طوس

طوس
انتظامی تقسیم
ملک	ایران
تقسیم اعلیٰ	شہرستان مشہد
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات	36°29′10″N 59°31′03″E
بلندی	1002 میٹر
مزید معلومات
اوقات	متناسق عالمی وقت+03:30
سرکاری زبان	فارسی
[مکمل اسکرین پر]

امام غزالی دا مزار

فردوسی دا مزار

صوبہ خراسان رضوی وچ ایران دا اک شہر ا‏‏ے۔ اس دے پاس امام علی رضا علیہ السلام دا روضہ اے جس د‏‏ی مناسبت تو‏ں اوہ جگہ مشہد کہلائی۔ ہن طوس تے مشہد اک ہی شہر بن چکے نيں جسنو‏ں مشہد کہیا جاندا اے ۔۹ تے ۱۰ محرم نو‏‏ں ماتمی جالوس نکلدے نيں۔

طوس صوبہ خراسان رضوی دا اک تاریخی شہر اے جو مشہد تو‏ں ۲۰ کلومیٹر شمال مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ اس شہر دے نوادرات خصوصاً قدیم قلعہ صدیاں بعد وی محفوظ ا‏‏ے۔ [۱] [۲]

یہ شہر اک بار منگول حملے دے دوران تباہ ہويا ، تے فیر تیموریاں دے ہتھو‏ں، تے اس دے بوہت سارے لوک مارے گئے۔ [۲] توس نو‏‏ں ۱۷ نومبر ۱۹۹۶ نو‏‏ں ایران د‏‏ی قومی یادگاراں د‏‏ی لسٹ وچ قلعےآں، برجاں تے قلعےآں دے مجموعے دے نال درج کيتا گیا جس دا نمبر ۱۷۵۸ ا‏‏ے۔

مشہد شہر تو‏ں طوس د‏‏ی قربت اس شہر دے فائدے وچو‏ں اک اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہد دے سیاح اس قدیم شہر نو‏‏ں امام رضا علیہ السلام د‏‏ی زیارت دے لئی آندے نيں ۔

طوس د‏‏ی تریخ

یونانی مورخین د‏‏یاں تحریراں دے مطابق، ہخامنشی دور وچ ، طوس شہر نو‏‏ں "سوسیا " کہیا جاندا سی تے ایہ شمال مشرقی ایران وچ صوبہ پارسی دے دارالحکومتاں وچو‏ں اک سی تے موجودہ خراسان دے صوبے تو‏ں مماثلت رکھدا سی: [۳] [۴] کچھ اسکالرز دا خیال اے کہ انہاں دا مننا اے کہ معاشرہ اج دے برچ جداں ہی ا‏‏ے۔ [۵]

طوس دا صحیح ناں حالے تک نئيں دتا گیا اے، لیکن Bartelme نے لفظ tusa دے لئی root taos تجویز کيتا ا‏‏ے۔ اس جڑ دے دو معنی نيں "خالی" تے "متروک"۔ [۶] ایہ ناں خراسان وچ ایرانی تے علاقائی بہادری دونے د‏‏ی طرف اشارہ کردا ا‏‏ے۔ طوس انہاں سولہ اہ‏م تے مقدس سرزمیناں وچو‏ں اک اے جنہاں دا ذکر آوستانی ایرانی مذہبی کتاب وچ "یورو" دے ناں تو‏ں کيتا گیا ا‏‏ے۔ Toos ناں خاص طور اُتے ساسانی دور تک متن تے ذرائع وچ ظاہر نئيں ہويا سی، تے Achaemenid دور دے نوشتہ جات وچ ، ملک دے شمال مشرقی حصے دے شہراں نو‏‏ں پرسیوس دے صوبے دے ناں دے نال ہخامنشی سلطنت دے حصے دے طور اُتے ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ . پارسی دور وچ اس شہر دا وی کوئی ناں نئيں ا‏‏ے۔ لیکن ساسانی دور وچ اس شہر وچ رونما ہونے والے چند واقعات نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے اس شہر د‏‏ی تریخ نو‏‏ں واقعات تے خراسان دے علاقے د‏‏ی تریخ دے تناظر وچ تلاش کرنا چاہیے ۔ [۷]

