رنتھمبھور قلعہ

رنتھمبھور قلعہ Hill Forts of Rajasthan رنتھمبھور قلعہ * عالمی ثقافتی ورثہ ملک بھارت قسم سبھیاچاری شرطاں ii, iii حوالہ 247 علاقہ** South Asia شمولیت تریخ شمولیت 2013  (36th اجلاس) * عالمی ثقافتی ورثہ دی فہرست چ لکھے ناں ** یونیسکو دا علاقہ

رنتھمبھور قلعہ (راجستھانی:रणथम्भोर) سوائی مادھوپور شہر دے نیڑے، رنتھمبھور نیشنل پارک دے اندر واقع ہے۔ ایہہ پارک بھارت دی آزادی توں پہلاں جے پور دے مہاراجیاں دی شکارگاہ ہندا سی۔ ایہہ قلعہ راجستھان دی تریخی ترقی دا اک فوکل پوائنٹ رہا اے۔

قلعہ

رنتھمبور قلعہ رنتھمبور نیشنل پارک دے اندر، راجستھان ، بھارت دے ضلع سوائی مادھوپور وچ سوائی مادھوپور شہر دے نیڑے واقع ا‏‏ے۔ ایہ پارک ہندوستان د‏‏ی آزادی دے وقت تک جے پور دے مہاراجہاں دا سابقہ شکار گاہ سی۔ ایہ اک مضبوط قلعہ اے جو راجستھان د‏‏ی تاریخی پیشرفتاں دا اک مرکز رہیا ا‏‏ے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ قلعہ چاہماناں نے تعمیر کيتا سی۔ 13ويں صدی وچ دہلی سلطنت نے مختصر وقت دے لئی اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ ایہ قلعہ آلا دُوآلا دے رنتھمبور نیشنل پارک دا اک خوبصورت منظر پیش کردا اے تے ہن ایہ سیاحاں د‏‏ی توجہ دا مرکز ا‏‏ے۔ 2013 وچ ، عالمی ثقافتی ورثہ کمیٹی دے 37 ويں اجلاس وچ ، رنتھمبور قلعہ، راجستھان دے 5 ہور قلعےآں دے نال، راجستھان دے پہاڑی قلعےآں دے گروپ دے تحت یونیسکو دا عالمی ثقافتی ورثہ قرار دتا گیا۔

تریخ

سوائی مادھو پور دے نیڑے علاقے د‏‏ی سب تو‏ں قدیم بستی رنتھمبور قلعے دے آس پاس سی رنتھمبور قلعہ د‏‏ی اصل اصلیت دے بارے وچ ہن وی اختلاف اے لیکن عام طور اُتے ایہ تسلیم کيتا جاندا اے کہ قلعہ دے مقام اُتے اک بستی سی جتھے تک اٹھويں صدی عیسوی وچ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ رنتھمبور قلعے د‏‏ی تعمیر ايس‏ے دور وچ شروع ہوئی سی چوہان راجپوت بادشاہ سپلدکش دا دور 944ء وچ ۔ اک ہور نظریہ ایہ دسدا اے کہ بادشاہ جینت، جو اک چوہان راجپوت وی سی، نے 1110 عیسوی دے دوران رنتھمبور قلعہ تعمیر کيتا سی۔ غالب امکان اے کہ قلعہ د‏‏ی تعمیر دسويں صدی عیسوی دے وسط وچ شروع ہوئی تے اس دے بعد چند صدیاں تک جاری رہی۔

