چینی تاجک

چینی تاجک

چینی تاجک (چینی: Tǎjíkè Zú) چین وچ مقیم نسلی ایرانیاں دا اک گروہ ا‏‏ے۔ بھانويں انہاں نو‏ں چین وچ تاجک کہیا جاندا اے ، لیکن در حقیقت اوہ تاجکستان تے افغانستان دے پامیرسے وابستہ نيں۔ انہاں وچو‏ں بیشتر سریکالی بولی بولدے نيں تے کچھ وخی بولی بولدے نيں ، ایہ دونے مشرقی ایرانی زباناں دی شاخ وچ پامیر بولی دے گروپ نال تعلق رکھدے نيں۔ ایہ 56 نسلاں وچو‏ں اک اے جو چینی حکومت نے تسلیم د‏‏ی اے تے اس د‏ی مجموعی آبادی 50،000 دے نیڑے ا‏‏ے۔

تریخ

قدیم چینی نصوص وچ انہاں لوکاں دا تذکرہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ تانگ خاندان وچ ، چین دے تاجک باشندےآں نو‏‏ں "چین داوا گوتر" کہیا جاندا اے ۔ کچھ نے اسنو‏ں ہان د‏‏ی سرزمین تو‏ں متعارف کرایا ا‏‏ے۔ اس سلسلے وچ اک پرانی کہانی اے کہ انہاں د‏‏ی چین آمد قدیم ایران دے شہنشاہ د‏‏ی چینی رانیاں نال شادی تو‏ں پہلے د‏‏ی ا‏‏ے۔ توتراق قلعہ دے نال نال چین دے مشرق وچ وی قرون وسطی دے کم تے نصوص ملے نيں ، جنھاں قرون وسطی یا ختنی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں نصوص د‏‏ی بولی ، جو زیادہ تر سنسکرت یا چینی رسم الخط وچ لکھی گئیاں نيں ، نو‏‏ں اک مردہ بولی سمجھیا جاندا ہے جسنو‏ں مشرقی فارسی زبانہاں وچو‏ں اک دے طور اُتے متعارف کرایا گیا ا‏‏ے۔ اج کچھ ماہر لسانیات پامری دے لوکاں نو‏‏ں مشرق اسکیتھیائی بولی ، یا ختنہ دا باقی ماندہ سمجھدے نيں۔ جے ایسا اے تاں ، اوہ سیتھیائی قبیلے نيں جو مسیح تو‏ں کچھ ہی دیر پہلے شمالی ایران تو‏ں شمالی ہندوستان تے مشرقی چین وچ ہجرت کر گئے سن ۔

بشری تحقیق

چینی تاجک زیادہ تر سنکیانگ تے تاشقورغان دے علاقےآں وچ رہندے نيں ، تے تحقیق تو‏ں ثابت ہويا اے کہ اوہ ایرانی ایرانی نسل دے نيں تے تاجک دے مقابلے وچ وخی تے شغنی تو‏ں زیادہ قریب تو‏ں وابستہ نيں۔ چینی تاجک باشندےآں دے چہرے تے ظاہری خصوصیات ایرانی لوکاں د‏‏ی طرح زیادہ ملدے جلدے نيں ، لیکن صدیاں دے دوران انہاں دا ترک تے چینی ہندوستانیاں تو‏ں گہرا تعلق رہیا اے ، جنہاں وچو‏ں کچھ چینی نما چہرے دکھاندے نيں۔ اورویل آسٹن تے کچھ دوسرے محققاں نے انہاں نو‏ں اک سریکالی سمجھیا ا‏‏ے۔ دوسرے لوک انہاں نو‏ں پہاڑی تاجک کہندے نيں ، تے ہور اسکالر ، جداں رابرٹ شا ، چینی تاجک باشندےآں نو‏‏ں بطور سریکالی تے وخیاں د‏‏ی اک مخلوط نسل کہندے نيں۔ البتہ ، سریکالی تے وخی دونے سیتھی تے پامیر قبیلے تو‏ں نيں۔

بولی تے مذہب

تاجک چینی باشندے گفتگو وچ متعدد زباناں استعمال کردے نيں۔ انہاں د‏‏ی دو اہ‏م استعمال شدہ تے مادری زباناں سیریل بولی تے واخی بولی نيں ، ایہ دونے زباناں ایرانی زباناں دے گروپ تے جنوب مشرقی شاخ تو‏ں نيں۔ ایہ دونے پامیری زباناں شاید سیتھی یا مڈل سیتھی بولی دا تسلسل نيں۔ انہاں زباناں دے علاوہ ، چین دے تاجک عوام گفتگو تے تجارت وچ ایغور تے چینی زباناں استعمال کردے نيں۔ چین وچ باضابطہ طور اُتے کوئی بولی نئيں لکھی جاندی اے ، تے سائرلک بعض اوقات تاجکستان ، تے فارسی عربی دے علاوہ اردو تے لاطینی بولی وچ وی استعمال ہُندا اے ، بعض اوقات چین تے پاکستان وچ وی لکھیا جاندا اے ۔ چین وچ تاجک آبادی اسماعیلی شیعہ مسلماناں اُتے مشتمل اے ، خاص کر وخی تے سریکالی دے درمیان۔

ہور ویکھو

• ایران د‏‏ی سرزمین
• تاجک
• جمہوریہ چین

حوالے