپر تے دریائے ڈون دے تھلویں علاقےآں چ آباد ہونا شروع ہوئے ۔ شاید ایہہ 13ویں صدی عیسوی دے شروع چ اوس ویلے ایتھے آباد ہوئے جدوں منگول اردوآں (لشکراں) نے کومان تے دوجے ترک قبیلےآں دی اس علاقے چ طاقت توڑ دتی ۔ ایہہ معلوم اے کہ کاسکاں نے ایہہ آزادانہ طرز زندگی ، ترک کماناں تے چرکیسی کاساک آں (کاسوگ) توں وراثت چ لیا ۔

ابتدائی کاسک گروہ اج دے یوکرین دی بھوئیں تے 13ویں صدی عیسوی دے ادھ چ وجود چ آئے ۔


کازاک د‏‏ی اصل متنازعہ نيں. اصل وچ ایہ اصطلاح نیم آزاد آزاد تاتار گروہاں (قازق یا "آزاد آدمی") د‏‏ی طرف اشارہ اے جو دریائے دینپر دے نیڑے بحیرہ اسود دے شمال وچ "وائلڈ فیلڈز" یا سٹیپیس وچ آباد سن ۔ 15 واں صدی دے آخر تک ، ایہ اصطلاح کساناں اُتے وی لاگو ہوگئی جو دیپر تے ڈان ندی دے کنارے تباہ کن علاقےآں وچ بھج گئے سن جتھ‏ے انہاں نے اپنی خودمختار برادری قائم کيتی سی۔ کم تو‏ں کم 1630ء د‏‏ی دہائی تک ، ایہ کازاک گروپ نسلی تے مذہبی طور اُتے کِس‏ے دے لئی وی کھلے رہے ، حالانکہ سلوک عنصر غالب ا‏‏ے۔ سولہويں صدی وچ کازاکاں دے کئی وڈے ہوسٹ سن : دیپر ، وولگیا تے یورال ندیاں دے نیڑے۔ کاکیشیا وچ گریبن کازاک ؛ تے زپوروزیان کازاک ، بنیادی طور اُتے دینپر دے مغرب وچ

[۴]

زپوریزیان سیچ ، جاگیردارانہ دور وچ پولینڈ – لیتھوانیا د‏‏ی اک باشعور سیاست بن گیا۔ 17 واں صدی دے وسط وچ پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ دے بڑھدے ہوئے دباؤ دے تحت ، سیچ نے اک آزاد کازاک ہیٹ مینیٹ دا اعلان کيت‏‏ا۔ ہیٹمانیٹ دا آغاز بوہدان خمیلنیسدی دے تحت پولش تے کیتھولک تسلط دے خلاف بغاوت دے ذریعہ ہويا سی ، جسنو‏ں خمیلنیسدیبغاوت دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے بعد ، پیریاسلاو (1654) دا معاہدہ روسی حکومت دے تحت بیشتر کازاک ریاست لیایا۔ [۵] سیچ ، اپنی سرزمیناں دے نال ، روسی دفاع دے تحت اک خودمختار علاقہ بن گیا۔ [۶]

ڈان کازاک ہوسٹ ، جو 16 واں صدی تک قائم ہوچکيا اے ، روس دے سارڈوم نال اتحاد کردا ا‏‏ے۔ انہاں نے مل ک‏ے ، وولگیا ، پوری سائبیریا ( یرمک تیموفیوچ ) ، تے یائک (اورال) تے تیریک ندیاں د‏‏ی سرحداں نو‏‏ں محفوظ بنانے دے لئی اک نال منظم فتح تے زمیناں اُتے نوآبادیات دا آغاز کيت‏‏ا۔ ڈان کازاکاں د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے کازاک برادریاں نے بعد دے دو ندیاں دے نال نال ترقی کرلئی سی۔ [۷]

