پہلی سربیا بغاوت

پہلی سربیا بغاوت
بسلسلہ سربیا انقلاب
بلغراد د‏‏ی فتح (1844–45), از کاتارینا ایوانوویچ
تاریخ 14 فروری 1804 – 7 اکتوبر 1813 (9 سال، 7 ماہ، 3 ہفتہ اور 2 دن) مقام سمیدیرووو سنجق نتیجہ عثمانی دباؤ؛ سربیا د‏‏ی باغی حکومت دا خاتمہ۔ ہادی پرودان د‏‏ی بغاوت (1814) تے دوسری سربیا بغاوت (1815) ۔
محارب
انقلابی سربیا حمایت: روسی سلطنت (1807–12)	Dahijas (1804)	سلطنت عثمانیہ Rumelian faction (from 1805)
کمانڈر اور رہنما
Karađorđe Jakov Nenadović Milenko Stojković Stanoje Glavaš Vasa Čarapić  ⚔ Hajduk-Veljko  ⚔ Miloš Obrenović  (زخمی) Petar Dobrnjac Tomo Milinović Jovan Gligorijević – Zeka Buljubaša  ⚔	Mehmed-aga Fočić  ⚔ Aganlija  ⚔ Kučuk-Alija  ⚔ Mula Jusuf  ⚔	Sulejman-paša Skopljak Hurshid Pasha Bekir Pasha Sinan-paša Sijerčić  ⚔ Osman Gradaščević  ⚔ Mehmed-beg Kulenović  ⚔ Ibrahim Bushati  ⚔ Muhtar Pasha Veli Pasha
طاقت
تقریباً 40,000 فوجی	150,000 تو‏ں زیادہ فوجی
ہلاکتیں اور نقصانات
تقریبا 11,000فوجی مارے گئے		نامعلوم

پہلی سربیا بغاوت ( سانچہ:Lang-sr / پروی سریپسکی اوستانک ، ترکی زبان: Birinci Sırp Ayaklanması ) 14 فروری 1804 تو‏ں 7 اکتوبر 1813 تک سلطنت عثمانیہ دے خلاف سمیدریوو دے سنجک وچ سرباں دی بغاوت سی۔ ابتدائی طور اُتے اک بغاوت دے ذریعے اقتدار اُتے قبضہ کرنے والے جنیسیاں دے خلاف اک مقامی بغاوت ، عثمانی حکمرانی کيت‏ی تن صدیاں تو‏ں زیادہ عرصے تے آسٹریا دے قلیل دیرپا قبضاں دے بعد آزادی د‏‏ی جنگ ( سربیا انقلاب ) وچ تبدیل ہوگئی۔

1801 وچ ینی چری کمانڈراں نے عثمانی وزیر نو‏‏ں قتل کيتا تے سنجک اُتے قبضہ کيتا ، اس نے عثمانی سلطان تو‏ں آزادانہ طور اُتے حکمرانی کيتی۔ ظلم دا خاتمہ؛ ینی چرینے پہلے سلطان دے ذریعہ سرب نو‏‏ں دتے گئے حقوق معطل کردتے ، ٹیکس وچ اضافہ کيتا ، تے دوسری چیزاں دے نال جبری مشقت وی نافذ کردتی۔ 1804 وچ ینی چریکو خوف سی کہ سلطان انہاں دے خلاف سرباں نو‏‏ں استعمال کريں گا ، لہذا انہاں نے بوہت سارے سربیاوی سرداراں نو‏‏ں قتل کردتا ۔ مشتعل ، اک اسمبلی نے بغاوت دا قائد دے طور اُتے کيتاروری دا انتخاب کيتا ، تے باغی فوج نے جلدی تو‏ں شکست دتی تے سنجک دے پورے شہراں اُتے قبضہ کرلیا ، تکنیکی طور اُتے سلطان دے لئی لڑدے ہوئے۔ سلطان نے ، انہاں د‏‏ی طاقت تو‏ں ڈردے ہوئے ، خطے دے تمام پاشالیکاں نو‏‏ں انہاں نو‏‏ں کچلنے دا حکم دتا۔ سرباں نے عثمانیاں دے خلاف مارچ کيتا تے ، 1805–06 وچ وڈی فتوحات دے بعد ، حکومت تے پارلیمنٹ قائم کيتی جس نے لوکاں نو‏‏ں زمین واپس کردتی ، جبری مشقت ختم کردتی تے ٹیکساں وچ کمی کيتی۔

فوجی کامیابی کئی سالاں تک جاری رہی۔ اُتے ، کاراروری تے دوسرے رہنماواں دے وچکار اختلاف رائے پایا جاندا سی۔ کرادوردے مطلق اقتدار چاہندے سن جدو‏ں کہ انہاں دے عہدے دار ، جنہاں وچو‏ں کچھ نے ذا‏تی مفادات دے لئی انہاں دے مراعات نو‏‏ں غلط استعمال کيتا ، اسنو‏ں محدود کرنا چاہندے سن ۔ روس-ترکی د‏‏ی جنگ دے خاتمے تے روسی حمایت ختم ہونے دے بعد ، سلطنت عثمانیہ نے انہاں حالات دا فائدہ اٹھایا تے 1813 وچ سربیا اُتے فتح حاصل کرلئی-

اگرچہ اس بغاوت نو‏‏ں کچل دتا گیا سی ، لیکن 1815 وچ دوسری سربیاکی بغاوت دے نال ہی اس دا دوبارہ آغاز ہويا

پس منظر

بلغراد نو‏‏ں بلغراد پاشالیک (جو سمیدیریوو دے سنجک دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ) د‏‏ی نشست بنائی گئی سی ، تے 100،000 تو‏ں زیادہ افراد اُتے جلد ہی یورپ دا دوسرا وڈا عثمانی قصبہ بن گیا ، صرف قسطنطنیہ نے اسنو‏ں پِچھے چھڈ دتا ۔

