دعائے ندبہ

دعائے نُدبہ[عربی وچ : دعاء الندبة] امام جعفر صادق علیہ السلام تو‏ں منقولہ معتبرترین دعاؤں وچو‏ں اک اے تے مستحب اے کہ چار عیداں ـ یعنی فطر، ضحی، غدیر تے جمعہ ـ وچ پڑھی جائے۔ اس دعا نو‏‏ں سید بن طاؤس نے اپنی کتاب اقبال الاعمال وچ نقل کیا ا‏‏ے۔ شیعیان اہل بیت(ع) عام طور اُتے جمعہ دے روز طلوع آفتاب تو‏ں پہلے امام زمانہ(عج) دے فراق وچ اس دعا د‏‏ی قرائت دا اہتمام کردے ني‏‏‏‏ں۔

فائل:دعای ندبه.jpg

دعائے ندبہ تو‏ں اقتباس

یہ دعا امام زمانہ(عج) استغاثے (یا آہ و فریاد تے مدد طلب کرنے)، تے آنحضرت(عج) د‏‏ی غیبت اُتے اظہار تاسف تے آپ(عج) دے فراق وچ گریہ و بکاء اُتے مشتمل اے تے ندبہ دے معنی وی ایہی ني‏‏‏‏ں۔

وجۂ تسمیہ

ندبہ دے معنی بلانے ہور گریہ و بکاء کرنے دے نيں تے ایہ دعا امام زمانہ تو‏ں استغاثے، مدد طلب کرنے تے امام مہدی د‏‏ی غیبت اُتے اظہار تاسف تے آپ(عج) دے فراق وچ گریہ و بکاء اُتے مشتمل اے ؛ چنانچہ دعائے ندبہ دے عنوان تو‏ں مشہور ہوئی ا‏‏ے۔

دعائے ندبہ د‏‏ی سند

ایہ دعا سید رضی الدین علی بن طاؤس (متوفیٰ سنہ 664ھ‍)، نے اپنی کتاب "اقبال" وچ ، تے کتاب "مصباح الزائر" (قلمی نسخہ) د‏‏ی ستويں فصل وچ تے (چھیويں صدی ہجری دے اک عالم دین) محمّد بن جعفر بن مشہدی حائری حائری نے اپنی کتاب مزار المعروف بہ "مزار ابن مشہدی"، وچ نقل کيت‏یاں ناں۔

علامہ مجلسی نے دعائے ندبہ نو‏‏ں اپنی کتاباں بحار الانوار تے تحفۃ الزائر وچ نقل کیا اے تے بحار دے دیباچے وچ اس د‏ی سند دے معتبر ہونے د‏‏ی شہادت دتی ا‏‏ے۔ ہور علامہ مجلسی نے بطور خاص دعائے ندبہ د‏‏ی سند دے اعتبار د‏‏ی تصدیق د‏‏ی اے جس دا سلسلہ امام جعفر صادق علیہ السلام تک پہنچکيا ا‏‏ے۔ انہاں ہی د‏‏ی کتاب "زاد المعاد وچ اس دعا دے بارے وچ انہاں د‏‏ی عبارت کچھ ایويں اے: "{{حدیث|تے دعائے ندبہ، جو عقائد حقہ دے اظہار، غیبتِ حضرت قائم(عج) اُتے اظہارِ تاسف، معتبر سند تو‏ں امام جعفر صادق علیہ السلام تو‏ں منقول اے، تے سنت اے کہ ایہ دعا چار عیداں وچ پڑھ لو"۔

دعائے ندبہ د‏‏ی قرائت دے اوقات

دعائے ندبہ د‏‏ی قرائت چار عیداں ـ عید الفطر، عید الضحی، عید غدیر تے روز جمعہ ـ مستحب ا‏‏ے۔

دعائے ندبہ دے مضامین و مندرجات

اس دعا دا آغاز اللہ د‏‏ی حمد و ثنا تے محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تے آل محمد صلی اللہ علیہم اجمعین اُتے درود و سلام تو‏ں ہُندا اے، بعدازاں انبیاء تے اولیاء دے منتخب ہونے تے برگزیدگی دا فلسفہ بیان کیا گیا اے تے اس حقیقت اُتے تاکید ہوئی اے کہ اوہ سب بارگاہ الہی وچ قبول ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ اس دعا وچ اولو العزم پیغمبراں تے سب تو‏ں پہلے حضرت آدم(ع) د‏‏ی زندگی دے اہ‏م ترین واقعات د‏‏ی طرف وی اشارہ ہويا اے تے تاکید ہوئی اے کہ "اس لئی کہ حقّ قائم و دائم رہ‏ے، خداوند متعال نے ہر پیغمبر دے لئی وصی تے جانشین متعین کیا اے، تاکہ باطل اہل حق اُتے غلبہ نہ پا لے تے کوئی وی خدا دے سامنے ایہ عذر و بہانہ نہ لا سک‏‏ے کہ تاں نے پیغمبر کیو‏ں نئيں بھیجے، تے کیو‏ں کوئی رسول تیری طرف تو‏ں نئيں آیا، تے کوئی متنبہ کرنے والا راہنما نئيں پہنچیا، تا کہ اسيں تیری آیات د‏‏ی پیروی کردے"۔

بعدازاں حضرت علی(ع) د‏‏ی جانشینی دے موضوع نو‏‏ں زیر بحث لیایا جاندا اے تے آپ(ع) دے بعض فضائل بیان کردے ہوئے دشمنان دین د‏‏ی بےوفائی تے بدبختی و سنگ دلی د‏‏ی طرف اشارہ کیا جاندا اے جنہاں نے پیغمبر اکرمصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے صریح حکم د‏‏ی خلاف ورزی کردے ہوئے امام علی(ع) تے آپ(ع) دے راہنما فرزنداں نو‏‏ں اَگڑ پِچھڑ شہید کیتا؛ تے اس دے بعد خاندان رسالت دے آخری معصوم امام زمانہ (عج) دے حضور استغاثہ تے اظہارِ اشتیاق کیا جاندا اے تے فیر محمد و آل محمد(ص) اُتے صلوات خاصہ بھیجنے دے بعد چند التجاواں دے ضمن وچ آپ(عج) دے امام زمانہ دے ظہور وچ تعجیل، حکومت حقہ دے بر سر اقتدار آنے، باطل دے مٹ جانے تے امام زمانہ دے نال تعلق تے پیوند دے استحکا‏م دے لئی دعا اُتے اس دا اختتام ہُندا ا‏‏ے۔

دعائے ندبہ د‏‏یاں شرحاں

1. شرح دعائے ندبہ، بقلم: صدرالدین محمد حسنی مدرس یزدی؛
2. عقد الجمان لندبۃ صاحب الزمان، بقلم: میرزا عبدالرحیم تبریزی؛
3. وسیلہ القربۃ قی شرح دعاء الندبۃ بقلم: شیخ علی خوئی؛
4. شرح دعائے ندبہ، بقلم: ملا حسن تربتی سبزواری؛
5. النخبۃ فی شرح دعاء الندبۃ، بقلم: سید محمود مرعشی؛
6. شرح یا ترجمہ دعائے ندبہ، بقلم: سردار کابلی؛
7. معالم القربۃ قی شرح دعاء الندبۃ، بقلم: محدث ارموی؛
8. وظائف الشیعۃ فی شرح دعاء الندبۃ، بقلم: ادیب اصفہانی؛
9. کشف الکربۃ، بقلم: محدث ارموی؛
10. نوید بامداد پیروزی، بقلم: موسوی خرم آبادی؛
11. شرح و ترجمہ دعائے ندبہ، بقلم: محب الاسلام؛
12. نصرۃ المسلمین، بقلم: عبدالرضا خان ابراہیمی؛
13. فروغ الولایۃ، بقلم: آیت اللہ صافی؛
14. الکلمات النخبۃ، بقلم: عطایی اصفہانی؛
15. رسالہ حول دعاء الندبۃ، بقلم: محمد تقی تستری؛
16. رسالہ حول دعاء الندبۃ، بقلم: میرجہانی اصفہانی؛
17. سند دعائے الندبۃ، بقلم: سید یاسین الموسوی؛
18. شرحی بر دعائے ندبہ، بقلم: علوی طالقانی.

