جابر بن حیان

جابر بن حیان 731ء دے نیڑے ایراندے صوبہ خراسان چ طوس دے تھاں چ جمیا ۔ اودا کم دوائیاں بنانا تے ویچنا سی ایدے نال اوہ اک حکیم وی سن ۔ بہت نکی عمر چ اینہاں دا پیو مرگیا تے اودی ماں نے اونوں پالیا تے پڑھایا لکھایا۔ کج وڈا ہون تے ماں نے کوفے دے نیڑے اپنے پیکے ٹوریا۔ کوفہ چ جعفر دی شاگردی کیتی۔ حعفر دے مدرسے چ مذہب دے نال نال منطق ، حکمت ، تے کیمیا ورگے مضامین وی پڑھائے جاندے سن ۔ اس ویلے دی رائج یونانی تعلیمات نے اس تے گہرا اثر پائیا ۔ علم حاصل کرن دے دوران اس نے اپنے آلے دوالے دے لوکاں نوں سونا بنان دے جنون چ مبتلا دیکھیا تے خود وی ایہہ روش اپنا لئی ۔ کافی تجربیان دے بعد اوہ سونا بنان چ کامیاب تے نا ہوسکیا پر کیمیا چ حقیقی دلچسپی دی وجہ توں اس نے تجربات دا سلسلہ ختم نا کیتا ۔

تریخ داسب توں پہلا کیمیا دان تے وڈا سائنسدان طوس چ اپنے باپ دی بنباسی دے ویلے جمیا۔ جابر دا جوڑ عرب دے تھلویں انگ دے اک قبیلے اذد نال سی ۔ اسنے اپنے باپ دے آبائی شہر چ اپنی تجربہ گاہ تعمیر کیتی ۔

سوچاں

جابر دی فکر چ نظریہ میزان دی حثیت کلیدی سی ۔ چند ، سورج ، ستارے تمام جاندار تے بے جان اشیاء یعنی تمام موجودات دی حرکت تے سکون دا دار و مدار میزان تے اے ۔ میزان کائناتی اصولا دا مرکز و محور اے ،۔ جابر دے نزدیک عداد ایسے توازن دا مظہر نیں ، جس دی بنیاد تے دنیا وجود چ آئی تے قائم اے ۔

کم

جابر بن حیان نے اپنی کیمیا دیاں کتاباں چ فولاد بنان ، چمڑا رنگن ، دھاتاں نوں صاف کرن ، مومجامہ بنان ، لوہے تے وارنش کرن ، خضاب تیار کرن دے علاوہ ہور بہت ساریاں شیواں بنان دے طریقے لکھے نیں ۔ اس نے کئی شیواں دے سلفائیڈ بنان دے طریقے وی دسے۔ اسنے شورے تے گندھک دے تیزاب ورگی شۓ دنیا چ سب توں پہلی وار ایجاد کیتی ، جہڑی کہ موجودہ زمانے چ وی بہت اہمیت دی حامل اے ۔ اسنے سب توں پہلاں قرع انبیق دے زریعے کشید کرن دا طریقہ وی دریافت کیتا ۔