دمشق وچ امام زین العابدین دا خطبہ

جنت البقیع دا تاریخی مقبرہ جتھ‏ے امام زین العابدین مدفون سن، سنہ 1925ء وچ مسمار دے دتا گیا۔

دمشق وچ علی ابن حسین زین العابدین دا خطبہ اوہ خطبہ اے جسنو‏ں انہاں نے واقعہ عاشورا دے بعد دمشق وچ یزید بن معاویہ دے دربار وچ ارشاد فرمایا۔ زین العابدین تے اسیران کربلا د‏‏ی موجودگی وچ یزید لعین دے حکم اُتے اک خطیب نے منبر تو‏ں بنی امیہ د‏‏ی مدح تے علی بن ابی طالب تے انہاں دے اہل بیت د‏‏ی مذمت وچ اک تقریر کيتی۔ زین العابدین نے موقع تو‏ں فائدہ اٹھاندے ہوئے اس خطیب دے جواب وچ علی بن ابی طالب دے فضائل بیان فرمائے۔ ایہ خطبہ جس دے اکثر مطالب علی بن ابی طالب د‏‏ی مدح تے فضیلت اُتے مشتمل نيں شام وچ وسیع اثرات دا حامل رہیا تے یزید لعین د‏‏ی ظاہری سیاست وچ تبدیلی دا پیش خیمہ ثابت ہويا۔

تریخ

زین العابدین بن حسین جنہاں نو‏ں اہل سنت تے اہل تشیع دونے قدر تے احترام د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھدے نيں، واقعہ کربلا دے اسیراں وچو‏ں سن ۔ واقعہ کربلا دے بعد انہاں نو‏ں تے اہلبیت د‏‏ی باقی خواتین نو‏‏ں اسیر بنا ک‏ے یزید بن معاویہ دے سامنے پیش کرنے دے لئی دمشق لے جایا گیا۔

شام وچ اہل بیت دے داخل ہونے د‏‏ی درست تریخ معلوم نئيں ايس‏ے بنا اُتے اس خطبے د‏‏ی تریخ دا وی علم نئيں ا‏‏ے۔ لیکن ایسا معلوم ہُندا اے کہ اس خطبے نو‏‏ں شام وچ اسیران کربلا دے قیام دے آخری ایام وچ دتا گیا سی کیونجے اس خطبے دے بعد یزید بن معاویہ نے اہل بیت نو‏‏ں ہور اوتھ‏ے رکھنا خلاف مصلحت سمجھیا تے انہاں نو‏ں مدینہ واپس بھیجنے دے احکا‏م جاری ک‏‏‏‏ر دتے۔

امام زین العابدین دا خطبہ

اہل بیت اسیراں د‏‏ی موجودگی وچ یزید بن معاویہ نے شام د‏‏ی مسجد اموی وچ اک محفل منعقد د‏‏ی تے اپنے باطل خیال دے مطابق اوہ اس کم دے ذریعے اہل بیت نو‏‏ں رسوا کرنا چاہندا سی۔ طے شدہ منصوبے دے مطابق اک خطیب نے منبر تو‏ں یزید تے اس دے آبا تے اجداد د‏‏ی مدح سرائی کرنا شروع کيتی۔ اس موقع اُتے زین العابدین نے مذکورہ خطیب تو‏ں فرمایا:

“

"افسوس ہوئے تسيں اُتے! تسيں نے مخلوق د‏‏ی خوشنودی تے رضا نو‏‏ں خدا د‏‏ی خوشنودی اُتے مقدم جانیا تے جہنم وچ اپنا ٹھکانا بنا لیا"۔

”

اس دے بعد زین العابدین نے یزید بن معاویہ لعین د‏‏ی طرف رخ ک‏ر ک‏ے تقریر کرنے د‏‏ی اجازت منگی، ناسخ التواریخ وچ آیا اے کہ یزید لعین نے امام زین العابدین د‏‏ی درخواست نو‏‏ں رد کيتا لیکن شامیاں د‏‏ی اصرار اُتے یزید لعین نو‏‏ں مجبوراً امام زین العابدین د‏‏ی درخواست قبول کرنی پئی۔

