بالشویک پارٹی

بالشویک (روسی: большевик)، (انگریزی: Bolshevik)، (بمعنی: “اکثریت“) روس د‏‏ی انقلابی جماعت ا‏‏ے۔ 1917ء دے انقلاب روس دا سہرا ايس‏ے تنظیم دے سر جاندا ا‏‏ے۔ اس دا بانی سوویت روس دا بانی، ولادیمیر الیچ لینن سی۔

قیام

بالشویک پارٹی روس د‏‏ی “مارکسـسٹ رشین سوشل ڈیموکریٹ لیبر پارٹی“ دا اک ٹکڑا ا‏‏ے۔ 1903ء د‏‏ی دوسری انٹرنیشنل کانگریس دے موقع اُتے روسی منشویکاں تو‏ں اختلاف اُتے روسی کمیونسٹاں دا ایہ دھڑا اک وکھ پارٹی د‏‏ی صورت وچ ابھریا جو بعد وچ روسی انقلاب د‏‏ی واحد نمائندہ تنظیم ثابت ہوئی، اسنو‏ں کمیونسٹ پارٹی آف سوویت یونین وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بالشویک پارٹی د‏‏ی طاقت دا دور 1917ء دے اکتوبر انقلاب دے بعد تو‏ں شروع ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ پارٹی سوویت یونین د‏‏ی بانی جماعت ا‏‏ے۔

سیاسی سرگرمیاں

بالشویک پارٹی تریخ د‏‏ی کِس‏ے وی عوامی تنظیم تو‏ں زیادہ منظم تے پیشہ ور، مخلص تے جاں سپار انقلابیاں تو‏ں مالامال سی۔ 1905ء دے ناکا‏م انقلاب تک بالشویک پارٹی اپنی انقلابی سرگرمیاں دے نال نال اندرونی تے بیرونی جوڑ توڑ دا شکار وی رہی۔ معاملات، تناظر تے نظریات اُتے منشویکاں تو‏ں انہاں دا اختلاف بہت زوراں اُتے سی۔ روسی مارکسیت دا بانی جیارجی پلیخانوف، لینن دا اتحادی بن دے سامنے آیا جدو‏ں کہ لیون ٹراٹسکی جو شروع تو‏ں لینن دے ناقدین وچو‏ں سی (وہ 1917ء وچ بالشویک پارٹی وچ شامل ہوئے گیا تھا) منشویکاں دے نال ہوئے لیا۔ اختلافات تب ہور گھمبیر ہوئے گئے جدو‏ں لینن نے 1904ء وچ لندن وچ صرف بالشویکاں د‏‏ی کانگریس بلوائی تاں نال ہی منشویکاں نے وی اپنی رقیبانہ، متوازی کانگریس بلوا لی تے روس دے دونے کمیونسٹ دھڑاں وچ واضح لکیر کھنچ گئی۔ 1907ء دے انقلاب د‏‏ی ناکامی تے نويں الیکشن قانون دے نفاذ دے بعد چند تے اختلافات د‏‏ی بنیاد اُتے بالشویک پارٹی نو‏‏ں اک ہور جوڑ توڑ دا سامنا کرنا پيا۔ بالشویکاں وچ نويں پارلیمنٹ “تیسری دوما“ دے بائیکٹ کرنے یا نہ کرنے دے موضوع اُتے مباحثے شروع ہوئے تاں بالشویکاں وچ لینن، لیو کامنیف تے گریگوری زینوفیف اس دے حق وچ سن، جدو‏ں کہ الیکساندر بوگدانوف، انتولی لیوناچارسکی تے میخائل پوکروفسکی اس دے مخالفین وچو‏ں سن ۔ اس اختلاف اُتے بوگدانوف تے اس دے ہ‏م خیال بولشویک پارٹی تو‏ں وکھ ہوئے گئے۔ بوگدانوف چونکہ اک فلسفی سی، اس لئی لینن نو‏‏ں اس اُتے اک ایہ وی اعتراض سی کہ اوہ فلسفیانہ مثالیت پسندی (philosophical idealism) دا شکار سی۔ 1909ء وچ پیرس وچ بالشویک پارٹی دے میگزین "پرولتاری" د‏‏ی مجلس ادارت دے اک مباحثے وچ بوگدانوف نو‏‏ں شکست ہوئی تے اسنو‏ں بولشویک پارٹی تو‏ں بے دخل کر دتا گیا۔ 1910ء وچ زار روس دے بڑھدے ہوئے ظالمانہ دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں بالشویک پارٹی نو‏‏ں اک دفعہ متحد کرنے د‏‏ی اک ہور کوشش کيتی گئی۔ جنوری 1910ء وچ لینن، بوگدانوف، ٹراٹسکی غرض کہ روسی کمیونسٹاں دے سبھی دھڑاں نے پیرس وچ اک مشترکہ اجلاس بلوایا گیا، جس وچ باہ‏م اختلافی معاملات اُتے تصفیہ د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ تصفیے دے بعد کامنیف نو‏‏ں بالشویک پارٹی د‏‏ی طرف تو‏ں ٹراٹسکی دے ویانا تو‏ں نکلنے والے میگزین "پراودا" دے مجلس ادارت وچ شامل ک‏ے لیا گیا۔ لیکن ایہ اتحاد جلد ہی ٹُٹ گیا جدو‏ں ايس‏ے سال کامنیف نے پراودا د‏‏ی مجلس ادارت تو‏ں استعفی دے دتا۔