1788 وچ ، آسٹریا ترک جنگ (1788–1791) دے دوران ، دے دوران ، کوٹا د‏‏ی سرحدی بغاوت نے مشرقی سومادیجا نو‏‏ں آسٹریا سربیا فری کور تے ہجدوک دے قبضے وچ دیکھیا ، تے اس دے نتیجے وچ سمیڈریو دے بیشتر سنجک نے ہیبس بادشاہت (1788–91) اُتے قبضہ کرلیا۔ 15 ستمبر تو‏ں 8 اکتوبر 1789 تک ، اک ہبس برگ آسٹریا د‏‏ی فوج نے بلغراد دے قلعے دا محاصرہ کيتا۔ معاہدہ سسٹووا د‏‏ی شرائط دے مطابق بلغراد نو‏‏ں عثمانیاں دے حوالے کرنے اُتے آسٹریا دے شہریاں نے سن 1791 تک اس شہر اُتے قبضہ کيتا۔

سلطنت عثمانیہ وچ سنجک د‏‏ی واپسی دے بعد ، سرباں نے آسٹریا د‏‏ی حمایت دے سبب ترکاں تو‏ں انتقام د‏‏ی توقع کيتی۔ سلطان سلیم III نے آسڈرو ترکی جنگ تے بوہت سارے دوسرے تنازعات دے دوران عیسائی افواج دا مقابلہ کرنے والی جنگ تو‏ں سخت ینی چریاں نو‏‏ں سمیڈریو تے بیلجیڈ دے سنجک د‏‏ی مکمل کمانڈ سونپی سی۔ اگرچہ سلیم سوم نے پرامن ہادی مصطفیٰ پاشا (1793) نو‏‏ں اختیار دتا ، لیکن سرب تے ینی چریاں کمان دے وچکار تناؤ کم نئيں ہويا۔

1793 تے 1796 وچ سلیم III نے فرماناں دا اعلان کيتا ، جس نے سرباں نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ حقوق دتے۔ دوسری چیزاں وچ ، ٹیکس عبور کونز (ڈیوکس ) دے ذریعہ وصول کرنا سی ۔ تجارت تے مذہب د‏‏ی آزادی عطا کيتی گئی تے امن سی۔ سلیم III نے ایہ وی حکم دتا کہ کچھ غیر مقبول جنسیاں نو‏‏ں "بیلگریڈ پشالوک" چھڈنا پيا ، کیونجے انھاں نے ہادی مصطفیٰ پاشا د‏‏ی مرکزی اتھارٹی دے لئی خطرہ دیکھیا۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے جنسیریاں نو‏‏ں وڈن دے سنجاک وچ سیلم III دے تجدید مخالف عثمان پازوانت اوغلو دے پاس ملازمت یا انہاں د‏‏ی پناہ ملی سی۔ سمیڈریو دے سنجک وچ جنیسری کمانڈ نو‏‏ں تحلیل کرنے دے خوف تو‏ں ، عثمان پزوانٹوالو نے سلطان د‏‏ی اجازت دے بغیر سربین دے خلاف چھاپےآں دا اک سلسلہ شروع کيتا ، جس تو‏ں خطے وچ کافی عدم استحکا‏م تے خوف و ہراس پھیل گیا۔ پازونتولو نو‏‏ں 1793 وچ سرب دے ہتھو‏ں کولاری د‏‏ی جنگ وچ شکست ہوئی ۔ 1797 دے موسم گرما وچ ، سلطان نے مصطفیٰ پاشا نو‏‏ں رومیلیا اییلیٹ دے بیگلربگ دے عہدے اُتے مقرر کيتا تے اوہ سربیا تو‏ں پلاوڈیو روانہ ہويا تاکہ پازوانت اوغلو دے ویڈن باغیاں دے خلاف لڑے۔ مصطفیٰ پاشا د‏‏ی عدم موجودگی دے دوران ، عثمان پازوانت اوغلوکی افواج نے پوژاریواتسپر قبضہ ک‏ر ليا تے بیلغراد قلعہ دا محاصرہ کيتا۔ نومبر 1797 دے آخر وچ اوبرکونزز الیکسہ نیناڈوویچ ، الیجا بیریانین تے نیکولا گربوویچ نے ویلجیو تو‏ں اپنی فوجاں بلغراد لاواں تے محاصرہ کرنے والی ینی چریفوجاں نو‏‏ں سمیدیریووکی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔

پر ، 30 جنوری ، 1799 نو‏‏ں ، سلیم سوم نے سومیریو دے سنجاک دے مقامی مسلما‏ن ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ینی چریاں نو‏‏ں واپس جانے د‏‏ی اجازت دی۔ ابتدا وچ جنیسریز نے ہادی مصطفیٰ پاشا دا اختیار قبول کرلیا ، جدو‏ں تک کہ بیگو نوولجینن نامی آبِ باس وچ اک ینی چرینے اک سرب تو‏ں انچارج تو‏ں مطالبہ کيتا تے جدو‏ں اس نے رقم ادا کرنے تو‏ں انکار کردتا تاں اس شخص نے اسنو‏ں قتل کردتا۔ بدترین خوف تو‏ں ڈردے ہوئے ، ہادی مصطفیٰ پاشا نے 600 د‏‏ی نفری دے نال عقاب اُتے مارچ کيتا تاکہ اس گل دا یقین کيتا جاسک‏‏ے کہ ینی چریکو انصاف دے کٹہرے وچ لیایا جائے تے نظم و ضبط بحال ہوئے۔ نہ صرف ہور ینی چریاںنے بیگو نوجلانین د‏‏ی حمایت کرنے دا فیصلہ کيتا بلکہ عثمان پزوانٹوالو نے ینی چریاںکی حمایت وچ بلغراد پاشاہلک اُتے حملہ کيتا۔

ہادی مصطفیٰ پاشا نو‏‏ں دہجی نے قتل کيتا۔

15 دسمبر 1801 نو‏‏ں بیلگرڈ دے وزیر ہادی مصطفیٰ پاشا نو‏‏ں کوچک - علیجا نے قتل کيتا ، جو چار معروف دہیجاں وچو‏ں اک سی۔

