ڈلیوالیہ مثل
ڈلیوالیا مثل گلاب سنگھ راٹھور ڈلیوالیا اس مثل دا موڈھی سی۔ اس مثل وچ ۵۰۰۰ گھوڑسوار سن۔ گلاب سنگھ ڈلیوالیا دی موت ۱۷۵۹ وچ ہوئی سی۔ اوہناں دا تعلق کھتری سکھ جاتی نال سی۔ اوہناں دا جم تھاں ڈلیوال سی جو ڈیرا بابا نانک دے نیڑے اے جو شری امرتسر توں ۵۰ کلومیٹر دریا راوی دے سجے کنڈھے تے واقع اے۔ اس مثل نے ماجھا (اج کل دوآبہ) دے علاقہ وچ نکودر، راہو، پھلور اتے بلگا دے کھیتراں 'چ راج کیتا سی۔ گلاب سنگھ راٹھور ڈلیوالیا دی موت توں بعد اس دا جانشیناں اوہناں دے بھرا س.گردیال سنگھ راٹھور نوں بنایا،اک سال بعد اوہناں دی موت ہوگئی۔ پھر سردار تارا سنگھ گھیبا (۱۷۱۷-۱۸۰۷) اس مثل دا راج حصہ سمبھالیا۔ ایہناں نے اپنے راج نوں انبالہ تک ودھایا۔ ایہناں دی موت توں بعد مہاراجہ رنجیت سنگھ نے اس مثل نوں اپنے نال ملا لیا۔[۱]
ڈلے والیا مسل ۱۸ويں صدی دے ہندوستان وچ اک کھتری سکھ ریاست سی [۲][۳] اس مثل دا بانی سردار گلاب سنگھ سی [۴][۵] جو دوآبہ بست جالندھر وچ ڈیرہ بابا نانک دے نیڑے ڈلےوال پنڈ دا رہنے والا سی ۔ [۶][۷][۸] اس نے پاہل لی تے دل خالصہ دا اک فعال رکن بن گیا۔۱۷۲۶ وچ تے پنجاب دی ظالم حکومت دے خلاف لڑدے ہوئے بہادری دے کیریئر دا آغاز کيتا۔ اک دن ۱۵۰ ساتھیاں دی قیادت وچ اس نے جالندھر اُتے حملہ کيتا تے مال غنیمت حاصل کر کے اوہ سب براکھی جنگل وچ اپنے کیمپ وچ واپس آگئے۔ [۹]
گلاب سنگھ نے اپنے دو بھائیاں دیال سنگھ تے گوردیال سنگھ تے دو بیٹےآں جے پال سنگھ تے ہردیال سنگھ دے نال جون ۱۷۴۶ وچ چھوٹا گھلوگھارا وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا۔ سنگھ تے تارا سنگھ گھیبہ بطور انہاں دے نائب[۶]
نجیب آباد دے نجیب خان روہیلہ دے نال جھڑپ
سودھو۱۷۵۶ وچ گلاب سنگھ نے اپنے سجݨ سردار کروڑ سنگھ دے نال مل کے نجیب آباد دے نجیب خان روہیلا اُتے حملہ کيتا ۔ نواب دودا خان نے شروع وچ سخت مزاحمت دی لیکن کچھ ہی دیر بعد اوہ میدان جنگ توں فرار ہو گیا۔ بعد وچ گلاب سنگھ نے میرٹھ دے نواب زبیندا خان نوں سزا دتی ۔ فیر، اس نے اپنی توجہ مظفر نگر ، دیوبند ، میران پور تے سہارنپور دی طرف موڑ دتی ۔ اپنے آپ نوں اس دا سامنا کرنے توں قاصر پاندے ہوئے، انہاں جگہاں دے حکمراناں نے اسنوں خراج پیش کيتا تے سجدہ کيتا۔[۱۰]
احمد شاہ ابدالی نال ٹاکرا
سودھو۱۷۵۶–۵۷ وچ ، جدوں احمد شاہ ابدالی ، دہلی نوں پرتن دے بعد ، اپنے نال بہت وڈا مال غنیمت تے بہت ساریاں نوجوان ہندو لڑکیاں لے کے جا رہیا سی، اسنوں دریائے راوی اُتے سکھاں نے روکیا تے مال غنیمت دا وڈا حصہ کھو لیا۔ تمام کُڑیاں نوں افغاناں توں رہیا کر کے انہاں دے والدین دے پاس واپس کر دتا گیا۔ گلاب سنگھ نے اپنے آدمیاں دے نال اس کاروبار وچ ودھ چڑھ کر حصہ لیا۔ ايسے سال سکھاں دی اک انٹیلی جنس نے انہاں نوں اطلاع دتی کہ سرائے راولپنڈی تے روہتاس دے درمیان دے علاقے توں جمع ہوݨ والی پنج لکھ روپے دی آمدنی نوں لاہور لے جایا جا رہیا اے ۔ ایہ خبر سن کر گلاب سنگھ تے کروڑا سنگھ نے اپنے آدمیاں دے نال جہلم دے نیڑے خزانے دی راکھی کرنے والے راکھا اُتے حملہ کر دتا۔اور اوہ رقم لے گئے جس توں انہاں نے سامان خریدیا تے خالصہ دے ڈائس وچ تقسیم کر دتا۔ [۶]
