قاضی ثناء اللہ پانی پتی
| قاضی محمد ثناء اللہ پانی پتی | |
|---|---|
| جم | سنہ 1730 |
| وفات | سنہ 1810 (79–80 سال) |
| عملی زندگی | |
| استاذ | مظہر جان جاناں |
| پیشہ | جج ، قاضی |
ترمیم  | |
قاضی ثناء اللہ پانی پتی اپنے عہد دے عظیم فقیہ، محدث، محقق تے مفسر سن ۔ مولانا شاہ عبدالعزیز محدث دہلوی انہاں نوں بیہقی وقت کہیا کردے سن ۔
ولادت
سودھوآپ دی ولادت 1143ھ بمطابق 1730ء تا1731ء وچ پانی پت (مشرقی پنجاب) ہوئی
مولد و مسکن
سودھوقاضی محمد ثناء اللہ ہندستان دے مشہور شہر پانی پت دے محلہ قاضیاں وچ پیدا ہوئے تے زندگی دا اکثر حصہ ایتھے اُتے گزاریا آپ دے وڈے بھائی قاضی محمد فضل اللہ نے والد دی وفات دی بعد پرورش و تربیت کی
ناں و نسب
سودھوقاضی ثناء اللہ پانی پتی شیخ جلال الدین کبیر الاولیاء دی اولاد توں نيں۔ آپ دے والد دا ناں قاضی محمد حبیب اللہ عثمانی جو جید عالم دین تے صوفی کامل سن تے والدہ کاناں بادشاہ بیگم تھاان دے والد شیخ محمد عابد سنامی دے خلیفہ سن
القابات
سودھوشاہ عبد العزیز محدث دہلوی نے انہاں نوں بیہقی وقت دا لقب دتا تے مرشد گرامی مرزا مظہر جان جاناں نے علم الہدی دا لقب دتا تے انہاں دے ساتھی انہاں نوں ثناء اللہ دی بجائے سناءاللہ(اللہ دی چمک) کہندے جس توں انہاں دے روحانی مرتبے تے مقام دی نشان دہی ہُندی اے۔
تحصیل علوم
سودھوقاضی ثناء اللہ پانی پتی نے ست برس دی عمر وچ قرآن پاک حفظ کیتا۔ فیر علوم نقلیہ و عقلیہ دی تحصیل وچ مشغول رہے اس سلسلے وچ دہلی گئے جتھے شاہ ولی اللہ توں علم حدیث حاصل کیتا 16یا 18 برس دی عمر وچ تکمیل علوم کيتی۔ اس دے بعد اپنے وطن آئے تے باقی زندگی افتاء، تصنیف و تالیف تے نشر علوم وچ گزاری
علمی مقام
سودھوانہاں دے قلم توں متعدد کتاباں نافع تے مقبول نکلاں ،فقہ تے اصول وچ مرتبہ اجتہاد نوں پہنچے ہوئے سن تفسیر ،کلام تے تصوف وچ انہاں نوں ید طولیٰ حاصل سی۔ پانی پت وچ منصب قضا اُتے فائز رہے تے اس دا حق ادا کیا
بیعت و خلافت
سودھوقاضی ثناء اللہ پانی پتی نے حافظ محمد عابد لاہوری سنامی احمدی لاہوری نقشبندیشیخ محمد عابدسنامی دے دست حق پرست اُتے بیعت دی تے علم طریقت (نقشبندیہ) حاصل کیتا۔ انہاں دے وصال دے بعد تے اک روایت دے مطابق انہاں دے ارشاد اُتے میرزا مظہر جان جاناں دہلوی توں کسبِ فیض کیتا۔ میراز مظہر جان جاناں انہاں دے جوہر توں بہت متاثر سن انہاں نوں علم الہدٰی دا لقب دتا انہاں نے قاضی ثناء اللہ دے بارے وچ ایہ وی فرمایا کہ جے اللہ تعالی نے بروز حشر میرے توں پُچھیا کہ میری بارگاہ وچ کیہ تحفہ لیائے ہوئے تاں وچ کہواں گا ثناء اللہ پانی پتی لیایا ہاں ۔
تصنیف و تالیف
سودھوقاضی ثناء اللہ پانی پتی علم تفسیر، حدیث، فقہ، کلام تے تصوف وچ نہایت فاضل سن ۔ آپ 30 توں ودھ کتاباں دے مصنف سن ۔
- تفسیر مظہری۔ قرآن کریم دی ایہ تفسیر ست ضخیم جلداں اُتے مشتمل اے۔[۱]
- وصیت نامہ
- مالا بد منہ
- ارشاد الطالبین
- جواہر القرآن
- حقیقت الاسلام
- شہاب ثاقب
- تذکرۃ الموندی والقبور
- تذکرۃ المعاد
- رسالہ در حرمت و اباحت سرود
- رسالہ در مسئلہ سماع و وحدت الوجود
- السیف المسلول
- رد مذہب شیعہ
- رسالہ حرمت متعہ
وفات
سودھوانہاں دی وفات یکم رجب 1225ھ بمطابق 2 اگست 1810ء نوں ہوئی۔[۲]
اقوال زريں
سودھو- صوفیاں تے صاحبِ دل لوکاں تے ولیاں دی ہمنشینی و صحبت اللہ دے ذکر و عبادت توں وی زیادہ مفید اے، صحابۂ کرام کہیا کردے سن "إجلس بنا نؤمن ساعۃ"یعنی ساڈے نال بیٹھو تاکہ اسيں آپس وچ ایمان تازہ کرن۔
- قرآن وچ ولی متقی نوں فرمایا گیا اے تے حدیث وچ ولی اسنوں فرمایا گیا اے جس دی صحبت وچ خدا یاد آئے یعنی محبت دنیا اس دی صحبت وچ کم ہوئے جائے تے اللہ دی محبت زیادہ ہوئے جائے، واللہ اعلم تے جو شخص متقی نئيں اے اوہ اللہ دا ولی وی نئيں اے، لہٰذا ہر آدمی دے ہتھ وچ ہتھ نئيں دینا چاہیے، اس لئی کہ بوہت سارے ابلیس صورت وچ رونما ہوئے نيں۔
- حضور دے نورِ باطن نوں درویشاں دے سینہ توں حاصل کرنا چاہیے تے اس نور توں اپنے سینہ نوں روشن کرنا چاہیے تاکہ فراستِ صحیحہ توں ہر خیر و شر دی دریافت ہوئے سکے۔[۳]