پاکستان ميرينز
| Pakistan Marines | |
|---|---|
 Official emblem of the Pakistan Marines | |
| سرگرم | 1971-1974 1990-Present |
| دیس |  پاکستان |
| وفاداری | پاکستان |
| برانچ |  پاکستان بحریہ |
| فسم | Marine warfare |
| کردار | Expeditionary and Amphibious warfare |
| سائز | 2,000 or 5,000 (vary as troops are rotated) |
| حصہ | Naval Strategic Forces Command عسکریہ پاکستان |
| Marines Combatant Headquarters (MHQ) | Qasim Marine Base کراچی, Sindh Province پاکستان میرین اکیڈمی, Karachi |
| Nickname | PM |
| ماٹو | And hold fast Allah's path and do not be divided |
| ورہے گنڈھاں | یوم بحریہ: ستمبر 6 |
| جھڑپاں | جنگ آزادی بنگلہ دیش Operation Enduring Freedom – HOA Operation Sir Creek کارگل جنگ دہشت اُتے جنگ شمال مغرب پاکستان وچ جنگ Operation Maddad-I Operation Bright Star Operation Madad-II آپریشن ضرب عضب |
| کمانڈر | |
| Commander Coast Areas, COMCOAST | RAdm ظفر محمود عباسی |
| پرمکھ کمانڈر | امیر البحر Shahid Karimullah Commandar Obaidullah |
| شناختی نشان | |
| Abbreviation | PM |
| Arm Badge | Marines |
پاکستان میرینز ( اردو : بحریہَ پاکستان ) [۱] یا محض پاک میرینز ، بحریہ دے اندر اپنے فرائض سرانجام دینے دے لئی بحریہ دے افسران تے ہور اہلکاراں اُتے مشتمل اک پاک بحریہ دے اندر اک مہم جوئی تے عمیق جنگی یکساں سروس برانچ اے۔ [۲] پاک بحریہ دفاعی ، زمینی بنیاد اُتے فضائی دفاع تے فورس تحفظ فراہم کرنے دے لئی پاک بحریہ دی نقل و حرکت نوں بروئے کار لٹریولز وچ فورس تحفظ فراہم کرنے دی ذمہ دار اے۔ [۳]
پاکستان سمندریہ (انگریزی:Pakistan marines) پاکستان مسلح افواج دی اک شاخ اے جو پاک بحریہ توں مشابہت رکھدی اے۔
پاکستانی فوجی قیادت دے ڈھانچے وچ ، میرینز پاک بحریہ دے اندر اک مہم جوشی تے عمیق شاخ نيں ، جو اکثر تربيتی ، مہمری کارروائیاں تے رسد دے مقاصد نوں انجام دینے دے لئی پاک فوج دے نال مل کے کم کردیاں نيں۔ [۲]
ابتدائی طور اُتے قائم کيتا تے کمیشنڈ 1 1971 جون وچ اُتے مشرقی پاکستان جنگ وچ پاک فوج دی مدد دے لئی. جی ایچ کیو نے اس نوزائیدہ قوت نوں پاک فوج دے یونٹاں نوں کامیابی دے نال ہندوستانی فوج دے گھیراؤ توں نکالنے وچ استعمال کيتا۔ انہاں دا صدر دفتر پی این ایس بختیار تے پی این ایس ٹائٹومیر وچ سی تاکہ ٹیٹیکل ریورائن / آبی ذخیرے توں چلنے والے کماں دی نگرانی کرن۔ اس چھوٹی لیکن بہادر قوت نے جلد ہی پاکستان دی آب و ہوا توں پیدا ہونے والے آپریشن اُتے نمایاں اثر ڈالنا شروع کيتا تے بہت ساریاں جاناں نوں بچایا۔ جنگ دے بعد دے منظر نامے دی وجہ توں 1974 وچ انہاں دا خاتمہ ہوگیا ، کیونجے اس وقت پاکستان دے پاس دریاواں دا کوئی علاقہ نئيں بچا سی۔ [۴]