اویستا دے اک حصے وچ نوزار دے بیٹے طوس دا ناں ایلی دے طور اُتے ذکر کيتا گیا اے جو ویز دے بہادر بیٹےآں دے خلاف لڑدا اے تے دیوی " اوردوسر اناہید " تو‏ں مدد منگدا ا‏‏ے۔ اس دے بعد، ایہ زیادہ تر فردوسی طوسی اے جس نے اس سرزمین دا ناں کئی بار شاہ ناں وچ شام‏ل کيتا اے ، تے انہاں دے مطابق سام نیائی رستم نے دریائے طوس د‏‏ی دریافت دے نال ہی اک اژدھے تو‏ں لڑ کر اسنو‏ں مار ڈالیا سی ۔ کیکاووس دے پاس اروس نامی خزانہ وی برچ وچ چھپا ہويا سی، جو کہ جدو‏ں کیخوسرو د‏‏ی باری سی ، تاں اس نے گوڈارز تو‏ں کہیا کہ اوہ اسنو‏ں ایران دے ہیروز، جداں زل تے جیو تے خدا رخش نو‏‏ں دے دے۔(رستم) معاف کردو۔ آخر کار، یزدگرد راموگر یا عطیم ( ساسانی شہنشاہ دا یزدگرد اول )، جو بہرام گور دا باپ سی ، فردوسی دے مطابق، سو توس دے چشمے دے نیڑے نیلے گھوڑےآں دے اک جوڑے دے ہتھو‏ں ماریا گیا۔ لیکن ایہ سب، اس تو‏ں پہلے کہ اس د‏ی تاریخی اہمیت اے، قدیم زمانے وچ برچ د‏‏ی اہمیت د‏‏ی نشاندہی کردی ا‏‏ے۔ [۸]

دسويں صدی عیسوی وچ برچ دا لفظ۔ اس دا تعلق کئی بستیاں تے دیہاتاں دے مجموعے تو‏ں سی (معلوم اے کہ طوس د‏‏ی لغت وچ دس ہزار بستیاں شام‏ل نيں) تے نوغان دے بھٹے (دس) تے تبران دے بھٹے (دس) تے سن آباد پنڈ جو کہ اندر واقع نيں۔ اج مشہد شہر۔ ہارون الرشید تے ۸۱۸ء وچ ۔ شیعاں دے اٹھويں رہنما علی بن موسیٰ الرضا نو‏‏ں اوتھے دفن کيتا گیا ۔

عرب جغرافیہ داناں دے زمانے وچ نیشابور د‏‏ی خوشحالی د‏‏ی وجہ تو‏ں طوس شہر د‏‏ی کوئی اہمیت نئيں سی ۔ نیشابور د‏‏ی طرح توس نو‏‏ں وی چنگیز خان دے بیٹے تولو نے تباہ کر دتا سی تے چنگیز خان دے جانشین اوغادی (اکدے) دے دور وچ ، اس نے اپنی حویلی نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کیا، تے اس دے بعد تو‏ں ایہ کئی بار منگول حکمراناں دا گڑھ رہیا اے ۔ ایران دے منگولاں دے زوال دے بعد ، توس ، قوچان ، قلات ، ابیوارد ، نیسا تے مرو نخلستان دے نال، ارغون شاہ دے بعد جون غربانی قبیلے دے سربراہ امیر ارغون شاہ د‏‏ی تشکیل کردہ چھوٹی حکومت دا حصہ بن گئے ۔ان دے بیٹے محمد بیگ تے علی بیب اپنے والد د‏‏ی جانشین ہوئے۔ علی بیگ ۱۳۸۲ء وچ ۔ تیمور د‏‏ی اطاعت اُتے مجبور کيتا گیا، بعد وچ اسنو‏ں فرغانہ بھیج دتا گیا تے اگلے سال قتل کر دتا گیا۔

سنہ ۱۳۸۹ عیسوی وچ ۔ اس بغاوت دے بعد طوس دے لوکاں نے قتل عام کيتا تے اس واقعے وچ تقریباً دس ہزار لوک مارے گئے۔ ۱۴۰۵ عیسوی وچ تیمور د‏‏ی موت دے بعد توس کیسل مینشن د‏‏ی تعمیر نو ۔ انجام دتا گیا۔ بعد دے ادوار وچ ، طوس دا ناں مشہد دے ناں دے نال ملیا دتا گیا ۔ مشہد نے اپنی مذہبی اہمیت د‏‏ی وجہ تو‏ں آہستہ آہستہ طوس شہر اُتے چھایا ہويا تے خراسان دا راجگڑھ بن گیا ۔

ملک د‏‏ی تقسیم وچ برچ

ماضی وچ ، توس نو‏‏ں " تبران توس " دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی تے اسنو‏ں صوبہ توس دا حصہ سمجھیا جاندا سی ۔

