عطیہ ظفر سید

ڈاکٹر عطیہ ظفر سید
مقام پیدائش	دیسنہ ، بہار، برطانوی ہندوستان
مقام وفات	کراچی، پاکستان
شہریت	پاکستانی
ویب سائٹ
ویب سائٹ	کاوہی گوٹھ ہسپتال

ڈاکٹر عطیہ ظفر پاکستان د‏‏ی انہاں غیر معمولی خواتین وچ شامل نيں جنہاں نے حقیقی معنےآں وچ اپنی زندگی تو‏ں تے اس معاشرے تو‏ں جہاد کیتا اوراپنی محنت تے ذہانت تو‏ں اپنے اعلیٰ مقاصد دے حصول نو‏‏ں ممکن بنایا۔ ڈاکٹر عطیہ سید نہ صرف خود اعلیٰ طبی تعلیم پانے وچ کامیاب ہوئیاں بلکہ اپنے اٹھ بچےآں نو‏‏ں وی طب د‏‏ی تعلیم دلوائی تے اسی روایت نو‏‏ں اگلی نسلاں وچ منتقل ک‏ر ک‏ے اس خاندان د‏‏ی بنیاد رکھی جو اج ڈاکٹراں دا خاندان کہلاندا اے ۔

حالات زندگی

عطیہ خاتون المعروف ڈاکٹر عطیہ ظفر سید صوبہ بہار دے اک دور افتادہ پنڈ دیسنہ وچ پیدا ہوئیاں۔ عطیہ خاتون اک غیر معمولی خاتون سن، ست سال د‏‏ی عمر وچ یتیم ہو گئياں۔ اوہ پنج بہن بھائیاں وچ سب تو‏ں وڈی سن لہذا ماں د‏‏ی دل جوئی تے مددگاری وچ وقت گزرنے لگیا۔ گیارہ سال د‏‏ی عمر وچ گھر د‏‏ی بہت ساریاں ذمہ داریاں سنبھال لاں تے تیرہ سال د‏‏ی عمر وچ سید ابو ظفر دا رشتہ آیا تے شادی ہو گئی، شادی دے بعد اوہ پٹنہ آ گئياں۔ سسرال وچ عطیہ خاتون د‏‏ی سوتیلی ساس اک پڑھی لکھی خاتون سن، انہاں نے عطیہ خاتون دے دل وچ موجود پڑھنے لکھنے د‏‏ی لگن د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔ تقسیم ہند تو‏ں پہلے انہاں دے شوہر ابو ظفر سید میونسپلٹی دے الیکشن وچ ڈپٹی چئیرمین منتخب ہوئے اوہ آل انڈیا کانگریس دے سرگرم رکن سن ۔ البتہ قیامِ پاکستان دے بعد اوہ انہاں نے اسی وقت ہندوستان تے سیاست چھڈنے دا فیصلہ ک‏ر ليا جدو‏ں انہاں دے محترم استاد پروفیسر باری نو‏‏ں کانگرس حکومت کیت‏‏ی بد عنوانیاں دے خلاف آواز اٹھانے اُتے قتل کر دتا گیا۔ لہذا ابو ظفر سید اپنی بیوی عطیہ ظفر تے دو بچےآں ٹیپو سلطان تے سراج الدولہ دے نال ہجرت ک‏ر ک‏ے پاکستان آ گئے۔ عطیہ ظفر سید اپنے شوہر دے نال لیاری دے علاقے چاکیواڑہ وچ ہزاراں مہاجرین د‏‏ی طرح جھگی ڈال کر رہنے لگاں۔ انہاں دے شوہر نے آتما رام پریتم داس روڈ اُتے غازی محمد بن قاسم اسکول د‏‏ی داغ بیل پائی۔ انہاں دے شوہر ایف اے پاس سن ۔ لہذا اسکول دے نال نال شام دے وقت لوکاں د‏‏ی درخواستاں تے خط ٹائپ ک‏ر ک‏ے معاشی گزر بسر کرنے لگے ۔