25 نومبر 1990 نوں ، میرینز نوں دوبارہ منظم کيتا گیا تے سی ڈی آر دے تحت دوبارہ تقرری کيتی گئی ۔ عبیداللہ تب توں اوہ پاک بحریہ دا اک جزو رہے نيں ، اوہ فوج تے بحریہ دی خصوصی دستےآں دے نال مل کے آپریشن کردے نيں۔ [۴] میرینز نوں بنیادی طور اُتے فوری جوابی کاروائی تے سمندری نگرانی دے مقاصد دے نال ملک دے ساحلی تے ابھیدی علاقےآں دی حفاظت کيتی ذمہ داری سونپی گئی اے ، تے پاک فوج دے انسٹرکٹراں نے اسکول آف انفنٹری تے ٹیکٹیکس وچ تربیت حاصل کيتی اے۔ [۲]
2010 وچ ، میرینز ، پاک فوج ، بحریہ تے فضائیہ دے نال قریبی ہم آہنگی وچ ، 80 سالاں وچ ملک دے بدترین سیلاب توں پھسے ہوئے دیہاتیاں نوں بچانے دے لئی چوویہہ گھینٹے کم کر رہی سن۔ [۵]
تریخ سودھو
یکم جون 1971 نوں پاک بحریہ وچ پاک فوج دے نال بھرتی آپریشناں دے لئی مختص انفنٹری بٹالین نوں پاک بحریہ نے اپنی تریخ مشرقی پاکستان دی طرف کھچ لی سی :76 [۱] :76 [۱] ابتدائی طور اُتے ، میریناں دی تشکیل برطانوی رائل میریناں اُتے مبنی کيتی گئی سی تے اس دا مقصد جغرافیائی خطے وچ آزادانہ مہم تے ابھیدی کارروائیاں دی طرف سی جو بنیادی طور اُتے اک مردہ سطح دا میدانی علاقہ سی ، جس دی وجہ توں پاک فوج نوں مشینی آپریشن انجام دینے وچ مشکل پیش آندی سی ، بھانويں اک تیز رفتار زمینی قوتاں دے لئی مثالی تھیٹر۔ [۶]
میرین نوں ابتدائی طور اُتے چٹاگانگ تے کھلنا وچ بھارتی فوج دا مقابلہ کرنے دے لئی صرف چار گشتی کشتی تے امپورٹڈ امپورٹڈ امپائینس گاڑیاں سونپ دتیاں گئیاں ۔ [۶] تربیت دی کمی ، دوانی خطےآں ، آپریشنل صلاحیتاں دے بارے وچ غلط فہمی دی وجہ توں ، میرینز شورش دا مقابلہ کرنے دے لئی کوئی خاص نتیجہ برآمد کرنے وچ ناکام رہی جس دے نتیجے وچ 1974 وچ انہاں دا خاتمہ ہويا۔
بہر حال ، میرینز 1988 تک اپنے ابتدائی شکل وچ موجود رہیاں تاکہ ملک وچ پاک بحریہ دے سمندر پار ادارےآں دی بنیادی سلامتی دی ضروریات نوں پورا کيتا جاسکے۔ [۷] بحریہ وچ مسٹرال ہتھیاراں دا نظام متعارف کرانے دے بعد ، میرینز نوں سی ڈی آر دے تحت دوبارہ کمشنر بنایا گیا ۔ عبید اللہ ( پی این) سروس نمبر 1558) پی این ایس قاسم دے آس پاس منورہ فورٹ دے نال 14 اپریل 1990 نوں اپنے پہلے فارورڈ اڈے دی خدمت کررہی اے۔
پاک بحریہ دی درخواست دے مطابق ، پاک آرمی نے کاکول وچ پاکستان ملٹری اکیڈمی تے بعد وچ کوئٹہ دے اسکول آف انفنٹری اینڈ ٹیکٹیکس وچ میرینز دے نويں اہلکاراں دی تربیت دا آغاز کيتا ، جس دا مقصد بحریہ دے غیر ملکی ادارےآں دی حفاظت دے لئی اک انفنٹری یونٹ بڑھانا سی۔ :159 [۸]
ابتدائی طور اُتے ، میرینز دے مقاصد بحریہ دے غیر ملکی ادارےآں نوں تحفظ فراہم کرنا تے بحریہ دی نقل و حرکت دا استعمال کردے ہوئے وفاقی حکومت کیتی مدد کردے سن ۔ [۷] میرینز دے ہیڈ کوارٹرز نوں پی این ایس ہمالیہ (بحریہ دا واحد بوٹ کیمپ) توں پی این ایس قاسم وچ منورہ قلعہ منتقل کيتا گیا سی جسنوں 1994 وچ میرین ویہہ قاسم دے ناں توں موسوم کيتا گیا سی۔ کمشننگ میرینز وچ پچاسی کمشنڈ آفیسرز ، جنرل سروس دے سینسٹھ چیف پیٹی آفیسرز تے تینتالیس میرین شامل سن ۔ اس دی پہلی بٹالین ستمبر 1971 وچ فعال ہوئی سی۔
