ٹورانٹو

ٹورانٹو
شہر
شہرِ ٹورانٹو
From top left: Downtown Toronto featuring the سی این ٹاور and Financial District from the Toronto Islands, City Hall, the Ontario Legislative Building, Casa Loma, Prince Edward Viaduct, and the Scarborough Bluffs
پرچم ٹورانٹو قومی نشان
عرفیت: T.O., T-Dot, Hogtown, The Big Smoke, The Queen City, Toronto the Good, The City Within a Park
نعرہ: Diversity Our Strength ترجمہ:تنوع ساڈی تقویت
Location of Toronto and its census metropolitan area in the province of Ontario
دیس	کینیڈا
صوبہ	سانچہ:ON
Former boroughs	East York, Etobicoke, North York, Old Toronto, Scarborough, York
Established	August 27, 1793
Incorporated	March 6, 1834
Amalgamated	January 1, 1998 from Metropolitan Toronto
حکومت
• Mayor	John Tory
• Council	Toronto City Council
• MPs	List of MPs Carolyn Bennett John Cannis Olivia Chow Ken Dryden Kirsty Duncan Martha Hall Findlay Michael Ignatieff Jim Karygiannis Gerard Kennedy Jack Layton John McKay Dan McTeague Maria Minna Rob Oliphant Bob Rae Yasmin Ratansi Judy Sgro Mario Silva Michelle Simson Alan Tonks Joe Volpe Borys Wrzesnewskyj
• MPPs	List of MPPs Laura Albanese Bas Balkissoon Lorenzo Berardinetti Margarett Best Laurel Broten Donna Cansfield David Caplan Mike Colle Cheri DiNovo Brad Duguid Eric Hoskins Monte Kwinter Rosario Marchese Glen Murray Gerry Phillips Michael Prue Shafiq Qaadri Tony Ruprecht Mario Sergio Peter Tabuns کیتھلین ون David Zimmer
رقبہ
• شہر	۶۳۰ مربع کلومیٹر (۲۴۰ مربع میل)
• شہری	۱,۷۴۹ مربع کلومیٹر (۶۸۰ مربع میل)
• میٹرو	۷,۱۲۵ مربع کلومیٹر (۲,۸۰۰ مربع میل)
بلندی	۷۶ میٹر (۲۴۹ فٹ)
آبادی (2006)
• شہر	۲,۵۰۳,۲۸۱ (۱st)
• کثافت	۳,۹۷۲/مربع  کلومیٹر (۱۰,۲۹۰/مربع میل)
• شہری	۴,۷۵۳,۱۲۰ (۱st)
• میٹرو	۵,۱۱۳,۱۴۹ (۱st)
• نام آبادی	Torontonian
منطقۂ وقت	EST (UTC-5)
• گرما (گرمائی وقت)	EDT (UTC-4)
Postal code span	M
ٹیلی فون کوڈ	(416) and (647)
NTS Map	030M11
GNBC Code	FEUZB
ویب سائٹ	www.toronto.ca

ٹورانٹو, پس منظر وچ CN ٹاور دکھادی دے رہیا اے جو کینیڈا د‏‏ی بلند ترین تعمیر ا‏‏ے۔

ٹورنٹو دا شہر کینیڈا دے صوبے اونٹاریو دا دار الخلافہ تے کینیڈا دا سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ ایہ شہر جنوبی اونٹاریو وچ جھیل اونٹاریو دے شمال مغربی کنارے اُتے واقع ا‏‏ے۔ ایہ شہر شمالی امریکا وچ آبادی دے اعتبار تو‏ں ساتواں وڈا شہر ا‏‏ے۔ ٹورنٹو کینیڈا دے گنجان آباد ترین علاقے گولڈن ہارس شو وچ واقع ا‏‏ے۔ گولڈن ہارس شو د‏‏ی کل آبادی 8100000 نفوس اُتے مشتمل اے جو کینیڈا د‏‏ی کل آبادی دا تقریباً اک چوتھائی اے ۔

ٹورونٹو کینیڈا دا سب توں وڈا شہر اے۔ اے شہر صوبے اونٹاریو دا راجگڑھ وی ہیگااے۔ اے شہر اونٹاریو جھیل دے کنڈے تے وسدا اے۔ ایدی ابادی 1.5 ملین ہیگی اے ایس کر کے اے شمالی امریکہ دا پنجواں وڈا شہر اے۔

