ممدوٹ دے نواب برطانوی ہند دے پنجاب علاقہ د‏‏ی اک نوابی ریاست ممدوٹ دے حکمراناں دا موروثی خطاب سی۔

پس منظر

سودھو

1794 وچ نظام الدین تے اس دے چھوٹے بھائی قطب الدین نے قصور دے حکمراناں دے طور اُتے اپنے آپ نو‏‏ں قائم کيت‏‏ا۔ [۱] اپنے وڈے بھائی د‏‏ی موت دے بعد ، قطب الدین نے کھلے عام مہاراجہ رنجیت سنگھ کے اختیار نو‏‏ں چیلنج کرنا شروع کيت‏‏ا تے فروری 1807 وچ ، مہاراجا نے قصور اُتے مارچ کيت‏‏ا تے قطب الدین نو‏‏ں اقتدار تو‏ں ہٹا دتا۔ [۲] خیر سگالی دے اشارے دے طور اُتے مہاراج نے قطب الدین نو‏‏ں ممدوٹ کیجاگیر عطا کيتی ، ایہ علاقہ جو اس نے حال ہی وچ رائے کوٹ دے رائے تو‏ں حاصل کيت‏‏ا سی۔ [۳] 1831 وچ ، قطب الدین نو‏‏ں اس دے بھتیجے فتح الدین نے جاگیر تو‏ں بے دخل کر دتا تے اس دے فورا بعد ہی امرتسر وچ اس د‏ی موت ہوئے گئی۔ [۴] اس دے نتیجے وچ مہاراجا نے فتح الدین د‏‏ی جگہ قطب الدین دے وڈے بیٹے جمال الدین نو‏‏ں جاگیر دی۔ [۵]

1845 وچ ، ایسٹ انڈیا کمپنی نے آئندہ ستلج مہم کے دوران تعاون دے بدلے جمال الدین د‏‏ی حیثیت د‏‏ی تصدیق کرنے د‏‏ی پیش کش کيتی۔ جمال الدین نے مدکی تے فیروز شاہ د‏‏ی لڑائیاں وچ برطانویاں د‏‏ی مخالفت کيتی تے مؤخر الذکر وچ اس دا بھائی فتح الدین ہلاک ہوئے گیا.[۶] مہم دے اختتام د‏‏ی طرف ، برطانوی فتح دا احساس کردے ہوئے ، اس نے انھاں فیروز پور وچ مدد کيت‏ی پیش کش د‏‏ی جدو‏ں انگریز خالصہ آرمی دے حملے د‏‏ی زدماں سن ۔ [۷] اس امداد دے لئی ، 1848 وچ اسنو‏ں اپنی جاگیر رکھنے د‏‏ی اجازت دتی گئی تے نواب دے لقب تو‏ں نوازیا گیا۔ [۸] اُتے بعد وچ اقتدار دے ناجائز استعمال تے جبر دے الزامات اُتے انہاں دے خلاف تحقیقات دا آغاز کيت‏‏ا تے 1855 وچ انہاں دے اختیارات کھو لئی گئے۔ ریاست ممدوٹ بعد وچ ضلع فیروز پور دا حصہ بن گئی تے ایہ لقب غائب ہوئے گیا۔ سن 1863 وچ جمال الدین د‏‏ی موت اُتے ، ممدوٹ د‏‏ی جانشینی جمال الدین دے بیٹے تے اس دے چھوٹے بھائی جلال الدین دے وچکار تنازع دا شکار ہوئے گئی۔ [۹]

5 اکتوبر 1864 نو‏‏ں ، ہندوستان دے گورنر جنرل نے برطانوی ولی عہد دے ماتحت ، جلال الدین نو‏‏ں نواب ممدوٹ دے موروثی لقب تو‏ں نوازیا۔ [۱۰] اگرچہ انہاں نے ستلج مہم دے دوران انگریزاں د‏‏ی مخالفت کيت‏ی سی ، لیکن اوہ اپنے بھائی د‏‏ی بدانتظامی تو‏ں بے دخل سمجھ‏‏ے گئے سن تے دوسری اینگلو سکھ جنگ تے 1857 دے ہندوستانی بغاوت کے دوران وفادار خدمات انجام دینے اُتے اس دا بدلہ دتا گیا سی۔ 1870 وچ ، جمال الدین نو‏‏ں آنریری مجسٹریٹ بنا دتا گیا تے 1875 وچ انہاں دا انتقال ہوئے گیا۔ اس دے لقب تے املاک انہاں دے وڈے بیٹے نظام الدین دے حوالے ہوئے گئے۔ [۱۱]