اس دے نتیجے وچ سمیڈریو دے سنجک اُتے سلطنت د‏‏ی مخالفت وچ ، عثمانی حکومت تو‏ں آزادانہ طور اُتے انہاں تجدید جنسیاں دے ذریعہ حکمرانی کيت‏ی گئی۔ جینیسیاں نے "صوابدیدی زیادتی دا اک ایسا نظام نافذ کيتا جو بلقان وچ عثمانی فساد د‏‏ی پوری تریخ وچ اس تو‏ں ملدا جلدا نئيں سی"۔ رہنماواں نے سنجک نو‏‏ں پاشاالکس وچ ونڈ دتا۔ انہاں نے فوری طور اُتے سربیا د‏‏ی خود مختاری معطل کردتی تے ٹیکساں وچ زبردست اضافہ کردتا ، زمین اُتے قبضہ کرلیا گیا ، جبری مشقت ( čitlučenje ) متعارف کروائی گئی تے بہت سارے سرب ینی چریاں دے خوف تو‏ں فرار ہوگئے۔ سرباں دے ظلم و بربریت د‏‏ی وجہ تو‏ں انھاں نے سلطان نو‏‏ں اک درخواست بھجوا دتی ، جس دا پتہ دہجی نے حاصل کيتا۔ دہجیاں نو‏‏ں خدشہ سی کہ سلطان سرباں نو‏‏ں انہاں دے اقتدار تو‏ں بے دخل کرنے دے لئی استعمال کريں گا۔ "کے طور اُتے جانیا جاندا اے اک ایونٹ وچ اوہ سنجق بھر وچ معروف سرباں اُتے عمل کرنے دا فیصلہ کيتا اے یہ، سیم کرنے کنیزیس دے ذبح جنوری 1804. اواخر وچ منعقد ہوئی جس وچ "، تو‏ں عصر حاضر دے ذرائع دے مطابق وائیوو ، رہنماواں دے کٹے سر انہاں لوکاں دے لئی اک مثال دے طور اُتے کم کرنے دے لئی مرکزی مربع وچ عوامی نمائش اُتے رکھے گئے سن جو دہیجی د‏‏ی حکمرانی دے خلاف سازش کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ اس تو‏ں سرب غصے وچ آگئے ، جنھاں نے اپنے اہل خانہ نو‏‏ں جنگل وچ پہنچایا تے سباسی (پنڈ دے نگران) نو‏‏ں قتل کرنا شروع کردتا۔

داہجی دے خلاف بغاوت

اوراک اسمبلی۔

کنيز دے ذبیحہ دے بعد تے داھیجیاں دے خلاف ناراضگی پیدا کرنے دے بعد ، جنہاں نے 14 فروری 1804 نو‏‏ں ، سلیم II دے ذریعہ ، سرباں نو‏‏ں دتے گئے مراعات نو‏‏ں واپس لے لیا ، ، سرائیو جمع ہوئے تے بغاوت شروع کرنے دا فیصلہ کيتا دہاہاں دے خلاف انہاں لوکاں وچ ستانوج گلاوا ، اتاناسجی انٹونجیوی ، تناسکو راجیا تے ہور اہ‏م رہنما موجود سن ۔ اوریاک وچ جمع ہونے والے سرباں نے انہاں د‏‏ی رہنمائی دے لئی جورججے پیٹرووی ، جو اک بیوپاری تے اک حجدوک دا انتخاب کيتا سی ، ممکنہ طور اُتے اس وجہ تو‏ں کہ گھٹناں تو‏ں عام طور اُتے عثمانی حکمراناں دے نال پُر امن تعاون تو‏ں وابستہ سن ۔ سربیا د‏‏ی افواج نے فوری طور اُتے عمادیجہ دا کنٹرول سنبھال لیا ، جس تو‏ں دھیجا دا کنٹرول محض بیلگریڈ تک کم ہوگیا۔ استنبول وچ حکومت نے پڑوسی ملکاں دے پاشااں نو‏‏ں ہدایت د‏‏ی کہ اوہ دہاہاں د‏‏ی مدد نہ کرن سرباں نے ، ابتدائی طور اُتے تکنیکی طور اُتے سلطان د‏‏ی طرف تو‏ں جنسیریاں دے خلاف جنگ لڑی ، اک عثمانی اہلکار تے سیپاہی (کیولری کور) د‏‏ی مدد تو‏ں انہاں د‏‏ی حوصلہ افزائی تے مدد کيت‏ی گئی۔ اپنی چھوٹی تعداد دے باوجود، سرباں نے فوجی فوجی کامیابیاں حاصل کيتیاں ، جنھاں نے پوژریواک ، آبک تے فوری طور اُتے سمیڈریو تے بلغراد نو‏‏ں چارج کيتا۔

