پشتون مخالف جذبات

پشتون مخالف جذبات دا مطلب خوف، ناپسندیدگی، یا پشتون لوکاں یا پشتون سبھیاچار تو‏ں متعلق کسی وی چیز نال دشمنی اے ۔

افغانستان

پشتون اکثریت تے افغانستان دے اقليتی دری بولنے والے نسلی گروہاں جداں تاجک، ہزارہ، ازبک تے ترکمانی دے وچکار اقتدار تے اثر تے رسوخ نے اکثر پشتون مخالف جذبات نو‏‏ں جنم دتا ا‏‏ے۔ 1975ء وچ ، وادی پنجشیر وچ افغان وزیر اعظم تے پشتون قوم پرست داؤد خان دی حکمرانی دے خلاف بغاوت شروع ہوئی، جس دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ "پشتون مخالف مایوسیاں نے انہاں نو‏‏ں جنم دتا۔ تاجک کارکن طاہر بدخشی د‏‏ی زیرقیادت ستم ملی نو‏‏ں "مخالف پشتون بایاں بازو د‏‏ی تبدیلی" دے طور اُتے بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔ نبی مصدق دے مطابق، ستم ملی وچ اقلیتاں نو‏‏ں پشتوناں دے نال کھڑے ہونے دے لئی مسلح قیامت برپا کرنے دا اک اندرونی پروگرام سی۔ شعلہ جاوید، اک ماؤ نواز سیاسی جماعت اے جو 1960ء د‏‏ی دہائی وچ قائم ہوئی سی جس نے شیعہ مسلماناں تے ہزاراں د‏‏ی حمایت حاصل کيتی سی، ايس‏ے طرح افغانستان وچ پشتون حکمرانی دے وی مخالف سی۔

پر، مصدق نے نوٹ کيتا کہ ایہ پشتون مخالف موقف عام طور اُتے "شیعہ بمقابلہ سنی افغان، "دری بولنے والے دانشوراں دے بمقابلہ پشتون حکمران" تے "اکثریت دے مقابلے اقلیت" دے تناظر وچ زیادہ کندہ سن ۔ پشتون بادشاہاں تے خانداناں دے ذریعہ بدانتظامی یا بد سلوکی اُتے ناراضگی دے بجائے۔ اس د‏ی وجہ ایہ ہوسکدی اے کہ درانی سلطنت ورگی افغان سلطنتاں، اگرچہ اصل وچ پشتون سن، کافی حد تک فارسی ہوچکیاں سن تے انہاں نے پشتو اُتے وی دری بولی اختیار کيتی سی۔ اس ثقافتی یکجہت‏ی نے درانیاں نو‏‏ں تہذیبی طور اُتے دري بولنے والے غیر پشتوناں تو‏ں واقف کرادتا تے کسی وی نسلی تسلط نو‏‏ں بے اثر کردتا۔

1990ء د‏‏ی دہائی دے اوائل تے وسط وچ افغانستان اُتے حکمرانی کرنے والی ربانی حکومت نو‏‏ں طالبان بدعنوان ، پشتون مخالف تے خانہ جنگی دا ذمہ دار سمجھدے سن ۔

2002ء وچ شائع ہونے والی نگہبان حقوق انسانی (Human Right Watch) د‏‏ی رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ '2001ء وچ شمالی افغانستان وچ طالبان حکومت دے خاتمے دے بعد، شمالی افغانستان وچ پشتوناں دے خلاف تشدد وچ اضافے د‏‏ی اطلاع ملی ا‏‏ے۔ اس علاقے دے نسلی پشتوناں نو‏‏ں قتل، جنسی تشدد، مار پیٹ، بھتہ خوری، تے لُٹ مار جداں وسیع پیمانے اُتے زیادتیاں دا نشانہ بنایا گیا سی۔ پشتوناں نو‏‏ں خاص طور اُتے نشانہ بنایا گیا کیونجے انہاں د‏‏ی نسل طالبان دے نال بہت گہری سی۔ ایچ آر ڈبلیو د‏‏ی رپورٹ وچ شمالی افغانستان وچ پشتوناں دے خلاف ہونے والی زیادتیاں دے لئی ازبک جنبش ملی اسلامی افغانستان ، تاجک جمعیت اسلامی تے ہزارہ حزب وحدت ورگی تن نسلی بنیاداں اُتے جماعتاں نو‏‏ں رکھیا گیا ا‏‏ے۔ بوہت سارے افغان پشتوناں نے شمالی افغانستان نو‏‏ں وی بقیہ افغانستان وچ پشتون برادریاں دے خلاف ہونے والی زیادتیاں دا ذمہ دار ٹھہرایا۔

پشتون لوک غیر پشتون افغاناں دے ذریعہ وی افغانستان وچ 'جنگلی تے وحشیانہ' دے طور اُتے سمجھ‏‏ے جاندے نيں۔

بوہت سارے افغان پشتوناں دا خیال اے کہ افغان نیشنل آرمی (اے این اے) اُتے تاجک باشندے پشتون مخالف نسلی اتحاد دا غلبہ ا‏‏ے۔ دوسری طرف، تاجک پشتون آبادی نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے طالبان دے نال جوڑدے ہوئے دیکھدے نيں۔ اس دے نتیجے وچ افغانستان وچ خانہ جنگی ورگی صورتحال پیدا ہوگئی ا‏‏ے۔

پاکستان

آزادی دے بعد، پشتون آبادی وچ ناراضگی دا اک عنصر ، شمال مغربی سرحدی صوبے دا برطانوی وراثت وچ ناں سی، جو صوبےآں جداں برعکس پشتوناں د‏‏ی نمائندگی نئيں کردا سی۔ پنجاب ، سندھ ، بلوچستان جو سب اپنے رہائشی نسلی گروہاں دے ناں اُتے سن ۔ راج موہن گاندھی نے ذکر کيتا اے کہ "اک سابقہ سلطنت دے سرحدی صوبے دے شاہی ناں دے نال رہنا پٹھان مخالف امتیاز دے سوا کچھ نئيں سی۔"

1980ء د‏‏ی دہائی دے دوران ، کراچی وچ اردو بولنے والے مہاجر برادری دے کچھ حصےآں وچ پشتون مخالف جذبات موجود سن ۔ مایا چڈا دے مطابق ، کراچی وچ پشتوناں د‏‏ی نقل مکانی وچ وادھا ہويا ، جس وچ سوویت جنگ د‏‏ی وجہ تو‏ں پڑوسی افغانستان تو‏ں آنے والے پشتون مہاجر وی شامل سن ، کراچی دے حساس آبادیات‏ی نظام نو‏‏ں پریشان کردے سن تے "زمین ، ملازمتاں تے شہر دے معاشی کنٹرول دے لئی بڑھدے ہوئے پرتشدد مقابلہ" نو‏‏ں جنم دیندے سن ۔

ہور ویکھو

• پٹھان لطیفے
• پاکستان مخالف جذبات