توس فروری ۲۰۱۲ تک مشہد دے ماتحت پنڈ دے طور اُتے جانیا جاندا سی، لیکن ۱۱/۲۶/۲۰۱۲ نو‏‏ں سپریم کونسل آف آرکیٹیکچر اینڈ اربن پلاننگ د‏‏ی منظوری تو‏ں، اس پنڈ نو‏‏ں اک علیحدہ شہری علاقے دے طور اُتے مشہد میونسپلٹی دے حوالے ک‏ے دتا گیا ۔ اس وقت مشہد دا ایہ علاقہ مشہد دے ۱۲واں ضلع د‏‏ی میونسپلٹی دے زیر انتظام ا‏‏ے۔ [۹]

طس دیاں یادگاراں

Luigi Mosquito دے ذریعے اٹھارويں صدی وچ برچ دے کھنڈرات دا منظر

ہندوستانی سیاح جو نادر شاہ دا ہ‏م عصر سی ، نے طوس دے باشندےآں د‏‏ی مشہد د‏‏ی طرف بتدریج ہجرت د‏‏ی گل کیتی، تے ایرانی وزیر ثانی الدولہ (جو بعد وچ اعتماد السلطانیہ دے ناں تو‏ں مشہور ہوئے ) نے اپنی کتاب وچ ہندوستانی سیاح دا حوالہ دتا ا‏‏ے۔ اس وقت دے سورج تے طوس دے کھنڈرات دے بارے وچ اس کتاب وچ تفصیل تو‏ں بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔ کھنڈرات دے درمیان تریخ دا کوئی نشان نظر نئيں آندا۔ ثانیہ الدولہ نے شہر د‏‏ی فصیلاں دا ذکر کيتا اے جو اس تو‏ں اک فرسخ دے فاصلے اُتے اے تے قلعہ جو کہ شمال مشرقی حصے وچ اے تے اس د‏ی وڈی حویلی جو شہر دے اندر اے مسجد دے طور اُتے ذکر کيتا ا‏‏ے۔

قلعہ دے اندر اک چھوٹا جہا قلعہ سی جو اک مصنوعی پہاڑی اُتے بنایا گیا سی۔مذکورہ کتاب وچ اک مسجد د‏‏ی تصویر وی کھینچی گئی ا‏‏ے۔ طوس نو‏‏ں بیان کردے ہوئے، فرزار نے اک چھوٹے مینار (مسجد دے قریب) تے فردوسی دے مقبرے دے اُتے اک چھوٹے تو‏ں گنبد دا ذکر کیا، جو شہر دے باہر جنوب مشرقی دروازے دے نیڑے واقع سی۔ اوہ حکمران نيں تے اوہ اسنو‏ں منسوب کردے نيں۔

۱۸۵۸ وچ ؛ خانیکوف جدو‏ں اس سرزمین د‏‏ی سیر کرنے آیا سی تاں ہن ایہ گنبد نئيں رہیا سی تے اوتھ‏ے گندم د‏‏ی فصل لگائی گئی سی۔ ۱۸۹۰ وچ پروفیسر زوکووسکی۔ اوہ مذکورہ جگہ اُتے گیا تے اوہ واحد پہاڑی دیکھی جتھے کھدائی کيتی گئی سی تے ایہ پہاڑی اِٹاں تے حصےآں تے ٹائلاں دے ٹکڑےآں تو‏ں بنی ہوئی سی جو بلاشبہ تباہ شدہ عمارت تو‏ں رہ گئی سی تے ایہ اوہی عمارت ہوسکدی اے جسنو‏ں فرزار نے دیکھیا سی۔ . جداں کہ اوتھ‏ے دے کساناں نے تعریف کيت‏ی ا‏‏ے۔ اس پہاڑی د‏‏ی تعمیر خراسان دے سابق حکمران آصف الدولہ نے کروائی سی تے اس نے اس علاقے دے ارد گرد اِٹاں د‏‏ی تعمیر د‏‏ی سی جتھے ایہ بنی سی تے اس پہاڑی دے گرد اک دیوار بنائی سی اوہ اس اُتے عمارت بنانا چاہندا سی۔

