قیس عیلان
| قيس | |
|---|---|
| عدنانى عرب قبیلہ | |
| مقام | قدیم عرب |
| آباو اجداد | قیس عیلان بن مضر بن نزار |
| شاخاں | |
| مذہب | شرک (۶۳۰ء توں پہلے) اسلام (بعد ۶۳۰ء دے) |
قیس عیلان (عربی: قيس عيلان)، اکثر صرف قیس کہیا جاندا اے، اک عرب قبائلی جماعت سی، جو قبیلۂ مضر بن نزار دی شاخ سی۔ ایسا معلوم نئيں ہُندا اے کہ اسلام توں پہلے دور (۶۳۰ء توں پہلے) وچ قبیلہ اک اکائی دے طور اُتے کم کردا سی۔ پر، ابتدائی اموی دور (۶۶۱ء-۷۵۰ء) تک، اس دے اجزاء والے قبیلے خلافت دے اہم قبائلی سیاسی جماعتاں وچوں اک بن گئے۔
قیس دے اہم جزو قبیلے یا قبائلی گروہ سن غطفان، ہوازن، عامر، بنو ثقیف، سلیم، غنی، باہلہ تے محارب۔ انہاں وچوں بوہت سارے قبیلے یا انہاں دے قبیلےآں نے جزیرہ نما عرب توں ہجرت دی تے جند قنسرین (شمالی شام دا فوجی ضلع) تے جزیرہ (جزیرہ فرات) وچ اپنے آپ نوں مقیم کيتا۔ طویل عرصے تک انہاں دا اوہ ٹھکانہ بن گیا۔ اوتھے توں اوہ خلیفہ دی طرف توں حکومت کردے سن یا انہاں دے خلاف بغاوت کردے سن ۔ اک متحد گروہ دے طور اُتے قیس دی طاقت خلافت عباسیہ دے عروج دے نال کم ہوگئی جس نے اپنی فوجی طاقت صرف عرب قبیلے توں حاصل نئيں کيتی۔ بہر حال، انفرادی قیسی قبیلے اک طاقتور قوت رہے تے کچھ شمالی افریقا تے اندلس دی طرف ہجرت کر گئے جتھے انھاں نے اپنی طاقت بنائی۔
ناں تے نسب نامہ سودھو
قبائلی اتحاد دا پورا ناں قیس عیلان یا قیس ابن عیلان اے، حالانکہ اسنوں اکثر صرف قیس کہیا جاندا اے۔ کدی کدائيں عربی شاعری وچ اسنوں صرف عیلان کہیا جاندا اے۔[۱] قیس دے ارکان نوں القیسیون (واحد: قیسی) کہیا جاندا اے، جسنوں انگریزی بولی دے ماخذ وچ Qaysites یا Kaisites دے طور اُتے نقل کيتا جاندا اے۔[۱] اک نسلی سیاسی گروہ دے طور پر، قیس نوں معاصر ذرائع وچ القیسیہ کہیا جاندا اے۔[۱] بوہتے عرب قبیلے دے برعکس؛ مآخذ، قیس دی اولاد دا حوالہ دیندے ہوئے 'بنو' (اولاد) دی اصطلاح کدی کدائيں ہی استعمال کردے نيں۔[۱]
قیس قبائلی اتحاد دا ناں اے تے روايتی عرب علم الانساب وچ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ قیس دا نسلی باپ کوئی عیلان نامی شخص سی۔[۱] ماہرینِ نسب دے مطابق، عیلان دراصل الناس دا ناں سی، جو مضر بن نزار بن معد بن عدنان دے بیٹے سن ۔ ایہ نظریہ کہ عیلان، قیس دا نسلی باپ (اب النسل) اے، ابن خلدون (متوفی: ۱۴۰۶ء)، جو عرب قبیلے دے اک قرون وسطیٰ دے مؤرخ نيں، نے رد کيتا اے، تے دوسرے قرون وسطیٰ دے عرب مورخین نے بالواسطہ طور اُتے رد کيتا اے۔[۱] بلکہ ابن خلدون دا دعویٰ اے کہ "قیس عیلان" ناس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان دا لقب اے۔[۱] ایہ مورخین اسم دے "عیلان" حصے دی ابتدا دے بارے وچ مختلف نظریات رکھدے نيں۔ انہاں وچوں ایہ نيں کہ عیلان یا تاں الناس دے مشہور گھوڑے دا ناں سی، اس دے کتے کا، اس دی کمان کا، اس پہاڑ دا ناں سی جتھے اس دی پیدائش دے بارے وچ کہیا جاندا سی، یا اس شخص دا جس نے اسنوں پالیا سی۔[۱]
قیس مضر دے دو ذیلی حصےآں وچوں اک سی، دوسرا خِندِف (جسنوں الیاس وی کہیا جاندا اے )۔[۲] مضر دی اولاد دے طور پر، قیس نوں عدنانی یا "شمالی عرب" سمجھیا جاندا اے ؛[۲] عرب روایت وچ تمام عرب قبیلے دی نسل یا تاں عدنان یا قحطان توں ملدی اے، جو "جنوبی عرباں" دے نسلی والد نيں۔[۳] ۷ويں صدی دے وسط وچ اسلام دے آغاز تک، قیس دی اولاد اِنّی کثیر تے اِنّی اہم جماعت سی کہ قیسی دی اصطلاح تمام شمالی عرباں دے لئی آئی۔[۳]