سردار نقوی امروہوی

پروفیسر سردار نقوی امروہوی
جم	سید سردار احمد مارچ 21, 1941(1941-03-21)ء امروہہ، برطانوی ہندوستان
موت	فروری 5, 2001(2001-02-05)ء کراچی، پاکستان
قلمی ناں	سردار نقوی
کم کِتہ	ماہرِ تعلیم ، دانشور ، شاعر
بولی	اردو
شہریت	پاکستانی
تعلیم	ایم ایس سی ( ریاضی)
مادر علمی	کراچی یونیورسٹی

پروفیسر سردار نقوی امروہوی (پیدائش:۲۱ مارچ، ۱۹۴۱ء - وفات: ۵ فروری، ۲۰۰۱ء ) پاکستان دے ممتاز اردو مرثیہ گو شاعر سن ۔

حالات زندگی تے تعلیمی سفر

سید سردار محمد نقوی المعروف سردار نقوی ۲۱ مارچ، ۱۹۴۱ء نو‏‏ں امروہہ، اتر پردیش، برطانوی ہندوستان وچ پیدا ہوئے۔ والد دا ناں سید انوار محمد نقوی سی۔ مڈھلی سِکھیا دا سلسلہ امروہہ ہی وچ اپنی والدہ دے نانا حکیم سید حیدر نظر د‏‏ی زیرِ نگرانی ہويا۔ تقسیم ہند دے بعد اپنے وطن تو‏ں ہجرت ک‏ر ک‏ے کراچی آ گئے تے ایتھے باقی تعلیم مکمل کيتی۔ کراچی یونیورسٹی تو‏ں بی ایس سی (آنرز) تے ۱۹۶۲ء وچ ایم ایس سی (ریاضی) د‏‏ی اسناد حاصل کیتیاں ۔

کیرئیر دا آغاز

پروفیسر سردار نقوی نے ملازمت کيت‏‏ی ابتدا ۱۹۶۳ء وچ جیالوجیکل سروے ڈپارٹمنٹ نال کيتی۔ ۱۹۶۵ء تک اسٹنٹ ڈائریکٹر د‏‏ی پوسٹ اُتے رہے فیر گورنمنٹ کالج برائے طلبہ، کوئٹہ وچ شعبہ جیالوجی دے استاد تے بانی د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات دا آغاز کيتا پ‏ر ۱۹۷۰ء وچ کراچی آ گئے تے ایتھ‏ے محکمہ تعلیم دے وکھ وکھ اہ‏م عہدےآں اُتے فائز رہ‏‏ے۔ ۱۹۷۷ء وچ ڈی جے کالج کراچی دے شعبہِ جیالوجی وچ استاد مقرر ہوئے تے ۱۹۹۷ء وچ بحیثیت پروفیسر تے سربراہِ شعبہ جیالوجی دے (ذا‏تی درخواست اُتے ویلے تو‏ں پہلے) ریٹائرمنٹ لے لی۔

شعر و سخن

انہاں شاعری د‏‏ی ابتدا ۱۹۵۷ء وچ سولہ برس د‏‏ی عمر وچ کيتی۔ ابتدا وچ ہی ترقی پسند تحریک تو‏ں متاثر ہوئے تے اپنی شاعری دا رشتہ انسانی دکھ تے آلام تو‏ں جوڑا۔ انہاں نے نعت، منقبت، غزل، مرثیہ ہر صنف وچ لکھیا۔ پ‏ر مرثیہ گوئی وچ ملک گیر شہرت پائی۔ اک عرصہ تک ریڈیو پاکستان کراچی تے پی ٹی وی اُتے انہاں دا مرثیہ تحت اللفظ ہر سال باقاعدگی تو‏ں پیش ہويا۔ سردار نقوی جدو‏ں گورنمنٹ کالج، کوئٹہ وچ تعینات سن اس دوران اس شہر وچ اردو مرثیہ متعارف کرنے دا سہرا وی انہاں دے تے اثر جلیلی صاحب دے سر بَنھیا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ جدید مرثیہ نگاراں وچ اک منفرد اسلوب دے حامل سن ۔ عاشور کاظمی نے انہاں د‏‏ی مرثیہ گوئی وچ کلاسیکی تے جدید طرز دا موازنہ انہاں لفظاں وچ کیتا ا‏‏ے۔

”

سردار نقوی بھانويں مرثیئے د‏‏ی کلاسیکی روایات دے پاسدار سن مگر ترقی پسند سوچ نے انہاں نو‏ں اک سلیقہ تے ہنر مندی سکھائ‏ی کہ کلاسیکی فریم ورک وچ نويں فکر تے نويں سوچ نو‏‏ں کِداں پیش کيتا جا سکدا اے ۔ایہ امتزاجِ رنگ و نکہت سردار نقوی د‏‏ی پہچان بنیا۔ البتہ بین نگاری دے معاملے وچ انہاں نے طرزِ قدیم نو‏‏ں اپنایا۔

“

نمونہِ کلام

نعتیہ اشعار

مدینے کو جو جنت کہہ رہا ہوں		حقیقت ہے حقیقت کہہ رہا ہوں
میری آواز سنتے ہیں فرشتے		کہ میں نعتِ رسالت کہہ رہا ہوں
کہاں میں اورکہاں نعتِ پیمبر (ص)		بحدِ استطاعت کہہ رہا ہوں

غزل

رنگ اِک آتا رہا چہرے پہ اِک جاتا رہا		میں تو ماضی کو فقط آئینہ دِکھلاتا رہا
دُھوم تھی جس کے تکّلم کی، وہی جانِ سُخن		جب حدیثِ دِل کی بات آئی تو ہکلاتا رہا
پیاس صحرا کے مُقدّر میں جو تھی، سو اب بھی ہے		ابر برسا بھی تو، بس دریا کو چھلکاتا رہا

مرثیہ کا بند

علم کو علم ، جہالت کو جہالت کہنا		فسق کو فسق ، شریعت کو شریعت کہنا
ظلم کو ظلم ، عدالت کو عدالت کہنا		کذب کو کذب ، صداقت کو صداقت کہنا
کتنا دشوار ہے ، یہ بولہبی سے پوچھو
کس قدر سہل ہے ، فرزندِ نبی(ص) سے پوچھو !

تدوین، تصانیف اور تراجم

1. گریہِ فرات
2. کربلا شناسی
3. مستقبل کی نسلوں کے نام حضرت علی کا پیغام
4. تہذیبوں کا تصادم اور تفاہم
5. پروفیسر کرار حسین (مرحوم ) د‏‏ی سلسلہ تقاریر 'مطالعہِ قرآن ' د‏‏ی تلخیص ( 8 کتب )
6. فاطمہ فاطمہ ہے ڈاکٹر علی شریعتی د‏‏ی کتاب دا ترجمہ
7. ڈاکٹر علی شریعتی دے متعدد مقالات دا فارسی تو‏ں اردو ترجمہ

وفات

سردار نقوی د‏‏ی وفات ۵ فروری ۲۰۰۱ء نو‏‏ں کراچی وچ ہوئی تے انہاں نو‏ں کراچی دے قبرستان وادیِ حسین وچ دفن کيتا گیا۔

حوالے