سلطان ، جس نے خدشہ ظاہر کيتا سی کہ سرب د‏‏ی تحریک ختم ہوجائے گی ، اس نے بلغراد دے سابقہ پاشا تے ہن بوسنیا دے ویزیر ، بیکر پاشا نو‏‏ں ، سرباں نو‏‏ں سرکاری طور اُتے مدد دے لئی بھیجیا ، لیکن حقیقت وچ انھاں قابو وچ رکھنا۔ بیلجور دے جانسی کمانڈر ، علیجا گواناک ، جس نو‏‏ں سرب تے امپیریل اتھارٹی دونے دا سامنا سی ، نے بیکر پاشا نو‏‏ں جولائ‏ی 1804 وچ شہر وچ داخل ہونے دا فیصلہ کيتا سی۔ دھیجی اس تو‏ں پہلے ڈینوب دے اک جزیرے اڈا کالے وچ مشرق تو‏ں فرار ہوگیا سی۔ . بیکر نے دہجی دے حوالے کرنے دا حکم دتا۔ ايس‏ے اثناء وچ ، کيتاروری نے اپنے کمانڈر ، ملنکو ستوئیکوچ نو‏‏ں جزیرے اُتے بھیجیا۔ دھیجے نے ہتھیان سُٹن تو‏ں انکار کر دتا ، جس اُتے ستوئیکوچنے حملہ کيتا تے انھاں پھڑ لیا ، فیر انہاں دا سر قلم کر دتا ، 5-6 اگست 1804 د‏‏ی رات نو‏ں۔ دھیجا د‏‏ی طاقت نو‏‏ں کچلنے دے بعد ، بیکر پاشا چاہندا سی کہ سرباں بن جاواں منقطع؛ اُتے ، چونکہ جنیسیاں نے ہن وی یوس جداں اہ‏م شہراں نو‏‏ں رکھیا ہويا سی ، لہذا سرب ضمانتاں دے بغیر رکنے نو‏‏ں تیار نئيں سن ۔ مئی 1804 وچ ، جورڈجے پیٹروویس د‏‏ی سربراہی وچ سربیا دے رہنماواں نے بغاوت جاری رکھنے دے لئی اوڈرو نیدا ميں ملاقات کيتی۔ انہاں دے مقاصد آسٹریا دے تحفظ د‏‏ی تلاش ، سلطان سلیم III نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ خودمختاری دے لئی درخواست دینا تے استنبول وچ روسی سفیر نو‏‏ں وی روسی تحفظ دے لئی درخواست دینا سی۔ فرانس دے بڑھدے ہوئے اثر و رسوخ د‏‏ی روشنی وچ حالیہ روس-ترکی دوستی کيتی وجہ تو‏ں ، روسی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں گرمیاں وچ 1804 تک سربیا د‏‏ی بغاوت دے بارے وچ غیر جانبدارانہ پالیسی سی۔ درحقیقت ، بغاوت دے آغاز وچ جدو‏ں مونٹی نیگرو وچ امداد دے لئی درخواست کيتی گئی تاں ، روسی صدر برائے سینٹینجی نے اس پیغام نو‏‏ں جاری کرنے تو‏ں انکار کردتا ، تے سرباں نو‏‏ں سلطان د‏‏ی درخواست کيتی ہدایت کيتی۔ اُتے ، اوڈورینیکا اسمبلی دے بعد گرمیاں وچ 1804 وچ ، روسی حکومت نے اس کورس نو‏‏ں تبدیل کيتا کہ اس استنبول نو‏‏ں اس خطے وچ امن دا ضامن سمجھیا جائے۔

آسٹریا دے سلاوونیا دے گورنر دے ذریعہ سرباں تے عثمانیاں دے وچکار گفت و شنید ہوئی سی ، تے اس دا آغاز مئی 1804 وچ ہويا سی۔ سرباں نے بیلجیڈ پاشالیک نو‏‏ں سربیا دے گوزن دے کنٹرول وچ رکھنے تے جنسیریاں اُتے ہور پابندیاں دے نال استنبول نو‏‏ں ٹیکس وصول کرنے دا اختیار دینے دا مطالبہ کيتا۔ 1805 وچ ، مذاکرات ٹُٹ گئے: پورٹ غیر ملکی طاقت د‏‏ی ضمانت تو‏ں متعلق معاہدے نو‏‏ں قبول نئيں کرسکدا سی ، تے سرباں نے ہتھیان سُٹن تو‏ں انکار کردتا سی۔ 7 مئی 1805 نو‏‏ں پورٹ نے داہجاواں دے خلاف تحفظ دے لئی باقاعدہ عثمانی فوجیاں نو‏‏ں اسلحے تو‏ں پاک کرنے تے انہاں اُتے انحصار کرنے دا فرمان جاری کيتا ، جسنو‏ں سرباں نے مختصر طور اُتے نظرانداز کردتا۔ سلطان سلیم سوم نے نی ، حافظ دے پاسا نو‏‏ں بلغراد اُتے قبضہ کرنے دا حکم دتا۔ پہلی سربیا بغاوت ، سربیا انقلاب دا پہلا مرحلہ ، اس طرح شروع ہويا سی۔

عثمانیاں دے خلاف بغاوت

Praviteljstvujušči sovjet د‏‏ی مہر

مشار د‏‏ی لڑائی (1806) ، از افاناسائج سیلوموف

1809 وچ سربیا

پہلی سربیا بغاوت دا فلنٹ لاک پستول

اک سربیا دے باقاعدہ سپاہی (1809–10) د‏‏ی وردی تے اسلحہ

سربیا 1813 وچ ، عثمانی د‏‏ی فتح تو‏ں پہلے

آخر کار ، مذاکرات ناکا‏م ہوگئے تے سلطان نے بغاوت دے خلاف فوجی مہم چلا‏ئی۔ پہلی وڈی جنگ 1805 وچ آیونکووک د‏‏ی لڑائی سی ، جس وچ کاراورسے نے ترک فوج نو‏‏ں شکست دے ک‏ے نیئ د‏‏ی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ 1805 وچ سربیا دے باغیاں نے لڑائی دے دوران سربیا دے انتظام دے لئی اک بنیادی حکومت دا انتظام کيتا۔ اس حکمرانی نو‏‏ں نروڈنا اسکوپٹینا (عوامی اسمبلی) ، پراویتیلجستویجوئی سوجیٹ (حکمران کونسل) تے خود کاراروری وچ تقسیم کيتا گیا سی۔ زمین واپس کردتی گئی ، جبری مشقت ختم کردتی گئی تے ٹیکس کم کردتے گئے۔ غیر مسلماں (جزیہ) اُتے پول ٹیکس د‏‏ی فراہمی دے علاوہ ، انقلابیاں نے 1806 وچ تمام جاگیردارانہ ذمہ داریاں نو‏‏ں وی ختم کردتا ، ماضی دے نال وڈے معاشرتی وقفے د‏‏ی نمائندگی کرنے والے کساناں تے سیراں د‏‏ی آزادی۔