زوال
سودھوگلاب سنگھ ۱۷۵۹ وچ گورداسپور توں ۲۷ کلومیٹر مغرب وچ کلانور دی لڑائی وچ امبو خان کے خلاف لڑدے ہوئے مر گیا۔ اس دے دو بیٹے، جے پال سنگھ تے ہردیال سنگھ پہلے بسوہلی دی لڑائی وچ مر گئے سن ۔ چنانچہ میسل دی قیادت گلاب سنگھ دے قریبی ساتھیاں وچوں اک گرودیال سنگھ نوں سونپی گئی۔ گوردیال سنگھ وی میسل دی سرداری سنبھالنے دے تقریباً اک سال بعد انتقال کر گئے۔ تارا سنگھ نے گوردیال سنگھ دی جگہ لئی[۱۰]
۱۷۵۹ وچ سردار گلاب سنگھ دی موت دے بعد اس دا جانشین سردار تارا سنگھ گھیبہ (۱۷۱۷–۱۸۰۷) سی جس نے حکومت کيتی تے اسنوں امبالہ دے علاقے (ہریانہ دے علاقے) تک ہور وسعت دتی ۔ دوسرے سکھ سرداراں دے نال اس نے پٹھاناں دے شہر قصور اُتے قبضہ کر ليا تے ۱۷۶۴ وچ سرہند سٹی دی بوری وچ سکھ سرداراں وچ شامل ہو گئے۔ ۱۸۰۷ وچ تارا سنگھ گھیبہ دی موت دے بعد اس دے علاقے رنجیت سنگھ دی بادشاہی وچ شامل ہو گئے ۔ دلے والیا تے نشان والیا جاٹھیا مقدس شہر دی راکھی دے لئی امرتسر وچ تعینات سن ۔ [۸]
حوالے
سودھو- ↑ Hari Ram Gupta (1978). History of the Sikhs: The Sikh commonwealth or Rise and fall of Sikh misls. Munshiram Manoharlal, 52.
- ↑ Singh, Bhagat (2009). "Chapter 9: The Dallewalia Misal", A History of the Sikh Misals (in English). Punjabi University, 225. ISBN 978-8130201818.
- ↑ Gupta, Hari Ram (2001). "Chapter 3: The Dallewalia Misl", History of the Sikhs: The Sikh Commonwealth or Rise and Fall of Sikh Misls (in English). Munshiram Manoharlal Publishers, 52. ISBN 978-8121501651.
- ↑ Singh, Surinder Pal (2009). History Of Sikh Misls. p. 149
- ↑ Dhavan, Purnima. (2011). When sparrows became hawks : the making of the Sikh warrior tradition, 1699-1799. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-975655-1. OCLC 695560144.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ Singh, Surinder Pal (2009). History Of Sikh Misls, 149.
- ↑ Dhawan, Purnima (2011). When Sparrows Became Hawks, The Making of the Sikh Warrior Tradition, 1699–1799. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-975655-1.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ Gupta, Hari Ram (1978). History of the Sikhs: The Sikh commonwealth or Rise and fall of Sikh misls. Munshiram Manoharlal Publishing, 52.
- ↑ www.DiscoverSikhism.com. History Of The Sikhs Vol. IV The Sikh Commonwealth Or Rise And Fall Of Sikh Misls (in English).
- ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ Singh, Surinder Pal. History of the Sikh Misls, 227.
