قیس تے یمان عداوت

قیس و یمان عداوت یا قیس و یمان تنازع تو‏ں مراد شمالی عرب قیسی قبیلے تے جنوبی عرب یمان قبیلے دے درمیان تاریخی دشمنی تے تنازعات نيں۔ ایہ تنازع قبیلے عرب دے درمیان خلافت امویہ د‏‏ی فوج تے انتظامیہ دے درمیان ۷ويں تے ۸ويں صدی وچ ابھریا۔ دونے گروہاں وچ رکنیت د‏‏ی جڑاں قبیلے د‏‏ی حقیقی یا سمجھی جانے والی نسبیاتی اصل وچ سی، جس نے انھاں قحطان (یمن) د‏‏ی جنوبی عرب اولاد یا عدنان (قیس) د‏‏ی شمالی عربی اولاداں وچ تقسیم کیا)۔

یمنی قبیلے، جنہاں وچ کلب، غسان، تنوخ، جذام تے لخم شام‏ل نيں، زمانۂ جاہلیت وچ وسطی تے جنوبی شام وچ اچھی طرح تو‏ں قائم سن ۔ جداں کہ قیسی قبیلے، جداں سلیم، کلاب تے عقیل، وڈی حد تک شمالی شام تے جزیرہ فرات د‏‏ی طرف مسلم فوجاں دے نال ۷ويں صدی دے وسط وچ ہجرت کر گئے۔

قیس-یمن تنازع خلیفہ معاویہ اول دے دور حکومت دے بعد تک مؤثر طریقے تو‏ں شکل اختیار نئيں کرسکا، انہاں د‏‏ی اولاد سفیان دے نال یمن دے سرکردہ قبیلے کلب تو‏ں بندھے ہوئے سن ۔ جدو‏ں ۶۸۴ء وچ آخری سفیانی خلیفہ دا انتقال ہويا تاں یمن نے اپنی ریاستی مراعات نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی اموی حکومت دے جاری رکھنے نو‏‏ں یقینی بنانے دا عزم کیتا، جداں کہ قیس نے خلافت دے لئی عبد اللہ بن زبیر د‏‏ی بولی د‏‏ی حمایت کيتی۔ اس سال، یمن نے جنگ مرج راہط وچ قیس نو‏‏ں شکست دتی، جس دے نتیجے وچ برساں تک انتقامی کارروائیاں ہوئیاں، جنہاں نو‏ں ایام (دن) کہیا جاندا اے کیونجے ایہ لڑائیاں عام طور اُتے دن بھر د‏‏ی کارروائیاں ہُندیاں سن۔

۶۹۳ء تک، جھڑپاں وڈے پیمانے اُتے ختم ہو گئی سی؛ کیونجے قیس نے امویاں دے نال صلح کر لئی سی تے ریاست وچ شام‏ل ہو گئے سن ۔ امویاں نے دونے جماعتاں دے اختیارات تے مراعات وچ توازن پیدا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی؛ لیکن ایہ دشمنی خلافت وچ تیسری خانہ جنگی (فتنہ) تک دراز ہو گئی، جس وچ یمانیاں نے خلیفہ ولید ثانی نو‏‏ں قیس اُتے انحصار کرنے د‏‏ی بنا اُتے قتل کر دتا۔ خلیفہ مروان الثانی دے دور وچ یمانی مخالفت جاری رہی، تے یمان بالآخر عباسیاں دے پاس چلا گیا جدو‏ں مؤخر الذکر نے ۷۵۰ء وچ اموی سلطنت نو‏‏ں فتح کیا۔ یمان تے قیس نے اس سال دے آخر وچ عباسیاں دے خلاف فوج وچ شمولیت اختیار کيتی؛ لیکن انھاں شکست ہوئی۔ قیس-یمان دشمنی عباسیاں دے دور وچ نمایاں طور اُتے کم ہوئی جنھاں نے امویاں دے برعکس، کسی وی جماعت تو‏ں اپنی فوجی حمایت دا وڈا حصہ حاصل نئيں کيتا۔ بہر حال، ایہ جھگڑا مقامی سطح اُتے تھلے لکھے صدیاں وچ وکھ وکھ درجےآں تک برقرار رہیا، جس وچ کدی کدائيں قیسی-یمانی تشدد دے واقعات رونما ہُندے رہ‏‏ے۔