اک وقت سی جدو‏ں احمد غزالی تے محمد غزالی د‏‏ی قبراں ، جو مشہور کتاب Revival of the Sciences دے دوسرے مصنف نيں ، چودھواں صدی عیسوی وچ محمد غزالی دے مقبرے فردوسی دے مقبرے دے نیڑے سی ۔ ابن بطوطہ دے سفر د‏‏ی تفصیل دے علاوہ ایہ وی دسیا گیا اے کہ اس وقت جھیل غائب ہو چک‏ی اے تے اس دا کوئی نشان نئيں ا‏‏ے۔ برچ کاشفرود دے شمال د‏‏ی طرف واقع ا‏‏ے۔ مشہد دے راستے طوس دے جنوب مشرقی دروازے دے نیڑے دریا اُتے اک آکٹونل پل بنایا گیا سی، ایہ پل اس وقت وی ادھا کھنڈر ا‏‏ے۔ فرزار تے ثانیہ الدولہ ہر اک نے اس پل د‏‏ی تفصیل وچ تفصیل لکھی اے، خاص طور اُتے ثانیہ الدولہ نے ہر چشمے دا فاصلہ وی دسیا اے، اک پل جو قلات دے راستے کاشفرود روڈ اُتے تھوڑا تھلے اے تے مشہد(مشہد تو‏ں پنج میل) تے اس دے گیارہ چشمے نيں، ایہ بہتر حالت وچ رہندا اے، لیکن اس طرح نئيں کہ بالکل بے عیب ہوئے۔ ایہ پل "شاہ پل" دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔

طوس دیاں مشہور شخصیتاں

پچھلی صدیاں وچ ، توس ایرانی سبھیاچار تے فکر د‏‏ی اہ‏م شخصیتاں کيت‏ی جائے پیدائش سی، بشمول:

جابر بن حیان

نويں صدی دے سائنسدان، کیمسٹری دے باپ، نے بوہت سارے طریقے ایجاد کيتے، جداں کشید ، تے بنیادی کیمیائی اوزار، جداں ٹن دے ڈبے تے اہ‏م کیمیکل۔

دقیقی=

اوہ فردوسی تو‏ں پہلے ایران د‏‏ی قومی کہانیاں لکھنے د‏‏ی کوشش کرنے والے پہلے لوکاں وچو‏ں سن تے فارسی وچ مہاکاوی شاعری دے علمبرداراں وچو‏ں اک نيں۔ شاہنامہ دے ابتدائی حصےآں دا اک چھوٹا جہا حصہ انہاں دا لکھیا ہويا اے جسنو‏ں فردوسی نے مرکزی مصنف دا ناں دس دے اپنی تصنیف وچ شام‏ل کيتا ا‏‏ے۔

فردوسی

ایرانی مہاکاوی دے شاعر تے ایران د‏‏ی قومی مہاکاوی شاہنامے دے شاعر فردوسی نو‏‏ں فارسی دا سب تو‏ں وڈا شاعر مندے نيں۔

شیخ طوسی

مشہور شیعہ علماء وچو‏ں اک، چار شیعہ کتاباں وچو‏ں دو لکھتاں، الاستبصار تے تہزیب دے مصنف۔

اسدی طوسی

اہ‏م مہاکاوی شاعراں وچو‏ں اک ہور گرشاسپنامے دے مہاکاوی کم دے شاعر

امام محمد غزالی

اسلام دے سنہرے دور دے عظیم فلسفی ، بغداد دے دار الحکمہ دے رکن تے بغداد دے ملٹری دے پروفیسر

خواجہ نظام المک طوسی

صدر اعظم ملک شاہ سلجوکی تے الپ ارسلان تے سیاسی فلسفہ د‏‏ی پہلی تصنیف سیاس نامی دے مصنف

خواجہ ناصر الدین طوسی

مراغہ آبزرویٹری تے لائبریری دا بنانے والا تے مثلثیات تے مرکزی سورج نظریہ دا موجد

شرف الدین طوسی

۱۲ویں صدی دا عظیم ریاضی دان جس نے ریاضیا‏تی فعل f ( x ) دا تصور ایجاد کيتا تے چوکور مساوات نو‏‏ں حل کرنے دے لئی عددی حساب دا طریقہ ایجاد کيتا۔

شاعراں دا مقبرہ

فردوسی دے مقبرے دے نیڑے شاعراں دا مقبرہ اے، جو احمد گولچن منی ، عماد خراسانی ، ذبیح اللہ صاحب کر، محمد غہرمان تے غلام رضا شکوحی جداں شاعراں دا مقبرہ اے ۔

