قصہ چہار درویش
| لکھاری | امیر خسرو |
|---|---|
| اصل عنوان | (فارسی: قصه چهار درویش |
| دیس | برصغیر پاک و ہند |
| بولی | فارسی |
| صنف | داستان |
قصہ چہار درویش (فارسی: قصه چهار درویش)، (اردو ترجمہ: باغ و بہار)، 13ویں صدی دے اوائل وچ فارسی وچ امیر خسرو دیاں لِکھیاں تمثیلی کہاݨیاں دا مجمُوعہ اے۔
کہیا جان٘دا اے کہ امیر خسرو دے گُرُو تے صوفی سنت، نظام الدین اولیاء بیمار ہوگئے سی۔ اوہناں نوں خوش کرن لئی امیر خسرو نے اوہناں نوں الف لیلا (اک ہزار اک راتاں) دے انداز وچّ کہاݨیاں دی اک لڑی سݨاؤݨی شُرُوع کَر دِتی۔ کہاݨی لڑی دے مُکّݨ تَک نظام الدین اولیا صحیح سلامت ہوگئے سی، تے اوہناں نے دعا کیتی سی کہ جو کوئی وی ایہناں کہاݨیاں نوں سُݨے اوہ وی ٹھیک ہو جاوے۔
انداز
سودھوکتاب اک دوسرے دے اندر نامکمل کہاݨیاں نوں ترتیب دیݨ تے جوڑن دے اپنے طریقہ کار وچ کچھ طریقیاں توں الف لیلا نال مِلدی جُلدی اے۔ مرکزی کردار اک بادشاہ، آزاد بخت دا اے، جو اپنی موت دے بارے وچ سوچ کے گھبراہٹ دا شکار ہو جاندا اے تے اپنے محل توں دانشمنداں دی تلاش وچ نکلدا اے۔ اوہ اک قبرستان وچ چار درویشاں کول پہنچدا اے تے اوہناں دیاں لاجواب کہاݨیاں سُݨدا اے۔ ہر درویش اپنی اپنی کہاݨی بیان کردا اے، جو بنیادی طور اُتے اوہناں دیاں اپنِیاں گزشتہ زِندگیاں وچ محبت تے وفاداری اُتے مبنی نیں۔ جَد چوتھا درویش اپنی کہاݨی ختم کردا اے تاں بادشاہ آزاد بخت نوں اچانک معلوم ہُندا اے کہ اوہدیاں بیویاں وِچوں اک دے ہاں ہُݨی بیٹا پیدا ہویا اے۔ خوشی نال مغلوب، بادشاہ نے اک عظیم دعوت دا اہتمام کرن دا حُکم دِتا۔ جنات دے عظیم بادشاہ ملک سیہ پال دی مدد نال آزاد بخت نے تمام علیحدہ ہوئے عاشقاں دی اک دوسرے نال شادی کر دتی۔ ہر کوئی خوشی نال اپنی خواہش پوری کردا اے۔
ترجمہ
سودھوامیر خسرو دیاں قصہ چہار درویش دے نام توں لِکھیاں ایہناں فارسی کہاݨیاں دا ابتدائی طَور اُتے میر حسین عطا تحسین نے اردو وچ ترجمہ نو طرزِ مرصّع (نو طرزِ مُرصّع، "نواں آرائشی انداز") دے نام توں کیتا سی لیکن ایہ زبان بہت زیادہ پڑھی لکِھی سی تے عام لوکاں لئی ایہنُوں سمجھݨا اَوکھا سی۔ 1801ء وچ کلکتا دے فورٹ ولیئم کالج نے ہندوستانی ادب دا ترجمہ کرن دا اک منصُوبہ شُرُوع کِیتا۔ ادب دے مشہُور سکالر جان گلکرسٹ نے کالج دے اک ملازم میر امن کولوں ایہدا اردو زبان وچ ترجمہ کروایا۔ میر امن نے فارسی توں ایہدا روزمرہ اردو وچ ترجمہ باغ و بہار دے عنوان نال کِیتا۔ بعد وچ 1857ء وچ ڈنکن فوربس نے انگریزی وچ ایہدا ترجمہ کِیتا۔ میر امن دا ترجمہ ہُݨ وی اپنے وقت دی عام روزمرہ زبان وچ اردو ادب دا اک کلاسیکی شاہکار سمجھیا جان٘دا اے۔