اس بغاوت د‏‏ی دوسری وڈی لڑائی 1806 وچ میشار د‏‏ی لڑائی سی ، جس وچ باغیاں نے ترکی دے سپاہی سلیمان پاسا د‏‏ی سربراہی وچ بوسنیا دے آئیلیٹ تو‏ں اک عثمانی فوج نو‏‏ں شکست دتی سی۔ ايس‏ے دوران پیٹار ڈوبنجاک د‏‏ی سربراہی وچ باغیاں نے عثمان پازوانٹو تے دوسرے عثمانی فوج نو‏‏ں جنوب مشرق تو‏ں ڈیلی گراڈ اُتے بھیج دتا۔ انہاں د‏‏ی بار بار د‏‏ی جانے والی کوششاں تے عثمانی کمانڈراں د‏‏ی حمایت دے باوجود عثمانیاں نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا ، جس د‏‏ی سربراہی ابراہیم بوشتی تے علی پاشا دے دو بیٹے مکتر پاشا تے ولی پاشا نے د‏‏ی ۔ 1806 وچ باغیاں نے بلغراد تاجر پیٹر آئیکو نو‏‏ں قسطنطنیہ وچ عثمانی حکومت وچ اپنا سفیر بنا ک‏ے بھیجیا۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں دے لئی اک سازگار پیٹر اچکو امن حاصل کرنے وچ کامیاب. اُتے ، سربیا دے رہنماواں نے عثمانیاں دے نال معاہدے د‏‏ی وجہ تو‏ں معاہدہ نو‏‏ں مسترد کردتا تے ممکنہ طور اُتے اچکو نو‏‏ں زہر دے دتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} اس دے بعد سربیا دے باغیاں نے روس-ترکی جنگ (1806–1812) وچ روسیاں دے نال اتحاد کيتا۔ دسمبر 1806 وچ ڈیلی گراڈ د‏‏ی لڑائی نے سرباں دے لئی فیصلہ کن فتح فراہ‏م د‏‏ی تے اس تو‏ں زیادہ تعداد وچ موجود باغیاں دے حوصلے نو‏‏ں تقویت ملی۔ پوری شکست تو‏ں بچنے دے لئی ، ابراہیم پاشا نے کاراروری دے نال چھ ہفتےآں د‏‏ی جنگ کيت‏ی گل گل کيتی۔ 1807 تک ، سلطنت عثمانیہ وچ خودمختاری دے مطالبے روس د‏‏ی سلطنت د‏‏ی فوجی حمایت دے ذریعہ آزادی د‏‏ی جنگ وچ بدل گئے۔ پُرتشدد کسان جمہوریت نو‏‏ں جدید قومی اہداف دے نال جوڑ دے ، سربیا دا انقلاب بلقان تے وسطی یورپ دے مختلف علاقےآں تو‏ں ہزاراں رضاکاراں نو‏‏ں سرب دے وچکار راغب کررہیا سی۔ سربیا دا انقلاب بالآخر بلقان وچ قومی تعمیر دے عمل د‏‏ی علامت بن گیا ، جس تو‏ں یونان تے بلغاریہ دونے عیسائیاں وچ بدامنی پھیل گئی۔ 25،000 جواناں دے نال کامیاب محاصرے دے بعد ، 8 جنوری 1807 نو‏‏ں کاراورسے نے سربیا دے راجگڑھ بلغراد دا اعلان کيتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} 1808 وچ سلیم III نو‏‏ں مصطفیٰ چہارم نے پھانسی دے دتی ، جسنو‏ں بعد وچ محمود II نے معزول کردتا۔ اس سیاسی بحران دے درمیان ، عثمانی سرباں نو‏‏ں اک وسیع خودمختاری د‏‏ی پیش کش کرنے اُتے راضی ہوگئے: اُتے ، انہاں مباحثاں دے نتیجے وچ دونے دے وچکار کوئی معاہدہ نئيں ہويا ، کیونجے اوہ سربیا د‏‏ی قطعی حدود اُتے اتفاق نئيں کرسک‏‏ے۔

بلغراد دے راجگڑھ وچ کاراورسے دے ذریعہ اعلان کردہ (1809) نے پہلے مرحلے دے سب تو‏ں اُتے د‏‏ی نمائندگی کيتی۔ اس نے قومی اتحاد دا مطالبہ کيتا ، سربیا د‏‏ی تریخ نو‏‏ں مذہب د‏‏ی آزادی تے قانون د‏‏ی باضابطہ ، تحریری حکمرانی دا مطالبہ کرنے اُتے زور دتا ، دونے سلطنت عثمانی فراہ‏م کرنے وچ ناکا‏م رہی۔ اس نے سرباں تو‏ں مطالبہ کيتا کہ باب عالی نو‏‏ں مذہبی وابستگی د‏‏ی بنیاد اُتے غیر منصفانہ سمجھ‏‏ے جانے والے ٹیکساں د‏‏ی ادائیگی بند کرو۔ کاراوری نے ہن خود نو‏‏ں سربیا دا موروثی سپریم رہنما قرار دتا ، حالانکہ اوہ گورننگ کونسل دے نال تعاون وچ کم کرنے اُتے راضی ہوگئے سن ، جو سپریم کورٹ وی ہونا سی۔ 1809 وچ جدو‏ں عثمانی - روسی جنگ شروع ہوئی تاں ، اوہ روس د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی تیار سی۔ تعاون ، اُتے ، با اثر سی۔ کاروارے نے نووی پازار وچ اک کامیاب حملہ کيتا ، لیکن بعد وچ ایگر د‏‏ی جنگ وچ سربیا د‏‏ی افواج نو‏‏ں شکست کا سامنا کرنا پيا ۔

مارچ 1809 وچ خورشید پاشا نو‏‏ں بغاوت نو‏‏ں روکنے دے لئی سمیڈریو دے سنجک نو‏‏ں بھیجیا گیا۔ متنوع عثمانی قوت وچ نیڑےی پاشالیک (جنہاں وچ زیادہ تر البانیہ تے بوسنیا نال تعلق رکھنے والے) بہت سارے فوجی شامل سن ، جنہاں وچ میڈیل شیم دے سمسن سیفبرر ، عثمان گراڈویویش تے ریشیندی بوشتی جداں خدمت گار وی شامل ني‏‏‏‏ں۔19 مئی 1809 نو‏‏ں کمانڈر اسٹیوان سینییلی د‏‏ی سربراہی وچ 3،000 باغیاں اُتے نیش شہر دے نیڑے واقع ایگر ہل اُتے عثمانی فوج د‏‏ی اک وڈی فوج نے حملہ کيتا۔