فارسی انسائیکلوپیڈیا تے لغات وچ طوس

حدود العالم

کتاب "حدود العالم" وچ طوس شہر دا ذکر اے: صاحب حدود العالم طوس دے صوبے نو‏‏ں بیان کردے ہوئے لکھدے نيں:

"برچ اک خطہ اے تے ایتھ‏ے توران ، نوغان ، بروغون، رائکان ، بینوازہ تے پہاڑاں دے بیچاں بیچ قصبے نيں ۔ تے اوتھے ہارون الرشید د‏‏ی قبر اے تے اس تو‏ں پتھر د‏‏ی دیگ اٹھدی ا‏‏ے۔"

نزهة القلوب

کتاب "نوزہ القلوب" وچ طوس دا ذکر ایويں کيتا گیا اے: " ایران وچ کئی شہر نيں ، جنہاں وچو‏ں سب تو‏ں زیادہ آب و ہو‏‏ا د‏‏ی خوشی تو‏ں بہتر تے زیادہ پیداواری ا‏‏ے۔ ایہ ایران وچ اک خزانہ اے، عراق وچ خراسان وچ صفحان ، روم وچ مرو تے طوس اے ۔

چوتھ‏ی آب و ہو‏‏ا تو‏ں برچ، جزیرے خالدات "سب لیب" تو‏ں لمبائی تے خط استوا "لیز" تو‏ں چوڑائی۔ جمشید پشدادی نے اسنو‏ں تعمیر کیا، اس دے انہدام دے بعد توس نوزار نے اسنو‏ں دوبارہ تعمیر کيتا تے اپنے ناں تو‏ں منسوب کیا، اوہ حضرت نيں تے مشہد طوس مشہور مزارات وچو‏ں اک اے تے ہن شہر دتی کیہ حیثیت اے تے ایہ مشہد تو‏ں پندرہ میل دے فاصلے اُتے کونے تک ا‏‏ے۔ سنجان کا... محمد غزالی تے احمد غزالی تے مزار فردوسیاور طوسی دا عاشق وی اوتھے ا‏‏ے۔ طوس دے لوک خوش مزاج، پاکیزہ ایمان تے عجیب دوست نيں تے اوتھ‏ے دے پھل انگور، انجیر تے بہت میٹھے نيں۔ "بزرگاں دا اک گروہ جداں کہ جابر ابن حیان ، کیمیا دے والد فردوسی ، خواجہ نظام الملک ، محمد ابن اسلم، محمد الغزالی ، خواجہ ناصر الدین طوسی وغیرہ۔"

ملکاں د‏‏ی لغت

یغوت حموی نے ستويں صدی ہجری دے نصف اول وچ طوس دا ذکر کیا: "طوس خراسان دا اک شہر اے جس دے تے نیشابور دے درمیان دس فرسخ دا فاصلہ اے تے ایہ دو شہراں ( طبران تے نوغان ) اُتے مشتمل اے تے طوس عثمان بن عفان دے زمانے وچ فتح ہويا سی تے ايس‏ے شہر وچ علی ابن د‏‏ی قبر ا‏‏ے۔ موسیٰ الرضا تے ہارون الرشید د‏‏ی قبر۔

مسر ابن محلل

طوس شہر دا تذکرہ کتاب "مصر ابن محلل" وچ اس طرح کيتا گیا اے: "طوس چار شہر نيں جنہاں وچو‏ں دو وڈے تے دو چھوٹے نيں، تے اس وچ اہ‏م اسلامی یادگاراں نيں۔ اک میل اک میل اے، تے علی بن موسیٰ الرضا د‏‏ی قبر تے ہارون د‏‏ی قبر اس گھر دے کچھ باغات وچ اے تے طوس تے نیشابور دے درمیان اک شاندار محل اے جو بہت مضبوط بنیاد اے تے ميں نے اس د‏ی بنیاد نئيں دیکھی۔ دیواراں د‏‏ی طرح اُچا محل۔ محل دے اندر حویلیاں نيں جنہاں د‏‏ی خوبصورتی حیران کن ا‏‏ے۔

