میرزا ابو القاسم بن محمد حسن شفتی قمی
| فائل:IMG 0935.JPG | |
| کوائف | |
|---|---|
| مکمل نام | میزرا ابوالقاسم بن محمد حسن شفتی قمی |
| تاریخ ولادت | ۱۱۵۰ ق |
| آبائی شہر | بروجرد |
| تاریخ وفات | ۱۲۳۱ ق |
| مدفن | قبرستان شیخان قم |
| علمی معلومات | |
| مادر علمی | خوانسار، کربلا |
| اساتذہ | آقا محمد باقر بہبہانی، سید حسین خوانساری |
| شاگرد | شیخ اسد اللہ تستری، سید محسن اعرجی، سید عبداللہ شبر، سید محمد مھدی خوانساری، سید جواد عاملی، کرباسی، سید علی |
| اجازہ اجتہاد از | آقا شیخ محمد باقر بھبھانی |
| تالیفات | قوانین، جامع الشتات |
| خدمات | |
| سیاسی | بادشاہ وقت فتح علی شاہ قاجار توں خط و کتابت دے ذریعہ رابطہ تے اسنوں نصیحت کرنا |
| سماجی | شہر قم وچ نماز جمعہ و جماعت اقامہ کرنا |
میرزا ابو القاسم بن محمد حسن شفتی قمی (۱۱۵۰۔۱۲۳۱ ق) میرزای قمی دے نام توں معروف، بارہویں تے تیرہویں صدی ہجری دے شیعہ مراجع تقلید وچوں نيں۔
میرزای قمی بعض قاجار بادشاہاں دے معاصر سن تے اوہ انہاں نوں عوام دے نال نرمی تے انہاں دے مذہب دے ثبات دی نصیحت کردے سن ۔ آپ دی ہور فعالیت وچ نماز جمعہ تے جماعت دے اقامہ نوں شمار کیتا جا سکدا اے۔
ان دی مہم ترین تالیف قوانین نامی کتاب اے اسی سبب توں انہاں نوں صاحب قوانین دا لقب دتا گیا اے۔ حجیت ظن مطلق، شئی واحد شخصی وچ امر و نہی دا اجتماع، مجتہد دے فتاوی دے مطابق مقلدین دے لئے قضاوت دا جواز، آپ دے خاص فقہی آرا وچوں سن ۔
سوانح حیات
سودھومیرزائ قمی سن ۱۱۵۰ ق وچ بروجرد توں ۱۲ کیلو میٹر دے فاصلہ اُتے چابلق علاقہ دے اک قریہ درہ باغ وچ پیدا ہوئے[۱] تے سن ۱۲۳۱ ق وچ آپ نے قم وچ وفات پائی تے قم دے شیخان نامی قبرستان وچ دفن ہوئے۔ آپ دے سن ولادت نوں ۱۱۵۱ ق تے ۱۱۵۳ ق تے سن وفات نوں ۱۲۳۳ ق وچ وی کہیا گیا اے۔[۲]
آپ دے والد فومن دے علاقہ شفت دے باشندہ سن جنہاں نے جوانی وچ اصفہان دے حوزہ وچ درس پڑھنے دے بعد چابلق دے علاقہ وچ سکونت اختیار کر لی سی۔[۳]
تحصیل علم
سودھومیرزائ قمی نے فارسی تے عربی ادبیات دی تعلیم قرہ باغ وچ اپنے والد توں حاصل کيتی تے اس دے بعد خوانسار دا رخ کیتا جتھے انہاں نے سید حسین خوانساری دی شاگردی اختیار دی تے کئی سال تک انہاں دے محضر وچ فقہ و اصول دی تعلیم حاصل کيتی تے خوانساری دی بہن توں شادی کرنے دے بعد اوہ عراق دے لئے روانہ ہو گئے جتھے انہاں نے کربلا وچ آقا محمد باقر بہبہانی دے سامنے زانوئے ادب تہہ کیتا۔[۴]
درس دے بعد اپنے استاد آقا باقر بہبہانی توں اجازہ اجہتاد حاصل کرنے دے بعد اوہ اپنے وطن قرہ باغ لوٹ آئے تے اسی علاقہ دے اک دیہات قلعہ بابو وچ مشغول ہو گئے۔ اوتھے توں اوہ اصفہان دے مدرسہ کاسہ گران چلے گئے تے پھر اوتھے توں انہاں نے شیراز دا رخ کیتا، جتھے ۲ یا ۳ سال تک انہاں دا قیام رہیا اوہ زمانہ کریم خان زند دی تخت نشینی دا زمانہ سی اس دے بعد اوہ اصفہان لوٹ آئے تے پھر اوتھے توں اپنے وطن قرہ باغ پلٹ آئے۔ بعض طلاب نے آپ دے فقہ و اصول دے دروس توں استفادہ کیتا، آپ دی زندگی دی گزر بسر سخت سی۔ پھر آپ نے قم دا سفر کیتا تے اوتھے اوہ تدریس تے کتاباں دی تالیف وچ مشغول ہو گئے تے انہاں دی شہرت پورے ایران وچ ہو گئی تے آپ مرجع تقلید بن گئے۔[۵]