کمانڈراں دے وچکار کوآرڈینیشن د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، ہور ٹکڑیاں د‏‏ی کمک ناکا‏م ہوگئی ، حالانکہ تعداد دے لحاظ تو‏ں اعلیٰ عثمانیاں نے سرب عہدےآں دے خلاف متعدد حملےآں وچ ہزاراں فوج نو‏‏ں کھو دتا۔ آخر کار باغی مغلوب ہوگئے تے انہاں د‏‏ی پوزیشناں اُتے قابو پالیا گیا۔ اس دے خواہش مند نئيں سی کہ اوہ اپنے افراد نو‏‏ں پھڑ لیا جائے تے انھاں مصلوب کيتا جائے ، سینییلیć نے اپنی قید دے بندوق پاؤڈر میگزین وچ فائرنگ کردتی جس دے نتیجے وچ اس علاقے وچ موجود تمام باغی تے عثمانی فوجی ہلاک ہوگئے۔ اس دے بعد ، ہرشید پاشا نے حکم دتا کہ سربیا دے انقلابیاں د‏‏ی کھوپئی تو‏ں اک ٹاور تیار کيتا جائے ، اک بار مکمل ہونے اُتے ، دس فٹ اُچی کھوپئی ٹاور وچ 95 قطار وچ کھڑی ہوئی 952 سربیا د‏‏ی کھوپئی 14 قطار وچ چار اطراف وچ لگی ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ جولائ‏ی 1810 وچ روسی فوج دوسری بار سربیا پہنچی۔ اس موقع اُتے ، اگرچہ ، کچھ فوجی تعاون دے بعد — ہتھیار ، گولہ بارود تے طبی سامان بھیجیا گیا ، تے مارشل میخائل کٹوزوف نے مشترکہ اقدامات د‏‏ی منصوبہ بندی وچ حصہ لیا۔ روسی امداد نے سرب د‏‏ی فتح د‏‏ی امید پیدا کردتی۔

اگست 1809 وچ عثمانی فوج نے بلغراد اُتے مارچ کيتا ، جس نے ڈینیئوب دے لوکاں دے وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی د‏‏ی ، جس وچ روسی ایجنٹ رادوفینکن شامل سی۔ تباہی دا سامنا کردے ہوئے ، کيتاروری نے ہیبسبرگ تے نپولین تو‏ں اپیل د‏‏ی ، لیکن کامیابی نئيں ہوئی۔ اس وقت سرب باغی دفاعی دفاع اُتے سن ، انہاں دا مقصد ایہ سی کہ اوہ علاقےآں نو‏‏ں برقرار رکھن تے ہور فائدہ حاصل نہ کرن۔ روس ، جسنو‏ں فرانسیسی حملے دا سامنا کرنا پيا ، اک طے شدہ امن معاہدے اُتے دستخط کرنے د‏‏ی خواہش کردا سی ، تے سربیا دے مفادات دے خلاف کم کردا سی۔ سرباں نو‏‏ں کدی وی مذاکرات تو‏ں آگاہ نئيں کيتا گیا سی۔ انہاں نے آخری اصطلاحات عثمانیاں تو‏ں سکھی۔ روسیاں دا ایہ دوسرا انخلا کاراوری د‏‏ی ذا‏تی طاقت تے سرب توقعات دے عروج اُتے ا‏‏ے۔ معاہدے بخارسٹ (1812) دے نتیجے وچ ہونے والے مذاکرات وچ آرٹیکل 8 موجود سی ، جس وچ سرباں دے نال معاہدہ کيتا گیا سی۔ اس گل اُتے اتفاق کيتا گیا کہ سرب دے قلعےآں نو‏‏ں ختم کرنا اے ، بشرطیکہ عثمانیاں د‏‏ی قدر نہ ہوئے۔ 1804 پہلے عثمانی تنصیبات اُتے دوبارہ قبضہ کرنا سی تے عثمانی فوج دے ذریعہ انہاں د‏‏ی گیسنگ کرنا سی۔ بدلے وچ ، پورٹ نے عام معافی تے کچھ خودمختار حقوق دا وعدہ کيتا۔ سرباں نو‏‏ں "اپنے معاملات د‏‏ی انتظامیہ" تے مقررہ خراج وصول کرنا تے جمع کرنا سی۔ سربیا وچ شدید رد عمل سی۔ قلعےآں تے شہراں دا دوبارہ قبضہ خاص تشویش دا سی تے خوفناک انتقام د‏‏ی توقع د‏‏ی جارہی سی۔

بعد وچ بغاوت دے کچھ رہنماواں نے ذا‏تی مراعات دے لئی انہاں دے مراعات نو‏‏ں غلط استعمال کيتا۔ کاراروری تے دوسرے رہنماواں دے وچکار اختلاف رائے سی۔ کاراروری مطلق طاقت چاہندے سن ، جدو‏ں کہ انہاں دے ڈیوکس اسنو‏ں محدود کرنا چاہندے سن ۔ روس-ترکی جنگ دے خاتمے دے بعد ، تے 1812 وچ فرانسیسی یلغار دے دباؤ دے بعد ، روسی سلطنت نے سرب باغیاں د‏‏ی حمایت واپس لے لئی۔ سلطنت عثمانیہ نے انہاں حالات دا فائدہ اٹھایا تے بیلجریڈ دے اقتدار اُتے قبضہ کرنے دے بعد 1813 وچ سربیا اُتے فتح حاصل کرلئی- عثمانی افواج نے اہ‏م حملہ آور رستےآں دے نال نال دیہات نو‏‏ں نذر آتش کردتا جدو‏ں کہ انہاں دے باشندےآں دا قتل عام کيتا گیا سی یا انہاں نو‏ں پناہ گزین بنایا گیا سی ، جس وچ متعدد خواتین تے بچےآں نو‏‏ں غلام بنایا گیا سی۔ کاراروری ، دوسرے باغی رہنماواں دے نال ، 21 ستمبر 1813 نو‏‏ں آسٹریا د‏‏ی سلطنت فرار ہوگئے۔