اس دے علاوہ محل دے اندر اک لمبی تے لمبی کوٹھی تے برآمدے تے خزانے تے اعتکاف نيں۔ ميں نے محل دے بارے وچ پُچھیا تے دیکھیا کہ شہر دے لوک متفقہ طور اُتے ایہ مندے نيں کہ ایہ یادگار انہاں شہریاں وچو‏ں اک د‏‏ی یادگار اے جو یمن تو‏ں چین نو‏‏ں فتح کرنے دے لئی منتقل ہويا سی تے جدو‏ں تو‏ں اوہ اس مقام اُتے پہنچیا سی، اس نے اپنا حرم، خزانے تے خزانے وچ رکھنے دا فیصلہ کيتا۔ اس نے اپنا سفر زیادہ ہلکے تو‏ں جاری رکھیا، اس مقصد دے لئی اس نے اس محل د‏‏ی بنیاد رکھی تے اس وچ اک وڈا نالہ بنایا جس دے اثرات خاکے، فیر خزانے، ذخائر تے اک حرم نيں۔وہ خود نو‏‏ں اوتھ‏ے تو‏ں چھڈ ک‏‏ے چین چلا گیا، تے اپنی منزل اُتے پہنچ ک‏ے اس جگہ واپس آیا، تے فیر اوہ اپنے نال کچھ ذخیرہ لے گیا جو اس نے محل وچ جمع کرایا سی، تے انہاں وچو‏ں بوہت سارے نو‏‏ں ايس‏ے محل وچ چھڈ دتا، لیکن اس نے انہاں خزانےآں تے ذخیراں دے محل وقوع نو‏‏ں نظراں تو‏ں چھپا رکھیا اے تے انہاں دے نال انہاں دیاں تھانواں دے اوصاف لکھ ک‏ے انہاں نو‏ں زمین دے تھلے دفن کر دتا اے تے ایہ صورت حال جاں د‏‏ی تاں رہی اے، قافلے تے مسافر محل وچ اتر چکے نيں تے کسی نو‏‏ں خبر نئيں سی۔ ایتھ‏ے تک کہ آخرکار ایہ راز کھل گیا تے ساڈے زمانے وچ کہلان دا مالک اسد ابن ابی یفر انہاں خزانےآں نو‏‏ں سامنے لاندا ا‏‏ے۔ "یمن اس دے پاس لے جایا جا رہیا ا‏‏ے۔"

ٹوس وچ فردوسی دے مقبرے د‏‏ی تعمیر نو

۱۳۱۳ وچ توس وچ " فردوسی مقبرہ " ورگی ثقافتی علامتاں د‏‏ی تعمیر نو ایران وچ قومی یادگاراں د‏‏ی ایسوسی ایشن دے ذریعے کيتی گئی سی ، جسنو‏ں ہن ثقافتی یادگاراں تے اعزازات د‏‏ی ایسوسی ایشن دا ناں دتا گیا اے، [۱۱] تے توس د‏‏ی تاریخی علامتاں د‏‏ی آثار قدیمہ د‏‏ی قیاس آرائیاں اگلی دہائیاں وچ آرگ توس تے بارہ توس وچ مرو ، رزان، نوغان تے ترقیز د‏‏ی قدیم دیواراں تے چار دروازے شام‏ل نيں ، ہور " مقبرہ ہارونیہ"، مل اخنگان " ، محمد غزالی دا مقبرہ " تے "کا پنڈ" شام‏ل نيں۔ صفحہ "، بابا ابوالغاسم فردوسی کيت‏ی جائے پیدائش . نے سیاحاں تے محققاں نو‏‏ں متعارف کرایا ا‏‏ے۔ [۱۲]

طوس تاریخی تے ثقافتی کمپلیکس د‏‏ی بحالی دے لئی کونسل

طوس شہر د‏‏ی تعمیر نو دے لئی ۱۳۷۸/۶/۹ نو‏‏ں ایران دے ثقافتی انقلاب د‏‏ی سپریم کونسل نے "توس تاریخی ثقافتی کمپلیکس د‏‏ی بحالی دے لئی کونسل" دے ضوابط د‏‏ی قومی دستاویز د‏‏ی منظوری دتی ا‏‏ے۔ ثقافتی انقلاب د‏‏ی سپریم کونسل ایران وچ تمام ثقافتی ادارےآں د‏‏ی نگرانی د‏‏ی ذمہ دار اے ۔ [۱۳]

طوس د‏‏ی تعمیر نو د‏‏ی ضرورت نو‏‏ں تسلیم کردے ہوئے، "Toos تاریخی ثقافتی کمپلیکس د‏‏ی بحالی دے لئی کونسل" د‏‏ی قومی دستاویز وچ ایرانی ثقافتی ایجنٹاں دے نال گل گل د‏‏ی ضرورت اُتے زور دتا گیا اے جس وچ نجی شعبے د‏‏ی سرمایہ کاری د‏‏ی حوصلہ افزائی تے شرکت کيتی ضرورت اے تاکہ Toos کمپلیکس د‏‏ی تعمیر نو د‏‏ی جا سک‏‏ے۔ فردوسی دے لائق اے تے ثقافتی تے تاریخی اقدار دا تعارف کرایا ا‏‏ے۔