پہلی جنگی تفویض دے اک حصے دے طور اُتے ، گزشتہ دہائی دے دوران ، میرینز نوں سر کریک خطے وچ تعینات کيتا گیا سی ، جنوبی مشرقی سرحد اُتے خطرہ کئی گنیاودھ گیا سی ، جس دے فوری جواب دی ضمانت سی۔
خطرہ دی نوعیت تے مقدار دا اندازہ لگاندے ہوئے پاک بحریہ نے سر کریکس خطے وچ اک وڈی فورس دی تعیناتی دی تجویز پیش کيتی۔ اس وقت دے ریئر ایڈمرل شاہد کریم اللہ نے اضافی بٹالین تے اس دے مرحلے وار ترقیاتی منصوبے دے معاملے دی بھرپور کوشش کيتی۔ اپنے قیام دے بعد توں ، کریکس بٹالین نوں اپنے نامزد کردہ ذمہ داری دے علاقے وچ تعینات کيتا گیا اے۔ [۹]
28 مارچ 2013 نوں ، پاک بحریہ نے گوادر پورٹ دے دفاع نوں ہور مستحکم کرنے تے پاکستان دے مغربی علاقےآں وچ پاک بحریہ دے اہم اثاثےآں تے تنصیگل کيتی سیکیورٹی ودھانے دے لئی ، پاکستان میرینز دی تیسری بٹالین دا آغاز کيتا۔
تنظیم سودھو
میرین ہیڈ کوارٹر سودھو
میرینز دا صدر دفاتر ابتدائی طور اُتے 1971 وچ مشرقی پاکستان وچ نیول ویہہ ڈدا ميں قائم کيتا گیا سی لیکن ہندوستان دے نال تیسری جنگ دے بعد اوہ کراچی منتقل ہوگ.۔ [۸] 1990 وچ ، میرینز نوں ابتدا وچ پی این ایس ہمالیہ وچ منظم کيتا گیا سی ، لیکن تنظیمی کمانڈ پی این ایس قاسم وچ واقع منورہ قلعہ وچ منتقل کردتی گئی سی جسنوں 1995 وچ قاسم میرین ویہہ دے ناں توں موسوم کيتا گیا سی۔ :50 [۱۰][۶][۱۱] میرینز دے لئی عمومی فوجی انتظامیہ تے رسد کراچی وچ قاسم میرین ویہہ توں چلدی نيں۔
میرینز میرین ویہہ قاسم توں آرمی تے میرینز دے وچکار انٹر سروسز رابطہ رابطے نوں برقرار رکھدی اے تے اس اُتے قابو رکھدی اے ، فوجی تربیت تے آرمی انسٹرکٹرز تے اسلحہ سسٹم دے ماہرین دے ذریعہ فراہم کردہ اسلحہ سسٹم اُتے ہدایات دی نگرانی کردی اے۔ [۱۲]
میرین اڈے ، کیمپ تے بٹالین سودھو
پاکستان میرینز دی کارروائیاں نوں بنیادی طور اُتے قاسم میرین ویہہ توں کنٹرول کيتا جاندا اے لیکن اوہ مشترکہ آرمی میرین ویہہ سر کریک ، آرمی ویہہ اورماریا ، گوادر میرین کیمپ تے میرین ویہہ پنجاب وچ تعینات نيں ۔ [۱۳][۱۴] 1998 دے بعد توں ، فوج نے نیوی نوں چھ انفنٹری بٹالین (تقریبا~ 800 اہلکار) ودھانے وچ مدد فراہم دی ، [۷] جس دے کمانڈر ( لیفٹیننٹ کرنل ) فوج دے عہدے دے حامل اک افسر دے ذریعہ کمانڈ کيتا گیا اے:
| بٹالین | گیریژن / ہیڈ کوارٹر | ذمہ داری دا علاقہ | کمیشن دی تریخ |
|---|---|---|---|
| پہلی میرینز بٹالین [۷] | جوائنٹ آرمی میرینز ویہہ سر کریک | سر کریک / کوری | 11 اگست 1999 |
| میرینز امیفبیئس ونگ [۶] | قاسم میرین بیس | کراچی کوسٹ | 1 جولائی 2002 |
| پہلی کریک بٹالین | میرینز ویہہ سجاول | ضلع ٹھٹھہ | 13 مئی 2008 |
| دوسری میرینز بٹالین | میرین ویہہ قاسم | ضلع کراچی | 17 اکتوبر 2012 |
