سید محمود حسن
 | |
|---|---|
| جم | ستمبر 3, 1903ء محلہ قاضی پورہ شہر بہرائچ، یوپی، انڈیا |
| موت | دسمبر ۱۸, ۱,۹۷۵ (عمر 72 سال) مکہ المعظمہسعودی عرب |
| دفن تھاں | جنت المعلیٰمکہ المعظمہسعودی عرب |
| کم کِتہ | وکالت |
| بولی | اردو |
| قومیت | بھارتی |
| شہریت | برطانوی ہند (1947–1903)بھارتی(1975-1947) |
| تعلیم | ایم اے(عربی) تے ایل ایل بی |
| مادر علمی | علی گڑھ مسلم یونیورسٹی |
| نیاݨے | سید طاہر محمود، سید خالد محمود،سید قیصر محمود، سید ظفر محمود ،سید راشد محمود |
| رشتے دار | حکیم سید احمد حسن (والد) |
سید محمود حسن (ہور ناں: سید محمود حسن علیگ)بہرائچ دے نامور وکیل سن ۔محمود صاحب دی ولادت 3 ستمبر 1903ءنوں شہر دے محلہ قاضی پورہ وچ ہوئی سی۔ آپ دے والد دا ناں حکیم سید احمد حسن سی۔جو مشہور حکیم سن۔آپ دا ناں آپدی والدہ نوں خواب وچ ملی بشارت دے مطابق دیوبند دے بزرگ عالم دین تے شیخ الحدیث مولانا محمود حسن دے ناں اُتے رکھیا گیا سی۔[۱]
حالات
سودھوسید محمود حسن نے دسویں تک دی تعیم شہر بہرائچ دے گورنمنٹ انٹر کالج توں حاصل کیتی ۔اس دے بعد اعلیٰ تعلیم کیلئے علی گڑھ چلے گئے جتھے علی گڑھ مسلم یونیورسٹی توں 1927 ء وچ آپ نے عربی وچ ایم اے تے ایل ایل بی دی ڈگریاں لے کے فارغ ہوئے تے بہرائچ وچ وکالت شروع دی ۔جتھے آپ نے سید ضیغم علی وکیل مجنں میاں دے والد تے منشی فیض الحسن توں آپ نے وکالت دی ٹریننگ حاصل دی۔آپ دے بیٹے پروفیسر سید طاہر محمود صاحب لکھدے نیں:
| ” | والد محترم اک بے حد وجیہ شخصیت دے مالک سن تے پیشہ وکالت وچ چھیتی ای وڈا ناں پیدا کر لیا سی۔عربی،فارسی ،اردو تے انگریزی زباناں دے علااوہ اسلامیات اُتے عبور رکھدے سن تے وقت دے ممتاز عالم دین مولانا اشرف علی تھانویؒ توں بیعت سن ۔سیاست وچ وی سن تے ضلع مسلم لیگ دے صدر وی ہوئے تے کئی ماہ تک قید و بند دی صعوبتاں اٹھائیاں ۔تقسیم وطن دے بعد آپ نے ہندوستان وچ ہی رہنے دا فیصلہ کیتا تے سیاست توں علیحدگی اختیار کرلی ۔1951ء وچ دوبارہ سیاست وچ آکر آچاریہ کرپلانی دی کسان مزدور پارٹی جوائن کیتی تے آئندہ سال ( 1952ء ) اس دے ٹکٹ اُتے کانگریس دے امیدوار نانپارہ راجہ سعادت علی خاں دے خلاف اسمبلی الیکشن لڑکے بری طرح شکست کھادی۔بعد دے سالاں وچ اوہ کانگرس دی حمایت کرن لگے سن مگر عملی سیاست وچ نہیں آئے۔ | “ |
سید محمودحسن ملی خدمات وچ ہمیشہ پیش پیش رہے ۔درگاہ سید سالار مسعود غازیؒ دے اک بار رسیور تے سالاں بعد درگاہ انتظامایہ کمیٹی دے صدر وی بنے۔ تقسیم ہند توں پہلے مسعودیہ جناح ہائی اسکول تے اسدے بعد آزاد انٹر کالج دے منیجر رہے۔آپ صوبائی سطح اُتے یو پی دی دینی تعلیمی کاؤنسل دے بانیاں وچ سن۔آپ اک بار بہرائچ ڈسڑکٹ بار دے صدر وی منتخب ہوئے۔آپ نے اک امریکی اسکالر دی کتاب ’’ بڑھاپے دی روک تھام تے علاج ‘‘ دا اردو وچ ترجمہ کرنا شروع کیتا سی مگر مکمل نہیں کیتا۔شروع توں مذہبی سن لیکن زندگی دے آخری دور وچ مذہبیت وچ بہت شدت آگئی سی۔ تے وکالت چھڈ دتی تے سارا وقت درس و مطالعہ وچ صرف کرن لگے ۔
تصنیف
سودھوپروفیسر طاہر محمود نے اپنے والد دی سوانح حیات ’’حیات محمود‘‘ دے ناں توں لکھی سی جو 1977 وچ شائع ہوئی۔ اپنی زندگی دے آخری سالاں وچ آپ نےقرآن کریم دی بیسک ریڈردے ناں توں فن تجوید اُتے اردو وچ اک کتاب لکھی سی۔ جس دا مسودہ جو انہاں دی وفات دے بعد مکہ معظمہ توں واپس لائے ہوئے انہاں دے سامان وچ ملیا سی اتے کئی سال بعد لکھنؤ دے’’ مکتبہ الفرقان ‘‘توں مولانا منظور نعمانی ؒ دے پیش لفظ دے نال شائع ہویا ۔[۳] سن 2000 وچ آپ دی ’’قرآن کریم دی بیسک ریڈر ‘‘ دا ہندی ترجمہ دہلی وچ اسلامک ونڈرس بیورو توں شائع ہویا جسنوں عبداللہ اقبال نے اردو توں ہندی وچ کیتا سی ۔جبکہ 2002 وچ آپ دے صاحبزادے پروفیسر سید طاہر محمود صاحب نے انگریزی وچ ’’قرآن کریم دی بیسک ریڈر‘‘ تلخیص لکھی جس نوں دہلی وچ مولانا وحیدالدین خاں دے ادارہ گز ورڈ پبلی کیشنز نے شائع کیتا ۔[۴]
وفات
سودھو1975 وچ انتہائی خراب صحت تے جسمانی کمزوری دی کیفیت وچ مسقط راہیں فریضہ حج دے لئی مکہ معظمہ گئے اس مکمل احساس بلکہ خواہش دے نال کہ اوتھے توں واپسی نہیں ہونی اے۔ 18 دسمبر 1975 نوں مکہ وچ عمر دے تہترویں سال وچ واصل بحق ہوئے تے تاریخی قبرستان جنت المعلیٰ وچ مدفن ہوئے ۔[۵]
باہرلےجوڑ
سودھوhttps://www.rekhta.org/ebooks/hum-dasht-mein-detey-hain-azaan-tahir-mahmood-ebooks https://www.amazon.com/Basic-Reader-Holy-Quran-Recitation/dp/8178980959 https://www.goodreads.com/author/show/6861301.Syed_Mahmood_Hasan https://spineandlabel.com/Basic-Reader-for-the-Holy-Quran-Syed-Mahmood-Hasan