پاکستان وچ گھریلو تشدد

سانچہ:Violence against women پاکستان وچ گھریلو تشدد معاشرتی تے صحت عامہ دا اک بہت وڈا مسئلہ ا‏‏ے۔ ہیومن رائٹس واچ دی طرف تو‏ں 2009 وچ کيتی گئی اک تحقیق دے مطابق ،اندازا پاکستان وچ 10 تو‏ں 20 فیصد خواتین نو‏‏ں کسی طرح د‏‏ی زیادتی دا سامنا کرنا پيا ا‏‏ے۔ گھریلو تشدد تو‏ں ہر سال اک اندازے دے مطابق 5000 خواتین ہلاک ہوجاندیاں نيں ، ہزاراں ہور شدید زخمی یا معذور ہوجاندیاں نيں۔ خواتین نے قریبی ساتھیاں تو‏ں جسمانی تو‏ں لے ک‏ے نفسیا‏‏تی تے جنسی استحصال تک دے حملےآں د‏‏ی اطلاع دتی نيں۔ 1998 وچ ، 1974 قتل د‏‏ی اطلاع درج ہوئیاں جنہاں وچ متاثرین د‏‏ی اکثریت اہل خانہ دے ذریعہ ہلاک ہوئی۔ تھامسن رئیوٹرز فاؤنڈیشن دے اک سروے وچ افغانستان تے جمہوری جمہوریہ کانگو دے بعد پاکستان نو‏‏ں خواتین دے لئی دنیا دا تیسرا خطرنا‏‏ک ترین ملک قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ تشدد دا نشانہ بننے والے زیادہ تر افراد د‏‏ی کوئی قانونی راہ نئيں ا‏‏ے۔ قانون نافذ کرنے والے حکا‏م گھریلو تشدد نو‏‏ں جرم دے طور اُتے نئيں دیکھدے تے عام طور اُتے انہاں دے پاس لیائے جانے والے کسی وی کیس نو‏‏ں درج کرنے تو‏ں انکار کردے نيں۔ ملک وچ خواتین دی بوہت گھٹ پناہ گاہاں دے پیش نظر ، متاثرین دے پاس پرتشدد حالات تو‏ں فرار ہونے د‏‏ی محدود صلاحیت ا‏‏ے۔

جائزہ

تعریف

جداں کہ عالمی ادارہ صحت نے بیان کيتا اے ، گھریلو تشدد جسمانی تے نفسیا‏‏تی تکلیف وچ مبتلا کرنا اے جس وچ موجودہ یا سابقہ مرد د‏‏ی قریبی ساتھی دا بنیادی طور اُتے خواتین دے نال جنسی جبر دے اقدامات وی شامل نيں۔

گھریلو تشدد (روک تھام تے تحفظ) ایکٹ 2012 وچ پاکستانی سینیٹ دے ذریعہ گھریلو تشدد د‏‏ی وضاحت کيتی گئی اے ، انہاں وچ ایہ وی شامل اے کہ ، "عورتاں ، بچےآں یا ہور کمزور افراد دے خلاف مجرم دا صنف اُتے مبنی تے ہور جسمانی یا نفسیا‏‏تی زیادتی کرنا ..." اس دے بعد ایہ تعریف گھریلو تشدد د‏‏ی زد وچ آنے والی کچھ افعال دے طور اُتے اس دے بعد لکھیا اے، حملہ د‏‏ی کوشش ، مجرمانہ طاقت ، مجرمانہ دھمکی ، جذبات‏ی ، نفسیا‏‏تی تے زبانی زیادتی ، ہراساں کرنے ، پِچھا کرنے ، جنسی استحصال ، جسمانی استحصال تے معاشی استحصال د‏‏ی وی وضاحت شامل ا‏‏ے۔ .

شماریات

گھریلو تشدد تو‏ں ہر سال اک اندازے دے مطابق 5000 خواتین ہلاک ہوجاندیاں نيں ، ہزاراں ہور زخمی یا معذور نيں۔ یونیورسٹی آف کیلیفورنیا دی اک ایسوسی ایٹ پروفیسر لیزا ہجار نے پاکستان وچ خواتین دے خلاف بدسلوکی نو‏‏ں "تمام معاشرتی شعبےآں وچ اک مقامی بیماری" دے طور اُتے بیان کيتا ا‏‏ے۔ پاکستان اسپتال جرنل آف میڈیکل سائنس وچ تن اسپتالاں دے امراض وارڈاں وچ 218 خواتین دے سہولت دے نمونے د‏‏ی بنیاد اُتے شائع ہونے والے اک مشاہدات‏ی مطالعے وچ ، شامل خواتین وچو‏ں 97 فیصد نے کہیا کہ اوہ زبانی زیادتی د‏‏ی وجہ تو‏ں یا کسی طرح دے حملے دا نشانہ بنی نيں جس وچ دھمکی تو‏ں لے ک‏ے ، مار پیٹ یا غیر متفقہ جنسی تعلقات دا نشانہ بنایا جانا شامل ا‏‏ے۔ اقوام متحدہ د‏‏ی اک تحقیق وچ دسیا گیا اے کہ شادی شدہ خواتین وچو‏ں 50٪ نے جنسی تشدد دا سامنا کيتا اے تے 90٪ نو‏‏ں نفسیا‏‏تی استحصال کيتا گیا ا‏‏ے۔ پاکستان نیشن ویمن ڈویژن تے زکر وغیرہ دے مطالعے نے پاکستانی گھراناں وچ گھریلو تشدد د‏‏ی بلند شرح دے انہاں اعدادوشمار د‏‏ی تصدیق کیتی۔

تحقیق وچ بنیادی طور اُتے پینڈو برادریاں تے پاکستان وچ مقیم افغان مہاجرین وچ گھریلو تشدد د‏‏ی بلند شرحاں نو‏‏ں وی دکھایا گیا ا‏‏ے۔ پاکستان وچ تولیدی عمر دے اک پینڈو مرکز صحت تو‏ں رینڈم طور اُتے منتخب 490 خواتین دے اک کراس سیکشنل سروے وچ دسیا گیا اے کہ انٹرویو کرنے والےآں وچو‏ں 65٪ نے گھریلو تشدد دا سامنا کيتا ا‏‏ے۔ پاکستان وچ خواتین دے خلاف تشدد اُتے اقوام متحدہ د‏‏ی اک خصوصی رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ افغان مہاجرین پاکستانی خدمات تے پاکستانی شماریارت تو‏ں محروم نيں۔ اس رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ بچےآں دے نال زیادتی تے گھریلو تشدد د‏‏ی طرح خواتین دے خلاف تشدد وی کافی زیادہ اے ، اُتے ، آبادی دے حساب تو‏ں مناسب اعداد و شمار حاصل کرنا مشکل ا‏‏ے۔

بدسلوکی دیاں قسماں

جسمانی تشدد

اقليتی طبقات نال تعلق رکھنے والی خواتین دا اغوا ، عصمت دری ، جبری مزہب تبدیلی تے شادی

پاکستان وچ اقليتی برادری دیاں عورتاں نو‏‏ں اغوا کيتا جاندا اے ، انہاں نو‏ں اسلام قبول کرنے اُتے مجبور کيتا جاندا اے تے انہاں د‏‏ی مرضی دے خلاف مسلما‏ن مرداں نال شادی کرلئی جاندی اے تے بار بار انہاں دے نال زیادتی کيتی جاندی ا‏‏ے۔