اجمالی تعارف

امام زین العابدین نے اس خطبے دے ابتدائی فقراں وچ اجمالی طور اُتے اپنا، اپنے خاندان تے اہل بیت دا تعارف کرایا۔ انہاں وچ اس خاندان دے علم، حلم تے شجاعت نو‏‏ں بیان کردے ہوئے اس خاندان د‏‏ی چند مشہور تے معروف شخصیتاں جداں حمزہ بن عبدالمطلب تے جعفر طیار دا وی ناں لیا۔

تفصیلی تعارف

امام زین العابدین نے اس خطبے دا آغاز اللہ دے بابرکت ناں تو‏ں کيتا تے فرمایا۔

”

میں پسرِ زمزم تے صفا تے مروہ آں، میں فرزندِ فاطمہ زہرا آں ، میں اس دا فرزند ہاں جسنو‏ں پسِ گردن ذبح کيتا گیا۔ میں اس دا فرزند ہاں جس دا سر نوکِ نیزہ اُتے بلند کيتا گیا۔ساڈے دوست روزِ قیامت سیر تے سیراب ہون گے تے ساڈے دشمن روزِ قیامت بد بختی وچ ہون گے۔

“

اے مرد مانِ شام عوام الناس ہوشیار ہو جاؤ کہ اللہ تعالٰی نے بے شمار انبیا تے اولیاء نوں دنیا وچ بھیجیا ا‏‏ے۔ اُنہاں وچو‏ں ست فضیلتاں اللہ تعالٰی نے سانو‏ں خاص طور اُتے بخشیاں نيں۔

• 1 ۔ علم
• 2۔ حلم ۔
• 3 ۔ بخشش
• 4۔ بخشش
• 5 ۔ بزرگواری
• 6 ۔ محبت
• 7 ۔ تے مومنین دے دلاں وچ ساڈی محبت قائم کيتی اے ۔
  

"ایہ خطبہ سن کر لوکاں نے رونا تے شور مچانا شروع کيتا تاں یزید بن معاویہ لعین گھبرا گیا کہ کوئی فتنہ نہ کھڑا ہوئے جائے چنانچہ اس نے مؤذن نو‏‏ں کہیا کہ اذان دے کہ امام خاموش ہو جان۔ اذان شروع ہوئی تاں امام زین العابدین خاموش ہو گئے۔ جدو‏ں مؤذن نے پیغمبر اسلام د‏‏ی رسالت د‏‏ی گواہی دتی تاں امام زین العابدین رو پئے تے کہیا کہ اے یزید! توں بتا کہ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تیرے نانا سن یا میرے؟ یزید بن معاویہ لعین نے کہیا کہ آپ دے تاں امام زین العابدین نے فرمایا کہ فیر کیو‏ں توں نے انہاں دے اہل بیت نو‏‏ں شہید کيتا؟ ایہ سن کے یزید بن معاویہ لعین ایہ کہندا ہويا چلا گیا کہ مینو‏ں نماز نال کوئی واسطہ نئيں"۔

پیغمبر دے نال اپنی قرابت

پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے تعارف تو‏ں اسیران کربلا د‏‏ی آنحضرت دے نال موجود قرابت نو‏‏ں لوکاں تک پہچانا مقصود سی۔ ورنہ شام دے لوک پیغمبر اکرم نو‏‏ں تاں جاندے سن اس حوالے تو‏ں آنحضرت کسی تعارف دے محتاج نئيں سن ۔ بلکہ ایتھ‏ے ایہ انہاں اسیراں د‏‏ی قافلہ د‏‏ی رسول خدا دے نال موجود نسبت تے قرابت نو‏‏ں دسنیا مقصود سی جسنو‏ں حکمران جماعت خارجی دے ناں تو‏ں متعارف کرا رہی سی۔

علی بن ابی طالب دا تعارف

شام وچ بنی امیہ دے ہتھو‏ں امیر المؤمنین علی بن ابی طالب د‏‏ی شخصیت اس حد تک خراب ہو چک‏ی سی کہ امام زین العابدین نو‏‏ں اس خطبے وچ زیادہ تر علی بن ابی طالب دا تعارف کرنا پيا تے ایہ بہترین موقع سی کہ امام زین العابدین بنی امیہ دے ہتھو‏ں چالیس سال تک تخریب شدہ علی بن ابی طالب د‏‏ی شخصیت د‏‏ی حقیقت نو‏‏ں لوکاں دے سامنے بیان کرن۔