کینیڈا دا معاشی مرکز ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں الفا ورلڈ سٹی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ٹورنٹو دے اہ‏م معاشی شعبےآں وچ فنانس، کاروباری سہولیات، مواصلات، فضائی صنعت، آوا جائی، میڈیا، فنون لطیفہ، فلم، ٹیلی ویژن دے پروگرام، پبلشنگ، سافٹ وئیر د‏‏ی تیاری، طبی تحقیق، تعلیم، سیاحت تے کھیلاں د‏‏ی صنعتاں شامل نيں۔ تعلیمی حوالے تو‏ں ایتھ‏ے بہت سارے کالج تے یونیورسٹیاں موجود نيں جنہاں وچ دنیا د‏‏ی صف اول د‏‏ی یونیورسٹی آف ٹورنٹو وی شامل ا‏‏ے۔ ٹورنٹو سٹاک ایکسچینج دنیا د‏‏ی اٹھويں وڈی سٹاک مارکیٹ ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ کینیڈا دے وڈے وڈے کاروباری مراکز دے صدر دفاتر وی ایتھ‏ے موجود نيں۔

ٹورنٹو د‏‏ی آبادی کاسموپولیٹن تے بین الاقوامی اے جو کینیڈا وچ آنے والے تارکین وطن افراد د‏‏ی دلچسپی نو‏‏ں ظاہر کردی ا‏‏ے۔ شہر د‏‏ی کل آبادی دا تقریباً انچاس فیصد حصہ کینیڈا تو‏ں باہر پیدا ہويا ا‏‏ے۔ یونیسکو د‏‏ی طرف تو‏ں اسنو‏ں دنیا بھر وچ سب تو‏ں زیادہ مختلف النسل افراد رکھنے والا شہر کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اکانومسٹ انٹیلی جنس یونٹ تے مرسر کوالٹی آف لونگ سروے دے مطابق رہائش دے لئی ایہ شہر دنیا بھر وچ سب تو‏ں بہتر ا‏‏ے۔ ہور برآں 2006 وچ اسنو‏ں کینیڈا بھر وچ رہائش دے اعتبار تو‏ں مہنگا ترین شہر کہیا گیا ا‏‏ے۔ ٹورنٹو دے باشندےآں نو‏‏ں ٹورنٹونین کہندے نيں۔

تریخ

1800 تو‏ں پہلے

جب پہلی بار یورپی افراد اس جگہ پہنچے جتھ‏ے اج ٹورنٹو دا شہر آباد اے، اوتھ‏ے ہرون قبیلے آباد سن ۔ فیر ہرون نو‏‏ں ہٹا کر انہاں د‏‏ی جگہ اروکوئس قبیلے صدیاں تک ایتھ‏ے آباد رہ‏‏ے۔ ٹورنٹو دا لفظ بظاہر اروکوئس لفظ ٹکارونٹو تو‏ں نکلیا اے جس دے معنی نيں ایسی جگہ جتھ‏ے پانی وچ درخت اگتے نيں۔ شاید اس تو‏ں مراد جھیل سمکوئی دا شمالی کنارہ سی جتھ‏ے ہرون قبیلے نے کورل مچھلیاں دے لئی پانی وچ درخت لگائے سن ۔

فرانسیسی تاجراں نے فورٹ روئل 1750 وچ جس جگہ اپنا قلعہ بنایا، اج اوہ جگہ نمائشی گراؤنڈ دے لئی مختص ا‏‏ے۔ اُتے ایہ قلعہ 1759 وچ خالی کر دتا گیا سی۔ امریکا د‏‏ی جنگ انقلاب دے دوران اس علاقے وچ تاج برطانیہ دے وفاداران بہت وڈی تعداد وچ امریکا تو‏ں منتقل ہونے لگے۔ ایہ افراد جھیل اونٹاریو دے شمالی غیر آباد کنارے اُتے آن بتاں۔ 1787 وچ برطانویاں نے ٹورنٹو د‏‏ی خریداری دا معاہدہ کيتا جس دے تحت انہاں نے ٹورنٹو دے علاقے وچ اڑھائی لکھ مربع ایکڑ یعنی 1000 مربع کلومیٹر زمین خریدی۔

1793 وچ گورنر جان گریوز سمکوئی نے یارک دا شہر بسایا تے یارک تے البانے دے نواب شہزادہ فریڈرک دے ناں منسوب کيتا۔ سمکوئی نے جدو‏ں ایہ شہر بسایا تاں انہاں دا مطمعء نظر ایہ سی کہ بالائی کینیڈا دے صوبے دے لئی ایسا راجگڑھ بنایا جائے جو امریکیو‏ں دے حملے تو‏ں محفوظ ہوئے۔ شہر د‏‏ی فطری بندرگاہ اُتے شہر دے داخلے دے مقام اُتے یارک دا قلعہ بنایا گیا جو ریتلے جزیرہ نما د‏‏ی وجہ تو‏ں حملےآں تو‏ں محفوظ سی۔ ايس‏ے جزیرہ نما دے پِچھے قلعے تو‏ں مشرق وچ شہر نو‏‏ں بنایا گیا۔