دعا دا متن و ترجمہ

دعاء الندبة

اَلْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعالَمينَ وَصَلَّى اللهُ عَلى سَيِّدِنا مُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ تَسْليماً، اَللّـهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلى ما جَرى بِهِ قَضاؤكَ في اَوْلِيائِكَ الَّذينَ اسْتَخْلَصْتَهُمْ لِنَفْسِكَ وَدينِكَ، اِذِ اخْتَرْتَ لَهُمْ جَزيلَ ما عِنْدَكَ مِنَ النَّعيمِ الْمُقيمِ الَّذي لا زَوالَ لَهُ وَلاَ اضْمِحْلالَ، بَعْدَ اَنْ شَرَطْتَ عَلَيْهِمُ الزُّهْدَ في دَرَجاتِ هذِهِ الدُّنْيَا الدَّنِيَّةِ وَزُخْرُفِها وَزِبْرِجِها، فَشَرَطُوا لَكَ ذلِكَ وَعَلِمْتَ مِنْهُمُ الْوَفاءَ بِهِ فَقَبِلْتَهُمْ وَقَرَّبْتَهُمْ، وَقَدَّمْتَ لَهُمُ الذِّكْرَ الْعَلِيَّ وَالثَّناءَ الْجَلِىَّ، وَاَهْبَطْتَ عَلَيْهِمْ مَلائِكَتَكَ وَكَرَّمْتَهُمْ بِوَحْيِكَ، وَرَفَدْتَهُمْ بِعِلْمِكَ، وَجَعَلْتَهُمُ الذَّريعَةَ اِلَيْكَ وَالْوَسيلَةَ اِلى رِضْوانِكَ، فَبَعْضٌ اَسْكَنْتَهُ جَنَّتَكَ اِلى اَنْ اَخْرَجْتَهُ مِنْها، وَبَعْضٌ حَمَلْتَهُ في فُلْكِكَ وَنَجَّيْتَهُ وَمَنْ آمَنَ مَعَهُ مِنَ الْهَلَكَةِ بِرَحْمَتِكَ، وَبَعْضٌ اتَّخَذْتَهُ لِنَفْسِكَ خَليلاً وَسَأَلَكَ لِسانَ صِدْق فِي الاْخِرينَ فَاَجَبْتَهُ وَجَعَلْتَ ذلِكَ عَلِيّاً، وَبَعْضٌ كَلَّمْتَهُ مِنْ شَجَـرَةٍ تَكْليماً وَجَعَلْتَ لَهُ مِنْ اَخيهِ رِدْءاً وَوَزيراً، وَبَعْضٌ اَوْلَدْتَهُ مِنْ غَيْرِ اَب وَآتَيْتَهُ الْبَيِّناتِ وَاَيَّدْتَهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ، وَكُلٌّ شَرَعْتَ لَهُ شَريعَةً، وَنَهَجْتَ لَهُ مِنْهاجاً، وَتَخَيَّرْتَ لَهُ اَوْصِياءَ، مُسْتَحْفِظاً بَعْدَ مُسْتَحْفِظ مِنْ مُدَّةٍ اِلى مُدَّةٍ، اِقامَةً لِدينِكَ، وَحُجَّةً عَلى عِبادِكَ، وَلِئَلّا يَزُولَ الْحَقُّ عَنْ مَقَرِّهِ وَيَغْلِبَ الْباطِلُ عَلى اَهْلِهِ، وَلا يَقُولَ اَحَدٌ لَوْلا اَرْسَلْتَ اِلَيْنا رَسُولاً مُنْذِراً وَاَقَمْتَ لَنا عَلَماً هادِياً فَنَتَّبِـعَ آياتِكَ مِنْ قَبْلِ اَنْ نَذِلَّ وَنَخْزى، اِلى اَنِ انْتَهَيْتَ بِالاَْمْرِ اِلى حَبيبِكَ وَنَجيبِكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، فَكانَ كَمَا انْتَجَبْتَهُ سَيِّدَ مَنْ خَلَقْتَهُ، وَصَفْوَةَ مَنِ اصْطَفَيْتَهُ، وَاَفْضَلَ مَنِ اجْتَبَيْتَهُ، وَاَكْرَمَ مَنِ اعْتَمَدْتَهُ، قَدَّمْتَهُ عَلى اَنْبِيائِكَ، وَبَعَثْتَهُ اِلَى الثَّقَلَيْنِ مِنْ عِبادِكَ، وَاَوْطَأتَهُ مَشارِقَكَ وَمَغارِبَكَ، وَسَخَّرْتَ لَهُ الْبُراقَ، وَعَرَجْتَ (به) بِرُوْحِهِ اِلى سَمائِكَ، وَاَوْدَعْتَهُ عِلْمَ ما كانَ وَما يَكُونُ اِلَى انْقِضاءِ خَلْقِكَ، ثُمَّ نَصَرْتَهُ بِالرُّعْبِ، وَحَفَفْتَهُ بِجَبْرَئيلَ وَميكائيلَ وَالْمُسَوِّمينَ مِنْ مَلائِكَتِكَ وَوَعَدْتَهُ اَنْ تُظْهِرَ دينَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ، وَذلِكَ بَعْدَ اَنْ بَوَّأتَهُ مَبَوَّأَ صِدْقٍ مِنْ اَهْلِهِ، وَجَعَلْتَ لَهُ وَلَهُمْ اَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَهُدىً لِلْعالَمينَ، فيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ اِبْراهيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً، وَقُلْتَ (اِنَّما يُريدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً) ثُمَّ جَعَلْتَ اَجْرَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَآلِهِ مَوَدَّتَهُمْ في كِتابِكَ فَقُلْتَ: (قُلْ لا اَسْاَلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْراً اِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبى) وَقُلْتَ (ما سَألْتُكُمْ مِنْ اَجْر فَهُوَلَكُمْ) وَقُلْتَ: (ما اَسْاَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ اَجْر الاّ مَنْ شاءَ اَنْ يَتَّخِذَ اِلى رَبِّهِ سَبيلاً)، فَكانُوا هُمُ السَّبيلَ اِلَيْكَ وَالْمَسْلَكَ اِلى رِضْوانِكَ، فَلَمَّا انْقَضَتْ اَيّامُهُ اَقامَ وَلِيَّهُ عَلِيَّ بْنَ اَبي طالِب صَلَواتُكَ عَلَيْهِما وَآلِهِما هادِياً، اِذْ كانَ هُوَ الْمُنْذِرَ وَلِكُلِّ قَوْم هاد، فَقالَ وَالْمَلأُ اَمامَهُ: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاهُ اَللّـهُمَّ والِ مَنْ والاهُ وَعادِ مَنْ عاداهُ وَانْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ، وَقالَ: مَنْ كُنْتُ اَنَا نَبِيَّهُ فَعَلِيٌّ اَميرُهُ، وَقالَ اَنَا وَعَلِيٌّ مِنْ شَجَرَة واحِدَة وَسائِرُالنَّاسِ مِنْ شَجَر شَتّى، وَاَحَلَّهُ مَحَلَّ هارُونَ مِنْ مُوسى، فَقال لَهُ اَنْتَ مِنّي بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسى الّا اَنَّهُ لا نَبِيَّ بَعْدي، وَزَوَّجَهُ ابْنَتَهُ سَيِّدَةَ نِساءِ الْعالَمينَ، وَاَحَلَّ لَهُ مِنْ مَسْجِدِهِ ما حَلَّ لَهُ، وَسَدَّ الاَْبْوابَ اِلاّ بابَهُ، ثُمَّ اَوْدَعَهُ عِلْمَهُ وَحِكْمَتَهُ فَقالَ: اَنـَا مَدينَةُ الْعِلْمِ وَعَلِىٌّ بابُها، فَمَنْ اَرادَ الْمَدينَةَ وَالْحِكْمَةَ فَلْيَاْتِها مِنْ بابِها، ثُمَّ قالَ: اَنْتَ اَخي وَوَصِيّي وَوارِثي، لَحْمُكَ مِنْ لَحْمي وَدَمُكَ مِنْ دَمي وَسِلْمُكَ سِلْمي وَحَرْبُكَ حَرْبي وَالإيمانُ مُخالِطٌ لَحْمَكَ وَدَمَكَ كَما خالَطَ لَحْمي وَدَمي، وَاَنْتَ غَداً عَلَى الْحَوْضِ خَليفَتي وَاَنْتَ تَقْضي دَيْني وَتُنْجِزُ عِداتي وَشيعَتُكَ عَلى مَنابِرَ مِنْ نُور مُبْيَضَّةً وُجُوهُهُمْ حَوْلي فِي الْجَنَّةِ وَهُمْ جيراني، وَلَوْلا اَنْتَ يا عَلِيُّ لَمْ يُعْرَفِ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدي، وَكانَ بَعْدَهُ هُدىً مِنَ الضَّلالِ وَنُوراً مِنَ الْعَمى، وَحَبْلَ اللهِ الْمَتينَ وَصِراطَهُ الْمُسْتَقيمَ، لا يُسْبَقُ بِقَرابَةٍ في رَحِمٍ وَلا بِسابِقَةٍ في دينٍ، وَلا يُلْحَقُ في مَنْقَبَةٍ مِنْ مَناقِبِهِ، يَحْذُو حَذْوَ الرَّسُولِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِما وَآلِهِما، وَيُقاتِلُ عَلَى التَّأويلِ وَلا تَأخُذُهُ فِي اللهِ لَوْمَةُ لائِمٍ، قَدْ وَتَرَ فيهِ صَناديدَ الْعَرَبِ وَقَتَلَ اَبْطالَهُمْ وَناوَشَ (ناهش) ذُؤْبانَهُمْ، فَاَوْدَعَ قُلُوبَهُمْ اَحْقاداً بَدْرِيَّةً وَخَيْبَرِيَّةً وَحُنَيْنِيَّةً وَغَيْرَهُنَّ، فَاَضَبَّتْ عَلى عَداوَتِهِ وَاَكَبَّتْ عَلى مُنابَذَتِهِ، حَتّى قَتَلَ النّاكِثينَ وَالْقاسِطينَ وَالْمارِقينَ، وَلَمّا قَضى نَحْبَهُ وَقَتَلَهُ اَشْقَى الاْخِرينَ يَتْبَعُ اَشْقَى الاَْوَّلينَ، لَمْ يُمْتَثَلْ اَمْرُ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ فِي الْهادينَ بَعْدَ الْهادينَ، وَالاُْمَّةُ مُصِرَّةٌ عَلى مَقْتِهِ مُجْتَمِعَةٌ عَلى قَطيعَةِ رَحِمِهِ وَاِقْصاءِ وُلْدِهِ اِلّا الْقَليلَ مِمَّنْ وَفى لِرِعايَةِ الْحَقِّ فيهِمْ، فَقُتِلَ مَنْ قُتِلَ، وَسُبِيَ مَنْ سُبِيَ وَاُقْصِيَ مَنْ اُقْصِيَ وَجَرَى الْقَضاءُ لَهُمْ بِما يُرْجى لَهُ حُسْنُ الْمَثُوبَةِ، اِذْ كانَتِ الاَْرْضُ للهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَالْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ، وَسُبْحانَ رَبِّنا اِنْ كانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولاً، وَلَنْ يُخْلِفَ اللهُ وَعْدَهُ وَهُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ، فَعَلَى الاَْطائِبِ مِنْ اَهْلِ بَيْتِ مُحَمَّدٍ وَعَلِيٍّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِما وَآلِهِما فَلْيَبْكِ الْباكُونَ، وَاِيّاهُمْ فَلْيَنْدُبِ النّادِبُونَ، وَلِمِثْلِهِمْ فَلْتَذْرِفِ (فَلْتًدرِ) الدُّمُوعُ، وَلْيَصْرُخِ الصّارِخُونَ، وَيَضِجَّ الضّاجُّونَ، وَيَعِـجَّ الْعاجُّوَن، اَيْنَ الْحَسَنُ اَيْنَ الْحُسَيْنُ اَيْنَ اَبْناءُ الْحُسَيْنِ، صالِحٌ بَعْدَ صالِـحٍ، وَصادِقٌ بَعْدَ صادِقٍ، اَيْنَ السَّبيلُ بَعْدَ السَّبيلِ، اَيْنَ الْخِيَرَةُ بَعْدَ الْخِيَرَةِ، اَيْنَ الشُّمُوسُ الطّالِعَةُ، اَيْنَ الاَْقْمارُ الْمُنيرَةُ، اَيْنَ الاَْنْجُمُ الزّاهِرَةُ، اَيْنَ اَعْلامُ الدّينِ وَقَواعِدُ الْعِلْمِ، اَيْنَ بَقِيَّةُ اللهِ الَّتي لا تَخْلُو مِنَ الْعِتْرَةِ الْهادِيـَةِ، اَيـْنَ الـْمُعَدُّ لِـقَطْعِ دابِرِ الظَّلَمَةِ، اَيْنَ الْمُنْتَظَرُ لاِِقامَةِ الاَْمْتِ وَاْلعِوَجِ، اَيْنَ الْمُرْتَجى لاِزالَةِ الْجَوْرِ وَالْعُدْوانِ، اَيْنَ الْمُدَّخَرُ لِتَجْديدِ الْفَرآئِضِ و َالسُّنَنِ، اَيْنَ الْمُتَخَيَّرُ لاِِعادَةِ الْمِلَّةِ وَالشَّريعَةِ، اَيْنَ الْمُؤَمَّلُ لاِِحْياءِ الْكِتابِ وَحُدُودِهِ، اَيْنَ مُحْيي مَعالِمِ الدّينِ وَاَهْلِهِ، اَيْنَ قاصِمُ شَوْكَةِ الْمُعْتَدينَ، اَيْنَ هادِمُ اَبْنِيَةِ الشِّرْكِ وَالنِّفاقِ، اَيْنَ مُبيدُ اَهْلِ الْفُسُوقِ وَالْعِصْيانِ وَالطُّغْيانِ، اَيْنَ حاصِدُ فُرُوعِ الْغَيِّ وَالشِّقاقِ (النِفاقِ)، اَيْنَ طامِسُ آثارِ الزَّيْغِ وَالاَْهْواء،ِ اَيْنَ قاطِعُ حَبائِلِ الْكِذْبِ (الكَذِبِ) وَالاِْفْتِراءِ، اَيْنَ مُبيدُ الْعُتاةِ وَالْمَرَدَةِ، اَيْنَ مُسْتَأصِلُ اَهْلِ الْعِنادِ وَالتَّضْليلِ وَالاِْلْحادِ، اَيْنَ مُـعِزُّ الاَْوْلِياءِ وَمُذِلُّ الاَْعْداءِ، اَيْنَ جامِعُ الْكَلِمَةِ (الكَلِمِ)عَلَى التَّقْوى، اَيْنَ بابُ اللهِ الَّذى مِنْهُ يُؤْتى، اَيْنَ وَجْهُ اللهِ الَّذى اِلَيْهِ يَتَوَجَّهُ الاَْوْلِياءُ، اَيْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَيْنَ الاَْرْضِ وَالسَّماءِ، اَيْنَ صاحِبُ يَوْمِ الْفَتْحِ وَناشِرُ رايَةِ الْهُدى، اَيْنَ مُؤَلِّفُ شَمْلِ الصَّلاحِ وَالرِّضا، اَيْنَ الطّالِبُ بِذُحُولِ الاَْنْبِياءِ وَاَبْناءِ الاَْنْبِياءِ، اَيْنَ الطّالِبُ (المُطالِبُ) بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِكَرْبَلاءَ، اَيْنَ الْمَنْصُورُ عَلى مَنِ اعْتَدى عَلَيْهِ وَافْتَرى، اَيْنَ الْمُضْطَرُّ الَّذي يُجابُ اِذا دَعا اَيْنَ صَدْرُ الْخَلائِقِ ذُوالْبِرِّ وَالتَّقْوى، اَيْنَ ابْنُ النَّبِىِّ الْمُصْطَفى، وَابْنُ عَلِيٍّ الْمُرْتَضى، وَابْنُ خَديجَةَ الْغَرّآءِ، وَابْنُ فاطِمَةَ الْكُبْرى، بِاَبي اَنْتَ وَاُمّي وَنَفْسي لَكَ الْوِقاءُ وَالْحِمى، يَا بْنَ السّادَةِ الْمُقَرَّبينَ، يَا بْنَ النُّجَباءِ الاَْكْرَمينَ، يَا بْنَ الْهُداةِ الْمَهْدِيّينَ (المُهْتَدينَ)، يَا بْنَ الْخِيَرَةِ الْمُهَذَّبينَ، يَا بْنَ الْغَطارِفَةِ الاَْنْجَبينَ، يَا بْنَ الاَْطائِبِ الْمُطَهَّرينَ (المُتَطَهْريِِنَ)، يَا بْنَ الْخَضارِمَةِ الْمُنْتَجَبينَ، يَا بْنَ الْقَماقِمَةِ الاَْكْرَمينَ (الأكْبَرينَ)، يَا بْنَ الْبُدُورِ الْمُنيرَةِ، يَا بْنَ السُّرُجِ الْمُضيئَةِ، يَا بْنَ الشُّهُبِ الثّاقِبَةِ، يَا بْنَ الاَْنْجُمِ الزّاهِرَةِ، يَا بْنَ السُّبُلِ الْواضِحَةِ، يَا بْنَ الاَْعْلامِ الّلائِحَةِ، يَا بْنَ الْعُلُومِ الْكامِلَةِ، يَا بْنَ السُّنَنِ الْمَشْهُورَةِ، يَا بْنَ الْمَعالِمِ الْمَأثُورَةِ، يَا بْنَ الْمُعْجِزاتِ الْمَوْجُودَةِ، يَا بْنَ الدَّلائِلِ الْمَشْهُودَةِ (المَشْهُورَةِ)، يَا بْنَ الصـِّراطِ الْمُسْتَقيمِ، يَا بْنَ النَّبَأِ الْعَظيمِ، يَا بْنَ مَنْ هُوَ في اُمِّ الْكِتابِ لَدَى اللهِ عَلِيٌّ حَكيمٌ، يَا بْنَ الآياتِ وَالْبَيِّناتِ، يَا بْنَ الدَّلائِلِ الظّاهِراتِ، يَا بْنَ الْبَراهينِ الْواضِحاتِ الْباهِراتِ، يَا بْنَ الْحُجَجِ الْبالِغاتِ، يَا بْنَ النِّعَمِ السّابِغاتِ، يَا بْنَ طه وَالْـمُحْكَماتِ، يَا بْنَ يس وَالذّارِياتِ، يَا بْنَ الطُّورِ وَالْعادِياتِ، يَا بْنَ مَنْ دَنا فَتَدَلّى فَكانَ قابَ قَوْسَيْنِ اَوْ اَدْنى دُنُوّاً وَاقْتِراباً مِنَ الْعَلِيِّ الاَْعْلى، لَيْتَ شِعْري اَيْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوى، بَلْ اَيُّ اَرْض تُقِلُّكَ اَوْ ثَرى، اَبِرَضْوى اَوْ غَيْرِها اَمْ ذي طُوى، عَزيزٌ عَلَيَّ اَنْ اَرَى الْخَلْقَ وَلا تُرى وَلا اَسْمَعُ لَكَ حَسيساً وَلا نَجْوى، عَزيزٌ عَلَيَّ اَنْ (لا تُحِيطَ بِِيَ دُونكَ) تُحيطَ بِكَ دُونِيَ الْبَلْوى وَلا يَنالُكَ مِنّي ضَجيجٌ وَلا شَكْوى، بِنَفْسي اَنْتَ مِنْ مُغَيَّبٍ لَمْ يَخْلُ مِنّا، بِنَفْسي اَنْتَ مِنْ نازِحٍ ما نَزَحَ (يَنْزِحُ) عَنّا، بِنَفْسي اَنْتَ اُمْنِيَّةُ شائِقٍ يَتَمَنّى، مِنْ مُؤْمِن وَمُؤْمِنَةٍ ذَكَرا فَحَنّا، بِنَفْسي اَنْتَ مِنْ عَقيدِ عِزٍّ لايُسامى، بِنَفْسي اَنْتَ مِنْ اَثيلِ مَجْدٍ لا يُجارى، بِنَفْسي اَنْتَ مِنْ تِلادِ نِعَمٍ لا تُضاهى، بِنَفْسي اَنْتَ مِنْ نَصيفِ شَرَف لا يُساوى، اِلى مَتى اَحارُ فيكَ يا مَوْلايَ وَاِلى مَتي، وَاَىَّ خِطابٍ اَصِفُ فيكَ وَاَيَّ نَجْوى، عَزيزٌ عَلَيَّ اَنْ اُجابَ دُونَكَ وَاُناغى، عَزيزٌ عَلَيَّ اَنْ اَبْكِيَكَ وَيَخْذُلَكَ الْوَرى، عَزيزٌ عَلَيَّ اَنْ يَجْرِيَ عَلَيْكَ دُونَهُمْ ما جَرى، هَلْ مِنْ مُعينٍ فَاُطيلَ مَعَهُ الْعَويلَ وَالْبُكاءَ، هَلْ مِنْ جَزُوعٍ فَاُساعِدَ جَزَعَهُ اِذا خَلا، هَلْ قَذِيَتْ عَيْنٌ فَساعَدَتْها عَيْني عَلَى الْقَذى، هَلْ اِلَيْكَ يَا بْنَ اَحْمَدَ سَبيلٌ فَتُلْقى، هَلْ يَتَّصِلُ يَوْمُنا مِنْكَ بِعِدَةٍ فَنَحْظى، مَتى نَرِدُ مَناهِلَكَ الرَّوِيَّةَ فَنَرْوى، مَتى نَنْتَقِعُ مِنْ عَذْبِ مائِكَ فَقَدْ طالَ الصَّدى، مَتى نُغاديكَ وَنُراوِحُكَ فَنُقِرَّ عَيْناً (فَتَقُرُ عًُيًُوننا)، مَتى تَرانا وَنَراكَ وَقَدْ نَشَرْتَ لِواءَ النَّصْرِ تُرى، اَتَرانا نَحُفُّ بِكَ وَاَنْتَ تَاُمُّ الْمَلاََ وَقَدْ مَلأْتَ الاَْرْضَ عَدْلاً وَاَذَقْتَ اَعْداءَكَ هَواناً وَعِقاباً، وَاَبَرْتَ الْعُتاةَ وَجَحَدَةَ الْحَقِّ، وَقَطَعْتَ دابِرَ الْمُتَكَبِّرينَ، وَاجْتَثَثْتَ اُصُولَ الظّالِمينَ، وَنَحْنُ نَقُولُ الْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعالَمينَ، اَللّـهُمَّ اَنْتَ كَشّافُ ْالكُرَبِ وَالْبَلْوى، وَاِلَيْكَ اَسْتَعْدى فَعِنْدَكَ الْعَدْوى، وَاَنْتَ رَبُّ الاْخِرَةِ وَالدُّنْيا (الاُول?)، فَاَغِثْ يا غِياثَ الْمُسْتَغيثينَ عُبَيْدَكَ الْمُبْتَلى، وَاَرِهِ سَيِّدَهُ يا شَديدَ الْقُوى، وَاَزِلْ عَنْهُ بِهِ الاَْسى وَالْجَوى، وَبَرِّدْ غَليلَهُ يا مَنْ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى، وَمَنْ اِلَيْهِ الرُّجْعى وَالْمُنْتَهى، اَللّـهُمَّ وَنَحْنُ عَبيدُكَ التّائِقُونَ (الشائقون) اِلى وَلِيِّكَ الْمُذَكِّرِ بِكَ وَبِنَبِيِّكَ، خَلَقْتَهُ لَنا عِصْمَةً وَمَلاذاً، وَاَقَمْتَهُ لَنا قِواماً وَمَعاذاً، وَجَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنينَ مِنّا اِماماً، فَبَلِّغْهُ مِنّا تَحِيَّةً وَسَلاماً، وَزِدْنا بِذلِكَ يارَبِّ اِكْراماً، وَاجْعَلْ مُسْتَقَرَّهُ لَنا مُسْتَقَرّاً وَمُقاماً، وَاَتْمِمْ نِعْمَتَكَ بِتَقْديمِكَ اِيّاهُ اَمامَنا حَتّى تُورِدَنا جِنانَكَ (جَنّاتِكَ) وَمُرافَقَةَ الشُّهَداءِ مِنْ خُلَصائِكَ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ جَدِّهِ وَرَسُولِكَ السَّيِّدِ الاَكْبَرِ، وَعَلى اَبيهِ السَّيِّدِ الاَصْغَرِ، وَجَدَّتِهِ الصِّدّيقَةِ الْكُبْرى فاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَعَلى مَنِ اصْطَفَيْتَ مِنْ آبائِهِ الْبَرَرَةِ، وَعَلَيْهِ اَفْضَلَ وَاَكْمَلَ وَاَتَمَّ وَاَدْوَمَ وَاَكْثَرَ وَاَوْفَرَ ما صَلَّيْتَ عَلى اَحَدٍ مِنْ اَصْفِيائِكَ وَخِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَصَلِّ عَلَيْهِ صَلاةً لا غايَةَ لِعَدَدِها وَلا نِهايَةَ لِمَدَدِها وَلا نَفادَ لاَِمَدِها، اَللّـهُمَّ وَاَقِمْ بِهِ الْحَقَّ وَاَدْحِضْ بِهِ الْباطِلَ وَاَدِلْ بِهِ اَوْلِياءَكَ وَاَذْلِلْ بِهِ اَعْداءَكَ وَصِلِ اللّهُمَّ بَيْنَنا وَبَيْنَهُ وُصْلَةً تُؤَدّى اِلى مُرافَقَةِ سَلَفِهِ، وَاجْعَلْنا مِمَّنْ يَأخُذُ بِحُجْزَتِهِمْ، وَيَمْكُثُ في ظِلِّهِمْ، وَاَعِنّا عَلى تَأدِيَةِ حُقُوقِهِ اِلَيْهِ، وَالاْجْتِهادِ في طاعَتِهِ، وَاجْتِنابِ مَعْصِيَتِهِ، وَامْنُنْ عَلَيْنا بِرِضاهُ، وَهَبْ لَنا رَأَفَتَهُ وَرَحْمَتَهُ وَدُعاءَهُ وَخَيْرَهُ مانَنالُ بِهِ سَعَةً مِنْ رَحْمَتِكَ وَفَوْزاً عِنْدَكَ، وَاجْعَلْ صَلاتَنا بِهِ مَقبُولَةً، وَذُنُوبَنا بِهِ مَغْفُورَةً، وَدُعاءَنا بِهِ مُسْتَجاباً وَاجْعَلْ اَرْزاقَنا بِهِ مَبْسُوطَةً، وَهُمُومَنا بِهِ مَكْفِيَّةً، وَحَوآئِجَنا بِهِ مَقْضِيَّةً، وَاَقْبِلْ اِلَيْنا بِوَجْهِكَ الْكَريمِ وَاقْبَلْ تَقَرُّبَنا اِلَيْكَ، وَانْظُرْ اِلَيْنا نَظْرَةً رَحيمَةً نَسْتَكْمِلُ بِهَا الْكَرامَةَ عِنْدَكَ، ثُمَّ لا تَصْرِفْها عَنّا بِجُودِكَ، وَاسْقِنا مِنْ حَوْضِ جَدِّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ بِكَأسِهِ وَبِيَدِهِ رَيّاً رَوِيّاً هَنيئاً سائِغاً لا ظَمَاَ بَعْدَهُ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ.

