محمد بن جعفر الصادق
محمد بن جعفر الصادق | |
---|---|
فائل:امامزاده دیباج در دامغان.jpg | |
وجہ شہرت | امام صادق دے فرزند |
لقب | محمد دیباج |
وفات | 203 ھ |
مدفن | گرگان (ایران) |
والد | امام جعفر صادق |
والدہ | حمیدہ |
شریک حیات | خدیجہ بنت عبد اللہ بن حسین |
مشہور امام زادے | |
عباس بن علی، زینب کبری، فاطمہ معصومہ، علی اکبر، علی اصغر، عبد العظیم حسنی، احمد بن موسی، سید محمد، سیدہ نفیسہ |
محمد بن جعفر، (متوفی 203، گرگان) محمد دیباج دے ناں توں معروف امام جعفر صادق دے بیٹے نيں جنہاں نے سن 199 ھ وچ مامون دے دور حکومت وچ مکہ وچ بنی عباس دے خلاف قیام کیتا۔ لیکن خلیفہ نے انہاں نوں گرفتار کرکے اپنے پاس طلب کر ليا۔ خراسان وچ انہاں دی وفات ہوئی تے مامون نے انہاں دی نماز جنازہ پڑھائی۔
تعارف
سودھومحمد، امام جعفر صادق (ع) دے فرزند نيں تے انہاں دا شمار علماء تے اپنے والد توں نقل احادیث دے روات وچ اے۔[۱] انہاں دی زوجہ خدیجہ عبد اللہ بن حسین دی بیٹی سن۔ انہاں نوں انہاں دی خوب صورتی دی وجہ توں دیباج دا لقب دتا گیا سی ۔[۲] بعض شیعہ مصنفین نے انہاں نوں شجاع، کریم تے پرہیز گار انسان ذکر کیتا اے۔ البتہ حدیث دے سلسلہ وچ انہاں نوں ضعیف تے غیر قابل اعتبار قرار دتا اے تے انہاں دے بارے وچ نقل ہويا اے کہ اوہ مسلحانہ قیام دے سلسلہ وچ زیدیہ دے ہم مسلک سن ۔[۳]
بنی عباس دے خلاف قیام
سودھوانہاں نے سن 199 ھ وچ تے بعض روایات دے مطابق 200 ھ وچ مکہ وچ مامون دی حکومت دے خلاف قیام کیتا۔ نقل ہويا اے کہ اوہ ابتداء وچ اس گل توں موافقت نئيں رکھدے سن لیکن بعد وچ اپنے ساتھیاں تے گھر والےآں دے شوق دلانے اُتے اسدیاں طرف مائل ہوئے۔[۴] انہاں دے قیام دا زمانہ مامون دی خلافت دے ابتدائی دناں دے آشوب تے علویاں تے ہور حکومت مخالفین دی طرف توں اسلامی ملکاں وچ متعدد تھاںواں اُتے دی جانے والی بغاوتاں دا زمانہ سی ۔ منجملہ انہی وچوں اک ابن طباطبا دا قیام اے جس نے عراق وچ بہت کامیابی حاصل کيتی۔
اک دوسرے علوی حسین بن حسن افطس نے مکہ وچ زمام حکومت اپنے ہتھوں وچ لے لیا۔ بعض نقل دے مطابق حسین بن حسن افطس عوام دی مرضی حاصل نہ کر پانے تے دوسری تحریکاں دی شکست دے پیش نظر محمد دیباج دے پاس آئے تے انہاں نوں خلافت دی پیشکش کیتی تا کہ انہاں دی محبوبیت توں فائدہ اٹھا سکن۔ محمد دیباج نے شروع وچ اس گل نوں قبول نئيں کیتا لیکن بعد وچ اپنے بیٹے تے حسین بن افطس دے اسرار اُتے راضی ہو گئے۔[۵] مسعودی دے بقول محمد دیباج ابتداء وچ ابن طباطبا دے پیروکار سن تے انہاں دی طرف لوکاں نوں دعوت دے رہے سن تے ابن طباطبا دی موت دے بعد انہاں نے خلافت دا دعوی کیتا تے امیر المومنین کہلانے لگے۔[۶]
مامون دے دربار وچ
سودھوعیسی جلودی اس لشکر دا سردار سی جسنوں محمد دیباج دے نال جنگ اُتے مقرر کیتا گیا سی، حجاز تے اطراف مکہ وچ کئی چھڑپاں دے بعد اس نے محمد دے ساتھاں نوں شکست دے کے انہاں نوں گرفتار کر ليا۔ اسارت دے بعد انہاں نے مکہ وچ عوام دے درمیان تقریر دی تے اپنے عمل توں ندامت دا اظہار کیتا تے کہیا کہ مینوں خبر دتی گئی کہ مامون مر چکيا اے اس وجہ توں ميں نے اس خلافت نوں قبول کر ليا۔[۷]
عیسی جلودی نے محمد نوں خراسان بھیج دتا۔ خراسان وچ مامون نے انہاں دا اکرام کیا، اپنے پاس بٹھایا تے انعام و صلہ توں نوازیا۔ اوہ اوتھے مامون دے پاس خراسان وچ رک گئے۔ بعض نقل دے مطابق امام علی رضا (ع) دی شہادت دے وقت اوہ اوتھے خراسان وچ سن ۔ شہادت دے اک روز بعد مامون نے محمد بن جعفر تے ہور سادات نوں بلايا تے اس خبر توں آگاہ کیتا۔ [۸]
وفات تے محل دفن
سودھومحمد دیباج نے سن 203 ھ وچ گرگان، خراسان وچ وفات پائی۔[۹] مامون نے انہاں دی تشییع جنازہ وچ شرکت کيتی تے انہاں دی نماز جنازہ پڑھائی۔[۱۰]
ایران وچ کئی مقبرے انہاں توں منسوب تے انہاں دے ناں توں معروف نيں جنہاں وچوں اک دامغان دے شہر دیباج،[۱۱] درگز دے دیہات شلیگان،[۱۲]آزاد شہر دے امام زادہ امام آق[۱۳] تے قزوین وچ انہاں توں منسوب اے۔[۱۴]
حوالے
سودھو- ↑ ابن الطقطقی، الفخری،ص۲۱۷
- ↑ مسعودی، مروج الذہب، ج۳، ص۴۳۹.
- ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق، ج۳، ص۴۴.
- ↑ ابن الطقطقی، الفخری،ص۲۱۷
- ↑ طبری، تریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۳۷-۵۳۹؛ ابن خلدون، تریخ، ج۳، ص۳۰۶.
- ↑ مسعودی، مروج الذہب، ج۳،ص۴۳۹
- ↑ طبری، تریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۵۴۰؛ ابن خلدون، ج۳، ص۳۰۶.
- ↑ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۷۱.
- ↑ ابن الاثیر، الکامل فی التریخ، ج۶،ص۳۵۶
- ↑ مفید، الارشاد، ص۵۵۵-۵۵۶.
- ↑ امامزاده محمّد دیباج دامغان
- ↑ محمّد دیباج شیلگان درگزادشهر
- ↑ امام زاده آق امام آزاد شہر
- ↑ نقش امام زادگان سلطان سید محمد و سید اسماعیل در گسترش فرہنگ گردشگری قزوین
منابع
سودھو- ابن الاثیر، عز الدین (م۶۳۰)، الکامل فی التریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵ ع
- الطبری، محمد بن جریر، تریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابو الفضل ابراہیم، بیروت، دار التراث، ۱۹۶۷ ع
- شبستری، عبد الحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق علیہ السلام، قم، یونیورسٹی مدرسین، ۱۴۱۸ق
- محمد بن علی بن طباطبا، ابن الطقطقی، الفخری فی آداب السلطانیہ، تحقیق عبد القادر محمد مایو، بیروت، دار القلم العربی، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷ع
- مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذہب و معادن الجوہر، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الہجره، ۱۴۰۹ق
- مفید، الارشاد، ترجمہ و شرح فارسی: محمد باقر ساعدی، تصحیح: محمد باقر بہبودی، بی جا، انتشارات اسلامیه، ۱۳۸۰ش