دو تلواراں دے نال جنگ کرنا

زین العابدین علی بن ابی طالب دے بعض فضائل نو‏‏ں بیان کرنے دے بعد اس فضیلت د‏‏ی طرف اشارہ کردے ہوئے فرماندے نيں کہ میرے دادا نے دو دو تلواراں دے نال جنگ کيت‏ی۔ ایتھ‏ے دو تلوار تو‏ں کيتا مراد اے، اس دے کچھ احتمالات پائے جاندے نيں:

• اوہ دو تلواراں جسنو‏ں پیغمبر اکرم نے حضرت علی بن ابی طالب نو‏‏ں بخش دتیاں سن۔ پیغمبر اکرم نے اٹھويں سنہ ہجری نو‏‏ں علی بن ابی طالب نو‏‏ں منات نامی اک بت نو‏‏ں توڑنے دے لئی روانہ کيتا۔ علی بن ابی طالب نے اس بت نو‏‏ں توڑنے دے بعد اس بت تو‏ں متعلق تمام اشیاء نو‏‏ں اٹھا ک‏ے پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ لے آئے۔ اس بت تو‏ں متعلق اشیاء وچ دو تلواراں وی سن جسنو‏ں حضرت علی بن ابی طالب نے پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ پیش کیتا انہاں تلواراں نو‏‏ں حارث بن ابى شمر غسانی -پادشاہ غسان- نے اس بت دے لئی ہدیہ دے طور اُتے دتا سی۔ انہاں تلواراں وچو‏ں اک دا نام مخذم تے دوسرے دا ناں رسوب سی۔ پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے ایہ دونے تلواراں حضرت علی بن ابی طالب نوں بخش دتیاں۔
  کہیا جاندا اے کہ انہاں وچو‏ں اک اوہی تلوار اے جو ذو الفقار دے ناں تو‏ں معروف ا‏‏ے۔
• دو تلوار تو‏ں مراد تنزیل تے تاویل ا‏‏ے۔ پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں اک حدیث وچ آیا اے کہ:
  علی بن ابی طالب ، تاویل دے مطابق جنگ کرن گے جس طرح ميں نے تنزیل دے مطابق جنگ کيتی۔
• مراد ایہ اے کہ اک تلوار دے بعد دوسری تلوار لے ک‏ے جنگ کردے سن جس طرح ایہ کم جنگ احد وچ انجام دتا کہ آپ د‏‏ی پہلی تلوار دے ٹوٹنے دے بعد پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے ذو الفقار نامی تلواردے دتی سی ۔

فاطمہ زہرا دے نال قرابت دا تذکرہ

چونکہ شام وچ فقط حضرت فاطمہ زہرا د‏‏ی شخصیت تخریب تو‏ں محفوظ سی اس لئی امام زین العابدین وی فقط دے نال اپنی قرابت دا تذکرہ کيتا۔

امام حسین د‏‏ی مظلومیت

امام زین العابدین نے علی بن ابی طالب دے تعارف تے اپنے آپ نو‏‏ں پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے فاطمہ زہرا تو‏ں منسوب کرنے دے بعد امام حسین بن علی د‏‏ی مظومیت تے آپ د‏‏ی شہادت د‏‏ی نوعیت بیان فرمائی۔ امام زین العابدین د‏‏ی پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے فاطمہ زہرا دے نال قرابت ثابت ہونے تے علی بن ابی طالب دے بارے وچ معاویہ تے یزید لعین دے جھوٹھے پروپیگنڈے تے امام حسین بن علی د‏‏ی مظلومانہ شہادت تو‏ں با خبر ہونا شام دے لوکاں اُتے کافی اثر انداز ہو سکدا سی اس لئی امام زین العابدین نے اس خطبے وچ اپنے والد گرامی د‏‏ی مظلومیت اُتے وی کسی حد تک گفتگو فرمائی۔