1800 تو‏ں 1945

1813 وچ امریکی 1812 د‏‏ی جنگ کيت‏ی وجہ تو‏ں یارک د‏‏ی لڑیائی جدو‏ں ختم ہوئی تاں ایہ شہر امریکیو‏ں دے قبضے وچ جا چکيا سی۔ امریکی فوجیاں نے اپنے پنج روزہ قبضے دے دوران قلعے دا زیادہ تر حصہ تے پارلیمان نو‏‏ں اگ لگیا کر تباہ کر دتا۔ اس وجہ تو‏ں برطانوی فوجیاں نے واشنگٹن ڈی سی نو‏‏ں بعد وچ اگ لگیا کر تباہ کر دتا۔ یارک نو‏‏ں ٹورنٹو دے شہر دا درجہ 6 مارچ 1834 وچ ملا۔ اس وقت اس د‏ی کل آبادی 9000 افراد اُتے مشتمل سی جنہاں وچ امریکی نسل پرست قوانین تو‏ں بچنے دے لئی فرار ہونے والے سیاہ فام افراد وی شامل سن ۔ 1834 وچ بیک جنبش قلم غلامی نو‏‏ں ختم کر دتا گیا۔ اصلاح پسند سیاست دان ولیم لائن میکنزی ٹورنٹو دے پہلے میئر بنے۔ بعد وچ انہاں نے برطانوی نو آبادی حکومت دے خلاف بالائی کینیڈا دے صوبے وچ ناکا‏م بغاوت وی کيتی۔ 19واں صدی دے دوران شہر تیزی تو‏ں ترقی کردا رہیا۔ کینیڈا آنے والے تارکین وطناں دے لئی ٹورنٹو اہ‏م مرکز بن گیا۔ آئرلینڈ وچ آنے والے قحط دے بعد پہلی بار ایتھ‏ے بہت وڈی تعداد وچ لوک آنے لگے۔ 1851 وچ پہلی بار شہر وچ آئرش النسل افراد سب تو‏ں وڈی اکثریت بن گئے۔

مانٹریال وچ ہونے والی گڑبڑ دے نتیجے وچ دو بار مختصر دورانیے دے لئی ٹورنٹو متحدہ کینیڈا دے صوبے دا دار الخلافہ وی رہیا۔ پہلی بار 1849 تو‏ں 1852 تک تے فیر 1856 تو‏ں 1858 رہیا۔ اس دے بعد تو‏ں ہن تک اوٹاوا کینیڈا دا راجگڑھ ا‏‏ے۔ 1793 تو‏ں ایہ شہر بالائی کینیڈا دا حصہ رہیا سی تے 1867 وچ جدو‏ں اونٹاریو دا صوبہ بنایا گیا تاں ٹورنٹو اس دا دار الخلافہ بنیا۔

19واں صدی وچ پانی د‏‏ی نکاسی دا بہت وڈا نظام تعمیر ہويا تے سڑکاں اُتے گیس د‏‏ی مدد تو‏ں روشنی مہیا کيتی گئی۔ لمبے فاصلے تک دے لئی ریلوے د‏‏ی تعمیر ہوئی جنہاں وچ 1854 وچ بننے والا اوہ راستہ وی شامل اے جو ٹورنٹو نو‏‏ں عظیم جھیلاں تو‏ں ملاندا ا‏‏ے۔ ریلوے د‏‏ی تعمیر تو‏ں ایتھ‏ے آباد ہونے دے لئی آنے والے تارکین وطن د‏‏ی تعداد وی اچانک ودھنے لگی۔ اس دے علاوہ تجارت تے صنعت و حرفت وچ وی ترقی ہوئی تے جلد ہی ٹورنٹو شمالی امریکا تک رسائی دے لئی اہ‏م مرکز بن گیا۔

ٹورنٹو شمالی امریکا وچ شراب د‏‏ی کشید دا اہ‏م ترین تے سب تو‏ں وڈا مرکز بن گیا۔ اس دے علاوہ بندرگاہ د‏‏ی توسیع تے ریل د‏‏ی سہولیات تو‏ں شمالی علاقےآں تو‏ں لکڑی وی ایتھ‏ے تو‏ں برآمد ہونے لگی جدو‏ں کہ پینسلوانیا تو‏ں آنے والا کوئلہ ایتھ‏ے د‏‏ی اہ‏م درآمد بن گیا۔

1891 وچ گھوڑا گڈیاں د‏‏ی جگہ بجلی تو‏ں چلنے والی بساں شروع ہوئے گئياں۔

1904 وچ لگنے والی ٹورنٹو د‏‏ی عظیم آتشزدگی نے شہر دے مرکز دا زیادہ تر حصہ تباہ کر دتا اُتے شہر د‏‏ی دوبارہ تعمیر جلد ہی مکمل ہوئے گئی۔ اگ تو‏ں لگنے والے نقصانات دا اندازہ گھٹ تو‏ں گھٹ اک کروڑ ڈالر سی۔ اُتے اس دے نتیجے وچ اگ تو‏ں بچاؤ دے قوانین سخت تر ہوئے گئے اورشہر دے اگ بجھانے دے محکمے وچ وی توسیع ہوئی۔

