شام دی خانہ جنگی وچ غیر ملکی مداخلت
شام دی خانہ جنگی وچ غیر ملکی شمولیت توں مراد شام وچ مارچ 2011 وچ شروع ہونے والے تنازعہ وچ شامل فریقاں دی سیاسی، فوجی تے آپریشنل حمایت دے نال نال فعال غیر ملکی شمولیت اے۔ شام دی جنگ وچ شامل زیادہ تر فریقین نوں بیرونی ملکاں تے شام توں باہر مقیم ادارےآں توں طرح طرح دی حمایت حاصل اے۔ شام وچ جاری تنازعہ نوں وسیع پیمانے اُتے علاقائی تے عالمی طاقتاں دے درمیان اوور لیپنگ پراکسی جنگاں دے سلسلے دے طور اُتے بیان کيتا جاندا اے، بنیادی طور اُتے امریکا تے روس دے درمیان نال ہی ایران تے سعودی عرب ۔
شام دی حکومت نوں سیاسی تے عسکری طور اُتے ایران تے روس دی حمایت حاصل اے، تے لبنانی حزب اللہ گروپ، شام وچ مقیم فلسطینی گروپ PFLP-GC ، تے ہور دی طرف توں فعال طور اُتے حمایت حاصل اے۔ 30 ستمبر 2015 توں، روس، واحد غیر ملکی طاقت جس دے فوجی اثاثے کھلے عام تے قانونی طور اُتے شام وچ موجود نيں، نے شام وچ حکومت مخالف قوتاں دے خلاف، شامی حکومت کیتی طرف توں تے اس دی درخواست اُتے اک شدید فضائی مہم چلائی اے۔ شام وچ روس دی فوجی سرگرمیاں نوں امریکا تے اس دے علاقائی اتحادیاں نے تنقید دا نشانہ بنایا اے۔ نومبر 2015 وچ اک روسی طیارے دی طرف توں اپنی فضائی حدود دی مبینہ خلاف ورزی دے نال نال ترکی دی حمایت یافتہ حکومت مخالف قوتاں دے زیر قبضہ علاقےآں اُتے روس دی بمباری اُتے ترکی دی روسی فوج دے نال کھل دے جھڑپ ہوئی۔ [۱]
شامی اپوزیشن ، جس دی سیاسی طور اُتے سیریئن نیشنل کولیشن دی طرف توں نمائندگی کيتی جاندی اے، نوں مالی، لاجسٹک، سیاسی تے بعض صورتاں وچ مشرق وسطیٰ دی وڈی سنی ریاستاں توں عسکری مدد ملدی اے جو امریکا دے نال اتحادی نيں، خاص طور اُتے سعودی عرب ، قطر تے ترکی ۔ شام وچ تنازع دے ابتدائی مراحل توں ہی، امریکا، فرانس تے برطانیہ جداں وڈے مغربی ملکاں نے شام وچ حزب اختلاف تے اس توں وابستہ باغی گروپاں نوں سیاسی، فوجی تے لاجسٹک مدد فراہم دی اے۔
سیریئن ڈیموکریٹک فورسز آف دتی ایگزیکٹیو کونسل (روجاوا) ، روجاوا دی حکومت، نوں کچھ نیٹو ملکاں، خاص طور اُتے امریکا توں فوجی تے لاجسٹک سپورٹ حاصل ہوئی اے۔ جولائی 2015 توں، اس اُتے ترک فوج تے ترکی دی حمایت یافتہ فری سیرین آرمی نے حملہ کيتا اے، جس دے نتیجے وچ شمالی شام اُتے ترکی دا قبضہ ہو گیا اے ۔
چونکہ شام دی سرزمین دا اک اہم حصہ 2014 توں اکتوبر 2017 تک اسلامک اسٹیٹ آف عراق اینڈ دتی لیونٹ (ISIL) دے زیر کنٹرول سی، جسنوں بین الاقوامی سطح اُتے دہشت گرد تسلیم کيتا جاندا اے ، متعدد مغربی تے ہور ملکاں، خاص طور اُتے امریکا، روس۔ ، برطانیہ تے فرانس نے شام تے عراق دونے وچ داعش دے خلاف براہ راست فوجی کارروائی وچ حصہ لیا اے۔
شامی حکومت کیتی حمایت
سودھوروس
سودھوروس 1956 توں شام دا فوجی اتحادی رہیا اے، تے شام دی خانہ جنگی دے دوران اس نے شام دی حکومت نوں ہتھیاراں دی فراہمی جاری رکھی، شامی فوجیاں نوں روسی ساختہ ہتھیار استعمال کرنے دی تربیت دینے دے لئی فوجی تے تکنیکی مشیر بھیجے، تے شامی ہتھیاراں دی مرمت تے دیکھ بھال وچ مدد کيتی۔ . نامہ نگاراں دی تحقیقات توں پتہ چلدا اے کہ روس ہوائی جہاز دے ذریعے سینکڑاں ٹن بینک نوٹ ملک وچ پہنچیا کر شام دی معیشت نوں رواں دواں رکھنے وچ مدد کر رہیا اے۔
دسمبر 2012 وچ ، ایہ اطلاع ملی سی کہ روسی فوجی اہلکار فوجی مشیراں دی آڑ وچ شام دے اندر موجود نيں جو روس دی طرف توں بھیجے گئے کچھ اینٹی ایئر کرافٹ ڈیفنس دی نگرانی کر رہے نيں۔ شام دے فضائی دفاع دی گہرائی تے نفاست نوں شامی حکومت دے خلاف فوجی مداخلت نہ کرنے یا نو فلائی زون نافذ نہ کرنے دے امریکی فیصلے دی اک وڈی وجہ قرار دتا گیا، [۲] عوامی سطح اُتے ایسا کرنے دے عزم دے باوجود جے اسد حکومت نے سرحد عبور کيتی۔ کیمیائی ہتھیاراں دے استعمال کیتی "ریڈ لائن" [۳]