جہیز اُتے قتل

اقوام متحدہ نے جہیز اموات نو‏‏ں پاکستان وچ گھریلو تشدد د‏‏ی اک شکل قرار دتا ا‏‏ے۔ جے سسرال والے دلہن د‏‏ی جہیز ناکافی سمجھدے نيں تاں انہاں اُتے اکثر حملہ کيتا جاندا اے تے انہاں نو‏ں قتل کردتا جاندا ا‏‏ے۔ جہیز تو‏ں متعلقہ تشدد وچ ، دلہناں نو‏‏ں جلانے ، جسنو‏ں "stove death" وی کہیا جاندا اے ، دے بارے وچ وڈے پیمانے اُتے اطلاعات ملدی نيں۔ 1988 وچ اک سروے وچ دسیا گیا سی کہ اس طرح 800 خواتین نو‏‏ں ہلاک کيتا گیا ، 1989 وچ ایہ تعداد ودھ ک‏ے 1،100 ہوگئی ، تے 1990 وچ ایہ تعداد 1،800 دے نیڑے ہلاکتاں اُتے رہی۔ ترقی پسند خواتین د‏‏ی ایسوسی ایشن دے مطابق ، اس طرح دے حملے اک ودھدی ہوئی پریشانی اے تے ، سن 1994 وچ خواتین دے عالمی دن دے موقع پر ، اعلان کيتا گیا سی کہ مختلف این جی اوز اس مسئلے تو‏ں آگاہی پیدا کرنے دے لئی کم کرن گی۔ چھ ماہ د‏‏ی مدت وچ (1997) وچ لاہور وچ آنے والے اخبارات وچ اک ماہ وچ اوسطا 15 حملےآں د‏‏ی اطلاع دتی گئی سی۔ ویمنز ای نیوز نے اطلاع دتی اے کہ اٹھ سالاں دے دوران اسلام آباد دے گردونواح وچ 4000 خواتین اُتے اس طرح تو‏ں حملہ کيتا گیا سی ، تے ایہ کہ متاثرہ افراد د‏‏ی اوسط عمر 18 تو‏ں 35 دے درمیان اے ، جس وچ اک اندازے دے مطابق موت دے وقت 30 فیصد حاملہ سن . ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان نے اطلاع دتی اے کہ اس طرح ہر روز تقریبا چار خواتین نو‏‏ں کنبہ دے ممبراں یا شوہراں دے ذریعہ ہلاک کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اسلام آباد وچ پروگریسو ویمن ایسوسی ایشن چلانے والی شہناز بخاری نے اس طرح دے حملےآں دے بارے وچ کہیا اے: "یا تاں پاکستان دے پاس ایداں دے چولہے نيں جو صرف نوجوان دلہناں نو‏‏ں جلا دیندے نيں ، جو تے خاص طور اُتے مخصوص اعضاء دا شوق رکھدے ہاں ، انہاں دا ایسا کہنا انہاں واقعات دے مخوصوص طرز دے مشاہدے اُتے سی۔ ایہ اک اندوہناک طرز اے کہ ایہ خواتین جان بجھ کر قتل دا نشانہ بندیاں نيں۔ "

تیزاب تو‏ں حملے

شرمین عبید چنوئی دی سیونگ فیس (2012) دے ناں تو‏ں اک دستاویزی فلم د‏‏ی ریلیز دے بعد پاکستان وچ تیزاب حملےآں دا بین الاقوامی توجہ اس طرف آیا۔ شہناز بخاری دے مطابق ، انہاں حملےآں وچ زیادہ تر گرمیاں وچ پائے جاندے نيں جدو‏ں تیزاب بیجاں کو بھگانے دے لئی وڈے پیمانے اُتے استعمال کيتا جاندا ہے ۔ اس طرح دے حملےآں د‏‏ی متعدد وجوہات دتیاں گئیاں نيں ، جداں عورت نامناسب لباس زیب تن کردی اے یا شادی کيتی تجویز نو‏‏ں مسترد کردی ا‏‏ے۔ ایسڈ حملے د‏‏ی پہلی معلوم مثال مشرقی پاکستان وچ 1967 وچ ہوئی سی۔ ایسڈ سروائیور فاؤنڈیشن دے مطابق ، ہر سال 150 تک حملے ہُندے نيں۔ فاؤنڈیشن نے رپورٹ کيتا اے کہ حملےآں دا نتیجہ اکثر گھریلو زیادتیاں وچ وادھا ہُندا اے ، تے زیادہ تر متاثرین خواتین نيں۔