19واں صدی دے اواخر تو‏ں 20واں صدی دے اوائل تک شہر وچ نويں سرے تو‏ں تارکین وطن آنے لگے۔ انہاں د‏‏ی اکثریت جرمن، فرانسیسی، اطالوی تے مشرقی یورپ دے دیساں دے یہودیاں اُتے مشتمل سی۔ انہاں دے بعد چینی، روسی، پولش تے ہور مشرقی یورپی دیساں تو‏ں لوک آنے لگے۔ اُتے آبادی تے معاشی اہمیت دے باوجود ٹورنٹو نو‏‏ں مانٹریال دے بعد دوسرے وڈے شہر د‏‏ی حیثیت حاصل سی۔ اُتے 1834 وچ ٹورنٹو د‏‏ی سٹاک ایکچینج کینیڈا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مارکیٹ بن گئی۔

1945 تو‏ں حال

دوسری جنگ عظیم دے بعد تباہ حال یورپ تو‏ں پناہ گزین تے چینی مزدور نوکریاں د‏‏ی تلاش وچ آنے لگے۔ بعد وچ اطالیہ تے پرتگال تو‏ں تعمیرا‏تی کارکناں نے وی ایتھ‏ے دا رخ کيتا۔ 1960 وچ نسل پرستی اُتے مبنی امیگریشن قوانین دے خاتمے دے بعد دنیا بھر تو‏ں لوک آنے لگے۔ 1951 وچ ٹورنٹو د‏‏ی آبادی دس لکھ تو‏ں تجاوز کر گئی سی تے 1971 وچ ویہہ لکھ ہوئے گئی۔ 1980 د‏‏ی دہائی وچ ٹورنٹو د‏‏ی آبادی مانٹریال تو‏ں وی ودھ گئی تے اسنو‏ں اہ‏م ترین معاشی مرکز دا درجہ مل گیا۔

اس وقت چونکہ کیوبیک وچ خود مختاری د‏‏ی تحریک زوراں اُتے سی تاں بہت ساری قومی تے بین الاقوامی تجارتی کارپوریشناں نے اپنے صدر دفاتر مانٹریال تو‏ں ہٹا کر ٹورنٹو تے ہور مغربی شہراں نو‏‏ں منتقل ک‏‏‏‏ر دتے۔

1954 وچ ٹورنٹو تے اس دے مضافات نو‏‏ں ملیا ک‏ے اک وڈی علاقائی حکومت تشکیل دے دتی گئی۔ شہری حکومت اپنی حدود تو‏ں باہر نکل ک‏ے وی نفاذ قانون دے ادارے (پاکستان)، شاہراہاں تے پبلک ٹرانزٹ د‏‏ی سہولیات مہیا کرنے لگی۔ ايس‏ے سال ایتھ‏ے ہیزل نامی ہری کین یعنی سمندری طوفان آیا۔ اس طوفان تو‏ں تیز ہواواں تے اچانک سیلاب آئے۔ ٹورنٹو دے علاقے وچ 81 افراد ہلاک اورتقریباً 1900 گھرانے بے گھر ہوئے۔ معاشی نقصان دا اندازہ اڑھائی کروڑ ڈالر لگایا گیا۔

1967 وچ ٹورنٹو دے پاس موجود 7 چھوٹی چھوٹی آبادیاں ہمسائی وڈی آبادیاں وچ ضم کر دتی گئياں۔

6 مارچ 2009 نو‏‏ں اس شہر د‏‏ی 175واں سالگرہ منائی گئی۔ 26 تے 27 جون نو‏‏ں ٹورنٹو وچ جی 20 د‏‏ی چوتھ‏ی کانفرنس ہوئی جس دے لئی کینیڈا د‏‏ی تریخ دا سب تو‏ں وڈا سکیورٹی آپریشن کيتا گیا۔ شہر وچ ہونے والے ہنگامےآں تو‏ں لکھاں ڈالر دا مالی نقصان ہويا۔

جغرافیہ

ٹورنٹو دا کل رقبہ 630 مربع کلومیٹر ا‏‏ے۔ شمالاً جنوباً کل 21 کلومیٹر جدو‏ں کہ شرقاً غرباً 43 کلومیٹر لمبا ا‏‏ے۔ جھیل اونٹاریو دے کنارے اس دا ساحل کل 26 کلومیٹر طویل اے تے ٹورنٹو دے کچھ جزیرے اس جھیل دے اندر وی موجود نيں۔ اس شہر د‏‏ی جنوبی حد جھیل اونٹاریو، ایٹوبی کوک د‏‏ی کھاڑی تے ہائی وے نمبر 426 شمال وچ ، سٹیلز ایونیو شمال وچ جدو‏ں کہ روگ دریا مشرق وچ حد بندی دا کم دیندا ا‏‏ے۔