مغربی رہنماواں تے سفارت کاراں نے بارہیا روس دی جانب توں شامی حکومت کیتی حمایت اُتے تنقید دی اے۔ روس نے زور دتا اے کہ اس دے اقدامات توں بین الاقوامی قوانین دی خلاف ورزی نئيں ہوئی اے۔ جون 2012 وچ ، روسی صدر ولادیمیر پوتن نے کہیا کہ روس نے "[تصادم وچ ] کسی ایداں دے فریق دی حمایت نئيں کيتی جس توں خانہ جنگی دا خطرہ پیدا ہو"۔
دسمبر 2013 وچ ، روس نے شامی حکومت دے لئی نويں بکتر بند گاڑیاں، نگرانی دا سامان، ریڈار، الیکٹرانک جنگی نظام، ہیلی کاپٹراں دے اسپیئر پارٹس، تے طیارےآں دے لئی گائیڈڈ بماں سمیت مختلف ہتھیاراں دی فراہمی دے ذریعے اپنی عسکری حمایت وچ وادھا کرنے دی اطلاع دتی سی۔
30 ستمبر 2015 ناں، روسی پارلیمنٹ دے ایوان بالا دی اجازت توں، روس نے شام وچ براہ راست فوجی مداخلت شروع دی جس وچ داعش، النصرہ فرنٹ ، تے شامی حکومت دے ہور سمجھے جانے والے دشمناں دے خلاف فضائی حملے شامل سن ۔ روسی آرتھوڈوکس چرچ دے سرکاری ترجمان نے شام وچ روس دی مداخلت نوں دہشت گردی دے خلاف "مقدس لڑائی" (یا مقدس جدوجہد) قرار دتا۔ [۴][۵] روس نے دعویٰ کيتا کہ ایہ حملے داعش دے ٹھکانےآں دے خلاف سن ۔ [۶] پر، رپورٹس دے مطابق، روسی فضائی حملےآں نے فوج دی فتح اتحاد دے زیر قبضہ پوزیشناں نوں نشانہ بنایا، بشمول سعودی/ترک حمایت یافتہ النصرہ فرنٹ تے سلفی جہادی اتحاد جسنوں احرار الشام کہیا جاندا اے۔
2015 دے موسم خزاں وچ ، امریکا نے شام وچ روس دے نال فوجی تعاون نوں مسترد کر دتا۔ [۷] پر، 20 اکتوبر 2015 ناں، امریکا تے روس نے شام اُتے فضائی واقعات توں بچنے دے لئی اک خفیہ تکنیکی یادداشت اُتے دستخط کیتے سن ۔ [۸]
22 نومبر 2015 نوں شام دے صدر بشار الاسد نے کہیا کہ روس نے اپنے فضائی حملےآں دے دو ماہ دے اندر اک سال وچ داعش دے خلاف جنگ وچ امریکا دی زیر قیادت اتحاد توں زیادہ کامیابیاں حاصل کيتی نيں۔ دو دن بعد، امریکی صدر براک اوباما نے ، اپنے فرانسیسی ہم منصب François Hollande دے نال ملاقات دے بعد گل کردے ہوئے، کہیا: "روس اس وقت دو دا اتحاد اے، ایران تے روس، اسد دی حمایت کر رہے نيں۔ روس دی فوجی صلاحیتاں تے اسد حکومت اُتے انہاں دے اثر و رسوخ نوں دیکھدے ہوئے، انہاں دا تعاون شام وچ خانہ جنگی دے حل دے لئی بہت زیادہ مددگار ثابت ہوئے گا، تے اسيں سب نوں اپنی توجہ داعش اُتے مرکوز کرنے دی اجازت دے گا۔ لیکن میرے خیال وچ ایہ یاد رکھنا ضروری اے کہ آپ نے اک عالمی اتحاد نوں منظم کيتا اے۔ روس سب توں اگے اے۔"
دسمبر 2015 دے آخر وچ ، اعلیٰ امریکی حکام نے نجی طور اُتے اعتراف کيتا کہ روس نے اسد حکومت نوں مستحکم کرنے دا اپنا مرکزی ہدف حاصل کر ليا اے اور، اخراجات تے جانی نقصانات نسبتاً کم ہونے دے باعث، آنے والے برساں تک اس سطح اُتے آپریشن نوں برقرار رکھنے دی پوزیشن وچ اے۔
ایران
سودھوایران تے شام قریبی سٹریٹجک اتحادی نيں ، تے ایران نے شام دی خانہ جنگی وچ شام دی اہم مدد کيتی اے۔ کہیا جاندا اے کہ اس وچ تکنیکی مدد، کچھ جنگی دستے تے 9 بلین ڈالر دی مالی مدد شامل اے۔ [۹] ایران خانہ جنگی نوں وجودی جنگ وچ اک اہم محاذ دے طور اُتے دیکھدا اے جس دا براہ راست تعلق اس دی جغرافیائی سیاسی سلامتی توں اے۔ [۱۰] ایران دے سپریم لیڈر علی خامنہ ای نوں ستمبر 2011 وچ شامی حکومت دے حق وچ آواز اٹھانے دی اطلاع ملی سی۔ [۱۱] شام دا شہر زبادانی اسد تے ایران دے لئی بہت اہم اے کیونجے، گھٹ توں گھٹ جون 2011 دے آخر تک، ایہ شہر حزب اللہ نوں سپلائی کرنے دے لئی ایرانی پاسداران انقلاب دے لاجسٹک مرکز دے طور اُتے کم کردا سی۔
