پہلی سربیا بغاوت
پہلی سربیا بغاوت | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بسلسلہ سربیا انقلاب | ||||||||
بلغراد دی فتح (1844–45), از کاتارینا ایوانوویچ | ||||||||
| ||||||||
محارب | ||||||||
|
|
| ||||||
کمانڈر اور رہنما | ||||||||
| ||||||||
طاقت | ||||||||
تقریباً 40,000 فوجی | 150,000 توں زیادہ فوجی | |||||||
ہلاکتیں اور نقصانات | ||||||||
تقریبا 11,000فوجی مارے گئے | نامعلوم |
پہلی سربیا بغاوت ( سانچہ:Lang-sr / پروی سریپسکی اوستانک ، ترکی زبان: Birinci Sırp Ayaklanması ) 14 فروری 1804 توں 7 اکتوبر 1813 تک سلطنت عثمانیہ دے خلاف سمیدریوو دے سنجک وچ سرباں دی بغاوت سی۔ ابتدائی طور اُتے اک بغاوت دے ذریعے اقتدار اُتے قبضہ کرنے والے جنیسیاں دے خلاف اک مقامی بغاوت ، عثمانی حکمرانی کيتی تن صدیاں توں زیادہ عرصے تے آسٹریا دے قلیل دیرپا قبضاں دے بعد آزادی دی جنگ ( سربیا انقلاب ) وچ تبدیل ہوگئی۔
1801 وچ ینی چری کمانڈراں نے عثمانی وزیر نوں قتل کيتا تے سنجک اُتے قبضہ کيتا ، اس نے عثمانی سلطان توں آزادانہ طور اُتے حکمرانی کيتی۔ ظلم دا خاتمہ؛ ینی چرینے پہلے سلطان دے ذریعہ سرب نوں دتے گئے حقوق معطل کردتے ، ٹیکس وچ اضافہ کيتا ، تے دوسری چیزاں دے نال جبری مشقت وی نافذ کردتی۔ 1804 وچ ینی چریکو خوف سی کہ سلطان انہاں دے خلاف سرباں نوں استعمال کريں گا ، لہذا انہاں نے بوہت سارے سربیاوی سرداراں نوں قتل کردتا ۔ مشتعل ، اک اسمبلی نے بغاوت دا قائد دے طور اُتے کيتاروری دا انتخاب کيتا ، تے باغی فوج نے جلدی توں شکست دتی تے سنجک دے پورے شہراں اُتے قبضہ کرلیا ، تکنیکی طور اُتے سلطان دے لئی لڑدے ہوئے۔ سلطان نے ، انہاں دی طاقت توں ڈردے ہوئے ، خطے دے تمام پاشالیکاں نوں انہاں نوں کچلنے دا حکم دتا۔ سرباں نے عثمانیاں دے خلاف مارچ کيتا تے ، 1805–06 وچ وڈی فتوحات دے بعد ، حکومت تے پارلیمنٹ قائم کيتی جس نے لوکاں نوں زمین واپس کردتی ، جبری مشقت ختم کردتی تے ٹیکساں وچ کمی کيتی۔
فوجی کامیابی کئی سالاں تک جاری رہی۔ اُتے ، کاراروری تے دوسرے رہنماواں دے وچکار اختلاف رائے پایا جاندا سی۔ کرادوردے مطلق اقتدار چاہندے سن جدوں کہ انہاں دے عہدے دار ، جنہاں وچوں کچھ نے ذاتی مفادات دے لئی انہاں دے مراعات نوں غلط استعمال کيتا ، اسنوں محدود کرنا چاہندے سن ۔ روس-ترکی دی جنگ دے خاتمے تے روسی حمایت ختم ہونے دے بعد ، سلطنت عثمانیہ نے انہاں حالات دا فائدہ اٹھایا تے 1813 وچ سربیا اُتے فتح حاصل کرلئی-
اگرچہ اس بغاوت نوں کچل دتا گیا سی ، لیکن 1815 وچ دوسری سربیاکی بغاوت دے نال ہی اس دا دوبارہ آغاز ہويا
پس منظر
سودھوبلغراد نوں بلغراد پاشالیک (جو سمیدیریوو دے سنجک دے ناں توں وی جانیا جاندا اے ) دی نشست بنائی گئی سی ، تے 100،000 توں زیادہ افراد اُتے جلد ہی یورپ دا دوسرا وڈا عثمانی قصبہ بن گیا ، صرف قسطنطنیہ نے اسنوں پِچھے چھڈ دتا ۔ [۱]
1788 وچ ، آسٹریا ترک جنگ (1788–1791) دے دوران ، دے دوران ، کوٹا دی سرحدی بغاوت نے مشرقی سومادیجا نوں آسٹریا سربیا فری کور تے ہجدوک دے قبضے وچ دیکھیا ، تے اس دے نتیجے وچ سمیڈریو دے بیشتر سنجک نے ہیبس بادشاہت (1788–91) اُتے قبضہ کرلیا۔ 15 ستمبر توں 8 اکتوبر 1789 تک ، اک ہبس برگ آسٹریا دی فوج نے بلغراد دے قلعے دا محاصرہ کيتا۔ معاہدہ سسٹووا دی شرائط دے مطابق بلغراد نوں عثمانیاں دے حوالے کرنے اُتے آسٹریا دے شہریاں نے سن 1791 تک اس شہر اُتے قبضہ کيتا۔
سلطنت عثمانیہ وچ سنجک دی واپسی دے بعد ، سرباں نے آسٹریا دی حمایت دے سبب ترکاں توں انتقام دی توقع کيتی۔ سلطان سلیم III نے آسڈرو ترکی جنگ تے بوہت سارے دوسرے تنازعات دے دوران عیسائی افواج دا مقابلہ کرنے والی جنگ توں سخت ینی چریاں نوں سمیڈریو تے بیلجیڈ دے سنجک دی مکمل کمانڈ سونپی سی۔ اگرچہ سلیم سوم نے پرامن ہادی مصطفیٰ پاشا (1793) نوں اختیار دتا ، لیکن سرب تے ینی چریاں کمان دے وچکار تناؤ کم نئيں ہويا۔ [۲]