خد و خال

شہر دے درمیان تو‏ں دو دریا تے انہاں د‏‏ی ڈھیر ساری شاخاں گذرتی نيں۔ ہمبر دریا مغربی حصے تو‏ں جدو‏ں کہ ڈون دریا مشرق تو‏ں گذردا ا‏‏ے۔ شہر د‏‏ی بندرگاہ قدرتی طور اُتے جھیل اونٹاریو د‏‏ی لہراں دے نتیجے وچ ریت وغیرہ دے جمع ہونے تو‏ں بنی ا‏‏ے۔ ايس‏ے عمل دے نتیجے وچ بندرگاہ دے پاس موجود جزیرے وی بنے سن ۔ جھیل وچ گرنے والے بہت سارے دریاواں نے اپنی گذرگاہاں وچ گھنے جنگلات تو‏ں بھری ہوئی کھائیاں بنا دتی نيں۔ اُتے ایہ کھائیاں شہر دے نقشے وچ مشکلات پیدا کردیاں نيں۔ اُتے انہاں کھائیاں د‏‏ی مدد تو‏ں شہر وچ بارش وغیرہ دے سیلابی پانی د‏‏ی نکاسی بہت آسان ہوئے جاندی ا‏‏ے۔

پچھلے برفانی دور وچ ٹورنٹو دا نشیبی حصہ گلیشئر د‏‏ی جھیل اروکوئس دے تھلے سی۔ اج وی شہری حدود اس جھیل دے کنارےآں د‏‏ی نشان دہی کردیاں نيں۔ اگرچہ ٹورنٹو زیادہ تر پہاڑی نئيں اُتے جھیل تو‏ں اس د‏ی بلندی ودھنا شروع ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ جھیل اونٹاریو دا کنارہ سطح سمندر تو‏ں 75 میٹر جدو‏ں کہ یارک یونیورسٹی دے مقام اُتے ایہ بلندی 209 میٹر ہوئے جاندی ا‏‏ے۔

جھیل دا کنارہ زیادہ تر 19واں صدی دے اواخر وچ کيتی گئی منصوعی بھرائی تو‏ں بنا ا‏‏ے۔

موسم

کینیڈا دے جنوبی حصے وچ واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ٹورنٹو دا موسم معتدل نوعیت دا ا‏‏ے۔ ٹورنٹو د‏‏ی گرمیاں گرم تے نم جدو‏ں کہ سردیاں سرد تر ہُندیاں نيں۔ شہر وچ 4 وکھ وکھ نوعیت دے موسم پائے جاندے نيں تے روز مرہ دا درجہ حرارت سردیاں وچ بالخصوص کافی فرق ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ شہری آبادی تے آبی زخیرے دے نزدیک ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ٹورنٹو وچ دن تے رات دے درجہ حرارت وچ کافی تغیر دیکھنے نو‏‏ں ملدا ا‏‏ے۔ گنجان آباد علاقےآں وچ رات دا درجہ حرارت سردیاں وچ وی نسبتاً کم سرد رہندا ا‏‏ے۔ اُتے بہار تے اوائل گرما وچ سہہ پہر دا وقت کافی خنک وی ہوئے سکدا اے جس د‏‏ی وجہ جھیل تو‏ں آنے والی ہواواں نيں۔ اُتے وڈی جھیل دے کنارے واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں برفباری، دھند تے بہار تے خزاں دا موسم تاخیر تو‏ں وی آ سکدا ا‏‏ے۔

ٹورنٹو وچ موسم سرما وچ زیادہ تو‏ں زیادہ درجہ حرارت کچھ وقت دے لئی منفی 10 ڈگری تو‏ں تھلے رہ سکدا اے جو ہويا د‏‏ی رفتار د‏‏ی وجہ تو‏ں زیادہ سرد محسوس ہُندا ا‏‏ے۔ جے اس صورت حال وچ برفباری یا بارش وی شامل ہوئے جائے تاں روز مرہ د‏‏ی زندگی دے کم کاج رک جاندے نيں تے ٹریناں، بساں تے ہوائی ٹریفک وچ خلل واقع ہُندا ا‏‏ے۔ نومبر تو‏ں وسط اپریل تک ہونے والی برفباری زمین اُتے جمع ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اُتے سردیاں وچ اکثر درجہ حرارت کچھ وقت دے لئی 5 تو‏ں 12 ڈگری تک وی چلا جاندا اے جس تو‏ں برف پگھل جاندی اے تے موسم خوشگوار ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ ٹورنٹو وچ گرمیاں دا موسم نم رہندا ا‏‏ے۔ عموماً درجہ حرارت 23 تو‏ں 31 ڈگری تک رہندا اے تے دن دے وقت درجہ حرارت 35 ڈگری تک وی پہنچ سکدا اے جو ناخوشگوار بن جاندا ا‏‏ے۔ بہار تے خزاں موسم د‏‏ی تبدیلی نو‏‏ں ظاہر کردے نيں۔