شام دی خانہ جنگی دے سول بغاوت دے مرحلے وچ ، کہیا جاندا سی کہ ایران شام نوں 2009–2010 دے ایرانی انتخابی مظاہرےآں دے بعد ایران دی صلاحیتاں دی بنیاد اُتے تکنیکی مدد فراہم کر رہیا اے۔ [۱۱] جداں جداں ایہ بغاوت خانہ جنگی وچ تبدیل ہوئی، ایرانی فوجی حمایت دی ودھدی ہوئی اطلاعات موصول ہوئیاں، جزوی طور اُتے خلیج فارس دیاں ریاستاں دی جانب توں شامی اپوزیشن نوں فوجی حمایت وچ اضافے دی اطلاعات دے جواب وچ ۔ 30 جنوری 2013 ناں، تقریباً دس جیٹ طیارےآں نے اک قافلے اُتے بمباری دی جس دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ روسی ساختہ SA-17 طیارہ شکن میزائل لبنان لے جا رہے سن ۔ کچھ میڈیا رپورٹس دے ذریعے اسرائیلی فضائیہ توں منسوب اس حملے دا شام توں کوئی جوابی حملہ نئيں ہويا، حالانکہ شام نے کہیا اے کہ اوہ جوابی کارروائی دا حق محفوظ رکھدا اے۔ مغربی انٹیلی جنس ذرائع نے اطلاع دتی اے کہ ایرانی جنرل حسن شطری فضائی حملے وچ مارے گئے نيں۔ ایران نے ہور تفصیلات دے بغیر اسرائیلیاں دے ہتھوں انہاں دی موت دا اعتراف کيتا۔ اسرائیل نے اس واقعے وچ اپنے ملوث ہونے اُتے تبصرہ کرنے توں انکار کر دتا۔حوالےدی لوڑ؟
2015 دے موسم خزاں وچ ، ایران نے ہچکچاندے ہوئے [۱۲] 2012 دے جنیوا کمیونیک اُتے مبنی روڈ میپ اُتے دستخط کیتے جو ویانا وچ شام دے مذاکرات دے دو دوراں دے دوران تیار کيتا گیا سی۔ 23 نومبر 2015 نوں تہران وچ ولادیمیر پوتن تے علی خامنہ ای دے درمیان ہونے والی ملاقات دے بعد کہیا جاندا اے کہ ایران نے شامی قیادت دے حوالے توں روس دے نال اپنے موقف نوں یکجا کرنے دا فیصلہ کيتا اے۔
حزب اللہ
سودھوحزب اللہ طویل عرصے توں شام دی بعث پارٹی دی حکومت کیتی اتحادی رہی اے، جس دی قیادت الاسد خاندان کر رہی اے۔ حزب اللہ نے شامی حکومت کیتی مسلح شامی اپوزیشن دے خلاف لڑائی وچ مدد کيتی اے۔ نومبر 2011 دے اوائل وچ ، یروشلم پوسٹ نے اطلاع دتی کہ شام وچ مظاہرین، حزب اللہ دی شامی حکومت کیتی حمایت اُتے مشتعل ہو گئے، حزب اللہ دے جھنڈے تے نصر اللہ دی تصاویر نوں جلایا، [۱۳] جدوں کہ حکومت دے حامی مظاہرین نے نصر اللہ دے پوسٹر اٹھا رکھے نيں۔ [۱۴]
اگست 2012 وچ ، امریکا نے حزب اللہ اُتے جنگ وچ اس دے مبینہ کردار دی وجہ توں پابندیاں لگیا دتیاں حزب اللہ دے رہنما حسن نصر اللہ نے 12 اکتوبر 2012 دی اک تقریر وچ کہیا کہ حزب اللہ شامی حکومت کیتی طرف توں لڑ رہی اے کہ "شروع توں ہی شامی اپوزیشن میڈیا نوں دسدی رہی اے کہ حزب اللہ نے 3000 جنگجو شام بھیجے نيں، جس دی اساں تردید دی اے "۔ .[۱۵] پر، انہاں نے کہیا کہ حزب اللہ دے جنگجو آزادانہ طور اُتے شام گئے نيں تے اوتھے اپنے "جہادی فرائض" کردے ہوئے مر گئے نيں۔ حزب اللہ دا کہنا اے کہ اوہ شام وچ اصلاحات دے عمل دی حمایت کردا اے تے شام وچ عدم استحکام تے مداخلت دی امریکی سازشاں دے خلاف اے۔
جنوری-فروری 2012 وچ ، حزب اللہ دے جنگجوواں نے دمشق تے زبدانی دی جنگ وچ باغیاں توں لڑنے وچ حکومت کیتی مدد کيتی سی۔ ايسے سال دے آخر وچ ، حزب اللہ دے جنگجوواں نے لبنان توں سرحد عبور دی تے شام دے ضلع القصیر دے اٹھ دیہات اُتے قبضہ کر ليا۔ لبنان دے ڈیلی سٹار اخبار دے مطابق، نصر اللہ نے کہیا کہ حزب اللہ دے جنگجوواں نے شامی حکومت نوں "[شام وچ ] سٹریٹیجک طور اُتے واقع تقریباً 23 دیہاتاں دا کنٹرول برقرار رکھنے وچ مدد کيتی جنہاں وچ لبنانی شہریت رکھنے والے شیعہ آباد نيں۔ ستمبر 2012 وچ ، شام وچ حزب اللہ دے کمانڈر، علی حسین ناصف ، کئی دوسرے حزب اللہ دے عسکریت پسنداں دے نال القصیر دے نیڑے فری سیرین آرمی (FSA) دے حملے وچ مارے گئے۔
امریکا دے مطابق، اسد دی وفادار ملیشیا جو جیش الشعبی دے ناں توں جانی جاندی اے بنائی گئی سی تے اس دی دیکھ بھال حزب اللہ تے ایران دے پاسداران انقلاب دے پاس اے، دونے ہی اسنوں رقم، ہتھیار، تربیت تے مشورے فراہم کردے نيں۔ ہور، اسرائیلی انٹیلی جنس ذرائع دے مطابق، حزب اللہ وفادار حکومتی ملیشیاواں نوں اک لکھ مضبوط فاسد فوج وچ تبدیل کرنے دے لئی کم کر رہی اے تاکہ حکومت کیتی روايتی افواج دے نال مل کے لڑاں۔