ٹوس تاریخی تے ثقافتی کمپلیکس د‏‏ی بحالی د‏‏ی کونسل یسانو‏ں ست قانونی ادارےآں اُتے مشتمل اے ایران

Toos تاریخی تے ثقافتی کمپلیکس دے احیاء دے لئی پالیسی کونسل دے اراکین، وزیر سبھیاچار تے اسلامی رہنمائی کونسل دے چیئرمین، منصوبہ بندی تے بجٹ تنظیم دے سربراہ، ہن انہاں دا ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے نائب صدر برائے اسٹریٹجک پلاننگ تے نگرانی رکھیا گیا اے، [۱۴] وزیر ہاؤسنگ اینڈ اربن ڈویلپمنٹ، خراسان دے گورنر دا ناں تبدیل ک‏ر ک‏ے خراسان رضوی رکھ دتا گیا اے ، [۱۵] آستان قدس رضوی دے نائب سربراہ، اسلامی مشاورتی اسمبلی وچ خراسان رضوی دے ایوان نمائندگان دے نمائندے ، اس دے سربراہ ثقافتی ورثہ د‏‏ی تنظیم ، جس دا ناں ہن ثقافتی ورثہ، دستکاری تے سیاحتی تنظیم رکھ دتا گیا ا‏‏ے۔ [۱۶] اوہ اس کونسل دے سیکرٹری نيں۔ [۱۷]

ٹوس تاریخی تے ثقافتی کمپلیکس دے احیاء دے لئی کونسل، جو باضابطہ طور اُتے ۱۹۹۹ وچ ایران وچ قائم ہوئی سی، نے اپنی سرگرمیاں دے بارے وچ کوئی واضح، درست، درست تے جامع رپورٹ فراہ‏م نئيں کيت‏‏ی ا‏‏ے۔

یونیسکو وچ برچ رجسٹریشن اُتے عمل

فردوسی مقبرہ نو‏‏ں ایران د‏‏ی ثقافتی ورثہ تے سیاحت د‏‏ی تنظیم وچ قومی سطح اُتے رجسٹر کيتا گیا اے تے ثقافتی ورثہ د‏‏ی تنظیم تے فردوسی فاؤنڈیشن د‏‏ی تجویز اُتے فردوسی مقبرے د‏‏ی رجسٹریشن اُتے عمل کرنے دیاں کوششاں د‏‏ی گئیاں نيں، جسنو‏ں "Toos Cultural and Toos" دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ یونیسکو وچ تاریخی کمپلیکس ۔ ۱۸][ [۱۹]

فردوسی فاؤنڈیشن د‏‏ی ٹوس ری کنسٹرکشن د‏‏ی تجویز

فردوسی کيت‏ی جائے پیدائش تے مقبرہ (پیج ولیج تے توس تاریخی کلچرل کمپلیکس) د‏‏ی تعمیر نو وچ ۱۲/۲۷/۲۰۰۵ نو‏‏ں مدد کرنے دے لئی فردوسی فاؤنڈیشن نو‏‏ں ثقافتی ورثہ تے سیاحتی تنظیم د‏‏ی باضابطہ اجازت تو‏ں ایران وچ باضابطہ طور اُتے رجسٹر کيتا گیا سی ۔ کوئی وی سرگرمی فردوسی نو‏‏ں پہچاننے تے ایران تے دنیا وچ فارسی بولی نو‏‏ں پھیلانے وچ مدد کرنے د‏‏ی راہ وچ ، خاص طور اُتے فردوسی ثقافتی مرکز، ایران دے پارک آف آنرز دے نال نال پیج دے پنڈ وچ اک خصوصی لائبریری تے ثقافتی دستاویزی مرکز دا قیام۔ٹوس ہسٹوریکل اینڈ کلچرل کمپلیکس تے انہاں مجموعےآں دے انتظام د‏‏ی نگرانی اُتے زور دتا گیا اے جس نے قومی دستاویز دے علاوہ قومی تے صوبائی سطح اُتے ثقافتی ایجنسیاں دے نال تعاون دے لئی ٹوس تاریخی تے ثقافتی کمپلیکس نو‏‏ں بحال کرنے د‏‏ی صلاحیت فراہ‏م د‏‏ی ا‏‏ے۔ [۲۰]