18 ویں صدی تک ، روسی سلطنت وچ موجود کازاک ہوسٹاں نے اس د‏ی سرحداں اُتے موثر بفر زون اُتے قبضہ کرلیا۔ سلطنت دے توسیع پسندانہ عزائم کازاک وفاداری نو‏‏ں یقینی بنانے اُتے انحصار کردے سن ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں د‏‏ی روايتی آزادی ، جمہوریت ، خود حکمرانی تے آزادی دے تناؤ دا سبب بنا سی۔ غلامی تے سخت بیوروکریسی دے خاتمے تے آزادی نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی سلطنت وچ ستینکا رازین ، کوندراندی بواوین ، ایوان مازیپا تے ییمیلیان پگاچیف جداں کازاکاں نے سلطنت وچ وڈی سامراجی جنگاں تے انقلاباں د‏‏ی قیادت کيتی۔

اس سلطنت نے پھانسیاں تے اذیتاں دا نشانہ بنایا ، 1707–1708 وچ بیلون بغاوت دے دوران ڈان کازاک ہوسٹ دے مغربی حصے د‏‏ی تباہی ، 1708 وچ مزیپے دے بغاوت دے بعد باتورین د‏‏ی تباہی ، [lower-alpha ۱] تے اس دے نال سن 1775 وچ پگاچیو بغاوت دے بعد لوئر ڈینیپر زپوروزیان ہوسٹاں د‏‏ی باضابطہ تحلیل ۔ [lower-alpha ۲]

18 واں صدی دے آخر تک ، کازاک اک خصوصی فوجی اسٹیٹ ( سوسلووی ) وچ تبدیل ہوچکے سن ، "اک فوجی طبقہ"۔ [lower-alpha ۳] جاگیردارانہ دور وچ قرون وسطی دے یورپ د‏‏ی ٹائیٹاں د‏‏ی طرح ، یا قبائلی رومن دے معاونین د‏‏ی طرح ، کازاکاں نو‏‏ں اپنے خرچ اُتے اپنے گھڑسوار گھوڑے ، اسلحہ تے سامان حاصل کرنا ہُندا سی، حکومت صرف آتشاں اسلحہ تے سپلائی فراہ‏م کردی سی ۔ [lower-alpha ۴] کازاک سروس نو‏‏ں سخت سمجھیا جاندا سی۔

کازاک فورسز نے 18 واں 20 واں روس دیاں جنگاں وچ اک اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا   صدیاں ، بشمول عظیم شمالی جنگ ، ست سالاں د‏‏ی جنگ ، کریمین جنگ ، نیپولین جنگ ، قفقاز د‏‏ی جنگ ، بہت ساری روس-فارسی جنگاں ، بہت ساری روس-ترکی جنگاں ، تے پہلی جنگ عظیم ۔ 19 واں دے آخر تے 20 واں دے اوائل وچ   صدیاں وچ ، سارسٹ حکومت نے پولیس سروس انجام دینے دے لئی وڈے پیمانے اُتے کازاکاں دا استعمال کيت‏‏ا۔ [lower-alpha ۵] کازاکاں نے قومی تے داخلی نسلی سرحداں اُتے سرحدی محافظ دے طور اُتے وی خدمات انجام دتیاں ، جداں کہ قفقاز جنگ وچ پیش آیا سی۔

روسی خانہ جنگی دے دوران ، ڈان تے کوبن کازاک پہلے افراد سن جنہاں نے بالشویکاں دے خلاف کھلی جنگ دا اعلان کيت‏‏ا۔ 1918 وچ ، روسی کازاکاں نے اپنی مکمل آزادی دا اعلان کيت‏‏ا ، جس تو‏ں دو آزاد ریاستاں تشکیل پائاں: ڈان جمہوریہ تے کیوبن عوامی جمہوریہ ، تے یوکرائنی ریاست ابھری۔ کازاک فوجیاں نے بالشویک وائٹ آرمی دا اک موثر مرکز تشکیل دتا ، تے کازاک جمہوریہ ، بلشویک مخالف وائٹ تحریک دے مراکز بن گئياں۔ ریڈ آرمی دی فتح دے نال ،کازاکاں د‏‏ی سرزمیناں نو‏‏ں غیر منقطع کرنے تے ہولوڈومور قحط دا سامنا کرنا پيا۔