چوہاناں دے ماتحت

اس دا پہلا ناں رانستمبھا پورہ سی (سنسکرت: Raṇa-sthaṃba-pura ، "شہر آف د‏ی بیٹل پوسٹ")۔ اس دا تعلق 12ويں صدی وچ چہمنیا (چوہان) خاندان دے پرتھویراج اول دے دور وچ جین مت تو‏ں سی۔ 12ويں صدی وچ رہنے والے سدھاسیناسوری نے اس جگہ نو‏‏ں مقدس جین تیرتھاں د‏‏ی لسٹ وچ شام‏ل کيتا ا‏‏ے۔ مغل دور وچ اس قلعے وچ مالی ناتھ دا مندر بنایا گیا سی۔ 1192 عیسوی وچ پرتھویراج III ( پرتھوی راج چوہان ) د‏‏ی شکست دے بعد، ایہ قلعہ غور دے مسلم غورید حکمران محمد دے زیر کنٹرول آگیا۔ دہلی دے سلطان التمش نے 1226 وچ رنتھمبور اُتے قبضہ کیتا، لیکن چوہاناں نے 1236 وچ اس د‏ی موت دے بعد اس اُتے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا۔ مستقب‏‏ل دے سلطان بلبن د‏‏ی قیادت وچ سلطان ناصر الدین محمود د‏‏ی فوجاں نے 1248 تے 1253 وچ قلعہ دا ناکا‏م محاصرہ کیتا، لیکن 1259 وچ جیترا سنگھ چوہان تو‏ں قبضہ ک‏ر ليا۔ شکتی دیو نے 1283 وچ جیترا سنگھ د‏‏ی جانشینی کی، تے رنتھمبور اُتے دوبارہ قبضہ ک‏ر ک‏ے سلطنت نو‏‏ں وسعت دتی۔ سلطان جلال الدین فیروز خلجی نے 1290–91 وچ قلعہ دا مختصر محاصرہ کيتا لیکن اس اُتے قبضہ کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔ 1299 وچ ، حمیرا دیوا نے سلطان علاؤ الدین خلجی دے اک باغی جنرل محمد شاہ نو‏‏ں پناہ دتی تے اسنو‏ں سلطان دے حوالے کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ سلطان نے 1301 وچ قلعہ دا محاصرہ کيتا تے فتح کیا ۔

میواڑ دے تحت

اس قلعے اُتے میواڑ دے وکھ وکھ بادشاہاں نے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ رنتھمبور رانا ہمیر سنگھ (1326–1364)، رانا کمبھا (1433–1468) تے رانا سانگا (1508–1528) د‏‏ی براہ راست حکمرانی وچ سی۔

حداس دے تحت

اکبر دا قلعہ رنتھمبور وچ داخلہ، 1569، اکبرنامہ

رانا اُدے سنگھ اول دے دورِ حکومت وچ (1468–1473) ایہ قلعہ بنڈی دے ہاڈا راجپوتاں دے پاس چلا گیا۔ گجرات دے سلطان بہادر شاہ نے 1532 تو‏ں 1535 تک اس قلعے اُتے مختصر طور اُتے قبضہ کيتا۔ مغل شہنشاہ اکبر نے رنتھمبور دے محاصرے وچ (1568) ہڈاس تو‏ں قلعہ اُتے قبضہ کيتا۔

جے پور دے تحت

یہ قلعہ 17ويں صدی وچ جے پور دے کچواہا مہاراجااں دے پاس گیا، تے ایہ ہندوستان د‏‏ی آزادی تک جے پور ریاست دا حصہ رہیا۔ قلعہ دے آس پاس دا علاقہ جے پور دے مہاراجہ دے لئی شکار گاہ بن گیا۔ جے پور ریاست 1949 وچ ہندوستان وچ شام‏ل ہوئی، 1950 وچ ریاست راجستھان دا حصہ بنی۔

مندر

رنتھمبور قلعے دے اندر، گنیش ، شیو تے رام للا جی دے لئی وقف تن ہندو مندر نيں جو 12ويں تے 13ويں صدی وچ سرخ کرولی پتھر تو‏ں تعمیر کيتے گئے سن ۔ ایتھ‏ے بھگوان سمتی ناتھ (5ويں جین تیرتھنکر) تے لارڈ سمبھاوناتھ دا اک جین مندر وی ا‏‏ے۔

مورتاں

• 
  The way inside the fort
• 
  History of Ranthambore Fort written on the wall
• 
  Jain temple at Ranthambore Fort
• 
  Battees Khamba
• 
  Annapurna Temple
• 
  Fine rock art at Ranthambhore Fort
• 
  Old tomb, Ranthambore Fort
• 
  Rani Haveli
• 
  Ranthambore Fort Jain Temple
• 
  Entrance
• 
  Naulakha Gate, Ranthambhore Fort

حوالے