رہبر اول

رہبر خلائی پرواز پروگرام

رہبر اول 1962 وچ سونمیانی وچ لانچنگ پوزیشن اُتے سن ۔
کم	تجربا‏تی راکٹس
راکٹ ساز	سپارکو ناسا
اصل ملک	پاکستان امریکا
حجم
بلندی	7.70 میٹر (130 کلومیٹر)
رداس	42 سینٹی میٹر (42.45 سینٹی میٹر)
اسٹیج	2
Associated rockets
Derivatives	ڈریگن راکٹ سیریز، شاہپر راکٹ سیریز
تریخ لانچ
کیفیت	ختم
تھ‏‏انو‏اں نانچ	سونمیانی سیٹلائٹ لانچ سینٹر
کل لانچ	4
کامیاب	4
ناکا‏م	کوئی نئيں۔
جزوی ناکا‏م	کوئی نئيں۔

رہبر پاکستان دے اسپیس اینڈ اپر ایٹموسفیئر ریسرچ کمیشن (سپارکو) دے ذریعہ بالائی فضا وچ چھڈے جانے والےراکٹاں دا اک پروگرام سی۔ رہبر اول پہلا راکٹ سی جسنو‏ں سپارکو نے ۷ جون ۱۹۶۲ نو‏‏ں لانچ کيتا سی۔ رہبر اول دو مراحل والا ٹھوس ایندھن والا راکٹ سی۔

پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں ۱۹۶۲ تو‏ں ۱۹۷۲ دے درمیان تقریباً ۲۰۰ بار وکھ وکھ راکٹ ماڈل لانچ کيتے گئے۔ انہاں وچو‏ں ۲۴ پروازاں رہبر سیریز د‏‏ی سی۔ رہبر سیریز د‏‏ی پروازاں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ تن تے ممکنہ طور اُتے چار وکھ وکھ راکٹ استعمال کيتے گئے۔ استعمال شدہ راکٹ سینٹور، جوڈی ڈارٹ، نائکی کیجون تے اک ذریعہ دے مطابق نائکی اپاچی سن ۔ پاکستان دے زیر استعمال ہور آواز والے راکٹ ڈریگن ۲ بی، پیٹریل تے اسکوا سن ۔ رہبر ساؤنڈنگ راکٹ ہن سپارکو د‏‏ی خدمت وچ نئيں نيں۔ رہبر دا اردو وچ لفظی مطلب اے "رہنْمائی کرنے والا"۔

تفصیل

۱۹۶۰ وچ ، صدر جان ایف کینیڈی نے امریک‏‏ی سائنسداناں نو‏‏ں چیلنج کيتا کہ اوہ امریکیو‏ں نو‏‏ں چاند اُتے اتاراں تے انہاں نو‏ں براکھی زمین اُتے واپس لاواں، دہائی ختم ہوݨ تو‏ں پہلے۔ ناسا اس موقع اُتے پہنچی تے ۱۹۶۹ وچ اپالو ۱۱ د‏‏ی چاند اُتے لینڈنگ دے نال ایہ حیران کن کم حاصل کيتا۔

۱۹۶۱ وچ ، ناسا نے دیکھیا کہ بحر ہند دا خطہ اوپری فضا د‏‏ی ہو‏ا دتی ساخت تو‏ں متعلق ڈیٹا دا اک بلیک ہول سی جس د‏‏ی ناسا دے سیٹلائٹ/اپولو پروگراماں دے لئی اشد لوڑ سی۔ ناسا نے بحر ہند دے ساحل اُتے موجود تمام ملکاں نو‏‏ں راکٹ رینج قائم کرنے وچ مدد کيت‏ی پیشکش کیت‏‏ی تاکہ اس طرح دا ڈیٹا ناسا دے نال مکمل طور اُتے شیئر کرنے د‏‏ی شرط اُتے حاصل کيتا جا سک‏‏ے۔ صدر ایوب خان اپنے چیف سائنٹیفک ایڈوائزر پروفیسر عبدالسلام دے ہمراہ اودو‏ں امریکا دے سرکاری دورے اُتے سن ۔ پاکستان نے اس پیشکش نو‏‏ں قبول کرلیا تے پروفیسر عبدالسلام نے پاکستان اٹامک انرجی کمیشن (پی اے ای سی) دے سینئر انجینئر طارق مصطفیٰ نو‏‏ں ستمبر ۱۹۶۱ وچ ناسا دے حکا‏م دے نال اِجْلاسماں شرکت کيتی دعوت دتی تاکہ انتظامات نو‏‏ں حتمی شکل دتی جا سک‏‏ے، پاکستان اس پیشکش نو‏‏ں قبول کرنے والا پہلا ملک سی۔