1793 تے 1796 وچ سلیم III نے فرماناں دا اعلان کيتا ، جس نے سرباں نوں زیادہ توں زیادہ حقوق دتے۔ دوسری چیزاں وچ ، ٹیکس عبور کونز (ڈیوکس ) دے ذریعہ وصول کرنا سی ۔ تجارت تے مذہب دی آزادی عطا کيتی گئی تے امن سی۔ سلیم III نے ایہ وی حکم دتا کہ کچھ غیر مقبول جنسیاں نوں "بیلگریڈ پشالوک" چھڈنا پيا ، کیونجے انھاں نے ہادی مصطفیٰ پاشا دی مرکزی اتھارٹی دے لئی خطرہ دیکھیا۔ انہاں وچوں بوہت سارے جنسیریاں نوں وڈن دے سنجاک وچ سیلم III دے تجدید مخالف عثمان پازوانت اوغلو دے پاس ملازمت یا انہاں دی پناہ ملی سی۔ سمیڈریو دے سنجک وچ جنیسری کمانڈ نوں تحلیل کرنے دے خوف توں ، عثمان پزوانٹوالو نے سلطان دی اجازت دے بغیر سربین دے خلاف چھاپےآں دا اک سلسلہ شروع کيتا ، جس توں خطے وچ کافی عدم استحکام تے خوف و ہراس پھیل گیا۔ [۳] پازونتولو نوں 1793 وچ سرب دے ہتھوں کولاری دی جنگ وچ شکست ہوئی ۔ [۴] 1797 دے موسم گرما وچ ، سلطان نے مصطفیٰ پاشا نوں رومیلیا اییلیٹ دے بیگلربگ دے عہدے اُتے مقرر کيتا تے اوہ سربیا توں پلاوڈیو روانہ ہويا تاکہ پازوانت اوغلو دے ویڈن باغیاں دے خلاف لڑے۔ مصطفیٰ پاشا دی عدم موجودگی دے دوران ، عثمان پازوانت اوغلوکی افواج نے پوژاریواتسپر قبضہ کر ليا تے بیلغراد قلعہ دا محاصرہ کيتا۔ [۵]نومبر 1797 دے آخر وچ اوبرکونزز الیکسہ نیناڈوویچ ، الیجا بیریانین تے نیکولا گربوویچ نے ویلجیو توں اپنی فوجاں بلغراد لاواں تے محاصرہ کرنے والی ینی چریفوجاں نوں سمیدیریووکی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ [۶] [۵]
پر ، 30 جنوری ، 1799 نوں ، سلیم سوم نے سومیریو دے سنجاک دے مقامی مسلمان ہونے دی وجہ توں ینی چریاں نوں واپس جانے دی اجازت دی۔ ابتدا وچ جنیسریز نے ہادی مصطفیٰ پاشا دا اختیار قبول کرلیا ، جدوں تک کہ بیگو نوولجینن نامی آبِ باس وچ اک ینی چرینے اک سرب توں انچارج توں مطالبہ کيتا تے جدوں اس نے رقم ادا کرنے توں انکار کردتا تاں اس شخص نے اسنوں قتل کردتا۔ بدترین خوف توں ڈردے ہوئے ، ہادی مصطفیٰ پاشا نے 600 دی نفری دے نال عقاب اُتے مارچ کيتا تاکہ اس گل دا یقین کيتا جاسکے کہ ینی چریکو انصاف دے کٹہرے وچ لیایا جائے تے نظم و ضبط بحال ہوئے۔ نہ صرف ہور ینی چریاںنے بیگو نوجلانین دی حمایت کرنے دا فیصلہ کيتا بلکہ عثمان پزوانٹوالو نے ینی چریاںکی حمایت وچ بلغراد پاشاہلک اُتے حملہ کيتا۔ [۳]
15 دسمبر 1801 نوں بیلگرڈ دے وزیر ہادی مصطفیٰ پاشا نوں کوچک - علیجا نے قتل کيتا ، جو چار معروف دہیجاں وچوں اک سی۔ [۵]
اس دے نتیجے وچ سمیڈریو دے سنجک اُتے سلطنت دی مخالفت وچ ، عثمانی حکومت توں آزادانہ طور اُتے انہاں تجدید جنسیاں دے ذریعہ حکمرانی کيتی گئی۔ [۳] جینیسیاں نے "صوابدیدی زیادتی دا اک ایسا نظام نافذ کيتا جو بلقان وچ عثمانی فساد دی پوری تریخ وچ اس توں ملدا جلدا نئيں سی"۔ [۷] رہنماواں نے سنجک نوں پاشاالکس وچ ونڈ دتا۔ انہاں نے فوری طور اُتے سربیا دی خود مختاری معطل کردتی تے ٹیکساں وچ زبردست اضافہ کردتا ، زمین اُتے قبضہ کرلیا گیا ، جبری مشقت ( čitlučenje ) متعارف کروائی گئی تے بہت سارے سرب ینی چریاں دے خوف توں فرار ہوگئے۔ [ حوالہ دی ضرورت ] سرباں دے ظلم و بربریت دی وجہ توں انھاں نے سلطان نوں اک درخواست بھجوا دتی ، جس دا پتہ دہجی نے حاصل کيتا۔ [۸] دہجیاں نوں خدشہ سی کہ سلطان سرباں نوں انہاں دے اقتدار توں بے دخل کرنے دے لئی استعمال کريں گا۔ "کے طور اُتے جانیا جاندا اے اک ایونٹ وچ اوہ سنجق بھر وچ معروف سرباں اُتے عمل کرنے دا فیصلہ کيتا اے یہ، سیم کرنے کنیزیس دے ذبح جنوری 1804. اواخر وچ منعقد ہوئی جس وچ "، [۳] توں عصر حاضر دے ذرائع دے مطابق وائیوو ، رہنماواں دے کٹے سر انہاں لوکاں دے لئی اک مثال دے طور اُتے کم کرنے دے لئی مرکزی مربع وچ عوامی نمائش اُتے رکھے گئے سن جو دہیجی دی حکمرانی دے خلاف سازش کرسکدے نيں۔ [۳] اس توں سرب غصے وچ آگئے ، جنھاں نے اپنے اہل خانہ نوں جنگل وچ پہنچایا تے سباسی (پنڈ دے نگران) نوں قتل کرنا شروع کردتا۔ [۷]