جنگ دے ابتدائی دور وچ ، حزب اللہ حمص دے محاصرے (2011–14)، زبدانی دی لڑائی (2012) ، القصیر دی جنگ (2012) تے حلب دی لڑائی (2011–16) وچ شامل سی۔ 16-17 فروری 2013 ناں، شامی اپوزیشن گروپاں نے دعویٰ کيتا کہ حزب اللہ نے، شامی فوج دی حمایت توں، القصیر وچ FSA دے زیر کنٹرول تن سنی دیہاتاں اُتے حملہ کيتا ۔ ایف ایس اے دے ترجمان نے کہیا، "حزب اللہ دا حملہ شامی حکومت کیتی فضائیہ دے نال تنظیم، منصوبہ بندی تے رابطہ کاری دے لحاظ توں اپنی نوعیت دا پہلا حملہ اے "۔ حزب اللہ نے کہیا کہ FSA دے نال جھڑپاں وچ تن لبنانی شیعہ، "اپنے دفاع وچ کم کر رہے" مارے گئے۔ لبنانی سیکورٹی ذرائع نے دسیا کہ ایہ تِناں حزب اللہ دے ارکان سن ۔ جواب وچ ، FSA نے مبینہ طور اُتے 21 فروری نوں حزب اللہ دے دو ٹھکانےآں اُتے حملہ کيتا۔ اک شام وچ تے اک لبنان وچ ۔ پنج دن بعد، اس نے کہیا کہ اس نے حزب اللہ دے جنگجوواں تے شامی افسران نوں لبنان لے جانے والے اک قافلے نوں تباہ کر دتا، جس وچ تمام مسافر ہلاک ہو گئے۔ 14 مارچ دے اتحاد دے رہنماواں تے ہور اہم لبنانی شخصیتاں نے حزب اللہ توں شام وچ اپنی مداخلت ختم کرنے دا مطالبہ کيتا تے کہیا کہ ایہ لبنان نوں خطرے وچ ڈال رہیا اے۔ حزب اللہ دے سابق رہنما، سبحانی الطفیلی نے کہیا کہ "حزب اللہ نوں مجرمانہ حکومت دا دفاع نئيں کرنا چاہیے جو اپنے ہی لوکاں نوں مارتی اے تے اس نے فلسطینیاں دے دفاع وچ کدی گولی نئيں چلائی"۔ انہاں نے کہیا کہ "وہ حزب اللہ دے جنگجو جو شام وچ بچےآں نوں مار رہے نيں تے لوکاں نوں دہشت زدہ کر رہے نيں تے گھراں نوں تباہ کر رہے نيں اوہ جہنم وچ جاواں گے"۔ مشاورتی اجتماع، بعلبیک – ہرمل وچ شیعہ تے سنی رہنماواں دے اک گروپ نے وی حزب اللہ توں شام وچ "مداخلت" نہ کرنے دا مطالبہ کيتا۔ انہاں دا کہنا سی کہ "شامی عوام دے خلاف محاذ کھولنا تے لبنان نوں شامی عوام دے نال جنگ وچ گھسیٹنا بہت خطرناک اے تے اس توں دونے دے تعلقات اُتے منفی اثر پئے گا"۔ [۱۶] پروگریسو سوشلسٹ پارٹی دے رہنما ولید جمبلاٹ نے وی حزب اللہ توں اپنی شمولیت ختم کرنے دا مطالبہ کيتا [۱۷] تے دعویٰ کيتا کہ "حزب اللہ شام دے اندر ایران دے حکم توں لڑ رہی اے "۔
خبر رساں ادارےآں نے رپورٹ کيتا کہ اسرائیل نے مبینہ طور اُتے 2 تے 3 مئی 2013 دی درمیانی رات شام اُتے حملہ کيتا ۔ امریکی حکام دا کہنا سی کہ اسرائیلی جنگی طیارےآں نے لبنان دی فضائی حدود توں شام وچ گولہ باری دی تے جنگی طیارے شام دی فضائی حدود وچ داخل نئيں ہوئے۔ شام دی طرف توں کسی وی محاذ اُتے جوابی حملے دی اطلاع نئيں ملی تے اقوام متحدہ وچ شام دے سفیر نے کہیا کہ اوہ اسرائیل دی طرف توں شام اُتے کسی حملے توں آگاہ نئيں نيں۔ اسرائیل نے وی کسی قسم دے تبصرے توں انکار کردتا۔ اک ہور مبینہ حملہ 4-5 مئی 2013 دی درمیانی شب دمشق وچ ہونے والے زبردست دھماکےآں دے بارے وچ دسیا گیا۔ شام دے سرکاری میڈیا نے اسنوں "اسرائیلی راکٹ حملہ" دے طور اُتے بیان کیا، جس وچ جمرایا وچ شامی حکومت دا اک فوجی تحقیقی مرکز وی شامل سی۔ ڈیلی ٹیلی گراف نے گمنام اسرائیلی ذرائع دی اطلاع دیندے ہوئے کہیا کہ ایہ ایرانی ساختہ گائیڈڈ میزائلاں اُتے اسرائیلی حملہ سی جو مبینہ طور اُتے حزب اللہ نوں بھیجنے دا ارادہ رکھدا سی۔
حزب اللہ القصیر جارحیت (2013 دے وسط) تے قلعمون دی جنگ (2013 دے آخر وچ ) وچ ملوث سی۔
فروری 2015 وچ ، اسرائیلی تحقیقی مرکز یروشلم سنٹر فار پبلک افیئرز نے شائع کيتا جو اس نے کہیا کہ ایہ اک اسرائیلی انٹیلی جنس تشخیصی دستاویز سی جس وچ مبینہ طور اُتے فری سیریئن آرمی دے یونائیٹڈ الشام فرنٹ دی طرف توں تیار کردہ دستاویز دا حوالہ دتا گیا سی تے مبینہ طور اُتے "فوجی تے دہشت گردی دے بنیادی ڈھانچے نوں بے نقاب کيتا گیا سی۔ ایرانی پاسداران انقلاب تے حزب اللہ نے شام دے گولان اُتے تعمیر کيتا اے، جو IDF دی انٹیلی جنس شاخ دے مطابق، اسرائیل دی طرف وی اے۔ ″ [۱۸]