مفاتیح الجنان

دعائے ندبہ

تمام تعریفاں اللہ دے لئی نيں جو جہاناں دا پروردگار اے، تے درود و سلام ہوئے ساڈے آقا و سرور جناب محمد(ص) اُتے جو اس دے پیغمبر نيں، تے آپ(ص‏) دے خاندان پر، سلام کامل ہوئے انہاں اُتے خداوندا! تیرے لئے نيں، تمام تعریفاں، اس قضا و قدر دے لئی جو جاری ہوئی تیرے مقرب بندےآں پر، جنہاں نو‏ں تاں نے خالص کردتا اپنے لئے تے اپنے دین دے لئی، جدو‏ں تاں نے اختیار کیا اپنے ہاں تو‏ں انہاں دے لئی اس عظیم تے دائمی نعمت کو، جو تیرے پاس اے، اوہی نعمیت جس زوال نا پذیر تے فنا ناپذیر اے، تے (یہ) اس دے بعد (تھا جب) تاں نے انہاں دے نال مشروط کیا کہ اوہ اجتناب کرن تے زہد اختیار کرن اس پست دنیا دے درجات (تے دنیاوی منزلتاں) تو‏ں تے اس دے زیب و زیور تو‏ں، تاں انھاں نے وی تیری اس شرط نو‏‏ں قبول کيت‏‏ا، تے تاں نے انہاں د‏‏ی وفا نو‏‏ں اس شرط دے بموجب جان لیا تے انہاں نو‏ں قبول کیا تے اپنی درگاہ دے مقربین وچ شامل کیا تے عطا کیہ انہاں نو‏‏ں بلند چرچا، تے انہاں د‏‏ی ثناء نو‏‏ں ظاہر و آشکار کیا تے بھیجے تاں نے اپنے فرشتے انہاں د‏‏ی طرف تے انہاں د‏‏ی تکریم د‏‏ی اپنی وحی تو‏ں، تے انہاں نو‏‏ں مدد پہنچیا دتی اپنے علم تو‏ں تے انہاں نو‏ں قرار دتا واسطہ اپنی درگاہ دا تے وسیلہ اپنی خوشنودی د‏‏ی جانب، تاں بعض نو‏‏ں تاں نے اپنے بہشت وچ بسایا ایتھ‏ے تک کہ انہاں نو‏ں اوتھ‏ے تو‏ں کڈ دتا تے بعض نو‏‏ں اپنی کشتی وچ سوار کیا تے انہاں نو‏ں تے انہاں دے نال ایمان لیانے والےآں نو‏‏ں ہلاکت تو‏ں نجات دلائی، اپنی مہربانی تو‏ں، تے بعض نو‏‏ں تاں نے اپنے لئے دوست تے خليل قرار دتا تے انھاں نے تیرے تو‏ں اگلی امتاں وچ نیک ناں د‏‏ی درخواست کيتی، تاں تو نے استجابت کردتی تے بلند قرار دتا انہاں دے ناں کو، تے بعض دے نال تاں نے خاص طور اُتے درخت دے ذریعے کلام کیا تے انہاں دے بھائی نو‏‏ں قرار دتا انہاں دے لئی ناصر و مددگار تے وزیر، تے بعض نو‏‏ں تاں نے باپ دے بغیر پیدا کیا تے انہاں نو‏ں آشکار نشانیاں عطا کيتیاں تے روح القدس دے واسطے تو‏ں تے انہاں وچو‏ں ہر اک دے لئی دین تے قانون مقرر کیا تے طریقہ و منہاج قرار دتا، تے منتخب کیہ انہاں دے لئی، ایداں دے اوصیاء تے جانشیناں کو، تاکہ حافظ و نگہبان رہیاں اَگڑ پِچھڑ، اک زمانے تو‏ں دوسرے زمانے تک، تاکہ قائم رہے تیرا دین، تے اوہ تے حجت ہاں تیرے بندےآں پر، تاکہ زوال پذیر نہ ہوئے (دین) حق اپنے مقام تو‏ں تے تاکہ کامیاب نہ ہوئے باطل اہل حق پر، تے کوئی وی ایہ نہ کہہ سک‏‏ے کہ تاں نے کیو‏ں نئيں بھیجیا جو سانو‏ں ڈرائے تے تاں نے قائم کیو‏ں نئيں کیا ایسا راہنما پرچم جس د‏‏ی اسيں پیروی کرن تیری نشانیاں کی، پہلے اس دے کہ اسيں خوار و رسوا ہوجاندے؛ حتی کہ تاں نے پہنچیا دتا کم نو‏‏ں پہنچیا دتا اپنے حیبب تے برگزیدہ حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ تک، تاں آپ(ص) اوداں ہی سن جس طرح کہ تاں نے چن لیا آپ(ص) نو‏‏ں بطور آقا اپنی مخلوقات کے، بطور برگزیدہ اپنے برگزیداں کے، تے افضل قرار دتا انہاں لوکاں وچ جنہاں نو‏ں تاں نے پسند فرمایا، تے آپ(ص) تیرے بہترین تے معتمد برگزیدہ سن جنہاں نو‏ں تاں نے مقدّم کیا اپنے انبیاء اُتے تے آپ(ص) نو‏‏ں مبعوث فرمایا جنّ و انس وچو‏ں تو‏ں، اپنے بندےآں د‏‏ی جانب، تے عالَم دے مشرقاں تے مغرباں نو‏‏ں آپ(ص) دے قدماں دے لئی ہموار کردتا تے بُرّاق نو‏‏ں انہاں دے لئی مسخّر کیا تے آپ(ص) نو‏‏ں معراج کرائی اپنے آسمان د‏‏ی تے آپ(ص) نو‏‏ں عطا کیا اپنی مخلوقات دے ماضی و مستقب‏‏ل دا علم، خلقت دے خاتمے تک؛ تے فیر آپ(ص) د‏‏ی نصرت فرمائی (آپ(ص) دے دشمناں دے دلاں وچ ) رعب تے خوف دے ذریعے تے آپ(ص) نو‏‏ں گھیر دتا جبرائیل و میکائیل تے اپنے نشان زدہ فرشتےآں تو‏ں، تے آپ(ص) نو‏‏ں وعدہ دتا کہ آپ(ص) دا دین غالب آئے گا تمام ادیان پر، خواہ ایہ مشرک لوکاں نو‏‏ں ناپسند ہی کیو‏ں نہ ہو، تے ایہ سب اس دے بعد سی جدو‏ں تاں نے آپ(ص) دے خاندان تو‏ں آپ(ص) نو‏‏ں صداقت دے مقام اُتے جگہ دتی (یعنی آپ(ع) دے خاندان نو‏‏ں آپ(ص) دے دین دے تحفظ دے لئی متعین فرمایا)، تے قرار دتا آپ(ص) دے لئی تے آپ(ص)کے خاندان دے لئی جو مقرر ہويا تمام لوکاں دے لئی، سب تو‏ں پہلا گھر جو تمام لوکاں دے لئی مقرر ہويا، اوہی اے جو مکہ وچ اے، بابرکت تے سرمایہ ہدایت تمام جہاناں دے لئی، اس وچ کھلی ہوئی نشانیاں نيں، خصوصیت تو‏ں مقام ابرہیم تے جو اس دے اندر پہنچ جائے اوہ امن وچ اے ، تے تاں نے فرمایا: اللہ دا بس ایہ ارادہ اے کہ تسيں لوکاں تو‏ں ہر گناہ نو‏‏ں دور رکھے اے اس گھر والو! اللہ توانو‏‏ں پاک رکھے جو پاک رکھنے دا حق اے ؛ تے فیر تاں نے اپنی کتاب وچ محمد صلی اللہ علیہ و آلہ دے اجر (رسالت) نو‏‏ں انہاں (اہل بیت(ع) د‏‏ی مودت قرار دتا، پس تاں نے اپنی کتاب وچ فرمایا: کہئے (اے میرے حبیب کہ)! وچ تسيں تو‏ں اس (رسالت) دے عوض کوئی معاوضہ نئيں منگدا سوا قرابت داراں د‏‏ی محبت کے، تے تاں نے فرمایا: کہئے کہ ميں نے تسيں تو‏ں جو اجر طلب کیا اے، اوہ تاں تواڈے ہی لئے اے ؛ تے فرمایا: کہہ دیجئے کہ وچ تسيں تو‏ں اس (رسالت) اُتے کوئی معاوضہ نئيں منگدا مگر جو چاہے کہ اپنے پروردگار د‏‏ی طرف راستہ بنائے؛ تے ایہی اہل بیت ہی سن اوہی راستہ جو تیری طرف آندا اے، تے تیری خوشنودی حاصل کرنے د‏‏ی طرف سلوک دا رستہ تے جدو‏ں آپ(ص) دا زمانہ اختتام نو‏‏ں پہنچیا تاں آپ(ص) نے اپنے جانشین علی بن ابی طالب نو‏‏ں اپنا ولی تے جانشین متعین فرمایا ـ کہ تیرا درود ہوئے انہاں دونے اُتے ـ تے انہاں دونے دے خاندان اُتے کیونجے آپ(ص) متنبہ کرنے والے تے تیرے عذاب تو‏ں ڈرانے والے سن تے ہر قوم دا اک راہنما ہُندا اے ، تاں آپ(ص) نے فرمایا تے لوک آپ(ص) دے سامنے سن کہ ماں جس جس دا مولا تے سرپرست ہاں ایہ علی اس دے مولا تے سرپرست نيں، خداوندا تاں دوست رکھ اسنو‏ں جو انہاں نو‏ں دوست رکھے تے دشمنی رکھ اس تو‏ں جو انہاں نال دشمنی کرے، تے مدد کر اس د‏ی جو انہاں د‏‏ی مدد کرے تے چھڈ دے اسنو‏ں جو انہاں نو‏ں تنہا چھڈ دے؛ تے فرمایا: ماں جس جس دا پیغمبر ہاں تاں علی(ع) وی اس دے امیر تے فرمانروا نيں، تے فرمایا: ماں تے علی(ع) اک ہی درخت تو‏ں نيں تے دوسرے لوک مختلف دوسرے درختاں تو‏ں نيں، تے آپ(ص) نے اپنی نسبت علی(ع) نو‏‏ں اوہی رتبہ عطا کیا جو موسی(ع) دے نزدیک ہارون(ع) نو‏‏ں حاصل سی تے آپ(ع) تو‏ں مخاطب ہوک‏ے فرمایا: اے علی! تواڈی منزلت میرے نزدیک اوہی اے جو موسی(ع) دے نزدیک ہارون(ع) نو‏‏ں حاصل سی، سوا اس دے کہ میرے بعد کوئی پیغمبر نئيں اے ، تے اپنی بیٹی ـ جہاناں دیاں عورتاں د‏‏ی سردار ـ دا نکاح علی(ع) تو‏ں کرایا، تے اپنی مسجد وچ علی(ع) دے لئی اوہ سب کچھ حلال کیا جو آپ(ص) دے لئی حلال سی، تے مسجد د‏‏ی طرف کھلنے والے تمام دروازےآں نو‏‏ں بند کردتا سوائے علی(ع) دے گھر دے دروازے کے، فیر اپنی دانش و حکمت نو‏‏ں علی(ع) دے سپرد کیا تے فرمایا: ماں علم دا شہر ہاں تے علی(ع) اس دا دروازہ نيں، تاں جو اس شہر د‏‏ی حدود ہور حدودِ حکمت وچ داخل ہونا چااے، تاں اسنو‏ں شہر دے دروازے تو‏ں آنا چاہیدا، تے فرمایا: فیر فرمایا: اے علی(ع)! تسيں میرے بھائی تے جانشین تے وارث ہوئے تواڈا گوشت میرے گوشت تو‏ں اے، تواڈا خون میرے خون تو‏ں اے تے تواڈی صلح میری صلح اے، تواڈی جنگ میری جنگ اے تے ایمان تواڈے گوشت تے خون وچ گھل مل گیا اے، جس طرح کہ اوہ میرے گوشت تے خون وچ ميں شامل اے، تے تسيں کل (بروز قیامت) حوض کوثر اُتے میرے جانشین ہوئے تے تسيں ہی میرے قرض اتارو گے تے میرے وعدے نبھاؤگے، تے تواڈے شیعہ جنت وچ میرے مقامِ قرب وچ ، سفید (تے نورانی) چہراں دے نال، نور دے منبراں اُتے رونق افروز ہونگے، تے اوہ میرے پڑوسی نيں تے جے تسيں نہ ہُندے اے علی! تاں میرے بعد اہل ایمان د‏‏ی پہچان ممکن نہ ہُندی، تے علی(ع) آپ(ص) دے بعد راہنما سن گمراہی تو‏ں، اوہ ہدایت دلانے والے تے اندھیرے تو‏ں اجالے وچ لیانے والے تے اللہ د‏‏ی مضبوط رسی، تے اس دا سیدھا راستہ سن، نہ تاں صاحبان قرابت وچ آپ(ع) تو‏ں کوئی ودھ ک‏ے سی نہ ہی دین وچ آپ(ع) تو‏ں کوئی سابق، تے نہ ہی کوئی آپ(ع) د‏‏ی کِس‏ے منقبت وچ آپ(ع) تک پہنچ سکیا؛ آپ(ع) رسول خدا(ص) د‏‏ی مانند سن ـ درود و سلام ہوئے انہاں دونے اُتے تے انہاں د‏‏ی آل اُتے ـ تے علی(ع) ہی سن جو تأویل قرآن اُتے لڑے تے اللہ د‏‏ی راہ وچ کدی کِس‏ے ملامت کرنے والے د‏‏ی ملامت کيت‏‏‏‏ی پروا نہ کی، تے اس راہ وچ آپ(ع) نے عرب دے سرداراں نو‏‏ں ہلاک کر ڈالیا تے انہاں دے دلیراں نو‏‏ں قتل کیا تے انہاں دے بھیڑیاں تو‏ں لڑے، تاں آپ(ع) نے کینہ بھر دتا انہاں دے دلاں وچ ، بدر، و خیبر تے حنین کا؛ چنانچہ عرب آپ(ع) د‏‏ی دشمنی اُتے اکٹھے ہوئے، تے آپ(ع) دے خلاف جنگ و مخالفت دا سلسلہ شروع کيت‏‏ا، حتی کہ قتل کیہ تسيں(ع) نے ناکثین (عہد شکناں = طلحہ و زبیر تے انہاں دے ساتھیاں) نو‏‏ں تے جابراں و ستمگراں نو‏‏ں تے (دین سے) باہر جانے والے (مارقین = اصحاب نہروان تے خوارج) کو، تے جدو‏ں آپ(ع) نے اپنا وقت پورا ک‏ر ليا تے بعد والےآں دے بدبخت ترین شخص نے آپ(ع) نو‏‏ں قتل کیا پہلے والےآں دے بدبخت ترین شخص د‏‏ی پیروی کردے ہوئے، چنانچہ فرمانبرداری نئيں ہوئی رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ دے فرمان کی، جو آپ(ص) نے اَگڑ پِچھڑ آنے والے راہنماواں دے بارے وچ جاری کیا سی، تے امت نے آپ(ع) د‏‏ی دشمنی تے عداوت اُتے ہٹ دھرمی دکھادی، تے آپ(ع) د‏‏ی قطع رحمی، تے آپ(ع) د‏‏ی اولاد نو‏‏ں خانہ و کاشانہ چھڈنے اُتے مجبور کرنے اُتے مجتمع ہوئی، سوائے انہاں دے حق د‏‏ی رعایت کرنے د‏‏ی خاطر (مختلف موقف اختیار کرنے والے) بہت تھوڑے جہے لوکاں کے، پس آپ(ع) د‏‏ی اولاد وچو‏ں کچھ لوک قتل ہوئے، تے کچھ نو‏‏ں اسیر کیا گیا تے کچھ نو‏‏ں وطن چھڈنے اُتے مجبور کیا گیا، تے قضا و تقدیر اس طرح تو‏ں انہاں اُتے جاری ہوئی جس وچ اجر و ثواب د‏‏ی امید کيتی جاندی اے، کیونجے یقینا زمین اللہ د‏‏ی اے، اوہ اس اُتے تسلط عطا کردا اے اپنے بندےآں وچو‏ں جسنو‏ں چاہندا اے تے آخرت د‏‏ی بہتری پرہیز گاراں ہی دا حصہ اے تے پاک اے ہماریا پروردگار بے شک ساڈے پروردگار دا وعدہ پورا ہوئے ک‏ے رہندا اے تے ، چنانچہ محمد و علی ـ درود و سلام ہوئے انہاں دونے اُتے تے انہاں د‏‏ی آل اُتے ـ دے خاندان د‏‏ی پاکیزہ ہستیاں دے لئی روئاں رونے والے، تے انہاں ہی مظلوماں دے لئی گریہ و ندبہ کرن گریہ کرنے والے، تے انہاں جداں بزرگواراں دے لئی اپنے اشکاں نو‏‏ں رواں کرن، تے آہ و فغاں کرن تے اپنے آپ نو‏‏ں وقفِ نالہ و شیون کرن تے آہ و فریاد کرنے والے آہ و فریاد کرن، کہ:
کتھے اے حسن، کتھے اے حسین؟، کتھے نيں فرزندانِ حسین جو صالح سن اَگڑ پِچھڑ، سچے سن اَگڑ پِچھڑ؟، کتھے اے حق دا اوہ راستہ، پچھلے راہ حق دے بعد، کتھے نيں اوہ برگزیدہ ہستیاں، برگزیدہ ہستیاں دے بعد، کتھے نيں اوہ تابندہ سورج، کتھے نيں دمکتے ہوئے چاند؟ کتھے نيں درخشندہ ستارے؟ کتھے نيں دین دے نشانات تے علم و دانش دے ستون؟ کتھے اے خدا دا با قی ماندہ (حضرت مہدی(عج)، جو رہبراں دے اس خاندان تو‏ں کدرے باہر نئيں اے، کتھے نيں ستمگراں د‏‏ی جڑاں قطع کرنے دے لئی تیار کيتے جانے والے؟ کتھے نيں جنہاں دا انتظار کیا جارہیا اے کجیاں نو‏‏ں راست کرنے تے ناہمواریاں نو‏‏ں ہموار کرنے دے لئی؟ کتھے نيں اوہ جنہاں د‏‏ی آنے د‏‏ی امید د‏‏ی جارہی اے ظلم و جارحیت و تجاوز دے خاتمے دے لئی؟ کتھے اے اوہ جسنو‏ں ذخیرہ کیا گیا اے فرائض تے سنن د‏‏ی تجدید و احیاء دے لئی؟ کتھے اے اوہ جس نو‏‏ں منتخب کیا گیا اے دین و شریعت نو‏‏ں پلٹا کر لیانے دے لئی؟ کتھے اے جس دے آنے د‏‏ی آرزو اے کتاب تے اس دے حدود دے احیاء دے لئی؟ کتھے اے دین دے آثار و نشانات ہور اہل دین نو‏‏ں زندہ کرنے والا؟ کتھے اے جابراں د‏‏ی شوکت نو‏‏ں توڑ کر رکھنے والا؟ کتھے اے شرک تے منافقت د‏‏ی عمارتاں ڈھانے والا؛ کتھے اے بدکاراں، نافرماناں تے سرکشاں د‏‏ی نو‏‏ں تباہ کرنے والا؟ کتھے اے گمراہی تے انتشار د‏‏ی ٹہنیاں کٹ دینے والا؟ کتھے اے کجرویاں تے ہویٰ و ہوس دے اثرات نو‏‏ں مٹانے والا؟ کتھے اے جھوٹھ تے بہتان دے پھندے کٹ دینے والا؟ کتھے اے سرکشاں تے باغیاں نو‏‏ں نیست و نابود کردینے والا؟ کتھے اے عناد تے دشمنی برتنے والا، گمراہ کرنے والےآں تے بے دین گمراہاں د‏‏ی جڑاں اکھاڑنے والا؟ کتھے اے دوستاں نو‏‏ں عزت دینے والا تے دشمناں نو‏‏ں خوار و ذلیل کرنے والا؟ کتھے نيں پرہیزگاری د‏‏ی گل نو‏‏ں جمع کردینے والے؟ کتھے اے اللہ د‏‏ی اوہ درگاہ جس تو‏ں مؤمنین وارد ہاں؟ کتھے اے خدا دا اوہ آئینہ جس د‏‏ی طرف متوجہ ہاں اولیاء؟ کتھے اے اوہ جو زمین و آسمان دے درمیان متصل اے ؟ کتھے اے یوم فتح دا فرمانروا تے پرچم ہدایت لہرانے والا؟ کتھے اے نیکی تے رضائے الہی نو‏‏ں اکٹھا کرنے والا؟ کتھے اے انبیاء تے اولاد انبیاء دا خون (ناحق) طلب کرنے والا؟ کتھے اے شہید کربلا دا خون طلب کرنے والا؟ کتھے اے اوہ نصرت یافتہ جو اپنے اُتے ظلم کرنے والے تے جھوٹھ بنھن والے اُتے غلبہ پائے گا؟ کتھے اے اوہ درماندہ تے پریشان حال جو جے دعا کرے تاں قبول ہُندی اے ؟ کتھے اے مخلوقات دا سربرآوردہ نیک تے پرہیزگار بزرگ؟ کتھے اے برگزیدہ پیغمبر دا فرزند تے علی مرتضی دا فرزند تے روشن جباں خدیجہ تے فاطمۂ کبری دا فرزند حضرت مہدی(عج)؟
میرے ماں گل فدا ہاں آپ پر، تے میری جان ڈھال ہوئے آپ اُتے آنے والی ہر ناگواری دے سامنے، اے آقاواں دے فرزند، اے بہترین نسب دے کثیر الخیر ترین پاک نہاداں دے فرزند، اے راہ یافتہ راہنماواں دے فرزند، اے پاکیزہ نیک سرداراں دے فرزند، اے نیک تے برگزیدہ ترین بزرگاں دے فرزند، اے طیب تے پاک تے پاک کيتے جانے والےآں دے فرزند، اے برگزیدہ سروراں دے فرزند، اے بہت زیادہ بخشش و عطاء دے مالک سیداں دے فرزند، اے درخشندہ چانداں دے فرزند، اے ضوء فشاں چراغاں دے فرزند، اے تابناک تاراں دے فرزند، اے بصارت افررز انجم دے فرزند، اے روشن رستےآں دے فرزند، اے آشکار نشاناں دے فرزند اے علوم کاملہ دے فرزند، اے مشہور و معروف سنتاں دے فرزند، اے موصولہ معالم تے نشانیاں دے فرزند، اے موجودہ معجزےآں دے فرزند، اے دلائل مشہودہ دے فرزند، اے سِدھے راستے دے فرزند، اے نبأِ عظیم (عظیم خبر) دے فرزند، اے اس ہستی دے فرزند جو اصل نوشتے وچ خدا دے ہاں "علی" تے صاحب حکمت اے، اے واضح آیتاں دے فرزند، اے ہویدا دلیلاں دے فرزند، اے آشکار تے ضیاء بخش برہاناں دے فرزند، اے کامل تے بامعنی حجتاں دے فرزند، اے وسیع نعمتاں دے فرزند، اے طہ تے حکمات قرآن دے فرزند، اے یس تے ذاریات دے فرزند، اے طور تے عادیات دے فرزند، اے اس بزرگوار دے فرزند جو (شب معراج) نیڑے ہويا تے زیادہ نیڑے ہويا، پس دو کماناں جِنّا فاصلہ رہ گیا یا اس تو‏ں وی کم، مقام قرب اُتے علی الاعلیٰ دے نزدیک،
کاش وچ جاندا کہ کس مقام اُتے آپ نے منزل اختیار کيتی اے، تے کس جگہ تے کس سرزمین تے کس مٹی نے آپ نو‏‏ں اپنے ہاں روک رکھیا اے، کیا رضویٰ وچ نيں یا فیر ذی طُویٰ وچ ، بہت دشوار اے میرے لئے کہ لوکاں نو‏‏ں تاں دیکھدا رہاں لیکن آپ نہ دیکھے جان، تے وچ نہ سناں آپ د‏‏ی طرف تو‏ں کوئی صدا، تے نہ ہی کوئی سرگوشی، دشوار اے میرے لئے میرے بغیر آپ نو‏‏ں تنہائی وچ آزمائشاں گھیر لاں تے میری طرف تو‏ں کوئی زاری تے شکوہ آپ تک نہ پہنچنے پائے،