اس دے نتیجے وچ ، عظیم محب وطن جنگ وچ ، انہاں د‏‏ی وفاداریاں تقسیم ہوگئياں تے دونے اطراف وچ کازاک اپنی صفاں وچ لڑ رہے سن ۔

سوویت یونین د‏‏ی تحلیل دے بعد ، کازاکاں نے روس وچ باقاعدہ واپسی کيتی۔ بوہت سارے افراد نے سوویت دے بعد دے تنازعات وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا۔ 2002 د‏‏ی روسی مردم شماری وچ ، 140،028   لوکاں نے کازاک دے طور اُتے اپنی نسل دی اطلاع دی۔ [۹] روس ، قازقستان ، یوکرین ، بیلاروس تے ریاستہائے متحدہ وچ کازاک تنظیماں ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰][۱۱][۱۲]

شجرہ نسب

سودھو
 
کوسیک بینڈورسٹ ، 1890

میکس واسمر د‏‏ی علمی لغت وچ اس دا ناں اولڈ ایسٹ سلواک لفظ козакъ ، kozak ، کومان بولی دا اک لفظ ، جس وچ کازاک دا مطلب "آزاد آدمی" سی ، ترک زباناں تو‏ں سی۔ [۱۳] قازق ناں د‏‏ی وی ایہی ترک بنیاد ا‏‏ے۔ [۱۴][۱۵] جدید ترکی وچ اسنو‏ں "کازک" دے ناں تو‏ں تعبیر کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔

تحریری ذرائع وچ ، اس ناں د‏‏ی کوڈیکس کومینکس وچ 13 تریخ تو‏ں پہلی بار تصدیق کيتی گئی اے   صدی [۱۶] انگریزی وچ ، "کوساک" د‏‏ی پہلی تصدیق 1590 وچ ہوئی۔ [۱۴]

ابتدائی تریخ

سودھو
 
17 واں صدی وچ وائلڈ فیلڈز دا نقشہ

یہ گل واضح نئيں اے جدو‏ں سلاوی علاوہ ہور لوکاں Brodnici تے Berladniki جداں وڈے دریاواں دے تھلے پہنچ جاندا اے وچ حل کرنا شروع کر دتا ڈان تے Dnieper دے انتقال دے بعد Khazar ریاست . انہاں د‏‏ی آمد 13 واں صدی تو‏ں پہلے دا امکان نئيں اے ، جدو‏ں منگولاں نے کماناں دی طاقت نو‏‏ں توڑ دتا سی ، جنہاں نے اس علاقے وچ پچھلی آبادی نو‏‏ں ضم کردتا سی۔ ایہ نويں آبادکاراں طویل پری مورخہ کہ انہاں د‏‏ی موجودگی سمیت اک طرز زندگی دے وارث بنے کہ ناں تو‏ں جانیا جاندا اے کہ ترکی دے Cumans تے Circassian Kassaks.[۱۷] اس دے برعکس ، جنوبی یوکرین وچ سلاو settleں د‏‏ی بستیاں نے نسبتا early ابتدائی طور اُتے اومانہاں دتی جداں ابتدائی عہد اوشکی د‏‏ی شروعات 11 واں صدی تو‏ں شروع ہوئی ا‏‏ے۔

روسی فیڈریشن دے رجسٹرڈ کازاک

سودھو

روسی فیڈریشن دے رجسٹرڈ کازاک 5 دسمبر 2005 نو‏‏ں روسی فیڈریشن دے وفاقی قانون نمبر 154-ایف زیڈ دے تحت ، "روسی کازاک د‏‏ی ریاستی خدمات" "کے تحت ، روسی تے فیڈریشن دے سرکاری تے ہور خدمات فراہ‏م کرنے والے کازاک نیم فوجی دستے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۸]