جنگ دے 2015–18 دے دورانیے وچ ، حزب اللہ درعا گورنریٹ مہم ، زبادانی دی جنگ (2015) ، حلب جارحانہ (اکتوبر-دسمبر 2015) ، شمالی حلب جارحانہ (2016) ، وادی برادہ جارحانہ (2016-172 ) وچ شامل سی۔ ) ، حلب جارحانہ (جون-اگست 2016) ، درعا جارحانہ (جون 2017) ، قلمون جارحانہ (جولائی-اگست 2017) ، 2017 ابو کمال جارحانہ ، وسطی شام دی مہم (2017) ، بیت جنین تے 28-017 مشرقی حما جارحانہ (2017) ۔
ستمبر 2017 وچ ، حزب اللہ دے اک کمانڈر نے کہیا کہ اس گروپ دے جنوبی شام وچ 10,000 جنگجو اسرائیل دا مقابلہ کرنے دے لئی تیار نيں۔ [۱۹]
عراق
سودھوعراقی حکومت نے 2011 توں اسد نوں مالی امداد بھیجی اے عراق نے شامی حکومت کیتی مدد کرنے والے ایرانی طیارےآں دے استعمال دے لئی اپنی فضائی حدود کھول دتی اے، تے ایرانی پاسداران انقلاب توں سامان لے کے شام جانے والے ٹرکاں نوں عراقی سرزمین توں گزرنے دی اجازت دے دتی اے۔ [۲۰] عراقی حکومت نے شام نوں ڈیزل ایندھن فراہم کرنے دے معاہدے اُتے دستخط کیتے نيں۔ [۲۰] عراق نے دیر الزور وچ داعش نوں متعدد بار نشانہ بنایا اے۔ دسمبر 2018 وچ ، شامی حکومت نے عراق نوں باضابطہ طور اُتے پہلے اجازت لئی بغیر شام دی سرزمین دے اندر داعش اُتے حملہ کرنے دے لئی گرین لائٹ دی۔
مصر
سودھو2013 وچ محمد مرسی دی معزولی دے بعد توں، مصر اسد دا حامی رہیا اے، تے صدر عبدالفتاح السیسی نے داعش دے خلاف اسد دی کھلی حمایت دا اظہار کيتا اے۔ پر، اندالو ایجنسی دے مطابق، 30 جون 2020 ناں، مصر نے ادلب وچ 150 فوجیاں نوں تعینات کيتا۔ [۲۱][۲۲][۲۳] مصر 2018 توں اس امکان اُتے گل کر رہیا تھا
کمپنیاں
سودھویونان وچ قائم اک تجارتی کمپنی، Naftomar ، معروف طور اُتے مائع پیٹرولیم گیس (LPG) دی ترسیل دا انتظام کرنے والی آخری فرم اے، لیکن، وینزویلا تے روس توں بھیجے جانے والے ایندھن دے برعکس، LPG اک پرامن مواد اے جو شام جداں ملکاں وچ اہم کردار ادا کردا اے۔ گیس پائپنگ دے لئی محدود انفراسٹرکچر اے۔ انسانی وجوہات دی بنا اُتے ایل پی جی اُتے بین الاقوامی پابندیاں لاگو نئيں ہُندیاں نيں۔
جولائی 2012 وچ شروع ہونے والی وکی لیکس دی " سیریا فائلز " دے اجراء دے نتیجے وچ ایہ الزام عائد کيتا گیا کہ اک اطالوی اسلحہ ساز کمپنی دی ذیلی کمپنی نے مئی 2011 وچ شامی فوج نوں مواصلاتی آلات فراہم کیتے سن، تے فروری 2012 دے آخر تک، اس دے انجینئراں نے تربیت دتی سی۔ مواصلاتی ٹیکنالوجی دا استعمال، بشمول اسنوں ہیلی کاپٹراں وچ کِداں نصب کيتا جا سکدا اے۔ کمپنی نے کہیا کہ ایہ سامان شہری استعمال دے لئی سی تے کہیا کہ اس نے بغاوت دے آغاز توں شام نوں کوئی ٹیکنالوجی فروخت نئيں کيتی۔
2013 وچ ، برطانیہ دی حکومت نے انکشاف کيتا کہ 2004 توں 2010 تک برطانوی کمپنیاں نے سوڈیم فلورائڈ فروخت کیا، جس وچ بہت ساریاں سول ایپلی کیشنز نيں، جداں کہ واٹر فلورائڈیشن ، لیکن ایہ سارین دی تیاری وچ اک اہم جزو اے، اک شامی فرم نوں۔ جولائی 2004 تے مئی 2010 دے درمیان، برطانوی حکومت نے دو کمپنیاں نوں پنج برآمدی لائسنس جاری کیتے، آخری برآمدی لائسنس مئی 2010 وچ جاری کيتا گیا۔ لائسنس تیار کرنے توں پہلے حاصل کیتے جاندے نيں تے صنعتی معیار دے مطابق کیمیکل دی ترسیل توں پہلے چار توں پنج ماہ درکار ہُندے نيں، اس طرح اوہ شامی سوڈیم فلورائیڈ فروخت کر سکدے نيں۔ [۲۴] 2014 وچ برطانیہ دی حکومت نے کہیا سی کہ ایہ کیمیکل ممکنہ طور اُتے جنگ دے دوران استعمال ہونے والے کیمیائی ہتھیاراں دی تیاری دے لئی استعمال کیتے گئے سن ۔ [۲۵]
شامی اپوزیشن دی حمایت
سودھوریاستہائے متحدہ