| تیسری میرینز بٹالین | میرین ویہہ گوادر | گوادر دا بندرگاہ | 29 مارچ 2013 |
| 21 ويں ایئر ڈیفنس بٹالین [۱۵] | میرین ویہہ اورماریا | گوادر ساحل / اورماریا | 7 جولائی 2017 |
عملہ سودھو
قیادت تے تربیت سودھو
,_along_with_Marines_from_Kuwait_and_Pakistan,_conduct_an_amphibious_assault_demonstration_during_Exercise_Bright_Star_2009.jpg)
کمانڈر کوسٹل ایریاز (کومکاسٹ) ، جسنوں چیف آف اسٹاف میرینز (سی ایس ایم) نامزد کيتا گیا اے ، میرینز وچ اعلیٰ درجے دا افسر اے ، عام طور اُتے تھری اسٹار دے عہدے اُتے ہُندا اے ، جس نے براہ راست چیف آف نیول اسٹاف نوں اطلاع دی۔ :73 [۱۶]
بھرتی ہونے والے افراد تے امیدواراں نوں ہدایت کيتی جاندی اے کہ اوہ میرینز وچ کمیشن حاصل کرنے دے لئی کراچی نیول پاکستان اکیڈمی وچ داخل ہاں ، جتھے امیدوار فوجی تریخ تے تربیت توں متعلق کورسز وچ پاس ہوجاندے نيں ، جو پی این ایس ہمالیہ وچ چلائے جاندے نيں۔ .[۴] کمیشن دے بعد ، سمندری افسران تے اہلکاراں نوں ہدایت کيتی جاندی اے کہ اوہ قاسم میرین ویہہ وچ واقع میرین ٹریننگ سینٹر (ایم ٹی سی) وچ حاضر ہاں ، جو عام طور اُتے فوج دے ماہرین دے ذریعہ ہدایت کيتیاں گئیاں سن۔ ایم ٹی سی وچ ، میرینز نے بیسک میرینز کورس مکمل کيتا جس وچ غیر مسلح لڑائی ، قریبی سہ ماہی دی جنگ ، سیکیورٹی دے فرائض ، تیراکی ، چھوٹے ہتھیاراں توں نمٹنے تے پیدل چلنے دی تدبیراں وچ جامع جسمانی تربیت دی ہدایات شامل سن۔
بنیادی فوجی تربيتی کورس پاس کرنے دے بعد ، میرینز نوں ہدایت کيتی گئی اے کہ اوہ کوئٹہ وچ پاک فوج دے اسکول آف انفنٹری تے ٹیکٹیکس وچ جاواں جتھے انہاں نوں فوجی جواناں دے نال مل کے تربیت دتی جاندی اے۔ [۲] 1999 دے بعد توں ، میرین نوں ساحلی علاقےآں اُتے بحری اڈےآں دی حفاظت دے لئی مسٹرل میزائل نظام ، آرڈیننس ، تے خصوصی سیکیورٹی کورسز چلانے دی ہدایت دتی گئی اے۔ [۱۷]
جب آپریشنل ماحول وچ تعی .ن کيتا جاندا اے تاں میرین فارمیشن تے اہلکار چھلاورن دی وردی پہندے نيں لیکن بصورت ہور اوہ عوامی تے بین الاقوامی تقاریب وچ بحریہ دے لباس دی وردی پہندے نيں۔ [۲]
کمیشنڈ افسران تے اندراج شدہ درجہ سودھو
میرینز پاک بحریہ دے اندر شاخ نيں ، لہذا ، ریاستہائے متحدہ وچ امریکی میرینز تے برطانیہ وچ رائل میرینز دے برعکس اوہی صفاں تے دستخطےآں نوں پاک بحریہ دے برابر استعمال کردے نيں۔ :76 [۱]
| پاکستان میرینز دے کمیشنڈ آفیسر رینک دا ڈھانچہ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| پاکستان میرینز وچ چیف پیٹی آفیسرز دا ڈھانچہ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سروس ایوارڈ سودھو
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
| |||
فوٹو گیلری سودھو
-
پاکستان میرینز متوازی اقدامات اُتے 2009 وچ اسکندریا مصر وچ برائٹ اسٹار دے دوران لینڈنگ کرافٹ یوٹیلیٹی توں ساحل سمندر دی طرف مارچ کر رہے سن ۔ -