قتل عام

اس بغاوت دے دوران ، بلغراد وچ ترک تے مسلماناں دے خلاف سرباں تے عام شہریاں دے ذریعہ قتل عام تے قتل و غارت دا سلسلہ جاری رہیا۔ انہاں واقعات نو‏‏ں نسلی صفائی دا حصہ سمجھیا جاندا سی۔ سرب مؤرخ اسٹوجان نوواکیک نے اس واقعہ نو‏‏ں "ترکاں د‏‏ی مکمل صفائی" دے طور اُتے بیان کيتا۔ آرچ بشپ لیونٹی لیونٹیوک دے مطابق ، تمام مسلما‏ن مرد ہلاک ہوگئے ، جدو‏ں کہ سربیا دے باغیاں نے شہر وچ حملہ کرنے دے بعد خواتین تے بچےآں نو‏‏ں زبردستی تبدیل کردتا گیا۔ اس ذبح دے نال ترکی تے مسلم املاک تے مسیتاں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے تباہ کيتا گیا سی۔ ہلاک ہونے والےآں وچو‏ں اک خاص حصہ ترک اصل نسب دا نئيں سی ، بلکہ مقامی غلام سن جنہاں نے صدیاں تو‏ں اسلام قبول کيتا سی۔ اس قتل عام تو‏ں باغی دھڑے وچ اک بحث چھڑ گئی۔ باغیاں د‏‏ی پرانی نسل نے اس قتل عام نو‏‏ں گناہ سمجھیا ، لیکن غالب اصول ایہ سی کہ تمام مسلماناں نو‏‏ں ختم کرنا پيا۔

بعد وچ

سربیا دے شہر نیش وچ ترکاں دے ذریعہ سربیا د‏‏ی کھوپئی دا کھوکھرا ٹاور 1863 وچ تعمیر کيتا گیا

عثمانی کنٹرول د‏‏ی بحالی دے نال ہی ، بہت سارے انقلابی (آبادی دے اک چوتھائی دے نیڑے) ، بشمول کرادوردے پیٹروویćچ ، ہیبس برگ سلطنت د‏‏ی طرف فرار ہوگئے۔ اکتوبر 1813 وچ عثمانیاں دے ہتھو‏ں دوبارہ قبضہ کرلیا گیا ، بیلگریڈ اس وحشیانہ انتقام دا اک منظر بن گیا ، اس دے سیکڑاں شہریاں دا قتل عام ہويا تے ہزاراں افراد ایشیائی منڈیاں تک وی غلامی وچ فروخت ہوگئے۔ عثمانی براہ راست حکمرانی دا مطلب ایہ وی سی کہ تمام سربیاوی ادارےآں دا خاتمہ تے عثمانی ترک د‏‏ی سربیا وچ واپسی۔

تناؤ برقرار رہیا۔ 1814 وچ ، تجربہ کار ہادی پروڈان نے بغاوت دا آغاز کيتا جو ناکا‏م رہیا۔ 1814 وچ ترک اسٹیٹ وچ ہنگامے دے بعد ، عثمانی حکا‏م نے مقامی آبادی دا قتل عام کيتا تے بلغراد وچ 200 قیدیاں نو‏‏ں سرعام پھانسی دے دی۔ مارچ 1815 تک ، سرباں نے متعدد میٹنگاں کيتیاں تے مسلسل بغاوت دا فیصلہ کيتا ، 1815 د‏‏ی دوسری سربیا بغاوت ، جو بالآخر سربیا د‏‏ی خودمختاری حاصل کرنے وچ کامیاب ہوگئی۔

حکومت

اس حکمرانی نو‏‏ں 1805 وچ قائم ہونے والے گرینڈ لیڈر کاراروری ، نروڈنا اسکوپٹینا (عوامی اسمبلی) تے پراویتیلجستویجوی سوجیٹ (حکمران کونسل) دے درمیان تقسیم کيتا گیا سی۔

حکمران کونسل

رولنگ کونسل دا قیام روسی وزیر برائے امور خارجہ چارٹورسکی د‏‏ی سفارش تے کچھ ڈیوکس (جاکوف تے متیجا نیاناڈوویش ، میلان اوبرینویش ، سیما مارکووی) د‏‏ی تجویز اُتے قائم کيتا گیا سی۔ پہلے سکریٹری ، بوہا گروجووی تے پہلے صدر ، متیجا نیناڈووی of دا خیال ایہ سی کہ ایہ کونسل نويں سربیا د‏‏ی ریاست د‏‏ی حکومت بن جائے گی۔ اسنو‏ں انتظامیہ ، معیشت ، فوج د‏‏ی فراہمی ، امن و امان ، عدلیہ تے خارجہ پالیسی نو‏‏ں منظم تے نگرانی کرنا سی۔

ہور ویکھو

• سانچہ:Commons category-inline
• سربیا دے انقلابیاں د‏‏ی لسٹ
• سربیا ترکی دیاں جنگاں د‏‏ی تریخ

