قلیچ خاں
قلیچ خاں | |
---|---|
مقام پیدائش | |
وفات | سنہ 1687 |
ترمیم |
قلیچ خاں یا قلیچ خاں دؤم(مرگ: 1687ء) مغلیہ سلطنت دے مغل شہنشاہ اورنگزیب عالمگیر دا اک جرنیل سی جس نے گولکنڈہ اُتے مغلاں دے محاصرے وچ بطور جرنیل شرکت کيتی۔
سوانح
سودھوخاندان
سودھو- ہور پڑھو: شیخ شہاب الدین سہروردی
قلیچ خاں دا اصل ناں خواجہ عابد خاں صدیقی سی ۔ قلیچ خاں دے والد عالم شیخ سن جو شیخ الہداد بن عبدالرحمٰن دے فرزند سن ۔ شیخ الہداد سمرقند وچ تبلیغ و اِرشاد کیتا کردے سن ۔ اک قول دے مطابق خانِ مذکور دا سلسلہ نسب شیخ شہاب الدین سہروردی (متوفی 1234ء) توں ملدا اے۔
تحصیل علم تے ملازمتِ شاہی
سودھوقلیچ خاں دی پیدائش وی سمرقند وچ ہوئی تے اوتھے تحصیل علم کیتا تے فیر بعد وچ بخارا آگیا۔ شروع وچ بخارا دے قاضی دی حیثیت توں کم کیتا تے فیر شیخ الاسلام دے عہدے تک پہنچیا۔ مغل شہنشاہ شاہ جہان دی حکومت دے 29 واں سال 1657ء وچ قلیچ خاں نے حرمین الشریفین دی زیارت دا اِرادہ کیتا تے اولاً کابل آیا تے فیر ہندوستان آمد ہوئی تاں مغل شہنشاہ شاہ جہان دی ملازمت اِختیار کرلئی تے فیر خلعت تے چھ ہزار روپئے نقد دربارِ شاہی توں تفویض ہوئے تے فیر شاہ جہان توں حج دی ادائیگی دے لئی اِجازت مل گئی تے حج دی ادائیگی دے بعد قلیچ خاں واپس آگرہ چلا آیا۔[۱]
عہدِ عالمگیری میں
سودھوستمبر 1657ء وچ جدوں شاہ جہاں علیل ہويا تے راجگڑھ آگرہ وچ ہلچل مچی تاں اورنگزیب عالمگیر نے دکن توں دار الحکومت آنے دا فیصلہ کیتا تاں اُس نے قلیچ خاں نوں تن ہزاری ذات تے پنج سو (پنج ہزاری) سوار دا منصب تے ’’خاں‘‘ دا خطاب مرحمت فرمایا سی ۔ علاوہ اَزاں مہاراجا جسونت سنگھ دی جنگ دے بعد مراتب و مناصب وچ اِضافہ کردے ہوئے اورنگزیب عالمگیر نے چار ہزاری ذات تے ست سو (ہفت ہزاری) سوار دے منصب اُتے فائز کر دتا۔ 1662ء وچ صدارتِ کُل دے عہدے اُتے فائز ہويا تے ستويں سال جلوسِ عالمگیری (یعنی 1665ء) وچ اُسنوں چار ہزاری ذات تے اک ہزار پنج سو سوار دے منصب اُتے فائز کیتا۔ [۲] 1668ء وچ اُسنوں صدارتِ کُل دے عہدے توں معزول کر دتا گیا تے اجمیر دی نظامت (گورنری) اُتے فائز کیتا گیا۔ خلعت تے ہاتھی وی دتا گیا۔ چودہويں سال جلوسِ عالمگیری (1672ء) وچ اُسنوں صوبہ ملتان دی نظامت (گورنری) دتی گئی تے اٹھارہويں سال جلوسِ عالمگیری (1676ء) وچ اُسنوں نظامت ملتان توں معزول کرکے واپس دربارِ شاہی وچ طلب کر ليا گیا جتھے توں اوہ مکہ مکرمہ جانے والے حجاج دے قافلہ حج دا میر الحاج بنا کے قافلے دے نال روانہ کیتا گیا تے تئیسواں سال جلوسِ عالمگیری (1681ء) وچ اُسنوں قلیچ خاں دا خطاب تفویض کیتا گیا۔
مرگ
سودھوجب اورنگزیب عالمگیر نے 1687ء وچ محاصرہ گولکنڈہ دی ابتدا دی تاں قلیچ خاں نوں حکم دتا گیا کہ اوہ قلعہ گولکنڈہ دا محاصرہ کرلے تے مغل توپ خانہ نوں اپنے پاس رکھے۔ لڑائی وچ توپ دا اک چھوٹا گولہ اُس دے کندھے اُتے لگیا۔ کندھا وکھ ہوئے گیا تے جراح دی خاصی محنت دے باوجود قلیچ خاں تندرست نہ ہوئے سکیا تے گولکنڈہ وچ ہی 1687ء نوں مویا۔
حوالے
سودھو- ↑ صمصام الدولہ شاہنواز خان: مآثر الامراء، جلد 3، صفحہ81۔
- ↑ صمصام الدولہ شاہنواز خان: مآثر الامراء، جلد 3، صفحہ81/82۔