مقام علمی
سودھومیرزائ قمی محقق قمی دے نام توں مشہور سن تے فقہ و اصول وچ حجیت ظن مطلق، شئی واحد شخصی وچ امر و نہی دا اجتماع، مجتہد دے فتاوی دے مطابق مقلدین دے لئے قضاوت دا جواز، آپ دے خاص فقہی و اصولی نظریات وچوں سن ۔[۶]
سیاسی و سماجی فعالیت
سودھومیرزائ قمی بعض قاجار سلاطین، آقا محمد خان، فتح علی شاہ دے معاصر سن تے فتح علی شاہ نال خط و کتابت کردے سن ۔[۷] انہی خطوظ وچوں اک وچ انہاں نے سلطان نوں عوام دے نال نرمی دے نال پیش آنے تے اک دوسرے خط وچ عوام دے مذہب اُتے ثابت قدمی دے سلسلہ وچ تا کہ اوہ صوفیت دی طرف مائل نہ ہو جان،[۸] نصیحت کیتی اے۔
انہاں نے قم وچ نماز جمعہ تے جماعت دے اقامہ دا اہتمام فرمایا۔[۹]
تالیفات
سودھونقل ہويا اے کہ آپ نے مخلتف علوم وچ ۱۰۰۰ توں ودھ رسالے تحریر کيتے نيں۔ آپ دی بعض کتاباں ذیل وچ ذکر کيتی جا رہی نيں:[۱۰]
- القوانین المحکمة فی الاصول (مشهور به «قوانین»؛ موضوع کتاب اصول فقه اے تے ایہ کتاب سالها حوزه علمیه دے نصاب وچ شامل رہی اے)
- حاشیة او شرح علی شرح المختصر
- شرح تهذیب العلامة
- غنائم الایام فی الفقه
- مناهج الاحکم
- جامع الشتات (فارسی)
- معین الخواص
- مرشد العوام
- رسالة فی الاصول الخمسة الاعتقادیة
- رسالة فی قاعدة التسامح فی ادلة السنن
- رسالة فی جواز القضاء والتحلیف بتقلید المجتهد
شاگرد
سودھوآپ دے شاگرداں دا تذکرہ مندرجہ ذیل سطور وچ کیتا جا رہیا اے:[۱۱]
- شیخ اسدالله تستری (صاحب المقابیس)
- سید محسن اعرجی (مولف المحصول)
- کرباسی (صاحب الاشارات)
- سید عبدالله شبر (مولف مصابیح الانوار فی حل مشکلات الاخبار)
- سید مهدی موسوی خوانساری (صاحب الرسالة المبسوطة فی احوال ابی بصیر)
- سید علی (شارح منظومه بحر العلوم)
- سید جواد عاملی (صاحب مفتاح الکرامة)
حوالے
سودھو- ↑ مقدمه مصحح، جامع الشتات، ص۸.
- ↑ مقدمه مصحح، جامع الشتات، ص۹؛ الامین، اعیان الشیعة، ج۲، ص۴۱۲.
- ↑ مقدمه مصحح، جامع الشتات، ص۸.
- ↑ مقدمه مصحح، جامع الشتات، ص۹.
- ↑ الامین، اعیان الشیعة، ج۲، ص۴۱۲.
- ↑ الامین، اعیان الشیعة، ج۲، ص۴۱۱.
- ↑ الحسینی السیدی، علی، مقدمه مناهج الاحکم، ص۶.
- ↑ الحسینی السیدی، علی، مقدمه مناهج الاحکم، ص۷.
- ↑ الامین، اعیان الشیعة، ج۲، ص۴۱۲.
- ↑ الحسینی السیدی، علی، مقدمه «مناهج الاحکام»، ص۶.
- ↑ الحسینی السیدی، علی، مقدمه «مناهج الاحکام»، ص۶.
منابع
سودھو- الامین، سید محسن، اعیان الشیعة، حققه واخرجه واستدرک علیه حسن الامین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق-۱۹۸۶م.
- میرزا قمی، جامع الشتات (فارسی)، تصحیح: مرتضی رضوی، تهران: کیهان، ۱۳۷۱ش.
- میرزا قمی، مناهج الاحکم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق.