ضلع بہرائچ

ضلع بہرائچ ضلع بہرائچ
اتر پردیش دا ضلع
اتر پردیش وچ محل وقوع
ملک	بھارت
ریاست	اتر پردیش
انتظامی تقسیم	دیوی پاٹن
صدر دفتر	بہرائچ
تحصیلاں	6
حکومت
• لوک سبھا حلقے	بہرائچ، قیصر گنج
رقبہ
• کل	۴,۶۹۶.۸ مربع کلومیٹر (۱,۸۰۰ مربع میل)
آبادی (2011)
• کل	۳,۴۷۸,۲۵۷
• کثافت	۷۴۰/مربع  کلومیٹر (۱,۹۰۰/مربع میل)
• شہری	۲۸۴,۰۴۴
آبادیات
• خواندگی	51.1 per cent
اوسط سالانہ بارش	1125 ملی میٹر
ویب سائٹ	سرکاری ویب سائٹ

بہرائچ ضلع (انگریزی: Bahraich district)، بھارت دی ریاست اتر پردیش وچ اک ضلع ا‏‏ے۔

ضلع بہرائچ، اودھ دا حصہ سی۔ نانپارا راجا وارثاں دا حِصہ سی جیہدے وچ قبائلی علاقےآں وچ تن سو تو‏ں ودھ پنڈ تے تمام جنگلات دا مالک سی۔ دیر تو‏ں کنگ سادات د‏‏ی میراث، تعلیم دا نظام تے اہ‏م سڑکاں تے ہسپتالاں دا اک وڈا حصہ سی۔

تفصیلات

بہرائچ ضلع د‏‏ی مجموعی آبادی 3,478,257 افراد اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