داہجی دے خلاف بغاوت
سودھوکنيز دے ذبیحہ دے بعد تے داھیجیاں دے خلاف ناراضگی پیدا کرنے دے بعد ، جنہاں نے 14 فروری 1804 نوں ، سلیم II دے ذریعہ ، سرباں نوں دتے گئے مراعات نوں واپس لے لیا ، ، سرائیو جمع ہوئے تے بغاوت شروع کرنے دا فیصلہ کيتا دہاہاں دے خلاف انہاں لوکاں وچ ستانوج گلاوا ، اتاناسجی انٹونجیوی ، تناسکو راجیا تے ہور اہم رہنما موجود سن ۔ اوریاک وچ جمع ہونے والے سرباں نے انہاں دی رہنمائی دے لئی جورججے پیٹرووی ، جو اک بیوپاری تے اک حجدوک دا انتخاب کيتا سی ، ممکنہ طور اُتے اس وجہ توں کہ گھٹناں توں عام طور اُتے عثمانی حکمراناں دے نال پُر امن تعاون توں وابستہ سن ۔ سربیا دی افواج نے فوری طور اُتے عمادیجہ دا کنٹرول سنبھال لیا ، جس توں دھیجا دا کنٹرول محض بیلگریڈ تک کم ہوگیا۔ استنبول وچ حکومت نے پڑوسی ملکاں دے پاشااں نوں ہدایت دی کہ اوہ دہاہاں دی مدد نہ کرن [۹] سرباں نے ، ابتدائی طور اُتے تکنیکی طور اُتے سلطان دی طرف توں جنسیریاں دے خلاف جنگ لڑی ، اک عثمانی اہلکار تے سیپاہی (کیولری کور) دی مدد توں انہاں دی حوصلہ افزائی تے مدد کيتی گئی۔ [۸] اپنی چھوٹی تعداد دے باوجود، سرباں نے فوجی فوجی کامیابیاں حاصل کيتیاں ، جنھاں نے پوژریواک ، آبک تے فوری طور اُتے سمیڈریو تے بلغراد نوں چارج کيتا۔ [۸]
سلطان ، جس نے خدشہ ظاہر کيتا سی کہ سرب دی تحریک ختم ہوجائے گی ، اس نے بلغراد دے سابقہ پاشا تے ہن بوسنیا دے ویزیر ، بیکر پاشا نوں ، سرباں نوں سرکاری طور اُتے مدد دے لئی بھیجیا ، لیکن حقیقت وچ انھاں قابو وچ رکھنا۔ [۸] بیلجور دے جانسی کمانڈر ، علیجا گواناک ، جس نوں سرب تے امپیریل اتھارٹی دونے دا سامنا سی ، نے بیکر پاشا نوں جولائی 1804 وچ شہر وچ داخل ہونے دا فیصلہ کيتا سی۔ [۸] دھیجی اس توں پہلے ڈینوب دے اک جزیرے اڈا کالے وچ مشرق توں فرار ہوگیا سی۔ . [۸] بیکر نے دہجی دے حوالے کرنے دا حکم دتا۔ ايسے اثناء وچ ، کيتاروری نے اپنے کمانڈر ، ملنکو ستوئیکوچ نوں جزیرے اُتے بھیجیا۔ [۱۰] دھیجے نے ہتھیان سُٹن توں انکار کر دتا ، جس اُتے ستوئیکوچنے حملہ کيتا تے انھاں پھڑ لیا ، فیر انہاں دا سر قلم کر دتا ، 5-6 اگست 1804 دی رات نوں۔ [۱۰] دھیجا دی طاقت نوں کچلنے دے بعد ، بیکر پاشا چاہندا سی کہ سرباں بن جاواں منقطع؛ اُتے ، چونکہ جنیسیاں نے ہن وی یوس جداں اہم شہراں نوں رکھیا ہويا سی ، لہذا سرب ضمانتاں دے بغیر رکنے نوں تیار نئيں سن ۔ [۸] مئی 1804 وچ ، جورڈجے پیٹروویس دی سربراہی وچ سربیا دے رہنماواں نے بغاوت جاری رکھنے دے لئی اوڈرو نیدا ميں ملاقات کيتی۔ انہاں دے مقاصد آسٹریا دے تحفظ دی تلاش ، سلطان سلیم III نوں زیادہ توں زیادہ خودمختاری دے لئی درخواست دینا تے استنبول وچ روسی سفیر نوں وی روسی تحفظ دے لئی درخواست دینا سی۔ فرانس دے بڑھدے ہوئے اثر و رسوخ دی روشنی وچ حالیہ روس-ترکی دوستی کيتی وجہ توں ، روسی حکومت کیتی طرف توں گرمیاں وچ 1804 تک سربیا دی بغاوت دے بارے وچ غیر جانبدارانہ پالیسی سی۔ درحقیقت ، بغاوت دے آغاز وچ جدوں مونٹی نیگرو وچ امداد دے لئی درخواست کيتی گئی تاں ، روسی صدر برائے سینٹینجی نے اس پیغام نوں جاری کرنے توں انکار کردتا ، تے سرباں نوں سلطان دی درخواست کيتی ہدایت کيتی۔ اُتے ، اوڈورینیکا اسمبلی دے بعد گرمیاں وچ 1804 وچ ، روسی حکومت نے اس کورس نوں تبدیل کيتا کہ اس استنبول نوں اس خطے وچ امن دا ضامن سمجھیا جائے۔ [۹]