ایہ وی دیکھو

سودھو

فوٹ نوٹ

سودھو
  1. ↑ See, for example, Executions of Cossacks in Lebedin.
  2. ↑ After the Pugachev rebellion, the Empire renamed the Yaik Host, its capital, the Yaik Cossaks, and the Cossack town of Zimoveyskaya in the Don region to try to encourage the Cossacks to forget the men and their uprisings. It also formally dissolved the Lower Dnieper Zaporozhian Cossack Host, and destroyed their fortress on the Dnieper (the Sich itself). This may in part have been due to the participation of some Zaporozhian and other Ukrainian exiles in Pugachev's rebellion. During his campaign, Pugachev issued manifestos calling for restoration of all borders and freedoms of both the Polish–Lithuanian Commonwealth and the Lower Dnieper (Nyzovyi in Ukrainian) Cossack Host under the joint protectorate of Russia and the Commonwealth.
  3. ↑ The Malorussian Cossacks (the former "Registered Cossacks" ["Town Zaporozhian Host" in Russia]) were excluded from this transformation, but were promoted to membership of various civil estates or classes (often Russian nobility), including the newly created civil estate of Cossacks.
  4. ↑ Lacking horses, the poor served in the Cossack infantry and artillery. In the navy alone, Cossacks served with other peoples as the Russian navy had no Cossack ships and units.
  5. ↑ Their use in preventing پوگرومs is reflected in a story by prominent Jewish writer Sholom Aleichem, titled "A Wedding Without Musicians", describing an attack on a Jewish shtetl in Ukraine by a local mob, and the Cossack unit stopping the pogrom.[۸]


  • Knotel, Richard, Knotel, Herbert, & Sieg Herbert, Uniforms of the World: A compendium of Army, Navy and Air Force uniforms 1700-1937, Charles Scribner's Sons, New York, 1980

حوالے

سودھو
  1. ↑ R.P. Magocsi, A History of Russia, pp. 179–181
  2. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  3. ↑ A noted author, Count لیو ٹالسٹائی, wrote "... that all of the Russian history has been made by Cossacks. No wonder Europeans call all of us that ... Our people as a whole wish to be Cossacks." (L. Tosltoy, A Complete Collection of Works, v. 48, page 123, Moscow, 1952; Полн. собр. соч. в 90 т. М., 1952 г., т.48, стр. 123)"
  4. ↑ Witzenrath 2007.
  5. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  6. ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20151004003218/http://historydoc.edu.ru/catalog.asp?cat_ob_no=15249&ob_no=16146. Retrieved on
    2015-10-02. 
  7. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  8. ↑ (1961) Archived copy. Гослитиздат.  Archived 2016-02-09 at the وے بیک مشین
  9. ↑ "Russian Official Census". 2002. https://web.archive.org/web/20141006125801/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17. Retrieved on
    2019-02-18. "Cossacks and Pomory are accounted in the records as separate ethnic subgroups of Russians." 
  10. ↑ "Archived copy". https://web.archive.org/web/20120626152414/http://www.kazaksusa.com/. Retrieved on
    2012-08-13. 
  11. ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20071020015215/http://kazarla.ru/. Retrieved on
    2012-08-13. 
  12. ↑ "Archived copy". https://web.archive.org/web/20120815114900/http://fstanitsa.ru/. Retrieved on
    2012-08-13. 
  13. ↑ For a detailed analysis, see The Turkic Etymology of the Word Qazaq 'Cossack'. 
  14. ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  15. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  16. ↑ Max Vasmer. "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in ru). p. 242. https://web.archive.org/web/20150721190849/http://vasmer.narod.ru/p242.htm. Retrieved on
    23 August 2015. 
  17. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  18. ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in ru). 8 December 2005. https://web.archive.org/web/20171020101853/https://rg.ru/2005/12/08/kazachestvo.html. Retrieved on
    21 August 2017. 

سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ ناں نال "Avrich_1976" <references> چ دسیا گیا پہلی کسے لکھت چ نئیں ورتیا گیا۔
سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ ناں نال "Mueggenberg_2019" <references> چ دسیا گیا پہلی کسے لکھت چ نئیں ورتیا گیا۔

سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ ناں نال "ORourke_2008" <references> چ دسیا گیا پہلی کسے لکھت چ نئیں ورتیا گیا۔

ہور پڑھو

سودھو

باہرلے جوڑ

سودھو
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=کاسک&oldid=641110" توں لیا