![امریکی) میرینز 22 ويں میرین ایکسپیڈیشنری یونٹ پاکستان میرین دے نال برائٹ اسٹار [[[مصر]]] وچ اسکندریہ وچ لینڈنگ کرافٹ دی افادیت توں عمدہ حملہ کر رہے نيں۔ 2009 وچ](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/22nd_Marine_Expeditionary_Unit_storms_the_beach_during_Bright_Star_2009_DVIDS212877.jpg/120px-22nd_Marine_Expeditionary_Unit_storms_the_beach_during_Bright_Star_2009_DVIDS212877.jpg)
امریکی) میرینز 22 ويں میرین ایکسپیڈیشنری یونٹ پاکستان میرین دے نال برائٹ اسٹار [[[مصر]]] وچ اسکندریہ وچ لینڈنگ کرافٹ دی افادیت توں عمدہ حملہ کر رہے نيں۔ 2009 وچ -
پاکستان میرینز سانچہ:Amall -
مشق دے دوران 22 ويں میرین ایکسپیڈیشنری یونٹ دی جانب توں پاکستان میرینز نوں اسٹینڈ آرڈر مل رہے نيں ، برائٹ اسٹار ، جو اسکندریا وچ مصر وچ 2009 وچ کیہ گیا سی۔ -
-
![پاکستان میرینز تے بٹالین لینڈنگ ٹیماں توں امریکی میرینز لینڈنگ کرافٹ دی افادیت توں باہر نکلنے دے بعد فائرنگ دی پوزیشناں سنبھالدے نيں تے اسکندریا وچ برائٹ اسٹار دی حمایت وچ تربيتی مشق دے دوران لینڈنگ فورسز نوں سیکیورٹی فراہم کردے نيں۔ [مصر]] 2009 وچ ۔](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/US_Army_52877_Bright_Star_09_Amphibious_Exercise.jpg/120px-US_Army_52877_Bright_Star_09_Amphibious_Exercise.jpg)
پاکستان میرینز تے بٹالین لینڈنگ ٹیماں توں امریکی میرینز لینڈنگ کرافٹ دی افادیت توں باہر نکلنے دے بعد فائرنگ دی پوزیشناں سنبھالدے نيں تے اسکندریا وچ برائٹ اسٹار دی حمایت وچ تربيتی مشق دے دوران لینڈنگ فورسز نوں سیکیورٹی فراہم کردے نيں۔ [مصر]] 2009 وچ ۔ -
-
![امریکی) میرینز 22 ويں میرین ایکسپیڈیشنری یونٹ پاکستان میرین دے نال برائٹ اسٹار [[[مصر]]] وچ اسکندریہ وچ لینڈنگ کرافٹ دی افادیت توں عمدہ حملہ کر رہے نيں۔ 2009 وچ](/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:22nd_Marine_Expeditionary_Unit_storms_the_beach_during_Bright_Star_2009_DVIDS212877.jpg)
,_along_with_Marines_from_Kuwait_and_Pakistan.jpg)
![پاکستان میرینز تے بٹالین لینڈنگ ٹیماں توں امریکی میرینز لینڈنگ کرافٹ دی افادیت توں باہر نکلنے دے بعد فائرنگ دی پوزیشناں سنبھالدے نيں تے اسکندریا وچ برائٹ اسٹار دی حمایت وچ تربيتی مشق دے دوران لینڈنگ فورسز نوں سیکیورٹی فراہم کردے نيں۔ [مصر]] 2009 وچ ۔](/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:US_Army_52877_Bright_Star_09_Amphibious_Exercise.jpg)
ہور ویکھو سودھو
حوالے سودھو
- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ Waters, Conrad (2011). Seaforth World Naval Review 2012 (in English). Palo Alto, CA, USA: Seaforth Publishing. p. 200. ISBN 978-1-78346-632-0. Retrieved 28 November 2018.