آسٹریا دے سلاوونیا دے گورنر دے ذریعہ سرباں تے عثمانیاں دے وچکار گفت و شنید ہوئی سی ، تے اس دا آغاز مئی 1804 وچ ہويا سی۔ سرباں نے بیلجیڈ پاشالیک نوں سربیا دے گوزن دے کنٹرول وچ رکھنے تے جنسیریاں اُتے ہور پابندیاں دے نال استنبول نوں ٹیکس وصول کرنے دا اختیار دینے دا مطالبہ کيتا۔ 1805 وچ ، مذاکرات ٹُٹ گئے: پورٹ غیر ملکی طاقت دی ضمانت توں متعلق معاہدے نوں قبول نئيں کرسکدا سی ، تے سرباں نے ہتھیان سُٹن توں انکار کردتا سی۔ 7 مئی 1805 نوں پورٹ نے داہجاواں دے خلاف تحفظ دے لئی باقاعدہ عثمانی فوجیاں نوں اسلحے توں پاک کرنے تے انہاں اُتے انحصار کرنے دا فرمان جاری کيتا ، جسنوں سرباں نے مختصر طور اُتے نظرانداز کردتا۔ [۱۱] [۸] سلطان سلیم سوم نے نی ، حافظ دے پاسا نوں بلغراد اُتے قبضہ کرنے دا حکم دتا۔ [۱۲] پہلی سربیا بغاوت ، سربیا انقلاب دا پہلا مرحلہ ، اس طرح شروع ہويا سی۔
عثمانیاں دے خلاف بغاوت
سودھوآخر کار ، مذاکرات ناکام ہوگئے تے سلطان نے بغاوت دے خلاف فوجی مہم چلائی۔ پہلی وڈی جنگ 1805 وچ آیونکووک دی لڑائی سی ، جس وچ کاراورسے نے ترک فوج نوں شکست دے کے نیئ دی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ 1805 وچ سربیا دے باغیاں نے لڑائی دے دوران سربیا دے انتظام دے لئی اک بنیادی حکومت دا انتظام کيتا۔ اس حکمرانی نوں نروڈنا اسکوپٹینا (عوامی اسمبلی) ، پراویتیلجستویجوئی سوجیٹ (حکمران کونسل) تے خود کاراروری وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ زمین واپس کردتی گئی ، جبری مشقت ختم کردتی گئی تے ٹیکس کم کردتے گئے۔ غیر مسلماں (جزیہ) اُتے پول ٹیکس دی فراہمی دے علاوہ ، انقلابیاں نے 1806 وچ تمام جاگیردارانہ ذمہ داریاں نوں وی ختم کردتا ، ماضی دے نال وڈے معاشرتی وقفے دی نمائندگی کرنے والے کساناں تے سیراں دی آزادی۔
اس بغاوت دی دوسری وڈی لڑائی 1806 وچ میشار دی لڑائی سی ، جس وچ باغیاں نے ترکی دے سپاہی سلیمان پاسا دی سربراہی وچ بوسنیا دے آئیلیٹ توں اک عثمانی فوج نوں شکست دتی سی۔ ايسے دوران پیٹار ڈوبنجاک دی سربراہی وچ باغیاں نے عثمان پازوانٹو تے دوسرے عثمانی فوج نوں جنوب مشرق توں ڈیلی گراڈ اُتے بھیج دتا۔ انہاں دی بار بار دی جانے والی کوششاں تے عثمانی کمانڈراں دی حمایت دے باوجود عثمانیاں نوں شکست دا سامنا کرنا پيا ، جس دی سربراہی ابراہیم بوشتی تے علی پاشا دے دو بیٹے مکتر پاشا تے ولی پاشا نے دی ۔ 1806 وچ باغیاں نے بلغراد تاجر پیٹر آئیکو نوں قسطنطنیہ وچ عثمانی حکومت وچ اپنا سفیر بنا کے بھیجیا۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں دے لئی اک سازگار پیٹر اچکو امن حاصل کرنے وچ کامیاب. اُتے ، سربیا دے رہنماواں نے عثمانیاں دے نال معاہدے دی وجہ توں معاہدہ نوں مسترد کردتا تے ممکنہ طور اُتے اچکو نوں زہر دے دتا۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ دی ضرورت ] اس دے بعد سربیا دے باغیاں نے روس-ترکی جنگ (1806–1812) وچ روسیاں دے نال اتحاد کيتا۔ دسمبر 1806 وچ ڈیلی گراڈ دی لڑائی نے سرباں دے لئی فیصلہ کن فتح فراہم دی تے اس توں زیادہ تعداد وچ موجود باغیاں دے حوصلے نوں تقویت ملی۔ پوری شکست توں بچنے دے لئی ، ابراہیم پاشا نے کاراروری دے نال چھ ہفتےآں دی جنگ کيتی گل گل کيتی۔ 1807 تک ، سلطنت عثمانیہ وچ خودمختاری دے مطالبے روس دی سلطنت دی فوجی حمایت دے ذریعہ آزادی دی جنگ وچ بدل گئے۔ پُرتشدد کسان جمہوریت نوں جدید قومی اہداف دے نال جوڑ دے ، سربیا دا انقلاب بلقان تے وسطی یورپ دے مختلف علاقےآں توں ہزاراں رضاکاراں نوں سرب دے وچکار راغب کررہیا سی۔ سربیا دا انقلاب بالآخر بلقان وچ قومی تعمیر دے عمل دی علامت بن گیا ، جس توں یونان تے بلغاریہ دونے عیسائیاں وچ بدامنی پھیل گئی۔ 25،000 جواناں دے نال کامیاب محاصرے دے بعد ، 8 جنوری 1807 نوں کاراورسے نے سربیا دے راجگڑھ بلغراد دا اعلان کيتا۔ حوالےدی لوڑ؟ [ حوالہ دی ضرورت ] 1808 وچ سلیم III نوں مصطفیٰ چہارم نے پھانسی دے دتی ، جسنوں بعد وچ محمود II نے معزول کردتا۔ اس سیاسی بحران دے درمیان ، عثمانی سرباں نوں اک وسیع خودمختاری دی پیش کش کرنے اُتے راضی ہوگئے: اُتے ، انہاں مباحثاں دے نتیجے وچ دونے دے وچکار کوئی معاہدہ نئيں ہويا ، کیونجے اوہ سربیا دی قطعی حدود اُتے اتفاق نئيں کرسکے۔ [۱۳]