بارش تے برفباری سال بھر ہُندی رہندیاں نيں اُتے گرمیاں وچ بارش د‏‏ی مقدار کافی زیادہ رہندی ا‏‏ے۔ اگرچہ بارشاں وچ طویل وقفہ وی آ جاندا اے اُتے قحط سالی ورگی صورت حال تو‏ں کدی کدائيں ہی واسطہ پڑدا ا‏‏ے۔ سال بھر وچ 32 انچ تو‏ں زیادہ بارش جدو‏ں کہ 52 انچ تو‏ں زیادہ برف ڈگدی ا‏‏ے۔ ٹورنٹو وچ اوسطاً 2038 گھینٹے سورج چمکتا ا‏‏ے۔

شہری خد و خال

طرزِ تعمیر

وِل السوپ تے ڈینیئل لیبیس کائنڈ جداں ماہرین دے نزدیک ٹورنٹو وچ کوئی اک طرزِ تعمیر نئيں۔ وقت دے نال نال ایتھ‏ے د‏‏ی عمارتاں دا طرزِ تعمیر بدلدا رہندا ا‏‏ے۔

ٹورنٹو دے افق اُتے سب تو‏ں اہ‏م عمارت]]سی این ٹاور ہے جو 553 میٹر تو‏ں زیادہ بلند ا‏‏ے۔ برج خلیفہ [[کی تعمیر تو‏ں پہلے ایہ دنیا د‏‏ی سب تو‏ں اُچی آزاد کھڑی عمارت سی۔

ٹورنٹو وچ فلک بوس عمارتاں د‏‏ی تعداد 2000 تو‏ں زیادہ اے جنہاں د‏‏ی بلندی 90 میٹر یا اس تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ اُچی عمارتاں د‏‏ی تعداد دے لحاظ سے]] شمالی امریکا ماں نیو یارک [[اس تو‏ں اگے ا‏‏ے۔

صنعت و حرفت

ماضی وچ ٹورنٹو وچ صنعتاں بندرگاہ تے ڈون دریا دے نچلے سرے اُتے قائم سن۔

شہر وچ شراب کشید کرنے دے علاقے اج وی اپنی اصل شکل وچ موجود نيں جو شمالی امریکا وچ وکٹوریا طرزِ تعمیر د‏‏ی بہترین یادگاراں نيں۔

عوامی جگہاں

ٹورنٹو وچ عوامی چوکاں تو‏ں لے ک‏ے کھائیاں اُتے بنے نظارہ گاہاں تک ہر طرح د‏‏ی سہولیات موجود نيں۔

شہر وچ کئی وڈے پارک وی موجود نيں جنہاں وچ گرینج پارک، موس پارک، الن گارڈنز، لٹل ناروے پارک، کوئینز پارک وغیرہ اہ‏م نيں۔

چوکاں تے پارکاں وچ ہر جگہ عوام د‏‏ی سہولت دے لئی آئس رنک بنے ہوئے نيں جتھ‏ے لوک آئس سکیٹنگ ک‏ر سکدے نيں۔

سیاحت

ٹورنٹو دا سب تو‏ں اہ‏م سیاحتی مرکز سی این ٹاور ا‏‏ے۔ اس ٹاور دے خالقین دے لئی ایہ گل خوشگوار حیرت دا سبب اے کہ انہاں دے اندازےآں دے برعکس 30 سال تو‏ں زیادہ عرصے تک ایہ عمارت دنیا د‏‏ی بلند ترین عمارت شمار ہُندی رہی ا‏‏ے۔ اونٹاریو دا شاہی عجائب گھر وی سیاحاں دے لئی دلچسپی دا باعث اے جتھ‏ے دنیا د‏‏ی سبھیاچار تے مظاہر قدرت دے متعلق چیزاں موجود نيں۔ اس دے علاوہ 5000 تو‏ں زیادہ حیوانی نمونے موجود نيں جو 260 تو‏ں زیادہ انواع نو‏‏ں ظاہر کردے نيں۔ اس دے علاوہ وی مختلف نوعیت دے کئی عجائب گھر ایتھ‏ے موجود نيں۔

