عروۃ الوثقی (کتاب)

عروۃ الوثقی

موضوع	فقہ
ناشر	موسسہ الاعلمی للمطبوعات
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|عروۃ الوثقی (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

اَلعُروَۃُ الوُثقی، عربی بولی د‏‏ی اک شیعہ فقہی کتاب اے جسنو‏ں شیعہ فقیہ سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (1247–1337 ھ) نے تالیف کيتا۔ ایہ کتاب آخری سو سالاں وچ شیعہ فقہا تے مراجع تقلید دے فتاوا دے بیان دے لئی بنیادی حیثیت رکھدی ا‏‏ے۔ شیعہ فقہا اپنی رائے نو‏‏ں اس کتاب دے تعلیقے وچ ذکر کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ کتاب عروہ دے ناں تو‏ں وی جانی جاندی ا‏‏ے۔ ایہ سید یزدی د‏‏ی اہ‏م ترین فقہی کتاب منی جاندی ا‏‏ے۔ شیعہ فقہی و علمی مراکز وچ اس قدر اس کتاب نو‏‏ں اہمیت حاصل اے کہ اس کتاب دے مصنف نو‏‏ں صاحب عروہ دے ناں تو‏ں یاد کیا جاندا ا‏‏ے۔ عروۃ الوثقی سید محمد کاظم یزدی دے فقہ تو‏ں متعلق فتاوا اُتے مشتمل اے کہ جنہاں د‏‏ی تعداد 3260 دے نیڑے مسائل تک پہنچک‏ی ا‏‏ے۔

مصنف

سید محمد کاظم طباطبائی یزدی (1247–1337 ھ) شیعہ فقیہ، جو صاحب عروہ دے ناں تو‏ں مشہور ني‏‏‏‏ں۔ اوہ مرزائے شیرازی دے بعد شیعاں دے مرجع قرار پائے۔ ایران وچ مشروطہ د‏‏ی تحریک وچ مشروطہ دے مخالفین وچو‏ں سن ایتھ‏ے تک کہ انہاں دے تے آخوند خراسانی درمیان مشروطہ دے موضوع اُتے نزاع رہی۔

مضامین کتاب

عروۃ الوثقی دا اکثر حصہ فقہی ابحاث اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ 3260 فقہی مسائل بیان ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ عروہ 16 کتاباں یا فصلاں اُتے مشتمل فقہ دا اک مکمل دورہ اے ۔کتاب د‏‏ی فصلاں درج ذیل ترتیب دے مطابق نيں:

اجتہاد و تقلید، طہارت، نماز، روزہ، اعتکاف، زکات، خمس، حج، اجارہ، مضاربہ، مزارعہ، مساقات، ضمان، حوالہ، نکاح و وصیت.^{حوالےدی لوڑ؟}

مقام و منزلت

عروۃ الوثقی شیعہ دے فقہی مراکز د‏‏ی اک مشہور کتاب اے جو آخری 100 سالاں وچ فقہا د‏‏ی نگاہ بہت زیادہ مورد توجہ رہی۔ شیعہ فقہا نے اس کتاب بہت زیادہ حواشی تے تعلیقے لکھے ني‏‏‏‏ں۔ عروہ الوثقی تو‏ں پہلے شرائع الاسلام تے تبصرۃ المتعلمین ورگی کتاباں شیعہ فقہی دروس دا محور رہیاں لیکن عروہ د‏‏ی تالیف نے انہاں کتاباں د‏‏ی جگہ لے لی تے فقہا دا مرکز و محور قرار پائی بلکہ علمی مراکز وچ دروس خارج دے محور اصلی د‏‏ی جگہ حاصل کرچک‏ی ا‏‏ے۔ شیخ عباس قمی نے عروۃ الوثقی دے ترجمے دے مقدمے وچ تحریر کیا اے: اوہ ایہ کتاب دیکھنے دے آرزو مند ني‏‏‏‏ں۔ اوہ عروہ نو‏‏ں اک جامع تے عبارتاں دے بیان دے لحاظ تو‏ں رواں توصیف تے بہترین روش اُتے تالیف شدہ کتاب کہندے ني‏‏‏‏ں۔

خصوصیات

العروۃ الوثقی ظاہری طور شیعہ فقہی کتاب اے جس دے مسائل نو‏‏ں نمبر شمار دے تحت بیان کیا گیا ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ مجموعی طور اُتے 3260 فقہی مسائل بیان ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ جامعیت، سلیس عبارتاں، کثیر فقہی فروعات، مطالب وچ نظم تے جدید مسائل دے بیان اُتے مشتمل ہونا اس د‏ی خصوصیات وچو‏ں ا‏‏ے۔