- ↑ (Iiss), The International Institute of Strategic Studies (2017-02-14). The Military Balance 2017 (in English). Routledge, Chapman & Hall, Incorporated. ISBN 978-1-85743-900-7.
- ↑ Amid the Pakistan floods: 'A village slowly drowning'
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ ۶.۳ Pakistan Marines (Global Security.org). "Pakistan Marines". Pakistan Marines (Global Security.org). https://www.globalsecurity.org/military/world/pakistan/marines.htm. Retrieved on 17 April 2012.
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ ۷.۲ ۷.۳ "Marine Badges: Pakistan" (in ru). https://web.archive.org/web/20141220091031/http://www.marinebadges.com/collection/pakistan/. Retrieved on 29 November 2018.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ Siddiqa-Agha, A. (2001). Pakistan's Arms Procurement and Military Buildup, 1979–99: In Search of a Policy (in English). Springer. ISBN 978-0-230-51352-5. Retrieved 29 November 2018.
- ↑ "PNS Qasim". paknavy.gov.pk. https://web.archive.org/web/20120627040148/http://www.paknavy.gov.pk/qasim.htm. Retrieved on 5 May 2019.
- ↑ Indian Defence Review (in English). Lancer International. 1995. Retrieved 5 December 2018.
- ↑ Anwar, Dr Muhammad (2006). Stolen Stripes and Broken Medals: Autobiography of a Senior Naval Officer (in English). Author House. ISBN 978-1-4670-1056-6. Retrieved 5 December 2018.
- ↑ Khiyal, Lt-Cdr. Roshan (3 December 2010). "Pakistan Marines" (in ur) (watch.tv). Karachi, Pakistan: ISPR Marines. https://www.youtube.com/watch?v=7JtnB1FDqNY. Retrieved on 5 December 2018.
- ↑ "Pak Marines pride of nation" (in en). https://www.thenews.com.pk/print/251239-pak-marines-pride-of-nation.
- ↑ "Pakistan Navy Marines' 21st Air Defence Battalion assigned to Ormara". 16 July 2017. https://quwa.org/2017/07/16/pakistan-navy-marines-21st-air-defence-battalion-assigned-ormara/.
- ↑ "Ground Breaking Ceremony of 21st Air Defence Battalion". https://web.archive.org/web/20210123193734/https://www.paknavy.gov.pk/NAVY_NEWS/NN%20ENG%20Web%20Jul-17.pdf. Retrieved on 16 December 2018.
- ↑ Waters, Conrad (2011). Seaforth World Naval Review 2012 (in English). Seaforth Publishing. ISBN 978-1-78346-632-0. Retrieved 5 December 2018.
- ↑ "IAF's Atlantique Kill Picture Gallery – Vayu Sena". http://vayu-sena-aux.tripod.com/other-atlantique-gallery.html. Retrieved on 14 December 2018.
باہرلے جوڑ سودھو
- میرین تے ایس ایس جی ہوم پیج
- پاکستان میرینز گلوبل سیکیورٹی ڈاٹ آرگ پر