سودھومارچ 2011 وچ شروع ہونے والی شامی بغاوت دے کئی ابتدائی مہینےآں تک، بارک اوباما دی سربراہی وچ امریکی انتظامیہ نے، بعض سیاسی گروہاں دے دباؤ دے باوجود، بشار الاسد دی برطرفی دے مطالبات توں گریز کیا، اس اقدام دے بعد اہم علاقائی امریکی اتحادیاں نے اس دی مخالفت کيتی۔ جداں کہ ترکی تے سعودی عرب۔ [۲۶] سب توں پہلے، اسد حکومت دے خلاف محدود پابندیاں اپریل 2011 وچ امریکا دی طرف توں لگائی گئياں، اس دے بعد 18 مئی 2011 نوں اوباما دے ایگزیکٹو آرڈر دے ذریعے بشار الاسد تے چھ ہور اعلیٰ حکام نوں خاص طور اُتے نشانہ بنایا گیا۔ جولائی 2011 وچ ، امریکی وزیر خارجہ ہلیری کلنٹن نے کہیا کہ صدر اسد "قانونیت کھو چکے نيں۔" [۲۷] 18 اگست 2011 ناں، براک اوباما نے اک تحریری بیان جاری کيتا جس دی بازگشت برطانیہ، فرانس تے جرمنی دے رہنماواں نے دی سی، جس وچ دوسری گلاں دے نال نال کہیا گیا سی: "شام دے مستقبل دا تعین اس دے عوام نوں کرنا چاہیے، لیکن صدر بشار الاسد شام وچ کھڑے نيں۔ انکا راستہ. اس دی مکالمے تے اصلاح دے مطالبات کھوکھلے ہو گئے نيں جدوں کہ اوہ اپنے ہی لوکاں نوں قید کر رہے نيں، اذیتاں دے رہے نيں تے ذبح کر رہے نيں۔ اساں مسلسل کہیا اے کہ صدر اسد نوں جمہوری تبدیلی دی قیادت کرنی چاہیے یا راستے توں ہٹ جانا چاہیے۔ اس نے قیادت نئيں کيتی۔ شامی عوام دی خاطر ہن وقت آ گیا اے کہ صدر اسد اپنے عہدہ توں وکھ ہو جاواں۔" ايسے دن امریکی صدر نے ایگزیکٹو آرڈرز اُتے دستخط کیتے جس دے تحت شامی حکومت دے تمام اثاثے منجمد کر دتے گئے جو امریکی دائرہ اختیار وچ سن، امریکیوں نوں حکومت دے نال کاروبار کرنے توں روک دتا گیا، تے امریکا نوں شامی تیل تے پیٹرولیم مصنوعات دی درآمد اُتے پابندی لگیا دتی۔ شام دے لئی اقوام متحدہ دے سفیر بشار جعفری نے امریکی پابندیاں نوں "ساڈے خلاف انسانی تے سفارتی جنگ" قرار دتا۔ [۲۶] انتظامیہ دے لیبر دی تقسیم دے تحت، محکمہ خارجہ غیر مہلک امداد دی فراہمی دا انچارج اے (جس وچ کھانے دا راشن تے پک اپ ٹرک شامل نيں، ٹینک تے گولیاں نئيں)، جدوں کہ امریکی سینٹرل انٹیلی جنس ایجنسی (سی آئی اے) شامی باشندےآں نوں مسلح کرنے تے تربیت دینے دے لئی اک خفیہ پروگرام چلاندی اے۔ باغی
جون 2012 وچ ، سی آئی اے نوں ترکی تے شام دی سرحد دے نال خفیہ کارروائیاں وچ ملوث ہونے دی اطلاع ملی، جتھے ایجنٹاں نے باغی گروپاں دی چھان بین کی، تے ہتھیار فراہم کرنے والےآں دی سفارش کيتی کہ کن گروپاں نوں امداد دتی جائے۔ ایجنٹاں نے مخالف قوتاں نوں سپلائی دے راستے تیار کرنے وچ وی مدد کيتی، تے انہاں نوں مواصلات دی تربیت فراہم کيتی۔ سی آئی اے دے کارندےآں نے شامی اپوزیشن وچ اسالٹ رائفلاں، اینٹی ٹینک راکٹ لانچر تے ہور گولہ بارود تقسیم کيتا۔ اس دے بعد محکمہ خارجہ نے مبینہ طور اُتے شام وچ سویلین اپوزیشن گروپاں دے لئی 15 ملین ڈالر مختص کیتے سن ۔ جولائی 2012 وچ ، امریکی حکومت نے شامی سپورٹ گروپ نامی اک غیر سرکاری تنظیم نوں فری سیریئن آرمی نوں فنڈ فراہم کرنے دا لائسنس دتا۔ [۲۸] 2016 وچ ، متعدد امریکی حکام نے انکشاف کيتا کہ سی آئی اے نے 2012 وچ بشار الاسد نوں اقتدار توں ہٹانے دے لئی اک تفصیلی خفیہ ایکشن پلان تجویز کيتا سی، لیکن صدر اوباما نے اسنوں منظور کرنے توں انکار کر دتا۔
مارچ 2013 دے اوائل وچ ، اردن دے اک سیکورٹی ذرائع نے انکشاف کيتا کہ امریکا، برطانیہ تے فرانس اردن وچ غیر اسلامی باغیاں نوں تربیت دے رہے نيں تاکہ حزب اختلاف وچ سیکولر عناصر نوں اسلامی انتہا پسندی دے خلاف مضبوط کرنے دی کوشش کيتی جائے، تے سیکورٹی فورسز دی تعمیر شروع کيتی جائے۔ اسد دے زوال دی صورت وچ نظم و ضبط برقرار رکھنا۔ اپریل 2013 وچ ، اردن وچ وی، ریاستہائے متحدہ نے ملک وچ 70 ملین ڈالر دا اک پروگرام ترتیب دتا سی "جو مملکت دی خصوصی افواج نوں شام بھر وچ کیمیائی ہتھیاراں دی جگہاں دی شناخت تے انہاں نوں محفوظ بنانے دے لئی تربیت دے رہیا اے، جے حکومت گرنے تے غلط باغیاں نوں حاصل ہونے والی نظر آندی اے۔ انہاں دے ہتھ انہاں اُتے ۔"