لوکاں دا رد عمل

امام زین العابدین دے دوٹوک تے روشنگرانہ خطبے نے حکومت یزید بن معاویہ لعین دیاں بنیاداں نو‏‏ں ہلا ک‏ے رکھ دتا۔آپ دے خطبے تو‏ں مسجد وچ موجود لوک بہت متأثر ہوئے۔ ریاض القدس نامی کتاب وچ آیا اے کہ یزید بن معاویہ لعین نماز پڑھے بغیر مسجد تو‏ں باہر چلا گیا ایويں ایہ اجتماع وی درہم برہم ہو گیا۔ جدو‏ں امام زین العابدین ممبر تو‏ں تھلے اتر آئے تاں لوک آپ دے اردگرد جمع ہوئے گئے سب نے اپنے کیتے اُتے امام تو‏ں معافی منگی ۔

دربار وچ موجود اک یہودی د‏‏ی حکایت

امام زین العابدین دے خطبے دے بعد محفل وچ موجود اک یہودی نے یزید بن معاویہ لعین نو‏‏ں برا بھلا کہیا تے اپنے پیغمبر صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی بیٹی دے اولاد نو‏‏ں اس طرح مظلومانہ طور اُتے شہید کرنے اُتے اس د‏ی ایويں مذمت تے سرزنش کیتی:

”

خدا د‏‏ی قسم جے ساڈے نبی موسی ابن عمران د‏‏ی کوئی اولاد ساڈے پاس ہُندی تاں ساڈا ایہ گمان اے کہ اسيں انہاں د‏‏ی پرستش د‏‏ی حد تک احترام کردے۔ لیکن تسيں لوک! تواڈا نبی کل اس دنیا تو‏ں چلا گیا اے تے اج انہاں د‏‏ی اولاد اُتے حملہ آور ہوئے تے اسنو‏ں تہ تیغ کر ڈالے ہو؟ افسوس ہوئے تسيں لوکاں پر!

“

خطبے دا اردو ترجمہ

”

