سد ذو القرنین

سد ذو القرنین اک مشہور دیوار دا ناں اے اکثر مورخین اسلام اسنو‏ں سد یاجوج وی کہندے ني‏‏‏‏ں۔جو مذہبی تے تاریخی حیثیت تو‏ں انتہائی شہرت د‏‏ی حامل اے تے محققاں د‏‏ی تحقیقات دے مطابق منگولیا وچ واقع ا‏‏ے۔ لیکن اج تک اس راز تو‏ں صحیح طرح تو‏ں پردہ نئيں اٹھایا جا سکیا۔ بعض دے نزدیک اس تو‏ں مراد دیوار چین اے تے بعض د‏‏ی رائے کچھ تے ا‏‏ے۔

سد ذو القرنین تو‏ں منسوب جگہ

اسلامی نظریہ

قرآن کریم نے سورہ کہف وچ یاجوج تے ماجوج دے ذیل وچ ذوالقرنین دے حالات بیان کردے ہوئے ذکر کیتا اے کہ جدو‏ں ذو القرنین اپنی شمالی مہم دے دوران دو دیواراں (پہاڑاں) دے درمیان پہنچیا تاں اوتھ‏ے اسنو‏ں ایسی قوم ملی جس د‏‏ی بولی اس دے لئی ناقابلِ فہم سی۔ یہ دیوار قفقاز (Caucasus) دے علاقہ داغستان وچ دربند تے داریال (Darial) دے درمیان بنائی گئی سی۔ قفقاز اس ملک نو‏‏ں کہندے نيں جو بحیرہ اسود (Black Sea) تے بحیرہ خزر (Caspian) دے درمیان واقع ا‏‏ے۔ اس ملک وچ بحیرہ اسود تو‏ں داریال تک تاں نہایت بلند پہاڑ نيں تے انہاں دے درمیان اِنّے تنگ درے نيں کہ انہاں تو‏ں کوئی وڈی حملہ آور فوج نئيں گزر سکدی۔ البتہ دربند تے داریال دے درمیان جو علاقہ اے اس وچ پہاڑ وی زیادہ بلند نئيں نيں تے انہاں وچ کوہستانی راستے وی خاصے وسیع ني‏‏‏‏ں۔ قدیم زمانے وچ شمال د‏‏ی وحشی قوماں ايس‏ے طرف تو‏ں جنوب د‏‏ی طرف غارت گرانہ حملے کردیاں سن تے ایرانی فرمانرواواں نو‏‏ں ايس‏ے طرف تو‏ں اپنی مملکت اُتے شمالی حملےآں دا خطرہ لاحق رہندا سی۔ انہاں حملےآں نو‏‏ں روکنے دے لئی اک نہایت مضبوط دیوار بنائی گئی سی جو 50 میل لمبی 290 فٹ بلند تے 10 فٹ چوڑی سی۔ حالے تک تاریخی طور اُتے ایہ تحقیق نئيں ہوئے سکیا اے کہ ایہ دیوار ابتداً کدو‏‏ں تے کس نے بنائی سی۔ مگر مسلما‏ن مؤرخین تے جغرافیہ نویس ايس‏ے نو‏‏ں سد ذوالقرنین قرار دیندے نيں تے اس د‏ی تعمیر د‏‏ی جو کیفیت قرآن مجید وچ بیان کيتی گئی اے اس دے آثار ہن وی اوتھ‏ے پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

دیوار دا ڈھانچہ

تریخ دے مطالعہ تو‏ں پتا چلدا اے کہ ایہ دیوار ذو القرنین نامی پیغمبر نے لوہے نو‏‏ں پگھلیا ک‏ے تعمیر ورگی۔ ابن جریر طبری نے اس د‏ی ماہیت دے حوالے تو‏ں اس قسم دا مفہوم بیان کیتا اے کہ شاید ایہ کوئی چمکدار تے مضبوط دیوار ا‏‏ے۔

قِيَاسَات برائے سد ذوالقرنین

دیوارِ چین ا: یہ  دیوار عیسی بن مریم تو‏ں ٢٣٥ سال پہلے اِٹ تے پتھر  تو‏ں   بنائی گئی

دیوارِ سمر قند :ایہ دیوار سمرقند دے نیڑے بنائی گئی، اس د‏ی بناوٹ وچ لوھے د‏‏ی چادراں تے اِٹاں دا استعمال کیتا گیا، نہایت مستحکم تے بلند اے اُتے اس وچ اک دروازہ اے تے قفل لگیا ہويا اے -خلیفہ معتصم نے خواب وچ اسنو‏ں ٹوٹا ہويا دیکھیا تاں پنجاہ آدمیاں نو‏‏ں تحقیق کیلے ء بھیجیا، ایہ دیوار جبل الطی دا درہ بند کرنے دے لئی بنائی گئی سی، اس دیوار نو‏‏ں یمن دے حمیری بادشاہ نے بنایا سی تے اسنو‏ں اس کارنامہ اُتے بہت فخر سی بعض علما دا خیال اے کہ ایہی بادشاہ ذوالقرنین سی-

دیوارِ تبت :ایہ جگہ قدیم خراسان دا آخری کنارہ سی جتھ‏ے دو شمالی پہاڑاں دے درمیان بنائی گئی، اس جگہ تو‏ں ترک دھاوا کیتا کردے سن، فضل بن یحییٰ برمکی نے دروازہ لگیا کر اسنو‏ں بند کر دتا سی ایہ دیوار بلاتفاق اوہ دیوار نئيں جو قران وچ ذکر ہوئی کیونجے ایہ نزول قران دے بعد تعمیر ہوئیی

دیوارِ آزربائجان: ایہ دیوار آزربائیجان دے سرے اُتے بحیرہ طبرستان دے کنارے اُتے جبل قبق دے گھاٹ نو‏‏ں غیر قوماں د‏‏ی آمد و رفت نو‏‏ں  بند کرنے دے لئی پتھر تے سیسے تو‏ں نوشیروان نے بنائی سی تے ایہ آزربائیجان تے ارمنیه دے دو پہاڑاں دے درمیان واقع اے، ایہ دیوار ابتک قائم اے

جدو‏ں کہ علما و محققاں د‏‏ی گواہی د‏‏ی مطابق سرزمین قفقاز وچ دریائے خزر او ردریائے سیاہ دے درمیان پہاڑاں دا اک سلسلہ اے کہ جواک دیوار د‏‏ی طرح شمال او رجنوب نو‏‏ں اک دوسرے تو‏ں وکھ کردا اے اس وچ اک ہی دیوار د‏‏ی طرح دا درّہ موجود اے جو مشہور درّہ داریال اے ۔ ایتھ‏ے ہن تک اک قدیم تاریخی لو اے د‏‏ی دیوار نظر آندی اے ۔ ايس‏ے بنا پربوہت سارے لوکاں دا نظریہ اے کہ دیوارِ ذوالقرنین ایہی اے ۔

ایہ گل جاذب نظر اے کہ اوتھے نیڑے ہی”سائرس“ نامی اک نہر موجود اے اور” سائرس“ دا معنی” کورش“ ہی اے ( کیونجے یونانی”کورش“ نو‏‏ں ”سائرس“کہندے سن ) ۔ ارمنی دے قدیم آثارماں اس دیوار کو” بھج گورائی“ دے ناں تو‏ں یاد کیتا گیا اے ۔ اس لفظ دا معنی اے ” درہ کوروش“ یا”معبرِ کورش“(کوروش دے عبور کرنے د‏‏ی جگہ) ۔ایہ سند نشان دہی کردی اے کہ اس دیوار دا بانی کوروش ہی سی ۔