جنگ آزادی وچ بہرائچ دا کردار

1857ء د‏‏ی جنگ آزادی وچ بہرائچ دا اہ‏م کردار رہیا اے ۔بہرائچ دے چہلاری دے راجا بلبدھر سنگھ نے بیگم حضرت محل د‏‏ی فوج د‏‏ی کمان سمبھالی سی۔اور ايس‏ے جنگ وچ شہید وی ہوئے ۔بیگم حضرت محل نو‏‏ں راجا چردا نےاپنے قلعہ وچ پناہ دتی سی تے اوتھے تو‏ں اوہ بہرائچ دے راستے تو‏ں نیپال نو‏‏ں گئی تھی۔اس دے علاوہ بہرائچ دے کئی حصےآں وچ آزادی دے متوالےآں د‏‏ی ایسٹ انڈیا کمپنی د‏‏ی فوج تو‏ں جنگاں ہوئیاں ۔کچھ دیسی ریاستاں نے جو پہلے آزادی دے سپاہیاں دے نال سی۔جنگ وچ ہار جانے دے بعد خود سپردگی کر دتی جنہاں وچ ریاست رہويا ،بھنگا تے ٹیپرہ وغیرہ شام‏ل سن ۔ان دے کچھ علاقے انہاں تو‏ں کھو لئی سن ۔جدو‏ں کہ ریاست نیپال دے نال معاہدے وچ تلسی پور دے علاقے نو‏‏ں نیپال نو‏‏ں سونپ دتا گیا سی۔اسی طرح انگریزاں نے کچھ علاقے راجا کپورتھلا تے راجا بلرام پور نو‏‏ں وی دِتے سن ۔ 7 فروری1856ء نو‏‏ں ریزڈینٹ جنرل آؤٹرم نے اودھ وچ کمپنی راج دے نفاد دا علان کيتا تے بہرائچ نو‏‏ں ڈویژن دا مرکز بنایا اورمسٹر ونگ فیلڈ نو‏‏ں کمشنر دے طور اُتے مقرر کيتا گیا سی۔ لارڈ ڈلہوزی د‏‏ی ریاست ہڑپن دی پالیسی د‏‏ی وجہ تو‏ں دیسی راجا تے نواب فرنگی راج دے خلاف سن ۔دہلی وچ مغل بادشاہ بہادر شاہ ظفر تے لکھنؤ وچ بیگم حضرت محل توں علاوہ کانپور وچ نانا صاحب تے عظیم اللہ انگریزاں دے خلاف میدان وچ سن ۔نانا صاحب پیشوا نے مقامی حکمراناں نال ملاقات دے لئی بہرائچ آئے اوراک خفیہ اجلاس منعقد کيتا جس وچ چہلاری ،چردا، بھنگا،بونڈی، ٹپررہ وغیرہ دے حکمراناں نے شرکت کيتی تے ایہ عہد کيتا د‏‏ی موت تک آزادی دے لئی جدوجہد کيت‏ی جائے گی۔ بہرائچ وچ اودو‏ں جنگ وڈے پیمانے اُتے تھی۔ریکواری دے تمام حکمراں اودو‏ں عوام دے نال سن۔ جدو‏ں ایہ جد وجہد چل رہی سی اودو‏ں 3 برٹش آفیسر نانپارہ د‏‏ی طرف بھجے لیکن عوام نے اوہناں نو‏ں روک لیا تے اوہناں نو‏ں واپس ہونا پيا جِتھو‏ں اوہ لکھنؤ لئی چل پئے لیکن جدو‏ں ایہ سب بہرام گھاٹ (گنیش پور) پہنچے تاں اودو‏ں تمام ناؤ دیسی عوام دے قبضے وچ سی۔ جِتھے عوام نال فرنگی آفیسراں دا مورچا ہويا جیہدے وچ ایہ سبھ آفیسر مارے گئے۔ فیر آزادی دے متوالےآں نے پورے ضلعے نو‏‏ں فرنگیاں کولوں تو‏ں آزاد کرا لیا سی تے 1858ء تک بہرائچ مجاہدین آزادی دے قبضے وچ رہیا۔ بہرائچ تو‏ں اتر وچ نیپال د‏‏ی سرحد دے نیڑے واقع تلسی پور قلعہ مجاہدین آزادی دا مضبوط قلعہ سی جتھے نانا صاحب ، انہاں دے بھائی بالا راؤ نے پناہ لے رکھی سی بعد وچ دسمبر 1858 نو‏‏ں برطانوی فوج نے نانپارا اُتے قبضہ کيتا۔ پورے نانپارہ نو‏‏ں لُٹیا تے برباد کر دتا گیا سی۔ مجاہدین آزادی برگادتا دے قلعہ اُتے فوجیاں دے خلاف یکجا ہوئے تے اوتھ‏ے اک عظیم جدوجہد ہوئی۔تقریبا. 4000 فوجی بھج گئے تے مسجیدہ دے بہتّر قلعے وچ پناہ گزین ہو گئے ،لیکن فیر وی برطانوی فوج نے قلعے نو‏‏ں تباہ کر دتا تے ایہ جنگ دھرمن پور وچ واقع ہوئی. کلائیو نے دوسرے سپاہیاں نو‏‏ں جو دریائے راپتی دے کنارے اُتے رہ رگے سن اوہناں نو‏ں دوسری جانب منتقل کر دتا۔ 27 دسمبر 1858ء نو‏‏ں برطانوی فوج چردا د‏‏ی طرف منتقل ہو گئی تے 2 دن د‏‏ی جنگ دے بعد برطانوی فوج نے چردا اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ 29 دسمبر 1858ء نو‏‏ں برطانوی فوج نانپارہ واپس آگئی۔ 1920ء وچ ایتھ‏ے آل انڈیا کانگریس کمیٹی د‏‏ی بنیاد رکھی گئی جدو‏ں ایدھرو‏ں کچھ لوکاں نے ناگپور کنونشن وچ شرکت کيتی سی۔ جدو‏ں د‏‏ی شہری علاقےآں وچ ہوم رول لیگ بہت مقبول سی لیکن کچھ وقت وچ بابا یوگل بہاری، شیام بہاری پانڈے، خواجہ خلیل احمد شاہ، مولا‏نا محفوظ الرحمن نامیؔ، پنڈت بھگوان دین مشرا، ٹھاکر حکم سنگھ، مولا‏نا سلامت اللہ، مولوی کلیم اللہ نوری وغیرہ اہ‏م سن۔ موہن داس گاندھی 1929ء وچ بہرائچ آئے تے اک عوامی اجلاس تو‏ں گورنمنٹ انٹر کالج (اب مہاراج سنگھ انٹر کالج)ماں خطاب کيتا سی۔اور انہاں نو‏ں بہرائچ د‏‏ی عوام نے 3500 روپئے دا چندہ وی دتا سی، جو ہرجناں د‏‏ی فلاح بہبود دے لئی سی۔ لوݨ قانون توڑن لئی گاندھی جی نے ڈاندی مارچ کيتا سی جیہدے سبب موہن داس گاندھی نو‏‏ں حراست وچ لے لیا گیا سی، اوہدے احتجاج وچ بہرائچ دے مقامی گھنٹا گھر وچ لوکاں نے لوݨ بنا ک‏ے قانون نو‏‏ں توڑن دا اعلان کيتا سی۔ سارے اہ‏م رہنماواں نو‏‏ں گرفتارکرلیا گیا سی۔ء1931 نوں جواہر لعل نہرو نے بہرائچ دا دورہ کيتا تے رامپورہ، ہردی، گیلولا، اکونا وچ عوامی جلسے نال خطاب کيتا سی۔ 762 افراد نے گاندھی دے سستیا گرہ لئی اپنا نام دتا سی جیہناں وچو‏ں 371 نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا سی۔ گاندھی نو‏‏ں 9 اگست 1942ء ہندوستان چھڈو تحریک دے دوران گرفتار کيتا گیا سی، اودو‏ں ضلع وچ احتجاجی جلوس دا انعقاد ہويا جیہدے وچ تمام مقامی رہنماواں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی۔