اپریل 2013 وچ ، اوباما انتظامیہ نے باغیاں دے لئی غیر مہلک امداد نوں دوگنا کرنے دا وعدہ کیا، خاص طور اُتے $250 ملین۔ 13 جون 2013 ناں، امریکی حکومت دے عہدیداراں نے کہیا کہ انتظامیہ نے کئی دناں دی اعلیٰ سطحی میٹنگاں دے بعد، سپریم ملٹری کونسل (SMC) نوں مہلک ہتھیار فراہم کرنے دی منظوری دے دتی اے۔ ایہ فیصلہ انتظامیہ دی جانب توں اس نتیجے اُتے پہنچنے دے فوراً بعد کيتا گیا کہ اسد حکومت نے اپوزیشن فورسز اُتے کیمیائی ہتھیاراں دا استعمال کيتا اے، اس طرح 2012 دے اوائل وچ اوباما دی طرف توں اعلان کردہ "سرخ لکیر" نوں عبور کيتا گیا سی فراہم کیتے جانے والے ہتھیاراں وچ چھوٹے ہتھیار تے گولہ بارود تے ممکنہ طور اُتے ٹینک شکن ہتھیار شامل نيں۔ پر، انہاں وچ طیارہ شکن ہتھیار شامل نئيں سن، جس دی مسلح اپوزیشن نے بار بار درخواست کيتی سی۔ [۲۹] ہور ایداں دے ہتھیار امریکا دی طرف توں "ساڈی اپنی ٹائم لائن پر" فراہم کیتے جاواں گے۔ [۳۰]
جون 2013 دے وسط وچ ، امریکی حکومت نے کہیا کہ اوہ ہن شام وچ باغیاں نوں مسلح کرے گی تے شام دی اردن دے نال جنوبی سرحد وچ نو فلائی زون اُتے غور کرے گی تاکہ باغیاں نوں مسلح کرنے تے تربیت دینے دے لئی اک محفوظ جگہ فراہم دی جا سکے۔
21 اگست 2013 نوں غوطہ وچ کیمیائی ایجنٹاں دے استعمال اُتے امریکی حکومت دے بیاناندی ردعمل نے، جسنوں اوباما انتظامیہ نے باضابطہ طور اُتے شامی حکومت توں منسوب کيتا سی، نیوز میڈیا نوں اگست دے آخر وچ ایہ نتیجہ اخذ کرنے اُتے مجبور کيتا کہ "امریکا اسد حکومت دے خلاف فوجی حملےآں دے دہانے اُتے ۔ اس دے باوجود صدر نے ہڑتال نہ کرنے دا انتخاب کيتا۔ [۳] اس فیصلے نے امریکی سیاسی اسٹیبلشمنٹ وچوں کچھ نوں مایوس کيتا۔
ستمبر 2013 دے دوران، امریکی حکام دی طرف توں ایہ اطلاع دتی گئی سی کہ "سی آئی اے دے خفیہ پروگرام" دے تحت چھوٹے ہتھیار تے ٹینک شکن ہتھیار کچھ اعتدال پسند باغی گروپاں تک پہنچنا شروع ہو گئے نيں۔ بھانويں فری سیرین آرمی دے کمانڈر سلیم ادریس نے مہلک امداد حاصل کرنے توں انکار کیا، لیکن کچھ تجزیہ کاراں نے تبصرہ کيتا کہ امریکی ہتھیاراں دی معلومات خراب مواصلات دی وجہ توں ادریس تک نئيں پہنچ سکدیاں نيں کیونجے فری سیرین آرمی دی کمانڈ شمالی شام وچ قائم سی جدوں کہ مبینہ طور اُتے ہتھیار جنوب وچ باغی گروپاں تک پہنچ رہے سن ۔ .[۳۱]
2013 دے آخر وچ ، اسلام پسند گروپاں نے SMC نوں چھڈ کے سعودی حمایت یافتہ اسلامک فرنٹ (Syria) تشکیل دتا، جو SMC بریگیڈز دے نال لڑائی وچ مصروف سی۔ [۳۲] دسمبر 2013 وچ ، امریکی حکومت نے اسلامک فرنٹ دی طرف توں سامان دے گوداماں اُتے قبضے دے بعد کھانے دے راشن، میڈیکل کٹس تے پک اپ ٹرکاں سمیت غیر مہلک فوجی امداد دی ترسیل نوں عارضی طور اُتے روک دتا۔
- ↑ Turkey condemns attack on Syrian Turkmen village, summons Russian envoy at www.hurriyetdailynews.com Error: unknown archive URL (archived 20 نومبر 2015)
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےruspres
لئی۔ - ↑ Jump up to: ۳.۰ ۳.۱ Obama 'red line' erased as Bashar Assad's chemical weapons use goes unchecked by U.S. military at www.washingtontimes.com Error: unknown archive URL (archived 17 مئی 2015) سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "redline" defined multiple times with different content - ↑ Archived copy at www.interfax-religion.ru Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ - قتل السوريين "معركة مقدّسة" في نظر الكنيسة الأرثوذكسية الروسية أورينت نت at www.orient-news.net Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Archived 1 اکتوبر 2015 at al-marsd.com Error: unknown archive URL
- ↑ As Russia escalates, U.S. rules out military cooperation in Syria at www.reuters.com Error: unknown archive URL (archived 7 اکتوبر 2015)