بلغراد دے راجگڑھ وچ کاراورسے دے ذریعہ اعلان کردہ (1809) نے پہلے مرحلے دے سب توں اُتے دی نمائندگی کيتی۔ اس نے قومی اتحاد دا مطالبہ کيتا ، سربیا دی تریخ نوں مذہب دی آزادی تے قانون دی باضابطہ ، تحریری حکمرانی دا مطالبہ کرنے اُتے زور دتا ، دونے سلطنت عثمانی فراہم کرنے وچ ناکام رہی۔ اس نے سرباں توں مطالبہ کيتا کہ باب عالی نوں مذہبی وابستگی دی بنیاد اُتے غیر منصفانہ سمجھے جانے والے ٹیکساں دی ادائیگی بند کرو۔ کاراوری نے ہن خود نوں سربیا دا موروثی سپریم رہنما قرار دتا ، حالانکہ اوہ گورننگ کونسل دے نال تعاون وچ کم کرنے اُتے راضی ہوگئے سن ، جو سپریم کورٹ وی ہونا سی۔ 1809 وچ جدوں عثمانی - روسی جنگ شروع ہوئی تاں ، اوہ روس دی حمایت کرنے دے لئی تیار سی۔ تعاون ، اُتے ، با اثر سی۔ کاروارے نے نووی پازار وچ اک کامیاب حملہ کيتا ، لیکن بعد وچ ایگر دی جنگ وچ سربیا دی افواج نوں شکست کا سامنا کرنا پيا ۔ [۱۴]
مارچ 1809 وچ خورشید پاشا نوں بغاوت نوں روکنے دے لئی سمیڈریو دے سنجک نوں بھیجیا گیا۔ متنوع عثمانی قوت وچ نیڑےی پاشالیک (جنہاں وچ زیادہ تر البانیہ تے بوسنیا نال تعلق رکھنے والے) بہت سارے فوجی شامل سن ، جنہاں وچ میڈیل شیم دے سمسن سیفبرر ، عثمان گراڈویویش تے ریشیندی بوشتی جداں خدمت گار وی شامل نيں۔19 مئی 1809 نوں کمانڈر اسٹیوان سینییلی دی سربراہی وچ 3،000 باغیاں اُتے نیش شہر دے نیڑے واقع ایگر ہل اُتے عثمانی فوج دی اک وڈی فوج نے حملہ کيتا۔
کمانڈراں دے وچکار کوآرڈینیشن دی کمی دی وجہ توں ، ہور ٹکڑیاں دی کمک ناکام ہوگئی ، حالانکہ تعداد دے لحاظ توں اعلیٰ عثمانیاں نے سرب عہدےآں دے خلاف متعدد حملےآں وچ ہزاراں فوج نوں کھو دتا۔ آخر کار باغی مغلوب ہوگئے تے انہاں دی پوزیشناں اُتے قابو پالیا گیا۔ اس دے خواہش مند نئيں سی کہ اوہ اپنے افراد نوں پھڑ لیا جائے تے انھاں مصلوب کيتا جائے ، سینییلیć نے اپنی قید دے بندوق پاؤڈر میگزین وچ فائرنگ کردتی جس دے نتیجے وچ اس علاقے وچ موجود تمام باغی تے عثمانی فوجی ہلاک ہوگئے۔ اس دے بعد ، ہرشید پاشا نے حکم دتا کہ سربیا دے انقلابیاں دی کھوپئی توں اک ٹاور تیار کيتا جائے ، اک بار مکمل ہونے اُتے ، دس فٹ اُچی کھوپئی ٹاور وچ 95 قطار وچ کھڑی ہوئی 952 سربیا دی کھوپئی 14 قطار وچ چار اطراف وچ لگی ہوئی نيں۔ جولائی 1810 وچ روسی فوج دوسری بار سربیا پہنچی۔ اس موقع اُتے ، اگرچہ ، کچھ فوجی تعاون دے بعد — ہتھیار ، گولہ بارود تے طبی سامان بھیجیا گیا ، تے مارشل میخائل کٹوزوف نے مشترکہ اقدامات دی منصوبہ بندی وچ حصہ لیا۔ روسی امداد نے سرب دی فتح دی امید پیدا کردتی۔ [۱۴]
اگست 1809 وچ عثمانی فوج نے بلغراد اُتے مارچ کيتا ، جس نے ڈینیئوب دے لوکاں دے وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی دی ، جس وچ روسی ایجنٹ رادوفینکن شامل سی۔ [۱۳] تباہی دا سامنا کردے ہوئے ، کيتاروری نے ہیبسبرگ تے نپولین توں اپیل دی ، لیکن کامیابی نئيں ہوئی۔ [۱۳] اس وقت سرب باغی دفاعی دفاع اُتے سن ، انہاں دا مقصد ایہ سی کہ اوہ علاقےآں نوں برقرار رکھن تے ہور فائدہ حاصل نہ کرن۔ [۱۳] [۱۴] روس ، جسنوں فرانسیسی حملے دا سامنا کرنا پيا ، اک طے شدہ امن معاہدے اُتے دستخط کرنے دی خواہش کردا سی ، تے سربیا دے مفادات دے خلاف کم کردا سی۔ [۱۴] سرباں نوں کدی وی مذاکرات توں آگاہ نئيں کيتا گیا سی۔ انہاں نے آخری اصطلاحات عثمانیاں توں سکھی۔ [۱۴] روسیاں دا ایہ دوسرا انخلا کاراوری دی ذاتی طاقت تے سرب توقعات دے عروج اُتے اے۔ [۱۴] معاہدے بخارسٹ (1812) دے نتیجے وچ ہونے والے مذاکرات وچ آرٹیکل 8 موجود سی ، جس وچ سرباں دے نال معاہدہ کيتا گیا سی۔ اس گل اُتے اتفاق کيتا گیا کہ سرب دے قلعےآں نوں ختم کرنا اے ، بشرطیکہ عثمانیاں دی قدر نہ ہوئے۔ 1804 پہلے عثمانی تنصیبات اُتے دوبارہ قبضہ کرنا سی تے عثمانی فوج دے ذریعہ انہاں دی گیسنگ کرنا سی۔ بدلے وچ ، پورٹ نے عام معافی تے کچھ خودمختار حقوق دا وعدہ کيتا۔ سرباں نوں "اپنے معاملات دی انتظامیہ" تے مقررہ خراج وصول کرنا تے جمع کرنا سی۔ [۱۴] سربیا وچ شدید رد عمل سی۔ قلعےآں تے شہراں دا دوبارہ قبضہ خاص تشویش دا سی تے خوفناک انتقام دی توقع دی جارہی سی۔ [۱۴]
بعد وچ بغاوت دے کچھ رہنماواں نے ذاتی مراعات دے لئی انہاں دے مراعات نوں غلط استعمال کيتا۔ کاراروری تے دوسرے رہنماواں دے وچکار اختلاف رائے سی۔ کاراروری مطلق طاقت چاہندے سن ، جدوں کہ انہاں دے ڈیوکس اسنوں محدود کرنا چاہندے سن ۔ روس-ترکی جنگ دے خاتمے دے بعد ، تے 1812 وچ فرانسیسی یلغار دے دباؤ دے بعد ، روسی سلطنت نے سرب باغیاں دی حمایت واپس لے لئی۔ سلطنت عثمانیہ نے انہاں حالات دا فائدہ اٹھایا تے بیلجریڈ دے اقتدار اُتے قبضہ کرنے دے بعد 1813 وچ سربیا اُتے فتح حاصل کرلئی- عثمانی افواج نے اہم حملہ آور رستےآں دے نال نال دیہات نوں نذر آتش کردتا جدوں کہ انہاں دے باشندےآں دا قتل عام کيتا گیا سی یا انہاں نوں پناہ گزین بنایا گیا سی ، جس وچ متعدد خواتین تے بچےآں نوں غلام بنایا گیا سی۔ کاراروری ، دوسرے باغی رہنماواں دے نال ، 21 ستمبر 1813 نوں آسٹریا دی سلطنت فرار ہوگئے۔
قتل عام
سودھواس بغاوت دے دوران ، بلغراد وچ ترک تے مسلماناں دے خلاف سرباں تے عام شہریاں دے ذریعہ قتل عام تے قتل و غارت دا سلسلہ جاری رہیا۔ [۱۵] انہاں واقعات نوں نسلی صفائی دا حصہ سمجھیا جاندا سی۔ [۱۶] سرب مؤرخ اسٹوجان نوواکیک نے اس واقعہ نوں "ترکاں دی مکمل صفائی" دے طور اُتے بیان کيتا۔ [۱۷] آرچ بشپ لیونٹی لیونٹیوک دے مطابق ، تمام مسلمان مرد ہلاک ہوگئے ، جدوں کہ سربیا دے باغیاں نے شہر وچ حملہ کرنے دے بعد خواتین تے بچےآں نوں زبردستی تبدیل کردتا گیا۔ [۱۸][۱۹] اس ذبح دے نال ترکی تے مسلم املاک تے مسیتاں نوں وڈے پیمانے اُتے تباہ کيتا گیا سی۔ [۲۰] ہلاک ہونے والےآں وچوں اک خاص حصہ ترک اصل نسب دا نئيں سی ، بلکہ مقامی غلام سن جنہاں نے صدیاں توں اسلام قبول کيتا سی۔ اس قتل عام توں باغی دھڑے وچ اک بحث چھڑ گئی۔ باغیاں دی پرانی نسل نے اس قتل عام نوں گناہ سمجھیا ، لیکن غالب اصول ایہ سی کہ تمام مسلماناں نوں ختم کرنا پيا۔ [۲۱]
بعد وچ
سودھوعثمانی کنٹرول دی بحالی دے نال ہی ، بہت سارے انقلابی (آبادی دے اک چوتھائی دے نیڑے) ، بشمول کرادوردے پیٹروویćچ ، ہیبس برگ سلطنت دی طرف فرار ہوگئے۔ [۲۲] اکتوبر 1813 وچ عثمانیاں دے ہتھوں دوبارہ قبضہ کرلیا گیا ، بیلگریڈ اس وحشیانہ انتقام دا اک منظر بن گیا ، اس دے سیکڑاں شہریاں دا قتل عام ہويا تے ہزاراں افراد ایشیائی منڈیاں تک وی غلامی وچ فروخت ہوگئے۔ عثمانی براہ راست حکمرانی دا مطلب ایہ وی سی کہ تمام سربیاوی ادارےآں دا خاتمہ تے عثمانی ترک دی سربیا وچ واپسی۔
تناؤ برقرار رہیا۔ 1814 وچ ، تجربہ کار ہادی پروڈان نے بغاوت دا آغاز کيتا جو ناکام رہیا۔ 1814 وچ ترک اسٹیٹ وچ ہنگامے دے بعد ، عثمانی حکام نے مقامی آبادی دا قتل عام کيتا تے بلغراد وچ 200 قیدیاں نوں سرعام پھانسی دے دی۔ [۲۲] مارچ 1815 تک ، سرباں نے متعدد میٹنگاں کيتیاں تے مسلسل بغاوت دا فیصلہ کيتا ، 1815 دی دوسری سربیا بغاوت ، جو بالآخر سربیا دی خودمختاری حاصل کرنے وچ کامیاب ہوگئی۔
حکومت