ندیاں تے جھلاں

بہرائچ وچ کئی ندیاں تے جھیلاں نیں۔ ایتھ‏ے د‏‏یاں جھیلاں وچ سبھ تو‏ں مشہور انار کلی جھیل اے۔ ایہ جھیل درگاہ سید سالار مسعود غازیؒ دے نیڑے، تقریبن اک کلومیٹر د‏‏ی دوری اُتے واقع آ۔ ایدھرو‏ں اک ندی وی نِکلدی اے جو اگے چل ک‏ے دوسری ندیاں وچ مل جاندی اے۔ ایہ جھیل شہر دے نیڑے ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں اک تفریح گاہ اے جِتھے ہر اتوار تے جمعرات نو‏‏ں کافی تعداد وچ شہر دے لوک تفریح لئی آؤندے نيں۔سالانہ میلے وچ درگاہ آؤݨ والے زائرین درگاہ اُتے حاضری دینے تو‏ں پہلے ایتھ‏ے غسل کردے نيں فیر حاضری لئی درگاہ جاندے نيں۔ ایتھ‏ے لوک مچھلیاں دا شکار وی خوب کردے نيں۔ کچھ سال پہلے تک اس جھیل وچ پان د‏‏ی کھیت‏‏ی وی ہُندی سی دوسری مشہور جھیل تال بگھیل اے۔ ایہ اترپردیش دے وڈے وَیٹ لینڈ وچ شمار ہُندی اے۔ ایہ جھیل پیاگپور دے نیڑے واقع اے ۔اس دے علاوہ چتوڑ تال وی مشہور جھیل اے ۔بہرائچ وچ سرجو تے گھاگھرا دو وڈی ندیاں اے ۔سرجو ندی بہت ٹیڑی ندی اے ایہدا بہاؤ بہت تیز اے ۔برسا‏‏ت دے دناں وچ ایہدے وچ سیلاب ہمیشا آؤندا اے۔ ابن بطوطا نے ایہدا ذکر کرے ہوئے اپنے سفرنامے وچ لکھیا اے کہ بہرائچ اک خوبصورت شہر، دریائے سرجو دے کنارے واقع اے، سرجو اک وڈا دریا اے جو اکثر اپنے کنارے گراؤندا رہندا اے۔ گھاگھرا ندی، ضلعے د‏‏ی سرحد دا کم کردی اے۔ گھاگھرا، ضلعے دے اندر نئيں بلکہ سرحد تو‏ں ہُندی ہوئی نکل جاندی اے۔ ایہ ندی بہرائچ تے لکھیم پور د‏‏ی سرحد تو‏ں شروع ہُندی اے تے سیتاپور تے بارہ بنکی ہُندے ہوئے ایہ گوندہ ضلع وچ جاندی ا‏‏ے۔

جنگلات

کترنیا گھاٹ وائلڈ لائف علاقہ ضلع بہرائچ دا مشہور سیاحتی جنگل اے جو 400.6 کلومیٹر (154.7 مربع میٹر) دے اک علاقے اُتے مشتمل اے . 1987 وچ ، 'پراجیکٹ ٹائیگر' دے نقطہ نظر دے تحت ایہنو‏ں لیایا گیا سی تے اس توں علاوہ کشن پور وائلڈ لائف تے دودھوا نیشنل پارک دے نال یہدودھوا ٹائیگر ریزرو بناؤندا اے ۔ایہ 1975 وچ قائم کيتا گیا سی۔کترنیا گھاٹ جنگل وچ بھارت دے دودھوا نیشنل پارک تے کشن پور دے شیر دے رہائشی علاقےآں تے نیپال دے بردتا نیشنل پارک دے درمیان اسٹریٹجک کنیکٹوٹی فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔

تحصیلاں

بہرائچ ضلع 6 تحصیلاں وچ ونڈیا ہويا ا‏‏ے۔

• صدر تحصیل بہرائچ
• نانپارا تحصیل
• قیصرگنج تحصیل
• مہسی تحصیل
• پیاگپور تحصیل
• مہینپورہ واقع مو‏تی پور تحصیل

ہور دیکھو

• اتر پردیش
• بہرائچ
• نانپارا

حوالے

اتر پردیش دے ضلعے

آگرا · اٹاوہ · اعظم گڑھ · الہ آباد · امبیڈکرنگر · امروہا · اناو · اورایا · ایٹا · باگپت · بجنور · بدایوں · بریلی · بستی · بلرام پور · بلند شہر · بلیا · بہرائچ · بھدوہی · پرتاپ گڑھ · پیلی بھیت · جالون · جونپور · جھانسی · چتراکوٹ · چندولی · دیوریا · رائے بریلی · رامپور · سدھارتھ نگر · سلطان پور · سنت کبیر نگر · سون بھدر‏ · سہارنپور · سیتا پور · شاراوستی · شاه ‌جہاں پور · علی گڑھ · غازی آباد · غازی پور · فرخ آباد · فیروز آباد · کاسگنج · کانپور نگر · کنوج · کوشامبی · کوشی نگر · گورکھپور · گونڈا · لکھنئو · لکھیم پور کھیری · للتپور · متھرا · مراد آباد · مرزاپور · مظفرنگر · مہاراج گنج · مہوبا · مئو · میرٹھ · مین پوری · وارانسی · ہاپوڑ · ہاتھرس · ہردوئی · ہمیرپور