- ↑ US and Russia sign deal to avoid Syria air incidents at www.bbc.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ "Syria's crisis: The long road to Damascus: There are signs that the Syrian regime may become still more violent", دی اکنامسٹ, 11 فروری 2012.
- ↑ Russia Looks for an Exit in Syria at www.stratfor.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Jump up to: ۱۱.۰ ۱۱.۱ How Iran Keeps Assad in Power in Syria at www.insideiran.org Error: unknown archive URL (archived 5 ستمبر 2011) سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "abdo" defined multiple times with different content - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےiranunifystance
لئی۔ - ↑ Syria uprising stirs old divisions in neighboring Lebanon at www.jpost.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Hezbollah has no role at Syria's crackdown on protesters at www.dp-news.com Error: unknown archive URL (archived 28 جولائی 2011)
- ↑ Drone flight over Israel: Nasrallah's latest surprise at www.arabamericannews.com Error: unknown archive URL (archived 10 جنوری 2009)
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےbaalbekfigures
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےmarch14slam
لئی۔ - ↑ Syrian Rebel Document Confirms Iranian-Hizbullah Military Presence in Syrian Golan Heights at jcpa.org Error: unknown archive URL (archived 8 فروری 2015)
- ↑ Syrian rebels near Israel border ordered to surrender by regime forces at www.timesofisrael.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Jump up to: ۲۰.۰ ۲۰.۱ INSIGHT: Iraq's Tensions Heightened by Syria Conflict at middleeastvoices.voanews.com Error: unknown archive URL (archived 29 نومبر 2012)
- ↑ Have Egyptian Troops Joined Iran-Backed Forces in Syria? at iranwire.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Egypt sends forces to Syria for Assad regime at www.hurriyetdailynews.com Error: unknown archive URL (archived [Date missing])
- ↑ Egypt sends troops to Syria's Idlib in coordination with Iran at www.dailysabah.com Error: unknown archive URL (archived 30 جولائی 2020)
- ↑ UK approved more chemical exports to Syria than previously revealed at www.theguardian.com Error: unknown archive URL (archived 2013-09-11)
- ↑ Syrian conflict: Key sarin ingredients sold by UK firms at www.bbc.co.uk Error: unknown archive URL (archived 2014-07-09)
- ↑ Jump up to: ۲۶.۰ ۲۶.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےmustgo
لئی۔ - ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےussanct
لئی۔ - ↑ US Authorizes Financial Support For the Free Syrian Army at www.al-monitor.com Error: unknown archive URL (archived 27 جولائی 2012)
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےNYT2013arms
لئی۔ - ↑ White House: Syria crosses 'red line' with use of chemical weapons on its people at edition.cnn.com Error: unknown archive URL (archived 14 جون 2013)
- ↑ As Talks Continue, CIA Gets Some Weapons To Syrian Rebels at www.npr.org Error: unknown archive URL (archived 13 ستمبر 2013)
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1 at line 4444: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).