محمد مصطفٰی اعظمی
| محمد مصطفٰی اعظمی | |
|---|---|
| (عربی وچ: محمد مصطفى الأعظمي) | |
 |
|
| جم | سنہ 1932 |
| وفات | 20 دسمبر 2017 (84–85 سال)[۳][۴] |
| شہریت |  سعودی عرب |
| مذہب | اسلام [۱] |
| مذہب | اسلام [۱] |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | دار العلوم مئو |
| پیشہ | محدث |
| مادری زبان | عربی |
| پیشہ ورانہ زبان | عربی |
| ملازمت | پرنسٹن یونیورسٹی ، یونیورسٹی آف مشیگن ، یونیورسٹی آف کولوراڈو ، شاہ سعود یونیورسٹی |
| اعزازات | |
عالمی شاہ فیصل اعزاز برائے مطالعہ اسلامیات (۱۹۸۰) |
|
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
محمد مصطفیٰ اعظمی (پیدائش: 1932ء — وفات: 20 دسمبر 2017ء) اک ممتاز بھارتی نژاد سعودی محدث سن جنہاں نوں سنہ 1980ء وچ فن حدیث وچ ممتاز خدمات دی بنا اُتے عالمی شاہ فیصل اعزاز توں نوازیا گیا۔ مصطفیٰ اعظمی دا آبائی وطن بھارت دے صوبہ اترپردیش وچ واقع مئو شہر اے۔ سنہ 1955ء ميں دار العلوم دیوبند توں عالمیت دی تکمیل دے بعد مصر دے جامعہ ازہر وچ داخلہ لیا، ایم اے مکمل کرنے دے بعد سنہ 1966ء وچ کیمبرج یونیورسٹی توں پی ایچ ڈی کيتی۔ مصطفیٰ اعظمی ایگناز گولڈزیہر، ڈیوڈ مارگولیوتھ تے جوزف شاخت دے نظریات اُتے تحقیقی تنقید دے لئی مشہور سن ۔
زندگی تے تعلیم
سودھووہ 1930ء دے آس پاس ضلع مئو وچ پیدا ہوئے۔ دار العلوم دیوبند توں 1952ء وچ فراغت حاصل کرنے دے بعد انہاں نے الازہر یونیورسٹی توں 1955ء وچ شهادة العالمية مع الإجازة بالتدريس دی ڈگری حاصل کيتی۔ اس دے بعد کچھ دناں تک قطر وچ غیر عربی داں حضرات نوں عربی بولی دی تعلیم دتی تے قطر دی پبلک لائبریری وچ لائبریرین دی حیثیت توں خدمات انجام دتیاں۔ اس مدت وچ انہاں نے متعدد مخطوطات دی تحقیق وی کيتی۔ 1964ء وچ اوہ برطانیہ چلے گئے تے 1966ء وچ کیمبرج یونیورسٹی توں Studies in Early Hadith Literature دے موضوع اُتے پی ایچ ڈی کيتی۔ پی ایچ ڈی کرنے دے بعد فیر واپس قطر چلے گئے جتھے انہاں نے ہور دو سال تک قطر دی پبلک لائبریری وچ کم کيتا۔ 1968ء وچ انہاں دا تقرر جامعہ ام القریٰ وچ اسسٹنٹ پروفیسر دے عہدہ اُتے ہويا جتھے اوہ 1973ء تک تدریس توں وابستہ رہے۔ 1973ء توں ریٹائرمنٹ (1991ء) تک جامعہ شاہ سعود وچ پروفیسر دے عہدہ اُتے رہے تے تدریس و تعلیم تے علم حدیث دے میدان وچ اہم خدمات انجام دتیاں۔ اس دوران انہاں توں بے شمار علمائے حدیث تے طلبہ نے فائدہ اٹھایا تے انہاں دی نگرانی وچ علوم حدیث وچ تحقیقی کم سر انجام دیے۔ اس دے علاوہ اوہ یورپ تے عالم عرب دی متعدد یونیورسٹیاں وچ وزٹنگ پروفیسر دے عہدہ اُتے وی رہے۔[۵] جامعہ شاہ سعود وچ انھاں نے بحیثیت پروفیسر خدمات سر انجام دتیاں تے اس جامعہ دے شعبۂ اسلامیات وچ ہیڈ رہے۔ اوہ قطر دے قومی و عوامی عجائب گھر دے مہتمم، جامعہ ام القریٰ دے ایسوسی ایٹ پروفیسر، یونیورسٹی آف مشی گن دے وزٹنگ اسکالر، سینٹ کراس کالج، آکسفورڈ دے وزٹنگ فیلو، جامعہ پرنسٹن وچ اسلامیات دے شاہ فیصل وزٹنگ پروفیسر تے جامعہ کولوراڈو بولڈر دے وزٹنگ اسکالر رہے۔[۶] اوہ یونیورسٹی آف ویلز ٹرینیٹی سینٹ ڈیوڈ وچ وی اسلامیات دے امتیازی فیلو رہے۔[۷]