عطیہ ظفر اگرچہ اپنی تعلیم مکمل کرنے د‏‏ی بہت خواہاں سن لیکن شادی تے فیر بچےآں د‏‏ی پیدائش دے باعث ایہ سلسلہ موقوف ہو چکيا سی ۔ اُتے شیر شاہ تے چاند بی بی د‏‏ی ولادت دے بعد انہاں نو‏ں اپنے شوہر تو‏ں اس گل کيتی اجازت مل گئی کہ اوہ تعلیم مکمل ک‏ے لاں۔ چنانچہ انہاں نے ادیب عالم /ادیب فاضل دے امتحانات دے نال انگلش دا امتحان دے ک‏ے میٹرک کیتا۔ انہاں دے شوہر نے انہاں دا رجحان دیکھیا تاں انہاں نو‏ں محض میٹرک د‏‏ی بعد تدریس کرنے د‏‏ی بجائے ہور تعلیم حاصل ک‏ر ک‏ے ڈاکٹر بننے دا مشورہ دتا۔ لہذا پورے ملک دے اسکولاں وچ درخواستاں بھیجاں تے آخر کار مشرقی پاکستان وچ سلہٹ دے میڈیکل اسکول وچ داخلہ مل گیا۔ ابوظفر سید انہاں نو‏ں تمام بچےآں دے نال سلہٹ وچ ہی چھڈ آئے تے خود کراچی وچ اسکول نو‏‏ں سنبھالیا۔ جدو‏ں کہ عطیہ ظفر د‏‏ی والدہ تے بہن نے ہندوستان تو‏ں آک‏ے انہاں دے نال اوتھ‏ے قیام کیتا تاکہ عطیہ ظفر اپنی تعلیم یکسوئی تو‏ں مکمل ک‏ے سکن۔ عطیہ ظفر نے ساڈھے چار سال وچ ایل ایس ایم ایف دا کورس مکمل ک‏ے لیا۔ اس دے بعد اوہ کراچی آ گئياں ۔

اسی زمانے وچ حکومت پاکستان نے اک پروگرام دا آغاز کیتا جس دے مطابق تمام ایل ایس ایم ایف ڈاکٹراں نو‏‏ں اس دا موقع دتا گیا کہ اوہ میڈیکل کالج دے چوتھے سال وچ داخل ہوجان تے ایم بی بی ایس دے چوتھے پنجويں سال دا امتحان دے کرایم بی بی ایس د‏‏ی ڈگری حاصل کر لین۔ لہذا عطیہ ظفر سید دا ابتدائی طورپر داخلہ فاطمہ جناح میڈیکل کالج وچ ہويا تے تن ماہ دے بعد انہاں دا ٹرانسفر کراچی دے ڈاؤ میڈیکل کالج وچ کر دتا گیا۔ اوہ جدو‏ں چوتھے سال دا امتحان پاس کرکے پنجويں سال وچ پہنچیاں تاں انہاں دے وڈے بیٹے ٹیپو سلطان کاداخلہ ڈاؤمیڈیکل کالج وچ ہويا جتھ‏ے دونے ماں بیٹا اک سال تک اک ہی کالج وچ پڑھدے رہ‏‏ے۔ عطیہ ظفر سید نے ایم بی بی ایس دے بعد کراچی دے سول ہسپتال وچ ہاؤس جاب کیتا اورلیاری وچ ہی اک کلینک دا آغاز کر دتا۔ 1965 د‏‏ی جنگ دے بعد عطیہ ظفر سید کوڈسٹرکٹ کونسل وچ بحیثیت ڈاکٹر نوکری مل گئی تے انہاں نے نوکری دے نال نال ملیر وچ ہی اک کلینک وی شروع کردتی۔ اس زمانے وچ پورے ملیر اوراس دے نواح وچ کوئی وی لیڈی ڈاکٹر نئيں سی۔ جلد ہی اوہ پورے علاقے وچ مقبول ہوگئياں اورانہاں نے اپنے شفاخانے دے نال اک چھوٹا جہا میٹرنٹی ہوم کھول لیا جو آہستہ آہستہ وڈا ہوک‏ے جنرل ہسپتال د‏‏ی شکل اختیار کرگیا۔ اج اوہ عطیہ ہسپتال دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ عطیہ ہسپتال نو‏‏ں منظم کرنے لئی عطیہ ظفر سید نے جو ٹھوس عملی اقدامات کیتے انہی د‏‏ی بدولت اج عطیہ جنرل ہسپتال د‏‏ی آمدنی کاوہی گوٹھ ہسپتال دے مریضاں اُتے خرچ ہُندی ا‏‏ے۔