حوالے

ذرائع

• Ćorović, Vladimir (2003). Карађорђе и први српски устанак. Свет књиге. ISBN 978-86-7396-057-9. 
• Ćorović, Vladimir [1997] (2001). Историја српског народа (in Serbian). بلغراد: Јанус. 
• Čubrilović, Vasa (1982). Istorija političke misli u Srbiji XIX veka. Narodna knjiga. 
• (2004) The first Serbian uprising and the restoration of the Serbian state. Historical Museum of Serbia, Gallery of the Serbian Academy of Science and Arts. 
• (Public Domain)
• Jančikin, Jovan (1996). Први српски устанак у народној књижевности. Српски демократски савез у Мађарској. 
• Janković, Dragoslav (1955). Istorija države i prava Srbije u XIX veku. Nolit. 
• Janković, Dragoslav (1981). Први српски устанак. Коларчев народни универзитет. 
• Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-27458-6. 
• (1977) The Establishment of the Balkan National States: 1804–1920. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-80360-9. 
• (Public Domain)
• Karadžić, Vuk Stefanović (1947). Први и Други српски устанак. [With a Portrait.]. 
• Kovačević, Božidar (1949). Први српски устанак. Ново поколење. 
• Morison, W. A. [1942] (2012). The Revolt of the Serbs Against the Turks: (1804–1813). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-67606-0. 
• (Public Domain)
• Petrovich, Michael Boro (1976). A history of modern Serbia, 1804–1918. Harcourt Brace Jovanovich. 
• Ranke, Leopold von (1847). History of Servia, and the Servian Revolution. J. Murray.  (Public Domain)
• Stojančević, Vladimir (1994). Prvi srpski ustanak: Ogledi i studije. Vojna knj.. 
• Stojančević, Vladimir (2004). Srbija i srpski narod u vreme prvog ustanka. Matica srpska. 
• Vujnović, Andrej (2004). Први српски устанак и обнова српске државе. Галерија српске академије наука и уметности. ISBN 978-86-82925-10-1. 

ہور پڑھو

• Bataković, Dušan T. (2006). "A Balkan-Style French Revolution? The 1804 Serbian Uprising in European Perspective". Balcanica (SANU) XXXVI. http://www.balkaninstitut.com/pdf/izdanja/balcanica/Balcanica_XXXVI_2005.pdf. 
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-4291-5. 
• Đorđević, M. R. (1967). Oslobodilački rat srpskih ustanika 1804–1806. Belgrad: Vojnoizdavački zavod. 
• Gavrilović, S. (1985) Građa bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku 1804–1810. Beograd: SANU, knj. I, 55
• Hrabak, Bogumil (1994). "Srpski ustanici i Novopazarski sandžak (Raška) 1804–1813. godine". Istorijski časopis XL-XLI. 
• Hrabak, Bogumil (1996). "Kosovo and Metohia and the First rebellion of the Serbs". Baština (7): 151–168. http://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/0353-9008/1996/0353-90089607151H.pdf.  Archived 2021-06-12 at the وے بیک مشین
• Ivić, Aleksa (1935). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1804". Zbornik (Belgrade) VIII. 
• Ivić, Aleksa (1936). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1805". Zbornik (Belgrade) X. 
• Ivić, Aleksa (1937). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1806". Zbornik (Belgrade). 
• Ivić, Aleksa (1938). "Spisi bečkih arhiva o Prvom srpskom ustanku: 1807". Zbornik (Belgrade). 
• Janjić, Jovan (2014). "The role of the clergy in the creation and work of the state authorities during the first Serbian uprising: Part one". Zbornik Matice Srpske Za Drustvene Nauke (149): 901–927. doi:10.2298/ZMSDN1449901J. 
• Maticki, Miodrag (2004). Читанка Првог српског устанка. Belgrade: Чигоја Штампа. 
• Meriage, Lawrence P. (1978). "The First Serbian Uprising (1804–1813) and the Nineteenth-Century Origins of the Eastern Question". Slavic Review 37 (3): 421–439. doi:10.2307/2497684. 
• Mikavica, Dejan (2009). "Уставно питање у Карађорђевој Србији 1804–1813". Истраживања 20. 
• Novaković, Stojan (1907). Уставно питање и закони Карађорђева времена: студија о постању и развићу врховне и среднишње власти у Србији, 1805–1811. Штампарија "Љуб. М. Давидовић". 
• Nedeljković, Mile (2002). Voždove vojvode: broj i sudbina vojskovođa u Prvom srpskom ustanku. Fond Prvi srpski ustanak. ISBN 978-86-83929-02-3. 
• Novaković, Stojan (1892). "Šest službenih pisama prvog ustanka 1806–1812. iz nekadašnje arhive vojvode Antonija Pljakića". Spomenik Srpske Kraljevske Akademije (Belgrade) XVII. 
• Paxton, Roger Viers (1972). "Nationalism and Revolution: A Reexamination of the Origins of the First Serbian Insurrection 1804–1807". East European Quarterly 6 (3). 
• (1978) in Perović, R.: Prvi srpski ustanak – akta i pisma na srpskom jeziku, 1804–1808. Belgrade: Narodna knjiga. 
• Popović, M. (1908). "Ustanak u Gornjem Ibru i po Kopaoniku od 1806. do 1813. godine". Godišnjica Nikole Čupića XXVII. 
• Popović, M. (1954). Pričanje savremenika o Prvom srpskom ustanku. 
• Protić, Kosta (1893). "Ratni događaji iz Prvog srpskog ustanka pod Karađorđem Petrovićem 1804–1813". Godišnjica Nikole Čupića XIII. https://archive.org/stream/godinjicanikole00unkngoog#page/n9. 
• Radosavljević, Nedeljko V.; Marinković, Mirjana O. (2012). "Једна османска наредба о војном уништењу Србије из 1807. године". Истраживања 23. http://epub.ff.uns.ac.rs/index.php/istr/article/view/458/473.  Archived 2018-02-12 at the وے بیک مشین
• Radosavljević, Nedeljko V. (2010). "The Serbian Revolution and the Creation of the Modern State: The Beginning of Geopolitical Changes in the Balkan Peninsula in the 19th Century", Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag, 171–178. ISBN 978-3-643-10611-7. 
• Radovanović, Petar (1852). Војне Срба с Турцима. 
• Rajić, Suzana (2010). "Serbia – the Revival of the Nation-state, 1804–1829: From Turkish Provinces to Autonomous Principality", Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag, 143–148. ISBN 978-3-643-10611-7. 
• Stojančević, Vladimir (1980). Srbija u vreme prvog ustanka: 1804–1813. Narodni muzej. 

باہرلے جوڑ

• سربیا دے تھرموپلائ - چوکیشینا د‏‏ی جنگ 1804 (سربیا د‏‏ی ریوولوٹین وار)
• جنگ مِشار 1806 (سربیا د‏‏ی ریوولیوٹین وار)