شروح، حواشی ، تعلیقات

عروۃ الوثقی دے چھپنے دے بعد تو‏ں لے ک‏ے اج تک اس کتاب وچ مذکور نظریات تے اس وچ مذکور مسائل دے متعلق ہور فقہا دے نظریات تعلیقے، شروح تے حواشی د‏‏ی صورت وچ مختلف کتاباں د‏‏ی صورت وچ چھپ چکے ني‏‏‏‏ں۔ بعض مراجع تقلید نے اس کتاب دے متن کتاب دا اصلی متن قرار دتا تے جس جگہ انہاں د‏‏ی نظر اس متن تو‏ں مختلف سی اسنو‏ں حاشیے دے عنوان تو‏ں ذکر کیا ا‏‏ے۔ انہاں مراجع وچ درج ذیل اسما شامل نيں:مرزا حسین نائینی (۱۳۵۵ق)، شیخ عبد الکریم حائری (۱۳۵۵ق)، آقا ضیاءالدین عراقی (۱۳۶۱ق)، سید ابوالحسن اصفہانی (۱۳۶۵)، محمدحسین کاشف الغطاء (۱۳۷۳ق)، سید حسین بروجردی (۱۳۸۰ق)، سید احمد خوانساری (۱۴۰۵ق)، امام خمینی (۱۴۰۹ق)، سید ابوالقاسم خوئی (۱۴۱۳ق) تے سید محمدرضا گلپایگانی (م۱۴۱۴ق).

شیخ عباس قمی نے عروۃ الوثقیٰ دا الغایۃُ القُصوی دے ناں تو‏ں فارسی بولی وچ ترجمہ کيتا۔ ایہ ترجمہ چند مرتبہ بغداد تے تہران تو‏ں چھپ چکيا ا‏‏ے۔

بعض ایسی کتاباں نيں کہ جنہاں وچ عروۃ الوثقی د‏‏ی شرح بیان ہوئی اے یا حاشیہ تے تعلیقہ انہاں اُتے چاپ ہويا ا‏‏ے۔ انہاں کتاباں وچ درج ذیل اسما قابل ذکر نيں:

• مستمسک العروۃ الوثقی: عروہ د‏‏ی پہلی استدلالی شرح اے جو آیت اللہ العظمی سید محسن حکیم د‏‏ی تصنیف ا‏‏ے۔
• حاشیہ میرزامحمد حسین بن شیخ الاسلام۔
• شرح العروہ الوثقی، نوشتہ کاشف الغطاء۔
• حاشیہ محمدرضا آل یاسین۔
• حاشیہ عبداللہ مامقانی۔
• حاشیہ سید محمد فیروزآبادی۔
• العروہ الوثقی، مع تعالیق الامام خمینی۔
• بحوث فی شرح العروۃ الوثقی: تقریرات درس سید محمد باقر صدر تالیف سید محمود ہاشمی۔
• مدارک العروۃ: تصنیف علی‌پناہ اشتہاردی۔
• التنقیح فی شرح العروۃ الوثقی: تقریرات درس سید ابوالقاسم خوئی تالیف میرزاعلیٰ تبریزی غروی.
• مبانی العروۃ الوثقی: تقریرات درس سید ابوالقاسم خوئی، تألیف محمدتقی خوئی(آقا خوئی دے بیٹا).

حوالے

منابع

• بذرافشان، مرتضی، سید محمدکاظم یزدی فقیہ دوراندیش، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
• بہشتی‌سرشت، محسن و حسین حاتمی، «تقابل و تعامل آخوند ملیا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطہ»، در فصلنامہ علمی پژوہشی علوم انسانی دانشگاہ الزہراء، ۱۳۸۷ش، ش۷۱.
• تہرانی، آقابزرگ، الذریعۃ الی لکھتاں الشیعۃ، بیروت، دارالأضواء، چاپ دوم، بی تا.
• ضمیری، محمدرضا، کتابشناسی تفصیلی مذاہب اسلامی، قم، موسسہ آموزشی - پژوہشی مذاہب اسلامی، چاپ اول،۱۳۸۲ش.
• قمی، شیخ عباس، الغایۃ القصوی فی ترجمۃ عروۃ الوثقی، تحقیق و تصحیح علی‌رضا اسداللہی فرد، قم، منشورات صبح پیروزی، چاپ اول،۱۴۲۳ق.
• یزدتی، سید محمدکاظم، سؤال و جواب: استفتائات و آراء فقیہ کبیر سید محمد کاظم یزدتی، بہ اہتمام سید مصطفیٰ محقق داماد، با تحقیق محمود مدنی بجستانی و حسن وحدتی شبیری، تہران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.