مختار بیگم
| مختار بیگم | |
|---|---|
| جم | سنہ 1911 |
| وفات | 25 فروری 1982 (70–71 سال) |
| شہریت |  پاکستان
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | گلو کار-گیت نگار ، گائک |
| پیشہ ورانہ زبان | اردو ، پنجابی |
ترمیم  | |
مختار بیگم (انگریزی: Mukhtar Begum) (پیدائش: 1911ء — وفات: 25 فروری، 1982ء) پاکستان دے نال تعلق رکھنی والی مشہور کلاسیکی گلوکارہ سن۔ اوہ مشہور ڈراما نویس و شاعر آغا حشر کاشمیری دی بیوی سن۔ انہاں دے شاگرداں انہاں دی چھوٹی بہن فریدہ خانم، نسیم بیگم تے اداکارہ رانی شامل سن۔
مختار بیگم اکّ پاکستانی کلاسیکل، غزل گلوکارہ اتے اداکارہ سی۔[۱][۲] اوہ فلماں اتے ریڈیو تے گیت گاؤن لئی سنگیت دی رانی وجوں جانی جاندی سی۔[۳] اسنے ہندی، پنجابی اتے اردو فلماں وچ کم کیتا اتے فلماں ہٹھیلی دلہن، علی بابا 40 چور، نل دمینتی، دل کی پیاس، آکھ کا نشہ، مفلس عاشق اتے چترا بکاوالی وچ اپنیاں کرداراں لئی جانی جاندی سی۔[۴][۵]
حالات زندگی
سودھومختار بیگم 1911ء نوں امرتسر، صوبہ پنجاب (برطانوی ہند) وچ پیدا ہوئیاں۔ انہاں دے والد غلام محمد موسیقی دے وڈے دلدادہ سن تے خود وی بہت چنگا ہارمونیم بجاندے سن ۔ انہاں نے مختار بیگم نوں کلاسیکی موسیقی دی تربیت دلوانے دے لئی پٹیالہ گھرانے دے مشہور موسیقار استاد عاشق علی خان دی شاگردی وچ دے دتا۔ بعد وچ مختار بیگم نے استاد اللہ دتا خان مہربان، استاد فتوخان، پنڈت شمبھو مہاراج تے پنڈت مچھو مہاراج توں وی اکتساب فیض کيتا۔ اوہ ٹھمری، دادرا تے غزل گائیدی ميں یکساں عبور رکھدیاں سن۔ انہاں دے فن دے عقیدت منداں وچ ملکہ ترنم نورجہاں وی شامل سن۔[۶]
مختار بیگم دی شادی آغا حشر کاشمیری دے نال ہوئی سی۔ مختار بیگم توں تربیت پانے والے فنکاراں وچ انہاں دی چھوٹی بہن فریدہ خانم، نسیم بیگم تے اداکارہ رانی شامل نيں۔[۶][۷]
مڈھلا جیون
سودھومکھتار بیگم دا جم 1901 وچ امرتسر، برطانوی ہند وچ ہویا سی۔ مکھتار سبھ توں وڈی سی اتے اس دے چار بھین-بھرا سن۔ مکھتار دی اک بھین جس دا نام فریدہ کھانم اتے تن بھرا سن۔
اسنے پٹیالہ گھرانہ دے کلاسک سنگیت سکول وچ پڑھائی کیتی۔ اتھے استاد میاں میہربان خاں ناں دے استاد نوں اس دی گائکی پسند آئی اتے اوہ استاد عاشق علی خان دا استاد سی۔ اس لئی اسنے ستّ سال دی عمر توں ہی مکھتار بیگم نوں ہندوستانی ووکل کلاسیکل سنگیت دی سکھلائی دتی۔
کیریئر
سودھو1930 دے دہاکے وچ، اوہ کلکتہ چلی گئی اتے اسنے سٹیج ناٹک اتے تھئیٹر کیتا جو اردو دے مشہور ناٹک کار اتے شاعر آگا حشر کشمیری ولوں لکھے گئے سن۔ مختار بیگم بمبئی وی گئی اتے اتھے اسنے تھئیٹر وچ وی کم کیتا۔ تھئیٹر کرن توں بعد، اسنے موک فلماں وچ کم کرنا شروع کیتا اتے 1931 وچ اپنی شروعات کیتی اتے اوہ نل دمینتی، دل کی پیاس، آنکھ کا نشہ اتے مپھلس عاشق سمیت ہندی، پنجابی اتے اردو دوواں فلماں وچ نظر آئی۔ مکھتار بیگم نے دو فلماں لئی گانے وی تیار کیتے جس وچ اسنے پریم کی آگ اتے بھیشم سمیت کم کیتا۔ [۸]
کلکتہ وچ، اوہ نور جہاں اتے اس دے پروار نوں ملی اتے اسنے نور جہاں اتے اسدیاں بھیناں نوں فلماں اتے تھئیٹر نال جڑن لئی مُتحرک کیتا۔ اس لئی اسنے اوہناں نوں کجھ نرماتاواں اتے اپنے شوہر آگا حشر کشمیری نال جان-پچھان کروائی۔[۹]
مکھتار بیگم، اپنے پروار سمیت، ونڈ توں بعد پاکستان چلی گئی اتے اوہ لاہور وچ وس گئی[۱۰][۱۱] اسنے ریڈیو اتے ٹیلیویژن واسطے غزلاں گاؤنا جاری رکھیا۔[۱۲][۱۳][۱۴] مکھتار نے پاکستانی ریڈیو لئی بہت سارے گیت گائے۔ [۱۵][۱۶][۱۷]