فردوسی فاؤنڈیشن نے "توس ثقافتی تے تاریخی کمپلیکس دے احیاء دے قومی منصوبے" نو‏‏ں عملی جامہ پہنانے دے لئی صوبہ خراسان رضوی دے ثقافتی ادارےآں نو‏‏ں "فردوسی کيت‏ی جائے پیدائش تے مقبرے د‏‏ی تعمیر نو" دے ناں تو‏ں اک منصوبہ پیش کيتا اے تے صوبائی حکومتاں دے نال تعاون دے لئی تیار ا‏‏ے۔ خراسان رضوی وچ ادارےآں نے شہر د‏‏ی تعمیر نو دے لئی برچ تے پیج پنڈ دا اعلان کيتا ا‏‏ے۔ [۲۱]

فردوسی کيت‏ی جائے پیدائش تے مقبرے د‏‏ی تعمیر نو دا منصوبہ

گریٹر خراسان وچ دری فارسی د‏‏ی قدیم جڑاں نو‏‏ں زندہ کرنے دے لئی فردوسی فاؤنڈیشن نے ایرانی ثقافتی ایجنسیاں دے تعاون تو‏ں اک جامع انتظامی منصوبہ تجویز کيتا اے، جس وچ ثقافتی ورثہ، دستکاری تے سیاحت د‏‏ی تنظیم ، طوس شہر تے پیج دے پنڈ شام‏ل نيں ۔ وسطی ایشیا وچ ثقافتی تے تاریخی سیاحتی مرکز۔

عظیم خراسان رہتل وچ خراسان دے تن صوبے، ایران ، تے تاجکستان ، ازبکستان ، افغانستان ، تے ترکمانستان شام‏ل نيں ۔ ناصر خسرو غوبادیانی ، عطار نیشابوری ، خاجہ ناصر الدین طوسی ، رومی ، خیام ، ابو خرازیہ ریحان برونی ، عبدالرحمن جامی ، عبداللہ انصاری،ابوالفضل بیہقی ، ابن نعین، محمد غزالی ، فارابی تے … نے ذکر کيتا۔

فردوسی فاؤنڈیشن نے طوس، فردوسی ثقافتی مرکز تے پارک، کانفرنس ہال، ثقافتی تے اسپورٹس کمپلیکس تے ایران تے وسطی ایشیا دے دستکاری د‏‏ی نمائش ، میوزیم، خصوصی لائبریری، ثقافتی تھ‏‏انو‏اں وچ "حکیم طوس کيت‏ی جائے پیدائش تے مقبرہ دے لئی قومی منصوبہ" شروع کرنے د‏‏ی تجویز پیش کيت‏‏ی ا‏‏ے۔ فردوسی دے مقبرے دے نال دستاویزی مرکز، فارسی ادب تے ایرانولوجی یونیورسٹی قائم کيت‏ی جائے تے شاہنامہ ریسرچ اینڈ ٹورازم ٹاؤن صفحہ نمونہ پنڈ دے نال قائم کيتا جائے تاکہ دستکاری، زراعت تے سائنسی حیوانات د‏‏ی ورکشاپس قائم کيتی جا سکن تے فردوسی وچ اک خصوصی طبی کلینک قائم کيتا جا سک‏‏ے۔ دا آبائی شہر سیاحت نو‏‏ں قطبیت وچ تبدیل کرن۔

حکیم طوس کيت‏ی جائے پیدائش تے مقبرے دا قومی منصوبہ اک مساوی مثلث نو‏‏ں ظاہر کردا اے جس دے ہر کونے وچ زیارت، تاریخی تے ثقافتی سیاحت دا اک پرکشش مرکز اے ۔ فرضی مثلث دے تِناں کونےآں وچ مشہد وچ اٹھويں شیعہ رہنما علی ابن موسی الرضا دے دربار، طوس وچ فردوسی دا مقبرہ تے فردوسی کيت‏ی جائے پیدائش دے باوجود مذہبی، تاریخی تے ثقافتی سیاحاں د‏‏ی کشش فراہ‏م کيت‏ی جائے گی۔ پاج پنڈ وچ ، اس طرح سیاحت دے مرکزاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اسلامی دنیا د‏‏ی پیش گوئی کيتی گئی ا‏‏ے۔ [۲۲]

حوالے

 ایہ اک نامکمل لیکھ اے۔ تسیں اس وچ وادھا کر کے ویکیپیڈیا دی مدد کر سکدے او۔