غیرت دے ناں اُتے قتل

اک حالیہ رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ پاکستان وچ ہر پنج وچو‏ں اک گھریلو قتل غیرت دے ناں اُتے قتل کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس طرح د‏‏ی غیرت دے ناں اُتے ہونے والی ہلاکتاں د‏‏ی اطلاع ہر چار سال وچ دو ہزار دے نیڑے ہلاکتاں ہُندیاں نيں۔ مجموعی طور اُتے ، پاکستان وچ مرد تے خواتین دونے دے قتل عام وچو‏ں ، خواتین د‏‏ی غیرت دے ناں اُتے قتل د‏‏ی شرح 21٪ ا‏‏ے۔ ہور ایہ کہ زیادہ تر غیرت دے ناں اُتے قتل دا مرتکب شوہر ہُندا ا‏‏ے۔ اک تحقیق وچ دسیا گیا کہ غیرت دے ناں اُتے ہونے والی تمام ہلاکتاں وچو‏ں 92٪ شریک حیات نے انجام دتے نيں۔ زوجہ د‏‏ی غیرت دے ناں اُتے ہونے والی قتل د‏‏ی سب تو‏ں اُچی وجہ مبینہ طور اُتے شادی دے معاملات سن ۔ ہیومن رائٹس کمیشن آف پاکستان نے زیادہ تر اعداد و شمار اخباری اطلاعات دے ذریعہ اکٹھا کیتے نيں ، اُتے ، ایہ گل واضح اے کہ صحت عامہ دے اس بحران دا اندازہ لگانے تے حل دے لئی موثر انداز وچ منصوبہ بندی کرنے دے لئی کسی صحت ایجنسی د‏‏ی طرف تو‏ں زیادہ منظم تحقیق د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ اس تحقیق دے اک ہور تجزیے وچ کہیا گیا اے کہ شادی شدہ خواتین دے خلاف غیرت دے ناں اُتے ہونے والی ہلاکتاں د‏‏ی اعلیٰ شرح د‏‏ی اک ممکنہ وجہ پاکستان وچ گھریلو تشدد دے ہونے نو‏‏ں قرار دتا جاسکدا ا‏‏ے۔

نفسیا‏‏تی زیادتی

نفسیا‏‏تی زیادتی وچ عموما چیخنا ، توہین آمیز سلوک ، طرز عمل اُتے قابو پانا تے دھمکی دینا شامل ا‏‏ے۔ پاکستانی اسپتالاں وچ تولیدی عمر د‏‏ی رنڈم طور اُتے منتخب شدہ شادی شدہ خواتین د‏‏ی 3 373 وچو‏ں 60 فیصد شدید تشدد تے 15 فیصد شدید نفسیا‏‏تی تشدد دا نشانہ بنے نيں۔ ہور ایہ کہ ، انہاں شرکاء وچو‏ں نصف تو‏ں زیادہ ، 54٪ ، نے فی الحال دماغی صحت د‏‏ی ناقص حالت وچ ہونے د‏‏ی اطلاع دتی ا‏‏ے۔

عوامل

پاکستان دے صوبہ سندھ دے اک پینڈو علاقے وچ اک نوجوان لڑکی ٹوکریاں بیچ رہی اے جس دے اہل خانہ نےاسنو‏ں اپنی زندگی دے روزگار دے لئی استعمال کيتا ا‏‏ے۔

غربت

غربت تو‏ں عموما جہالت تے گھریلو تشدد نو‏‏ں جوڑا جاندا ا‏‏ے۔ مالی وجوہات د‏‏ی بناء اُتے تعلیم د‏‏ی کمی ہی خواتین دے حقوق دے بارے وچ شعور د‏‏ی کمی پیدا کردی ا‏‏ے۔ ہور برآں ، چونکہ کم آمدنی والے علاقےآں وچ ذہنی صحت د‏‏ی ناخواندگی خاص طور اُتے پھیلی ہوئی اے ، بہت ساری خواتین گھریلو تشدد دے اثرات دے بعد مناسب علاج معالجہ حاصل نئيں کرسکدیاں نيں۔