مختر بیگم نے اکّ سنگیت استاد وجوں وی کم کیتا اتے اسنے گلوکارہ نسیم بیگم اتے اپنی چھوٹی بھین فریدہ کھانم نوں کلاسیکل سنگیت گائکی اتے غزلاں وچ سکھلائی دتی۔
نجی جیون
سودھومکھتار نے اردو شاعر، ناٹک کار اتے ناٹک کار آگا حشر کشمیری نال ویاہ کیتا اتے مکھتار دی چھوٹی بھین فریدہ کھانم وی اکّ مشہور غزل گلوکارہ ہے۔[۱۸][۱۱][۱۹]
وفات
سودھومختار بیگم 25 فروری 1982ء نوں کراچیماں وفات پاگئياں۔ اوہ کراچی وچ سوسائٹی دے قبرستان وچ آسودۂ خاک نيں۔[۶][۷]
بیماری اتے موت
سودھومکھتار بیگم نوں ادھرنگ ہون کارن لمبے ویلے بعد 25 فروری 1982 نوں کراچی وچ 80 سال دی عمر وچ اس دی موت ہو گئی اتے اس نوں کراچی وچ سوسائٹی دے قبرستان وچ آخری سنسکار کر دتا گیا۔[۲۰][۲۱][۱۱]
فلموگرافی
سودھوفلماں
سودھو| Year | Film | Language |
|---|---|---|
| 1932 | علی بابا 40 چور | ہندی، اوردو |
| 1932 | چترا بکاوالی | ہندی، اوردو |
| 1932 | ہٹھیلی دلہن | ہندی، اوردو |
| 1932 | ہندوستان | ہندی، اوردو |
| 1932 | اندرسبھا | ہندی، اوردو[۱۱] |
| 1932 | Krishna Kant ki Wasiyat | ہندی، اوردو |
| 1932 | مپھلس اشک | ہندی، اوردو |
| 1932 | شرون کمار | ہندی، اوردو |
| 1933 | آنکھ کا نشہ | ہندی، اوردو |
| 1933 | عورت کا پیار | ہندی، اوردو[۲۲] |
| 1933 | چنتامنی | ہندی، اوردو |
| 1933 | نل دمئنتی | ہندی، اوردو |
| 1933 | رامائن | ہندی، اوردو |
| 1934 | سیتا | ہندی، اوردو |
| 1935 | دل کی پیاس | ہندی، اوردو |
| 1935 | مجنوں 1935 | ہندی، اوردو[۱۱] |
| 1936 | پریم کی آگ | ہندی، اوردو |
| 1937 | بھیشم | ہندی، اوردو |
| 1940 | متوالی میرا | پنجابی[۱۱] |
| 1941 | چترا بکاولی | پنجابی |
حوالے
سودھو- ↑ «Mallikas of yesteryear». Himal Southasian. ۲۶ مارچ ۲۰۲۲.
- ↑ Indian Horizons, Volume 53, 55.
- ↑ «فلمی و ادبی شخصیتاں کے سکینڈلز۔ ۔ ۔قسط نمبر356». Daily Pakistan. ۲۸ اپریل ۲۰۲۲.
- ↑ Encyclopaedia of Indian Cinema, 40.
- ↑ «Mallikas of yesteryear». Himal Southasian. ۲۶ مارچ ۲۰۲۲.
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ ص 524، پاکستان کرونیکل، عقیل عباس جعفری، ورثہ / فضلی سنز، کراچی، 2010ء
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ آغا حشر کاشمیری تے مختار بیگم، ڈاکٹر آر دے تمیری، کشمیری پنڈت نیٹ ورک
- ↑ Indian Filmography: Silent & Hindi Films, 1897-1969, 90.
- ↑ DOUBLE X FACTOR, 100.
- ↑ «Lahore a part of me». The News International. ۱۲ جولائی ۲۰۲۱.
- ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ ۱۱.۲ ۱۱.۳ ۱۱.۴ ۱۱.۵ «Mallikas of yesteryear». Himal Southasian. ۲۶ مارچ ۲۰۲۲. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>tag; name "HimalSouthasian" defined multiple times with different content - ↑ «The history, art and performance of ghazal in Hindustani sangeet». Daily Times. ۱۵ جنوری ۲۰۲۲.
- ↑ «Daagh and ghazal singing». The News International. ۱۰ جون ۲۰۲۱.
- ↑ «Experimenting with ghazal». The News International. ۲۴ دسمبر ۲۰۲۱.
- ↑ Lahore: A Musical Companion, 23.
- ↑ Lahore: A Musical Companion, 69.
- ↑ Lahore: A Musical Companion, 70.
- ↑ Let's know music & musical instruments of India, 59.
- ↑ Bayād Jālib, 1.
- ↑ «کلاسیکی گائیکی میں نام وَر مختار بیگم کی برسی». ARY News. ۱۰ مئی ۲۰۲۲.
- ↑ Asiaweek, Volume 12, Issues 27-39, 28.
- ↑ Urdu/Hindi : an artificial divide : evolution from African genes, Mesopotamian roots, and Indian culture, 319.