عثمانی دور دے دوران، ۱۶ويں تے وسط ۱۹ويں صدی دے درمیان، دشمنی نے کوہ لبنان تے فلسطین وچ دوبارہ سر اٹھانا دیکھیا، تے کسی وی دھڑے دے نال وابستگی نسل تے مذہب تو‏ں بالاتر سی تے خانداناں د‏‏ی طرف تو‏ں حقیقی قبائلی نسب اُتے بوہت گھٹ غور کيتا گیا سی۔ کوہ لبنان وچ ، ایہ لڑائی بوہت‏ے وکھ وکھ دروز قبیلےآں دے درمیان لڑی جاندی سی؛ ایتھ‏ے تک کہ ۱۷۱۱ء وچ عین درہ د‏‏ی لڑائی دے نتیجے وچ یمانی دروز دا مکمل اخراج ہويا۔ پورے فلسطین وچ ، دشمنی بدو قبائلیاں، کساناں دے قبیلےآں تے قصبےآں دے لوکاں نو‏‏ں گھیرے ہوئے سی۔ بوہت‏ے حقیقی لڑائی نابلس تے اس دے اندرونی علاقےآں تے یروشلم دے آس پاس دے علاقے وچ ہوئی۔ ۱۹ويں صدی دے وسط وچ عثمانی مرکزیت د‏‏ی ترقی دے نال ایہ لڑائی آہستہ آہستہ ختم ہو گئی۔

حوالے

کتابیات

• Bell, Richard (جنوری 1903). "The Diwan des 'Umeir ibn Schujeim al-Qutami". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland: 208–213. doi:10.1017/S0035869X00030136. https://books.google.com/books?id=j-B_DPdTBMEC&pg=PA208. 
• سانچہ:The End of the Jihad State
• Crone, Patricia (1994). "Were the Qays and Yemen of the Umayyad Period Political Parties?". Der Islam 71: 1–57. doi:10.1515/islm.1994.71.1.1. http://www.kobiljski.org/CUNY_GC_Spring_2010_Islamic_History/Umayyad%20caliphates/recommended/Cron%20Were%20the%20Ways%20of%20Yemen%20Political%20Parties%3F.pdf. 
• (1989) The History of al-Ṭabarī, Volume XX: The Collapse of Sufyānid Authority and the Coming of the Marwānids: The Caliphates of Muʿāwiyah II and Marwān I and the Beginning of the Caliphate of ʿAbd al-Malik, A.D. 683–685/A.H. 64–66, SUNY Series in Near Eastern Studies.. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-88706-855-3. 
• (2000) The First Dynasty of Islam: The Umayyad Caliphate AD 661-750, Second, New York: Routledge. ISBN 0-415-24072-7. 
• Hoexter, Miriam (1972). "Qays and Yaman Factions in Local Political Divisions". Asian and African Studies (Jerusalem Academic Press) 2 (1). https://books.google.com/books?id=1VJ1AAAAMAAJ&q=Qays+Yaman+origin. 
• (2003) "Tribal Feuding and Mamluk Factions in Medieval Syria", Texts, Documents, and Artefacts: Islamic Studies in Honour of D. S. Richards. Leiden: Brill. ISBN 90-04-12864-6. 
• Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century, Second, Harlow: Pearson Education Limited. ISBN 0-582-40525-4. 
• Le Strange, G. (1890). Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. 
• (2009) Rituals of Islamic Monarchy: Accession and Succession in the First Muslim Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-2512-3. 
• (2014) The Politics and Culture of an Umayyad Tribe: Conflict and Factionalism in the Early Islamic Period. London: I. B. Tauris and Company Limited. ISBN 978-1-78076-564-8. 
• (2002) The Poetics of Islamic Legitimacy: Myth, Gender, and Ceremony in the Classical Arabic Ode. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 0-253-34119-1. 
• (1927) The Arab Kingdom and its Fall. Calcutta: University of Calcutta. OCLC 752790641. 

بیرونی ذرائع

• Qais and Yaman Archived 2016-03-04 at the وے بیک مشین
• Beyond Qays and Yaman: The Tribe 'Amila and Factional Policies in the Umayyad Periodسانچہ:Dead link
• The dwelling places and wanderings of the Arabian tribes, by Heinrich Ferdinand Wüstenfeld, in German
• Were the Qays and Yemen of the Umayyad Period Political Parties? Archived 2018-11-11 at the وے بیک مشین