سودھواس حکمرانی نوں 1805 وچ قائم ہونے والے گرینڈ لیڈر کاراروری ، نروڈنا اسکوپٹینا (عوامی اسمبلی) تے پراویتیلجستویجوی سوجیٹ (حکمران کونسل) دے درمیان تقسیم کيتا گیا سی۔
حکمران کونسل
سودھورولنگ کونسل دا قیام روسی وزیر برائے امور خارجہ چارٹورسکی دی سفارش تے کچھ ڈیوکس (جاکوف تے متیجا نیاناڈوویش ، میلان اوبرینویش ، سیما مارکووی) دی تجویز اُتے قائم کيتا گیا سی۔ [۲۳] پہلے سکریٹری ، بوہا گروجووی تے پہلے صدر ، متیجا نیناڈووی of دا خیال ایہ سی کہ ایہ کونسل نويں سربیا دی ریاست دی حکومت بن جائے گی۔ [۲۴] اسنوں انتظامیہ ، معیشت ، فوج دی فراہمی ، امن و امان ، عدلیہ تے خارجہ پالیسی نوں منظم تے نگرانی کرنا سی۔ [۲۴]
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ The Ottoman Empire and the Serb Uprising, S J Shaw in The First Serbian Uprising 1804–1813 Ed W Vucinich, p. 72
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ ۳.۴ Ranke 1847.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ Ćorović 2001.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ ۸.۲ ۸.۳ ۸.۴ ۸.۵ ۸.۶ ۸.۷ Morison 2012.
- ↑ ۹.۰ ۹.۱ Vucinich, Wayne S. The First Serbian Uprising, 1804–1813. Social Science Monographs, Brooklyn College Press, 1982.
- ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ Petrovich 1976.
- ↑ Ursinus, M.O.H., “Ṣi̊rb”, in: Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Consulted online on 11 March 2018 <https://dx.doi.org.turing.library.northwestern.edu/10.1163/1573-3912_islam_COM_1091سانچہ:Dead link> First published online: 2012
- ↑ Jelavich, Charles, and Barbara Jelavich. The Establishment of the Balkan National States, 1804–1920. University of Washington Press, 2000.
- ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ ۱۳.۲ ۱۳.۳ Jelavich 1983.
- ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ ۱۴.۲ ۱۴.۳ ۱۴.۴ ۱۴.۵ ۱۴.۶ ۱۴.۷ Jelavich & Jelavich 1977.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ ۲۲.۰ ۲۲.۱ http://staff.lib.msu.edu/sowards/balkan/lecture5.html
- ↑ Janković 1955.
- ↑ ۲۴.۰ ۲۴.۱ Čubrilović 1982.
ذرائع
سودھو- Ćorović, Vladimir (2003). Карађорђе и први српски устанак. Свет књиге. ISBN 978-86-7396-057-9.
- Ćorović, Vladimir [1997] (2001). Историја српског народа (in Serbian). بلغراد: Јанус.
- Čubrilović, Vasa (1982). Istorija političke misli u Srbiji XIX veka. Narodna knjiga.
- (2004) The first Serbian uprising and the restoration of the Serbian state. Historical Museum of Serbia, Gallery of the Serbian Academy of Science and Arts.
- Andra Gavrilović (1904)۔ "Crte iz istorije oslobodjenja Srbije" (Public Domain)
- Jančikin, Jovan (1996). Први српски устанак у народној књижевности. Српски демократски савез у Мађарској.
- Janković, Dragoslav (1955). Istorija države i prava Srbije u XIX veku. Nolit.
- Janković, Dragoslav (1981). Први српски устанак. Коларчев народни универзитет.
- Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-27458-6.
- (1977) The Establishment of the Balkan National States: 1804–1920. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-80360-9.
- Béni Kállay (1910)۔ "Die Geschichte des serbischen Aufstandes, 1807–1810" (Public Domain)
- Karadžić, Vuk Stefanović (1947). Први и Други српски устанак. [With a Portrait.].
- Kovačević, Božidar (1949). Први српски устанак. Ново поколење.