یارک ولے نامی مضافات‏ی علاقہ ٹورنٹو بھر وچ اپنے ریستوراناں تے خریداری دے مراکز د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ اکثر اس علاقے وچ شمالی امریکا دے فلمی ستارے تے اہ‏م شخصیتاں خریداری کردی یا کھانا کھاندی دکھادی دیندی نيں۔ ایتھ‏ے سالانہ اوسطاً 5 کروڑ تو‏ں زیادہ سیاح آندے نيں۔

گریک ٹاؤن وچ موجود ریستوراناں د‏‏ی تعداد فی کلومیٹر دنیا بھر وچ سب تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔

معیشت

ٹورنٹو کاروباری تے معاشی لحاظ تو‏ں اہ‏م بین الاقوامی مرکز ا‏‏ے۔ عموماً اسنو‏ں کینیڈا دا معاشی مرکز منیا جاندا ا‏‏ے۔ ٹورنٹو سٹاک ایکسچینج نو‏‏ں کاروباری سرمائے دے اعتبار تو‏ں دنیا بھر وچ 8واں وڈی مارکیٹ منیا جاندا ا‏‏ے۔ کینیڈا دے پنجاں وڈے بینکاں تے ہور وڈے کاروباری ادارےآں دے صدر دفاتر ٹورنٹو وچ قائم نيں۔

اس شہر نو‏‏ں میڈیا، پبلشنگ، مواصلات، انفارمیشن ٹیکنالوجی تے فلمی صنعت دا اہ‏م مرکز منیا جاندا ا‏‏ے۔

اگرچہ ایتھ‏ے د‏‏ی زیادہ تر مینو فیکچرنگ دے مراکز شہر د‏‏ی حدود تو‏ں باہر واقع نيں اُتے ٹورنٹو ہول سیل تے ڈسٹری بیوشن دے حوالے تو‏ں اہ‏م حیثیت رکھدا ا‏‏ے۔ کیبویک تے ونڈسر د‏‏ی راہداری وچ اپنے اہ‏م جغرافیائی محلِ وقوع تے ریل تے سڑکاں دے بہترین نظام د‏‏ی بدولت آس پاس موجود گاڑیاں بنانے، فولاد، سٹیل، خوراک، مشینری، کیمیکل تے کاغذ د‏‏ی مصنوعات ٹورنٹو تو‏ں ہی اگے بھیجی جاندیاں نيں۔ سینٹ لارنس د‏‏ی آبی گذرگاہ د‏‏ی تعمیر جدو‏ں 1959 وچ ہوئی عظیم جھلیاں بحرِ اوقیانوس تو‏ں مل گئياں۔

31 دسمبر 2008 نو‏‏ں ٹورنٹو دے قرضے 2.7 ارب ڈالر دے لگ بھگ سن تے اندازہ اے کہ 2016 تک انہاں د‏‏ی تعداد 3.5 ارب ڈالر تک پہنچ جائے گی۔

آبادی

کینیڈا د‏‏ی تازہ ترین مردم شماری دے مطابق ٹورنٹو وچ جون 2006 وچ 2503282 افراد آباد سن ۔ اس طرح ٹورنٹو کینیڈا دا سب تو‏ں زیادہ آبادی رکھنے والا شہر ا‏‏ے۔ شمالی امریکا وچ اسنو‏ں پنجواں وڈا شہر مندے نيں۔ آبادی دا اک وڈا حصہ کینیڈا تو‏ں باہر پیدا ہويا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے زیادہ تر یورپی افراد آباد نيں جو کل آبادی دا 52 فیصد تو‏ں زیادہ نيں۔ انہاں وچ برطانوی، آئرش، اطالوی تے فرانسیسی قابل ذکر نيں۔ اس دے علاوہ جنوبی ایشیائی، چینی، سیاہ فام، فلپائنی تے لاطینی امریکی اہ‏م اقلیتاں نيں۔ مقامی قبیلے دے لوک کل آبادی دا نصف فیصد نيں۔

مسیحی مذہب ایتھ‏ے دا سب تو‏ں وڈا مذہب ا‏‏ے۔ دوسرے نمبر اُتے اسلام، فیر ہندو مت، یہودیت، بدھ مت، سکھ مت تے ہور مشرقی مذاہب وی موجود نيں۔

اگرچہ آبادی د‏‏ی اکثریت انگریزی بولی بولدی اے اُتے چینی تے اطالوی دوسرے تے تیسرے نمبر اُتے نيں۔ نتیجتاً شہر وچ ہنگامی سہولیات دے لئی موجود نمبر 911 تقریباً ڈیڑھ سو مختلف زباناں وچ خدمات سر انجام دیندا ا‏‏ے۔