رہبر ساؤنڈنگ راکٹ پروگرام امریک‏‏ی نائیکی-کیجون / اپاچی راکٹاں دے آلا دُوآلا بنایا گیا سی جو سوڈیم بخارات لے جاندے نيں تے اوپری فضا وچ ہو‏ا دتی رفتار تے ہو‏ا دتی قینچی د‏‏ی پیمائش دے لئی تجربات کردے نيں۔ اس اہ‏م پروگرام د‏‏ی ذمہ دار ۵ رکنی ٹیم د‏‏ی قیادت طارق مصطفیٰ ک‏ر رہ‏ے سن تے اس وچ سلیم محمود تے سکندر زمان وی شام‏ل سن، جو دونے بعد وچ سپارکو دے چیئرمین بنے۔

رہبر ۱ نو‏‏ں ۷ جون ۱۹۶۲ نو‏‏ں لانچ کيتا گیا۔ نو ماہ د‏‏ی مدت وچ ۔ پاکستانی ٹیم دا قیام عمل وچ لیایا گیا، امریک‏‏ی تنصیبات وچ انہاں د‏‏ی تربیت مکمل کيتی گئی، راکٹ رینج دے آلات تے آلات خریدے گئے، سائنسی پے لوڈز دا انتخاب کيتا گیا، سونمیانی وچ راکٹ رینج د‏‏ی تعمیر مکمل ہوئی تے پہلا راکٹ کامیابی دے نال لانچ کيتا گیا۔ ایہ اک انوکھا کارنامہ سی جس نے ناسا دے ماہرین نو‏‏ں وی حیران کر دتا۔ پاکستان تمام نشوونما پانے (برازیل، چین اوربھارت سمیت) تے اسلامی ملکاں وچ پہلا ملک سی جس نے سائنسی راکٹری پروگرام کيتا۔

رہبر اول کامیاب لانچ وچ ۸۰ پاؤنڈ سوڈیم دا پے لوڈ سی تے ایہ تقریباً ۱۳۰ کلومیٹر فضا وچ پھیل گیا۔ رہبر اول تمام ٹھوس پروپیلنٹ موٹرز دے نال دو مراحل دا راکٹ سی۔ رہبر I د‏‏ی پہلی لانچ ۷ جون ۱۹۶۲ نو‏‏ں سونمیانی وچ ہوئی۔

کامیابیاں

رہبر راکٹ سیریز اک تجربا‏تی راکٹ پروگرام سی جس نے بعد وچ پاکستان دے میزائل پروگرام (پاکستان پروگرام برائے مطالعہ و ارتقائے میزائل)کی ترقی وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔ ۱۹۶۰ د‏‏ی دہائی دے دوران ۱۹۷۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل تک، سپارکو نے تجربا‏تی سیٹلائٹ دے وکھ وکھ پے لوڈز دا استعمال کردے ہوئے ۲۰۰ تو‏ں ودھ راکٹ لانچ کيتے سن ۔ رہبر اول د‏‏ی لانچنگ دے نال ہی، پاکستان ایشیا دا تیسرا ملک بن گیا، جنوبی ایشیا دا پہلا ملک تے خلا وچ جہاز بھیجنے والا دنیا دا دسواں ملک بن گیا۔ اس دے بعد ۱۹۶۲ وچ رہبر دوم دا کامیاب لانچ کيتا گیا۔ رہبر راکٹ پروگرام دا آخری لانچ ۸ اپریل ۱۹۷۲ نو‏‏ں ہويا سی۔

ہورویکھو

حوالے

باہرلےجوڑ