- Morison, W. A. [1942] (2012). The Revolt of the Serbs Against the Turks: (1804–1813). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-67606-0.
- Stojan Novaković (1906)۔ "Tursko carstvo pred srpski ustanak, 1780–1804" (Public Domain)
- Petrovich, Michael Boro (1976). A history of modern Serbia, 1804–1918. Harcourt Brace Jovanovich.
- Ranke, Leopold von (1847). History of Servia, and the Servian Revolution. J. Murray. (Public Domain)
- Stojančević, Vladimir (1994). Prvi srpski ustanak: Ogledi i studije. Vojna knj..
- Stojančević, Vladimir (2004). Srbija i srpski narod u vreme prvog ustanka. Matica srpska.
- Vujnović, Andrej (2004). Први српски устанак и обнова српске државе. Галерија српске академије наука и уметности. ISBN 978-86-82925-10-1.
ہور پڑھو
سودھو- Bataković, Dušan T. (2006). "A Balkan-Style French Revolution? The 1804 Serbian Uprising in European Perspective". Balcanica (SANU) XXXVI. http://www.balkaninstitut.com/pdf/izdanja/balcanica/Balcanica_XXXVI_2005.pdf.
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-4291-5.
- Đorđević, M. R. (1967). Oslobodilački rat srpskih ustanika 1804–1806. Belgrad: Vojnoizdavački zavod.
- Gavrilović, S. (1985) Građa bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku 1804–1810. Beograd: SANU, knj. I, 55
- Hrabak, Bogumil (1994). "Srpski ustanici i Novopazarski sandžak (Raška) 1804–1813. godine". Istorijski časopis XL-XLI.
- Hrabak, Bogumil (1996). "Kosovo and Metohia and the First rebellion of the Serbs". Baština (7): 151–168. http://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/0353-9008/1996/0353-90089607151H.pdf. Archived 2021-06-12 at the وے بیک مشین
- Ivić, Aleksa (1935). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1804". Zbornik (Belgrade) VIII.
- Ivić, Aleksa (1936). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1805". Zbornik (Belgrade) X.
- Ivić, Aleksa (1937). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1806". Zbornik (Belgrade).
- Ivić, Aleksa (1938). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1807". Zbornik (Belgrade).
- Janjić, Jovan (2014). "The role of the clergy in the creation and work of the state authorities during the first Serbian uprising: Part one". Zbornik Matice Srpske Za Drustvene Nauke (149): 901–927. doi: .
- Maticki, Miodrag (2004). Читанка Првог српског устанка. Belgrade: Чигоја Штампа.
- Meriage, Lawrence P. (1978). "The First Serbian Uprising (1804–1813) and the Nineteenth-Century Origins of the Eastern Question". Slavic Review 37 (3): 421–439. doi: .
- Mikavica, Dejan (2009). "Уставно питање у Карађорђевој Србији 1804–1813". Истраживања 20.
- Novaković, Stojan (1907). Уставно питање и закони Карађорђева времена: студија о постању и развићу врховне и среднишње власти у Србији, 1805–1811. Штампарија "Љуб. М. Давидовић".
- Nedeljković, Mile (2002). Voždove vojvode: broj i sudbina vojskovođa u Prvom srpskom ustanku. Fond Prvi srpski ustanak. ISBN 978-86-83929-02-3.
- Novaković, Stojan (1892). "Šest službenih pisama prvog ustanka 1806–1812. iz nekadašnje arhive vojvode Antonija Pljakića". Spomenik Srpske Kraljevske Akademije (Belgrade) XVII.
- Paxton, Roger Viers (1972). "Nationalism and Revolution: A Reexamination of the Origins of the First Serbian Insurrection 1804–1807". East European Quarterly 6 (3).
- (1978) in Perović, R.: Prvi srpski ustanak – akta i pisma na srpskom jeziku, 1804–1808. Belgrade: Narodna knjiga.
- Popović, M. (1908). "Ustanak u Gornjem Ibru i po Kopaoniku od 1806. do 1813. godine". Godišnjica Nikole Čupića XXVII.
- Popović, M. (1954). Pričanje savremenika o Prvom srpskom ustanku.
- Protić, Kosta (1893). "Ratni događaji iz Prvog srpskog ustanka pod Karađorđem Petrovićem 1804–1813". Godišnjica Nikole Čupića XIII. https://archive.org/stream/godinjicanikole00unkngoog#page/n9.
- Radosavljević, Nedeljko V.; Marinković, Mirjana O. (2012). "Једна османска наредба о војном уништењу Србије из 1807. године". Истраживања 23. http://epub.ff.uns.ac.rs/index.php/istr/article/view/458/473. Archived 2018-02-12 at the وے بیک مشین
- Radosavljević, Nedeljko V. (2010). "The Serbian Revolution and the Creation of the Modern State: The Beginning of Geopolitical Changes in the Balkan Peninsula in the 19th Century", Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag, 171–178. ISBN 978-3-643-10611-7.
- Radovanović, Petar (1852). Војне Срба с Турцима.
- Rajić, Suzana (2010). "Serbia – the Revival of the Nation-state, 1804–1829: From Turkish Provinces to Autonomous Principality", Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag, 143–148. ISBN 978-3-643-10611-7.
- Stojančević, Vladimir (1980). Srbija u vreme prvog ustanka: 1804–1813. Narodni muzej.
باہرلے جوڑ
سودھو- سربیا دے تھرموپلائ - چوکیشینا دی جنگ 1804 (سربیا دی ریوولوٹین وار)
- جنگ مِشار 1806 (سربیا دی ریوولیوٹین وار)
سانچہ:Serbian Uprisings سانچہ:Rebellions in the Ottoman Empire سانچہ:Wars and battles involving Serbs