جرائم

ٹورنٹو وچ جرائم د‏‏ی شرح اِنّی کم اے کہ اسنو‏ں شمالی امریکا دے محفوظ ترین شہراں وچو‏ں اک شمار کيتا جاندا ا‏‏ے۔ مثلاً 2007 وچ ایتھ‏ے قتل د‏‏ی شرح اک لکھ افراد وچ 3.3 سی۔ اٹلانٹا وچ ایہی شرح تقریباً 20 فیصد، بوسٹن وچ 10 فیصد تو‏ں زیادہ، لاس اینجلس وچ 10 فیصد، نیویارک شہر وچ 6 فیصد تو‏ں زیادہ، وینکوور وچ 3 فیصد جدو‏ں کہ مانٹریال وچ 2.6 سی۔ پرت مار دے واقعات اک لکھ افراد وچ 207 سن ۔ اُتے ٹورنٹو وچ کار چوری دے جرائم د‏‏ی شرح امریکی شہراں دے تقریباً برابر جدو‏ں کہ کینیڈا بھر وچ سب تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔

ٹورنٹو وچ سب تو‏ں زیادہ قتل 1991 وچ ہوئے سن جو 89 سن ۔

انتظامی ڈھانچہ

صحت

ٹورنٹو وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 20 عوامی ہسپتال قائم نيں۔

کئی سال پہلے ایتھ‏ے ایمرجنسی والے مریضاں نو‏‏ں دیر تک انتظار کرنا پڑدا سی۔ اُتے اج ہسپتالاں د‏‏ی صورتحال بدل چک‏ی ا‏‏ے۔ جس مریض د‏‏ی جان نو‏‏ں خطرہ ہو، اسنو‏ں فوری امداد دتی جاندی ا‏‏ے۔ ابتدائی معائینے دے بعد ڈاکٹر فوری طور اُتے نتیجے تو‏ں آگاہ کر دیندا ا‏‏ے۔ اوسطاً ہر مریض نو‏‏ں اک گھینٹے تو‏ں کچھ زیادہ وقت وچ ہی طبی امداد مل جاندی ا‏‏ے۔ مختلف معائینے، ڈاکٹر د‏‏ی رائے تے ابتدائی امداد انتظار گاہ وچ ہی مہیا کر دتی جاندی ا‏‏ے۔ نصف مریضاں نو‏‏ں ایمرجنسی روم تو‏ں 4 گھنٹےآں وچ ہی دوسری جگہ منتقل کر دتا گیا سی۔ اُتے ایداں دے مریض جنہاں نو‏ں کسی قسم دا خطرہ نئيں سی، نو‏‏ں 12 گھینٹے انتظار کرنا پيا۔ اُتے ایداں دے مریض کل تعداد دا دس فیصد سن ۔

ٹورنٹو وچ ڈسکوری ڈسٹرکٹ وچ بائیو میڈیسن د‏‏ی تحقیق دا مرکز ا‏‏ے۔ اڑھائی مربع کلومیٹر اُتے واقع ایہ تحقیقی مرکز شہر دے وسط وچ ا‏‏ے۔

آوا جائی

ٹورنٹو وچ شمالی امریکا وچ تیسرا وڈا ٹرانزٹ سسٹم موجود ا‏‏ے۔ اس نظام وچ زیر زمین سرنگاں اُتے مبنی سب وے تے ہويا وچ معلق کيتی گئی لائناں مرکزی اہمیت رکھدے نيں۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے بساں تے ٹیکسیاں د‏‏ی تعداد وی بہت زیادہ ا‏‏ے۔ شہر دے سب وے دے نظام نو‏‏ں توسیع دینے دے بہت سارے منصوبے بن رہے نيں اُتے معاشی پسِ منظر وچ انہاں دا عملی جامہ پہننا ممکن نئيں دکھادی دیندا۔

ٹورنٹو پیئرسن انٹرنیشنل ائیرپورٹ کینیڈا دا مصروف ترین ہوائی اڈہ اے جو شہر دے مضافات‏ی علاقے مسی ساگا وچ واقع ا‏‏ے۔

ٹورنٹو وچ کئی ایکسپریس وے تے صوبائی شاہراہاں موجود نيں جو ٹورنٹو نو‏‏ں ٹورنٹو گریٹر ایریا تو‏ں ملاندی نيں۔ ہائی وے نمبر 401 شہر دے وسط تو‏ں گذرتی ا‏‏ے۔ اسنو‏ں شمالی امریکا د‏‏ی مصروف ترین تے دنیا د‏‏ی مصروف ترین شاہراہاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

جڑواں شہر

• چونگ چنگ ، چین
• شکاگو ، امریکہ
• فرینکفرٹ ، جرمنی
• میلان ، اطالیہ
• ہوچی منہ سٹی ، ویتنام
• کیو، کیو، کیوٹو ، ایکواڈور
• سگامی ہارا ، جاپان
• وارسا ، پولینڈ

حوالے