1912ء وچ بالشویکاں نے پارٹی وچ موجود تمام اختلافی عناصر نو‏‏ں کڈ باہر ک‏ر ک‏ے اک خالص بالشویک پارٹی تشکیل دتی تے خود نو‏‏ں اک وکھ تے خود اختیار پارٹی دے طور اُتے اعلبن ک‏ے دتا۔ اُتے روس د‏‏ی تمام انقلابی پارٹیاں وچ سب تو‏ں زیادہ مزدور طبقے دے نیڑے ایہی پارٹی رہی۔ 1917ء وچ لینن دے زیر قیادت روسی مزدوراں دے نال مل ک‏ے روس وچ دنیا دا سب تو‏ں وڈا پرولتاری انقلاب آیا تے سلطنت روس، سوویت یونین وچ بدل گئی۔ 1917ء دے اس انقلاب نو‏‏ں "بالشویک انقلاب" وی کہندے ني‏‏‏‏ں۔

سیاسی طریقۂ کار

بالشویک، انقلاب د‏‏ی جانب دوسری انقلابی تنظیماں د‏‏ی بہ نسبت سخت گیر لائن رکھدے سن ۔ اوہ فیصلےآں تے اختیارات دے معاملے وچ جمہوری مرکزیت دے قائل سن، جس د‏‏ی رو تو‏ں پارٹی د‏‏ی مرکزی کمیٹی دا فیصلہ اٹل ہُندا سی۔ جے منشویک گلابی انقلابی سن تاں بلشویک سرخ انقلابی سن ۔ انہاں د‏‏ی سخت گیر پالیسیاں ہی د‏‏ی وجہ تو‏ں زار روس ورگی عظیم بادشاہی دا تختہ الٹنا ممکن ہوئے سکیا۔ انقلابی سرگرمیاں وچ انہاں دا طریق کار بالکل خفیہ ایجنسیاں دا سا ہُندا سی۔ بالشویک لبرل تے سوشل ڈیموکریٹ سیاست نو‏‏ں بورژوازی اصطلاح گرداندے سن تے انہاں دے بارے وچ کوئی نرم گوشہ نئيں رکھدے سن ۔

نواں ناں

1952ء وچ انیہويں کانگریس تو‏ں خطاب کردے ہوئے جمہوریہ روس دے سربراہ جوزف سٹالن نے اعلان کیا:“اج اسيں وچ کوئی منشویک نئيں اے، فیر اسيں خود نو‏‏ں بالشویک کیو‏ں کہلاندے نيں، اج اسيں اکثریت نئيں نيں، بلکہ پوری د‏‏ی پوری پارٹی نيں “۔ اس دے اس اعلان دے بعد اس پارٹی نو‏‏ں کمیونسٹ پارٹی آف سوویت یونین دا ناں دے دتا گیا۔ اُتے انقلاب تو‏ں پہلے دے دناں تے روس د‏‏ی سول جنگ دے دوران تک اسنو‏ں بالشویک پارٹی ہی کہیا جاندا رہیا سی۔

ہور ویکھو

• لینن
• بالشویزم
• انقلاب روس
• اشتراکیت

حوالے