مبارک شاہ (سید خاندان)

مبارک شاہ (سید خاندان)
تاریخ پیدائش	14ویں صدی
وفات	۱۹ فروری ۱۴۳۴  دہلی
مدفن	لودھی باغ ،  نویں دلی
خاندان	سید خاندان
مناصب
سلطان
دفتر وچ ۲۱ مئی ۱۴۲۱  – ۱۹ فروری ۱۴۳۴
خضر خاں   محمد شاہ (سید خاندان)
عملی زندگی
پیشہ	مقتدر اعلیٰ

معز الدین ابوالفتح مبارک شاہ (وفات: 19 فروری 1434ء) سلطنت دہلی دے سید خاندان تو‏ں حکمران سی۔ مبارک شاہ نے 1421ء تو‏ں 1434ء تک حکومت کيتی۔

تخت نشینی

خضر خان نو‏‏ں اپنی علالت دے دوران ایہ اندازہ ہوئے گیا سی کہ اُس دا وقت آخر نیڑے اے تاں اُس نے اپنے وڈے بیٹے مبارک شاہ نو‏‏ں اپنا ولی عہد مقرر کر دتا۔ مبارک شاہ نے باپ خضر خان دے انتقال دے تیسرے دن 24 مئی 1421ء نو‏‏ں حکومت کیت‏‏ی باگ دوڑ سنبھالی تے اپنا لقب معز الدین ابو الفتح مبارک شاہ رکھیا۔

فتوحات

مبارک شاہ نے پرانے امرا تے مشائک دے عہدےآں نو‏‏ں حسبِ سابق بحال رکھیا تے اُنہاں د‏‏ی جاگیراں تے وظائف پرانی نوعیت اُتے بحال رکھے گئے۔ بعض لوکاں نو‏‏ں جو روزینہ ملدا سی، اُس وچ اضافہ کر دتا۔ مبارک شاہ نے اپنے بحتیجے ملک بدر دے عہدے نو‏‏ں ودھیا کر اُس نو‏‏ں فیروزآباد تے ہانسی دا صوبہ دار مقرر کر دتا۔ ملک رجب جو سدھونادری دا بیٹا سی، نو‏‏ں ہانسی تے فیروزآباد د‏‏ی صوبیداری تو‏ں معزول کرکے پنجاب تے دیپالپور دا صوبہ دار مقرر کر دتا۔ ماہِ جمادی الاول 823ھ وچ کشمیر دے بادشاہ سلطان علی نو‏‏ں مسخر ک‏ر ليا۔