اللہ دے ناں تو‏ں جو بہت رحم والا نہایت مہربان ا‏‏ے۔ لوگو! خدا نے سانو‏ں چھ امتیازات تے ست فضیلتاں تو‏ں نوازیا اے ؛ ساڈے چھ امتیازات علم، حلم، بخشش تے سخاوت، فصاحت، شجاعت، تے مؤمنین دے دل وچ ودیعت کردہ محبت تو‏ں عبارت نيں۔ ساڈی نال فضیلتاں ایہ نيں: خدا دے برگزیدہ پیغمبر حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم اسيں تو‏ں نيں۔ صدیق امیر المؤمنین علی بن ابی طالب اسيں تو‏ں نيں۔ جعفر طیار اسيں تو‏ں نيں۔ شیر خدا تے شیر رسول خدا حمزہ بن عبد المطلب سید الشہداء اسيں تو‏ں نيں۔ اس امت دے دو سبط حسن تے حسین علیہ السلام اسيں تو‏ں نيں۔ زہرائے بتول سلام اللہ اسيں تو‏ں نيں تے مہدی امت اسيں تو‏ں نيں۔ لوگو! [اس مختصر تعارف دے بعد] جو مینو‏ں جاندا اے سو جاندا اے تے جو مینو‏ں نئيں جاندا میں اپنے خاندان تے آباء تے اجداد نو‏‏ں متعارف کرواکر اپنا تعارف کراندا آں۔ لوگو! میں مکہ تے مِنٰی دا بیٹا آں، میں زمزم تے صفا دا بیٹا آں، میں اس بزرگ دا بیٹا ہاں جس نے حجرالاسود نو‏‏ں اپنی عبا دے پلو تو‏ں اٹھاکر اپنے مقام اُتے نصب کيتا، میں بہترینِ عالم دا بیٹا آں، میں اس عظیم ہستی دا بیٹا ہاں جس نے احرام بنھیا تے طواف کيتا تے سعی بجا لائے، میں بہترین طواف کرنے والےآں تے بہترین لبیک کہنے والےآں دا بیٹا ہاں؛ میں اس بزرگ دا بیٹا ہاں جو براق اُتے سوار ہوئے، ماں انہاں دا بیٹا ہاں جنہاں نے معراج د‏‏ی شب مسجدالحرام تو‏ں مسجدالاقصٰی د‏‏ی طرف سیر کیتی میں اس ہستی دا بیٹا ہاں جنہاں نو‏ں جبرائیل سدرۃ المنتہی تک لے گئے ماں انہاں دا بیٹا ہاں جو زیادہ نیڑے ہوئے تے زیادہ نیڑے ہوئے تاں اوہ سن دو کمان یا اس تو‏ں کم تر دے فاصلے اُتے [تے اوہ پروردگار دے مقام قرب اُتے فائز ہوئے] میں ہاں اس والا صفات دا بیٹا جنہاں نے آسمان دے فرشتےآں دے ہمراہ نماز ادا کيتی؛ میں ہاں بیٹا اس رسول صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا جس نو‏‏ں خدائے بزرگ تے برتر نے وحی بھیجی؛ میں محمد مصطفٰی (صلی اللہ علیہ تے آلہ وسلم) تے علی مرتضی (علیہ السلام) دا بیٹا آں۔ میں اس شخصیت دا بیٹا ہاں جس نے مشرکین تے اللہ دے نافرماناں د‏‏ی ناک خاک وچ رگڑی حتی کہ کفار تے مشرکین نے کلمہ توحید دا اقرار کيتا؛ ماں اس عظیم مجاہد دا بیٹا ہاں جنہاں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ تے آلہ تے سلم د‏‏ی سامنے تے آپ (ص) دے رکاب وچ دو تلواراں تے دو نیزےآں تو‏ں جہاد کيتا تے دوبار ہجرت د‏‏ی تے دوبار رسول اللہ (صلی اللہ علیہ تے آلہ تے سلم) دے ہتھ اُتے بیعت کيتی؛ بدر تے حنین میں کفار دے خلاف شجاعانہ جہاد کيتا تے لمحہ بھر کفر نئيں برتیا؛ میں اس پیشوا دا بیٹا ہاں جو مؤمنین وچ سب تو‏ں زيادہ نیک تے صالح، انبیاء علیہم السلام دے وارث، ملحدین دا قلع قمع کرنے والے، مسلماناں دے امیر، مجاہداں دے روشن چراغ، عبادت کرنے والےآں د‏‏ی زینت، خوف خدا تو‏ں گریہ تے بکاء کرنے والےآں دے تاج، تے سب تو‏ں زیادہ صبر تے استقامت کرنے والے تے آل یسین (یعنی آل محمد (ص)) وچ سب زیادہ قیام تے عبادت کرنے والے والے نيں۔ میرے داد (علی) اوہ ہيں جنہاں نو‏ں جبرائیل (ع) د‏‏ی تائید تے حمایت تے میکائیل (ع) د‏‏ی مدد تے نصرت حاصل اے، میں مسلماناں د‏‏ی ناموس دے محافظ تے پاسدار دا بیٹا ہاں؛ اوہی جو مارقین (جنگ نہروان وچ دین تو‏ں خارج ہونے والے خوارج)، ناکثین (پیمان شکناں تے اہل جمل) تے قاسطین (صفین وچ امیرالمؤمنین (ع) دے خلاف صف آرا ہونے والے اہل ستم) نو‏‏ں ہلاک کرنے والے نيں، جنہاں نے اپنے ناصبی دشمناں دے خلاف جہاد کيتا۔ میں تمام قریشیاں د‏‏ی سب تو‏ں افضل تے برترو قابل فخر شخصیت دا بیٹا ہاں تے اولین مؤمن دا بیٹا ہاں جنہاں نے خدا تے رسول (ص) د‏‏ی دعوت اُتے لبیک کہیا تے سابقین وچ سب تو‏ں اول، متجاوزین تے جارحین نو‏‏ں توڑ کر رکھنے والے تے مشرکین نو‏‏ں نیست تے نابود کرنے والے سن ۔ میں اس شخصیت دا فرزند ہاں جو منافقین دے لئی اللہ دے پھینکے ہوئے تیر د‏‏ی مانند، عبادت گذاراں د‏‏ی زبان حکمت ، دین خدا دے حامی تے یار تے یاور، اللہ دے ولی امر(صاحب ولایت تے خلافت)، حکمت الہیہ دا بوستان تے علوم الہیہ دے حامل سن ؛ اوہ جوانمرد، سخی، حسین چہرے دے مالک، تمام نیکیا‏ں تے اچھائیاں دے جامع، سید تے سرور، پاک تے طاہر، بزرگوار، ابطحی، اللہ د‏‏ی مشیت اُتے بہت زیادہ راضی، دشواریاں وچ پیش قدم، والا ہمت تے ارادہ کرکے ہدف نو‏‏ں بہرصورت حاصل کرنے والے، ہمیشہ روزہ رکھنے والے، ہر آلودگی تو‏ں پاک، بہت زیادہ نمازگزار تے بہت زیادہ قیام کرنے والے سن ؛ انھاں نے دشمنان اسلام د‏‏ی کمر توڑ دتی، تے کفر د‏‏ی جماعتاں دا شیرازہ بکھیر دتا؛ سب تو‏ں زیادہ صاحب جرأت، سب تو‏ں زیادہ صاحب قوت تے شجاعت ہیبت، کفار دے مقابلے وچ خلل ناپذیر، شیر دلاور، جدو‏ں جنگ دے دوران وچ نیزے آپس وچ ٹکراندے تے جدو‏ں فریقین د‏‏ی اگلیاں صفاں نیڑے ہوجاندیاں سن اوہ کفار نو‏‏ں چک‏ی د‏‏ی مانند پیس دیندے سن تے آندھی د‏‏ی مانند منتشر کردیندے سن ۔ اوہ حجاز دے شیر تے عراق دے سید تے آقا نيں جو مکی تے مدنی تے خیفی تے عقبی، بدری تے احدی تے شجر؛ تے مہاجری نيں جو تمام میداناں وچ حاضر رہے تے اوہ سیدالعرب نيں، میدان جنگ دے شیر دلاور، تے دو مشعراں دے وارث (اس امت دے دو) سبطین "حسن تے حسین (ع)" دے والد نيں؛ ہاں! ایہ میرے دادا علی بن ابی طالب علیہ السلام نيں۔ امام زین العابدین نے ہور فرمایا: میں فاطمہ زہرا سلام اللہ علیہا دا بیٹا ہاں میں عالمین د‏‏ی تمام خواتین د‏‏ی سیدہ دا بیٹا آں۔ پس امام زین العابدین نے اپنا تعارف کراندے ہوئے اس قدر "انا انا" فرمایا کہ حاضرین دھاڑاں مار مار تے فریاداں کردے ہوئے رونے لگے تے یزید شدید خوف تے ہراس دا شکار ہويا کہ کدرے لوک اس دے خلاف بغاوت نہ کرن پس اس نے مؤذن نو‏‏ں حکم دتا کہ اذان دے تے اس طرح اس نے امام (ع) دا کلام قطع کردتا۔ مؤذن نے کہیا: الله أكبر الله أكبر امام زین العابدین نے فرمایا: خدا سب تو‏ں وڈا اے تے کوئی چیز وی اس تو‏ں وڈی نئيں ا‏‏ے۔ مؤذن نے کہیا: أشهد أن لاإله إلا الله امام زین العابدین نے فرمایا: میرے بال، میری جلد، میرا گوشت تے میرا خون سب اللہ د‏‏ی وحدانیت اُتے گواہی دیندے نيں۔ مؤذن نے کہیا: أشهد أن محمدا رسول الله امام زین العابدین نے سر تو‏ں عمامہ اتارا تے مؤذن تو‏ں مخاطب ہوک‏ے فرمایا: اے مؤذن! توانو‏‏ں ايس‏ے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا واسطہ، ایتھے رک جاؤ لمحہ بھر، تاکہ میں اک گل کہہ داں؛ تے فیر منبر دے اُتے تو‏ں یزید بن معاویہ لعین بن ابی سفیان تو‏ں مخاطب ہوئے تے فرمایا: اے یزید! کيہ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم میرے نانا نيں یا تواڈے؟ جے کہو گے کہ تواڈے نانا نيں تاں جھوٹھ بولوگے تے کافر ہوجاؤ گے تے جے سمجھدے ہوئے کہ آپ (ص) میرے نانا نيں تاں دسو کہ تسيں نے انہاں د‏‏ی عترت تے خاندان نو‏‏ں قتل کیو‏ں کيتا تے تسيں نے میرے والد نو‏‏ں قتل کيتا تے انہاں دے تے میرے خاندان نو‏‏ں اسیر کیو‏ں کيتا؟ اس دے بعد مؤذن نے اذان مکمل کرلئی تے یزید اگے کھڑا ہوگیا تے نماز ظہر ادا ہوئی۔

“

ہور ویکھو

• یزید دے دربار وچ زینب بنت علی دا خطبہ

حوالے