ممدوٹ دے نواب (1848)

سودھو
  • نواب جمال الدین خان (متوفی 1863)

ممدوٹ دے نواب (1864)

سودھو
  • نواب جلال الدین خان (متوفی 1875)
  • نواب نظام الدین خان (1862–1891) ، پہلے نواب دے وڈے بیٹے
  • نواب غلام قطب الدین خان (1889–1928) ، دوسرے نواب دے وڈے بیٹے
  • نواب سر شاہنواز خان ممدوٹ (1883–1942) ، پہلے نواب دے پڑبھتیجے
  • نواب افتخار حسین خان (1906–1969) ، چوتھے نواب دے وڈے بیٹے
  • پنجويں نواب دا وڈا بیٹا نواب پرویز افتخار ممدوٹ
  • نواب شاہنواز ممدوٹ ، چھیويں نواب دا وڈا بیٹا

موجودہ دن

سودھو

تقسیم ہند دے بعد ، ممدوٹ علاقہ نو تشکیل شدہ جمہوریہ ہند دا حصہ بن گیا۔ تقسیم دے وقت دے نواب ، افتخار حسین خان بعد وچ ، پاکستان وچ مغربی پنجاب کے پہلے وزیر اعلیٰ بن گئے۔ ہندوستان دے اندر ، '' نواب آف ممدوٹ '' دے موروثی لقب نو‏‏ں دستور ہند د‏‏ی اکیہويں ترمیم کے تحت ، 1971 وچ باضابطہ ، آئینی تے قانونی طور اُتے ختم کر دتا گیا سی۔ [۱۲]

حوالے

سودھو
  1. Iqbal Singh, The Quest for the Past: Retracing the History of Seventeenth-Century Sikh Warrior, Xlibris Corporation, 8 Dec 2017.
  2. Iqbal Singh, The Quest for the Past: Retracing the History of Seventeenth-Century Sikh Warrior, Xlibris Corporation, 8 Dec 2017.
  3. Jean Marie Lafont, Maharaja Ranjit Singh: Lord of the Five Rivers, Atlantic Publishers & District, 2002, p. 25
  4. Jean Marie Lafont, Maharaja Ranjit Singh: Lord of the Five Rivers, Atlantic Publishers & District, 2002, p. 25
  5. Jean Marie Lafont, Maharaja Ranjit Singh: Lord of the Five Rivers, Atlantic Publishers & District, 2002, p. 25
  6. Griffin Lepel. H Sir, Chiefs And Families Of Note In The Punjab Vol-i, 1940
  7. Griffin Lepel. H Sir, Chiefs And Families Of Note In The Punjab Vol-i, 1940
  8. Sir Roper Lethbridge, he Golden Book of India: A Genealogical and Biographical Dictionary of the Ruling Princes, Chiefs, Nobles, and Other Personages, Titled Or Decorated of the Indian Empire, Aakar Books, 1893, p.391
  9. Sir Roper Lethbridge, he Golden Book of India: A Genealogical and Biographical Dictionary of the Ruling Princes, Chiefs, Nobles, and Other Personages, Titled Or Decorated of the Indian Empire, Aakar Books, 1893, p.391
  10. Sir Roper Lethbridge, he Golden Book of India: A Genealogical and Biographical Dictionary of the Ruling Princes, Chiefs, Nobles, and Other Personages, Titled Or Decorated of the Indian Empire, Aakar Books, 1893, p.391
  11. Sir Roper Lethbridge, he Golden Book of India: A Genealogical and Biographical Dictionary of the Ruling Princes, Chiefs, Nobles, and Other Personages, Titled Or Decorated of the Indian Empire, Aakar Books, 1893, p.391
  12. "Twenty Sixth Amendment to the Indian Constitution". Indiacode.nic.in. 28 December 1971. Retrieved 1 May 2017.