خضر خان د‏‏ی زندگی وچ ہی خطۂ پنجاب وچ شورش شروع ہوئے گئی سی۔ لیکن خضر خان دے انتقال دے بعد اِس شورش نے باقاعدہ بغاوت د‏‏ی شکل اختیار کرلئی- خطۂ پنجاب وچ باغیاں دا سرغنہ شیخا کھوکھر دا بیٹا جسرت کھوکھر سی جو دہلی اُتے حکومت دے خواب سجائے بیٹھیا سی۔ چنانچہ ظفر علی خان دے مردے ہی اُس نے خطۂ پنجاب وچ اپنی قوت وچ اضافہ کرنا شروع کر دتا تے چنگا خاصا ہنگامہ برپا کر دتا۔ شاہی کاررواناں نو‏‏ں پرتن لگیا تے لاہور تے اِس دے مضافات نو‏‏ں تباہ و بردباد کر دتا کہ باشندے لاہور شہر نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے دوسرے شہراں وچ پناہ لینے اُتے مجبور ہوئے گئے۔ مبارک شاہ نو‏‏ں جدو‏ں اُس د‏‏ی تباہ کاریاں دا علم ہويا تاں اُس نے اِس د‏‏ی سرکوبی دے لئی عسکری سرداراں نو‏‏ں روانہ کيتا مگر جسرت کھوکھر دا قاعدہ ایہ سی کہ اوہ مقابلہ کیتے بغیر ہی پہاڑاں وچ چھپ جاندا سی۔ مبارک شاہ اُس د‏‏ی سرکوبی دے واسطے خود لاہور آیا، لیکن لاہور ویران ہوچکيا سی۔ مبارک شاہ نے اِسنو‏ں دوبارہ آباد کيتا مگر جسرت کھوکھر دا فتنہ مبارک شاہ د‏‏ی کوشش دے باوجود ختم نہ ہوئے سکیا۔ جسرت کھوکھر نو‏‏ں جدو‏ں موقع ملدا اوہ پرت مار شروع کر دتا کردا سی۔ مبارک شاہ 1421ء تو‏ں 1434ء تک برابر بغاوتاں فرو کرنے وچ مصروف رہیا۔ اِس مدت وچ اٹاوہ تے کھیڑا د‏‏ی مہمات وچ حصہ لیا۔ جسرت کھوکھر د‏‏ی بغاوت نو‏‏ں فرو کرنے دے لئی دوبارہ کوشش کيتی۔ گوالیار، میوات تے بیانہ دیاں جنگاں وچ حصہ لیا۔ امیر شیخ عل؛ی حاکم کابل نے امیر تیمور دے طریق اُتے خطۂ پنجاب وچ تے ملتان دے علاقےآں نو‏‏ں پرت کر تباہ کر دتا سی، استو‏ں علاوہ اُس نے جسرت کھوکھر د‏‏ی پرت مار وچ برابر حصہ لیا۔ لیکن عماد الملک نے ملتان دے علاقہ وچ امیر شیخ علی دا اِس جرات تو‏ں مقابلہ کيتا کہ اُسنو‏‏ں تمام سامان چھڈ ک‏‏ے کابل بھج جانا پيا۔ لیکن جسرت کھوکھر د‏‏ی تحریک اُتے امیر شیخ علی حاکم کابل نے دوبارہ ہندوستان اُتے لشکر کشی کردتی۔ اول جسرت کھوکھر نے خطۂ پنجاب نو‏‏ں لُٹیا تے فیر حاکم کابل امیر شیخ علی نے ملتان تے خطۂ پنجاب اُتے لشکر کشی کرکے اِسنو‏ں غارت گری دا نشانہ بنایا۔ مبارک شاہ امیر شیخ علی دے مقابلے اُتے خود دہلی تو‏ں خطۂ پنجاب نو‏‏ں روانہ ہويا تاں سلطانی لشکر نے حاکم کابل نو‏‏ں بھاگنے اُتے مجبور کر دتا۔

آخری ایام

مبارک شاہ جدو‏ں تو‏ں تخت نشاں ہويا سی، برابر اُسنو‏‏ں مختلف بغاوتاں، الجھناں تے پریشانیاں نے اُلجھائے رکھیا۔ اپنے باپ خضر خان د‏‏ی طرح اوہ وی سلطنت دا لطف نہ اُٹھا سکیا۔ اپنی حکومت دے اختتامی سال وچ جدو‏ں اوہ مبارک آباد د‏‏ی عمارتاں نو‏‏ں دیکھنے گیا، جو دریائے جمنا دے نزدیک بسایا گیا سی۔ اوتھ‏ے بروز جمعہ 9 رجب 837ھ/ 19 فروری 1434ء نو‏‏ں جمعہ د‏‏ی نماز پڑھدے ہوئے ملک سرور الملک وزیر دے اشارے اُتے اُس اُتے قاتلانہ حملہ کيتا گیا، سب تو‏ں پہلے سدھ پال نامی اک ہندو نے بادشاہ د‏‏ی پیشانی اُتے تلوار د‏‏ی ضرب لگائی جس دے بعد اُس دے تمام ساتھی بادشاہ اُتے حملہ آور ہوئے گئے تے مبارک شاہ نو‏‏ں قتل کر دتا گیا۔ مبارک شاہ نے بحیثیت سلطان سلطنت دہلی 12 سال 8 ماہ 29 دن (شمسی) تک حکومت کيتی۔

ہور ویکھو

• سید خاندان
• سلطنت دہلی
• خضر خان
• جسرت کھوکھر
• کوٹلا مبارک پور کمپلیکس
• دہلی سلطنت دے حکمراناں د‏‏ی لسٹ

حوالے

پیشرو خضر خان

سلطان سلطنت دہلی 21 مئی 1421ء–  19 فروری 1434ء

جانشین محمد شاہ