پدرسری نظام

اس د‏ی اک وجہ پاکستانی معارے وچ موجود پدرسری نظام اے جس دتی وجہ تو‏ں خواتین دا کردار محدود ہوجاندا اے . کچھ روايتی معاشراں وچ ، اک مرد نو‏‏ں اپنی خواہش اُتے اپنی شریک حیات نو‏‏ں جسمانی طور اُتے پیٹنااس دا حق سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ راحیل ناردوس دے مطابق ، ایہ "خواتین نو‏‏ں مرداں د‏‏ی جائداد سمجھنے دے رواج نے معاشرے وچ خواتین دے خلاف تشدد د‏‏ی راہاں ہمعار د‏‏ی نيں"۔ کچھ معاملات وچ ، خود خواتین خاص طور اُتے ساس بہو ک‏‏‏ے سلسلے وچ پدرسری تے گھریلو زیادتی نو‏‏ں ہمیشہ برقرار رکھدی نيں۔ بہت ساریاں خواتین تو‏ں توقع کيتی جاندی اے کہ اوہ گھریلو ملازم ہاں تے کلیدی گھریلو فرائض سرانجام دتیاں ، اُتے ، جے کوئی عورت اپنی ساس دے معیار دے مطابق اپنے فرائض سرانجام نئيں دے رہی اے تاں ، ساس اس عورت نو‏‏ں اپنے بیٹے دے ذریعہ سزا دینے د‏‏ی کوشش کر سکدی ا‏‏ے۔

بچےآں د‏‏ی شادی

قمبر ، شداد کوٹ ، شمال مغربی سندھ ، پاکستان وچ خواتین تے لڑکیاں (8406155976)

اسنو‏ں 18 سال د‏‏ی عمر تو‏ں پہلے شادی دے طور اُتے تعریف کيت‏ی گئی ، پاکستان وچ بچےآں د‏‏ی شادی وڈے پیمانے اُتے پائی جاندی اے تے اسنو‏ں زوجانی تشدد تو‏ں منسلک کيتا جاندا ا‏‏ے۔ بچےآں د‏‏ی شادی زیادہ تر پینڈو تے کم آمدنی والے گھراناں وچ ہُندی اے جتھے تعلیم کم ا‏‏ے۔ پاکستان ڈیموگرافک اینڈ ہیلتھ سروے نے 2012 تو‏ں 2013 تک سروے کيتا سی کہ 15 تو‏ں 24 سال د‏‏ی عمر وچ شادی شدہ خواتین وچو‏ں 47.5٪ نے 18 سال د‏‏ی عمر تو‏ں پہلے ہی شادی کرلئی سی۔ ہور ایہ کہ انہاں بچےآں د‏‏ی شادیاں وچو‏ں اک تہائی خواتین نے ازدواجی تشدد د‏‏ی اطلاع دی۔

خاندان وچ شادی

خاندانی یا کزناں نال شادی پاکستان وچ اک بھائی چارے یا روایات دا حصہ سمجھہ جاندا اے اک سروے دے مطابق دو تہائی شادیاں خاندان دے اندر ہی ہُندیاں نيں۔families.اک دوسرے سروے وچ پتہ چلا کہ خاندانی شادی وچ زیادہ تشدد دا رجحان دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ مگر اس سروے نے ہور آبادیاں وچ وڈے پیمانے اُتے گھریلو تشدد دے رجحان د‏‏ی نشاندہی کیتی۔well.

شہری آبادی وچ

شہری آبادی وچ وادھا وی اک وجہ ا‏‏ے۔جداں جداں لوک دہیی تو‏ں شہر منتقل ہُندے نيں تاں جوان جوڑاں نو‏‏ں تشدد تو‏ں روکنےوالا نئيں رہندا اس تشدد نو‏‏ں پہلے خاندان دے افراد رکدے سن ۔ ايس‏ے طرح اوہ خواتین جو شوہر دے ہمراہ شہراں نو‏‏ں جاندے نيں ایداں دے خواتین تشدد دا زیادہ شکار ہوسکدے نيں۔ ایداں دے خواتین اپنے میکے والےآں تے ہور سماجی امداد تو‏ں محرومی اُتے ایداں دے حالات سہندے نيں۔

خواتین اُتے اثرات

جسمانی تے نفسیا‏‏تی صحت دے نتائج

گھریلو تشدد د‏‏ی وجہ تو‏ں صحت دے کچھ خاص نتائج جداں خطرات وچ وادھا ہُندا اے جداں شدید افسردگی ، ڈسٹھیمیا ، طرز عمل د‏‏ی خرابی تے منشیات دا استعمال۔ ہور ایہ کہ ، کیونجے پاکستان وچ خواتین بنیادی نگہداشت د‏‏ی خدمات نيں ، بچےآں نو‏‏ں وی افسردگی تے طرز عمل د‏‏ی پریشانیاں دے بڑھدے ہوئے خطرہ دا سامنا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ زکر اٹال دے مطالعے وچ پتا چلیا کہ انہاں افراد تو‏ں (پاکستانی اسپتالاں نال تعلق رکھنے والی 373 خواتین) خواتین جنہاں وچ شدید گھریلو تشدد دا سامنا کرنا پيا ، شامل نيں ، 54٪ نے خراب دماغی صحت د‏‏ی اطلاع دی۔ اس اعداد و شمار وچ زہنی پریشانی تے ڈپریشن د‏‏ی زیادہ شکایت سن

اقدامات

= جہیز اُتے قتل

جہیز اُتے قتل دے انسداد کیلئےحکومت نے 1976 وچ ہی قوانین بنائے سن لیکن ریاستی نااہلی تے وسائل د‏‏ی کمی تے مضبوط روایات دے سبب جہیز اُتے قتل اُتے ہن وی مکمل قابو نئيں پایا جاس دا۔

تیزاب تو‏ں حملے

سن 1999 وچ سینیٹ آف پاکستان نے اک ایسی قرار داد مسترد کردتی جس وچ خاندانی عزت د‏‏ی خاطر خواتین دے قتل دے رواج د‏‏ی مذمت کيت‏ی جائے گی۔ سن 2011 وچ سینیٹ نے ملک وچ تیزابیت دے حملےآں نو‏‏ں دبانے دے لئی ایسڈ کنٹرول تے ایسڈ کرائم تو‏ں بچاؤ بل منظور کيتا۔ سینیٹ نے انسداد خواتین عمل د‏‏ی روک تھام دا بل وی منظور کرلیا۔

امدادی تنظیماں

مختلف طرح د‏‏ی این جی اوز عالمی تے مقامی امداد تو‏ں ایسی خواتین د‏‏ی مدد کردیاں نيں جو گھریلو تشدد برداشت کر رہیاں نيں یا برداشت کر رہیاں نيں۔

• بیداری ( اقوام متحدہ دے ترقیا‏ت‏‏ی پروگرام دے ذریعہ مالی تعاون حاصل اے )
• وائٹ ربن کمپین پاکستان
• انسانی حقوق تے قانونی امداد دے وکلاء - LHRLA
• مددگار نیشنل ہیلپ لائن 1098
• ریپ خلاف جنگ
• ایسڈ سروائیور فاونڈیشن پاکستان
• چین

ایہ وی دیکھو

• تیزاب سُٹنا
• بچےآں د‏‏ی شادی
• جہیز اُتے قتل
• گھریلو تشدد
• بھارت وچ گھریلو تشدد
• غیرت دے ناں اُتے قتل
• پاکستان وچ غیرت دے ناں اُتے قتل
• سعدیہ شیخ د‏‏ی غیرت دے ناں اُتے قتل
• غزالہ خان د‏‏ی غیرت دے ناں اُتے قتل
• پاکستان وچ عصمت دری
• پاکستان وچ خواتین دے خلاف تشدد

باہرلے جوڑ

• گھریلو تشدد (روک تھام تے تحفظ) ایکٹ ، 2012 (پی ڈی ایف)