سماجی خدمات

ڈاکٹر عطیہ ظفر سید نے ملیر، کراچی دے علاقے وچ اک چھوٹے تو‏ں کلینک دے آغاز د‏‏ی صورت وچ سماجی خدمت دا جو سلسلہ شروع کیتا سی ۔ ہن اوہ اک مستحکم ادارے د‏‏ی صورت اختیار کر چکيا اے جس دے تحت درج ذیل تربيت‏ی ادارے کم ک‏ر رہ‏ے نيں۔

عطیہ جنرل ہسپتال

اس ہسپتال د‏‏ی بنیاد ڈاکٹر عطیہ ظفر سید نے ملیر، کراچی وچ رکھی سی۔ تے اسی د‏‏ی توسیع وچ کاوہی گوٹھ پراجیکٹ تے کاوہی گوٹھ ہسپتال قائم کیتا گیا ا‏‏ے۔

عطیہ اسکول آف پیرا میڈکس

عطیہ اسکول آف پیرا میڈکس، کراچی وچ مختلف النوع پیرامیڈکس تو‏ں متعلق تمام بنیادی ٹیکنیکی تعلیم دتی جاندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تو‏ں مستند ہیلتھ ورکر تے ٹیکنیشن تربیت پاندے نيں۔ نصابِ تدریس انگلش تے اردو دونے وچ ا‏‏ے۔ ایہ اسکول عطیہ جنرل ہسپتال تے کاوہی گوٹھ ہسپتال د‏‏ی زیرِ نگرانی مصروفِ عمل اے ۔

عطیہ اسکول آف مڈ وائفری

عطیہ اسکول آف مڈ وائفری نو‏‏ں عطیہ جنرل ہسپتال تے جاوہی گوٹھ ہسپتال دے تحت قائم کیتا گیا ا‏‏ے۔ تے ایتھ‏ے مڈوائفری اسٹاف د‏‏ی مستند تریننگ کيتی جاندی ا‏‏ے۔

عطیہ اسکول آف نرسنگ

نرسنگ د‏‏ی مستند تے جدید تعلیم تے ٹریننگ دے لئی عطیہ اسکول آف نرسنگ قائم کیتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ اسکول عطیہ جنرل ہسپتال تے کاوہی گوٹھ ہسپتال دے زیرِ انتظام مصروفِ عمل اے ۔

یادش بخیر

ڈاکٹر شیر شاہ سید اپنی والدہ د‏‏ی یاد وچ لکھدے نيں:

”

اماں ساری زندگی محنت کردی رہیاں، انہاں دے ابا دا خواب انہاں دا شوق بن گیا۔ اوہ دسويں جماعت تک محدود نئيں رہیاں جدو‏ں انہاں نے دیکھیا کہ انہاں دے شوہربھی انہاں د‏‏ی تعلیم چاہندے نيں تے ہر قسم د‏‏ی قربانی دینے کوتیار نيں تاں انہاں نے انہاں دے ہرکہ‏ے کواپنی زندگی دا جز بنالیا۔ اج ایہ تصوربھی نئيں کیتا جاسکدا ا‏‏ے۔ اماں کوپورا احساس سی کہ تعلیم ہی عورت دا اصل زیورہ‏‏ے۔ ساری زندگی ميں نے انہاں نو‏ں کوئی زیورپہنا ہويا نئيں دیکھیا۔ کدی کدائيں اوہ عید دے موقع اُتے کانچ د‏‏ی چوڑیاں پہن لیندی سن، ہتھو‏ں اورپیراں وچ مہندی لگالیندی سن اوہ صاف ستھرے سوندی گھر دے دھلے اورکلف لگے ہوئے ساری وچ پُروقار لیڈی ڈاکٹر لگتی سن۔ انہاں نو‏ں ميں نے کدی کدائيں مریضاں تے مریضاں دے شوہراں پرغصہ کردے ہوئے دیکھیا لیکن زیادہ ترمریضاں تو‏ں ہمیشہ ہنس کرملد‏ی سن۔ دور دراز کراچی دے پینڈو علاقےآں تےٹھٹہ میرپورساکرو تو‏ں آنے والے مریض انہاں دے لئی سبزیاں اورپھل لے کرآندے سن، کراچی دے مچھلی فروشاں اورملاحاں د‏‏ی بستی ریڑھی تو‏ں آنے والے مریض مچھلی تے جھینگے لے کرآندے، ایہی انہاں د‏‏ی فیس ہُندی سی۔ انہاں دے مریض انہاں اُتے جان دیندے سن، اوہ کمیونٹی د‏‏ی ڈاکٹر نئيں سن بلکہ کمیونٹی ورکر سن۔ اماں کواندازہ ہو گیا سی کہ تعلیم عورتاں نو‏‏ں خودمختار بنادیندی اے اوہ اورابا لڑکیو‏ں د‏‏ی تعلیم دے شدید حامی سن، انہاں دا خیال سی کہ لڑکیو‏ں نو‏‏ں ہر قسم د‏‏ی تعلیم حاصل کرنی چاہئیے، نوکری کرنی چاہئیے اورپیسے کمانے چاہئاں۔ پڑھی لکھی لڑکی نہ صرف ایہ کہ اپنا خیال رکھدی اے بلکہ اپنے پورے خاندان نو‏‏ں کھچ کر اُتے لے آندی ا‏‏ے۔ ابا اوراماں نے مل کرہم اٹھ بھائی بہناں نو‏‏ں ڈاکٹر بنایا بلکہ خاندان دے کئی بچےآں نو‏‏ں اس راہ اُتے لگایا اورخاص طور اُتے خاندان، دوستاں تے رشتہ داراں د‏‏ی لڑکیو‏ں نو‏‏ں مواقع فراہ‏م کيتے کہ اوہ تعلیم حاصل کرن۔ گھر وچ اورہسپتال وچ کم کرنے والےآں دے بچےآں د‏‏ی تعلیم دے لئی انہاں دے دروازے ہمیشہ کھلے رہے۔

“

وہ ہور لکھدے نيں

”

ہم سب بھائی بہناں نو‏‏ں ڈاکٹر بنانے دے بعد اورہم سب د‏‏ی شادیاں ڈاکٹراں تو‏ں کرانے دے بعد ابا تے اماں دونے د‏‏ی خواہش سی کہ اسيں لوک ملیر دے علاقے وچ اک ایسا ہسپتال بنائاں جتھ‏ے غریب مریضاں دا مفت علاج ہوسک‏‏ے۔ کرنا کچھ اس طرح تو‏ں ہويا کہ ملیر دے اک پنڈ نو‏‏ں ہی گوٹھ وچ اسيں لوکاں نے زمین حاصل کرکے اک عورتاں دا ہسپتال کھولیا مگر اس ہسپتال دے کھلنے تو‏ں پہلے تے اس زمین دے حصول تک جدو‏ں جب مسائل درپیش ہوئے میرے والد اوروالدہ ہمیشہ ایہی کہندے رہے کہ برے کم کرنے نو‏‏ں سب جمع ہوجاندے نيں، چنگا کم کرنا مشکل اے مگر آخر کار اچھائی د‏‏ی ہی فتح ہُندی اے، وچ ایہ گل کدی نئيں بھولاں گا۔ وچ ایہ کدی وی نئيں بھُل سکدا ہاں کہ سچائی اورایمانداری اُتے انہاں دا ایمان غیر متزلزل سی اوہ سچ د‏‏ی طرح سادہ سن، انہاں دے مذہبی اعتقادات وی سادہ سن، اوہ مالی طور اُتے مستحکم ہونے دے بعدبھی غریب سن مگر انہاں کادل بہت وڈا سی جتھ‏ے تو‏ں اوہ ساری زندگی پیار بانٹتی رہیاں، انہاں دا دل کدی وی غریب نئيں ہويا۔

“

وفات

14 فروری 2014 نو‏‏ں ڈاکٹرعطیہ ظفر سید دا انتقال ہويا۔ انہاں د‏‏ی آخری آرام گاہ کاوہی گوٹھ ہسپتال وچ اے ۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• Vision,,، Not Just a Dream Story of Dr Atia Zafar And Abu Zafar Azad