ان دی تصنیفات وچ زیادہ تر زور مستشرقین دی حدیث دے متعلق کوتاہیاں نوں درست کرنا سی۔ خاص طور اُتے اس حقیقت نوں نمایاں کرنے اُتے کہ پیغمبر اسلام [[محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] دی زندگی دے دوران (ان دی حمایت توں ) احادیث دی کتابت دا کم عروج اُتے سی۔[۸]
تصنیفات
سودھوانھاں نے عربی تے انگریزی وچ متعدد اہم کتاباں لکھياں جنہاں وچوں اکثر دا اردو تے ہور عالمی زباناں وچ ترجمہ ہو چکيا اے۔ عربی وچ انہاں دی اہم کتاباں تھلے لکھے نيں:
- دراست في الحديث النبوي وتاريخ تدوينه: ایہ کتاب دراصل انہاں دی پی ایچ ڈی دی تھیسس دا بعض اضافاں دے نال عربی ترجمہ اے، اس دے متعدد ایڈیشن نکل چکے نيں۔
- منهج النقد عند المحدثين - نشأته - تاريخه
- كتاب النبي صلى الله عليه وسلم
- المحدثون من اليمامة إلى 250 هـ[۵]
مرتب شدہ کم
سودھوانھاں نے حدیث دی متعدد اہم کتاباں نوں ایڈٹ کرکے شائع کيتا جنہاں وچ تھلے لکھے کتاباں سر لسٹ نيں:
- العلاج از ابن المدنی
- کتاب التمييز از مسلم بن الحجاج
- مغازي رسول اللہ از عروہ بن زبیر
- موطأ الإمام مالك
- صحيح ابن خزيمة
اعزاز
سودھوحدیث تے علوم حدیث دے میدان وچ انہاں دی خدمات نوں دیکھدے ہوئے 1980ء وچ شاہ فیصل عالمی اعزاز ملا۔ ہور انہاں دے علمی کارنامےآں نوں دیکھدے ہوئے 1981ء وچ انہاں نوں سعودی شہریت دتی گئی۔[۵]
وفات
سودھو20 دسمبر 2017ء نوں ریاض وچ انہاں دی وفات ہوئی۔[۹]
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ http://www.deoband.net/blogs/category/ulama
- ↑ http://www.deoband.net/blogs/dr-muhammad-mustafa-azmi-his-contributions-to-hadeeth
- ↑ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb122220507 — subject named as: Muḥammad Muṣṭafā al- Aʿẓamī — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
- ↑ Diamond Catalog ID for persons and organisations: https://opac.diamond-ils.org/agent/68410 — subject named as: Muhammad Mustafa al-Azami
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ ۵.۳ شیخ ڈاکٹر محمد مصطفیٰ اعظمی قاسمی دامت برکاتہم تے انہاں دی خدماتِ حدیث، از محمد نجیب قاسمی سنبھلی، ماہنامہ دار العلوم، شمارہ 5، جلد: 98، رجب 1435 ہجری مطابق مئی 2014ء۔ اخذ کردہ بتریخ 20 دسمبر 2017ء
- ↑ Azami, M. M. (2003). The History of the Qur'anic Text from Revelation to Compilation: A Comparative Study with the Old and New Testaments. Leicester: UK Islamic Academy. ISBN [[Special:BookSources/1-872531-66-0.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Herbert Berg, The Development of Exegesis in Early Islam: The Authenticity of Muslim Literature from the Formative Period. Routledge Studies in the Qur'an. Transferred to digital publishing in 2005. he died in 20 December 2017 Routledge, 2013. ISBN [[Special:BookSources/9781136115226
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.