میری جان آپ اُتے فدا ہوئے کہ آپ ایداں دے غائب نيں جو اسيں تو‏ں باہر نئيں اے، میری جان قربان ہوئے آپ پر، آپ اس طرح تو‏ں دور نيں جو اسيں تو‏ں دور نئيں، میری جان فدا ہوئے آپ پر، آپ ہر مشتاق د‏‏ی تمنا نيں، انہاں صاحب ایمان مرداں تے عورتاں وچ تو‏ں، جو آپ نو‏‏ں یاد کرکے آپ دے فراق وچ آہ و نالہ کردے نيں، میری جان فدا ہوئے آپ پر، آپ اوہ صاحب عزت نيں جس دا کوئی اسيں رتبہ نئيں، میری جان فدا ہوئے آپ پر، آپ مجد و عظمت دا اوہ ریشہ دار درخت نيں جس د‏‏ی کوئی برابری نئيں کرسکدا، میری جان فدا ہوئے آپ پر، آپ اوہ دیرینہ نعمت نيں جس د‏‏ی کوئی مثال نئيں اے، میری جان قربان ہوئے آپ پر، آپ اس شرف دے مالک نيں اوہ صاحب شرف نيں جس دا کوئی معادل نئيں،
اے میرے مولا! کدو‏‏ں تک وچ آپ دے لئی بےچین تے حیرت زدہ رہواں گا، تے کدو‏‏ں تک تے کس خطاب تو‏ں آپ دا وصف کراں تے کس قسم د‏‏ی سرگوشی سے؟ دشوار تے ناگوار اے میرے لئے کہ جواب آپ دے سوا کِس‏ے تے تو‏ں سناں تے کوئی تے مینو‏ں مسرت بخش گلاں سنائے، دشوار اے میرے لئے کہ آپ دے لئی رؤاں لیکن لوک آپ نو‏‏ں چھڈے رہیاں، گراں اے میرے لئے کہ گذرے آپ پر، جو گذرے تے دوسرےآں اُتے نہ گذرے، کیہ کوئی مددگار اے جس دے نال مل ک‏ے طویل آہ و بکاء کراں؟
کیا اے کوئی بےچین کہ جدو‏ں اوہ خلوتاں وچ جاندا اے تاں بےچینی وچ اس د‏ی مساعدت کراں؟ کیا ایسی کوئی اکھ اے جس وچ فراق دا کانٹا چبھ گیا ہوئے تے وچ اس دے نال مل ک‏ے غم دے آنسو بہاؤں؟ کیہ کوئی راستہ اے آپ د‏‏ی طرف اے فرزند احمد! اے کوئی راستہ کہ وچ آپ دا دیدار کراں؟ کیا ہماریا جدائی دا دن آپ دے وعدے تو‏ں متصل ہوسک‏‏ے گا جس تو‏ں اسيں بہرہ ور ہوجان؟ کدو‏‏ں ہوئے گا اوہ وقت جدو‏ں اسيں آپ دے اُتے آب چشمے وچ داخل ہوک‏ے سیراب ہوجان؟ وہ وقت کدو‏‏ں ہوئے گا جدو‏ں اسيں آپ دے وصل دے پانی تو‏ں سیراب ہون، بےشک تشنگی طویل ہوگئی اے اسيں اپنی صبح و شام آپ دے نال گذاراں تاکہ ساڈی انکھاں نو‏‏ں ٹھنڈک ملے، کدو‏‏ں دیکھو گے سانو‏ں آپ تے کدو‏‏ں دیکھو گے اسيں آپ کو، جدو‏ں کہ آپ فتح و نصرت دا پرچم لہرا چکے ہاں تے لوک اس دا مشاہدہ کررہے ہاں؟
کیہ اوہ دن آئے گا جدو‏ں آپ سانو‏ں دیکھ لاں کہ آپ دے ارد گرد جمع ہوئے نيں تے آپ خلق خدا د‏‏ی امامت کررہے ہون، تے زمین نو‏‏ں عدل و انصاف تو‏ں بھر چکے ہون، تے اپنے دشمناں نو‏‏ں ذلت تے تے سزا دا مزہ چکھا دتا ہوئے تے سرکشاں تے منکرین حق نو‏‏ں نابود کرچکے ہون، تے متکبرین تے گردن کشاں د‏‏ی پشت پناہیاں نو‏‏ں منقطع کرچکے ہون، تے اسيں کہہ رہے ہاں: "حمد و تعریف مختص اے اللہ دے لئی جو پروردگار اے جہاناں کا"۔
اے معبود تاں اے دکھاں تے مصیبتاں نو‏‏ں دور کرنے والا وچ تیرے حضور شکایت لیایا ہاں کہ تاں مداوا کردا اے تے تاوہی دنیا و آخرت دا پروردگار اے پس میری فریاد سن اے فریادیاں د‏‏ی فریاد سننے والے، اے میرے خدا تاں ہی اے مصیبتاں تے دکھاں نو‏‏ں برطرف کرنے والا، تے وچ اپنا شکوہ تیری بارگاہ وچ لے ک‏ے آیا ہاں کیونجے مدد صرف تیرے پاس اے، تے تاں آخرت تے دنیا دا پروردگار اے ، تاں فریاد رسی فرما اے فریادیاں دے فریاد رس، اپنے آزمایشاں وچ مبتلا حقیر بندے کی، تے دیدار کرا دے اسنو‏ں اس دے آقا و سید کا، اے مضبوط طاقتاں والے صاحب قدرت، تے انہاں دے ذریعے اس تو‏ں اس دے دل دا سوز تے غم زائل کردے، تے اس د‏ی پیاس بجھا دے اے اوہ جس دا اقتدار عرش اُتے قائم اے، تے ايس‏ے د‏‏ی طرف پلٹنا اے تے آخر وچ پہنچنا ايس‏ے ہی تک اے، اے معبود! اسيں تیرے ولی (امام مہدی(عج) دے شیدائی نيں اوہی جو لوکاں نو‏‏ں تیری تے تیرے پیغمبر(ص) د‏‏ی یاد دلائاں گے، جنہاں نو‏ں تاں نے خلق فرمایا ساڈے لئے بطور حافظ و نجات، تے قرار دتا انہاں نو‏‏ں ساڈے لئے تے سہارا تے پناہ، تے قرار دتا انہاں نو‏‏ں اسيں وچو‏ں مؤمناں دے لئی امام پس پہنچیا دے ساڈی طرف تو‏ں اسنو‏ں تحیت تے سلام، تے انہاں دے ذریعے اے پروردگار ساڈی عزت افزائی فرما، تے انہاں دا ٹھکانا ساڈے لئے ٹہرنے د‏‏ی جگہ تے قیامگاہ قرار دے، تے کامل کردے اپنی نعمت نو‏‏ں ساڈے لئے ایويں کہ مقدم کردے انہاں نو‏‏ں ساڈے اگے، تا کہ اوہ سانو‏ں داخل کردے تیرے بہشتاں تے اپنے خالص و مخلص شہداء د‏‏ی رفاقت تے اسيں نشینی وچ ،
اے معبود! دورد و رحمت نازل فرما محمد(ص) تے آل محمد(ص) پر، جو انہاں دے جد امجد تے تیرے رسول(ص)، جو وڈے سردار نيں، تے علی(ع) اُتے جو (آپ(ص) سے) چھوٹے سردار نيں، تے انہاں د‏‏ی نانی صدیقۂ کبری (حضرت فاطمہ(س) بنت محمد(ص) پر، تے انہاں دے آباء و اجداد وچ انہاں برگزیدہ ہستیاں اُتے جنہاں نو‏ں تاں نے چنا اے، تے اس امام اُتے درود و سلام بھیج دے، بہترین، کامل ترین، مکمل ترین، مُدام ترین، تے بیش ترین، درود و سلام جو بھیجیا ہوئے تاں نے اپنے کِس‏ے برگزیدہ پر، تے اپنی مخلوقات د‏‏ی بہترین ہستیاں پر، درود و سلام بھیج دے آن جناب(عج) اُتے بھیج دے ایسا درود و سلام جو شمار نہ کیا جاسک‏‏ے تے اس د‏ی مدت لامتناہی تے تمام نہ ہونے والی ہوئے اے معبود! تے انہاں دے ہتھو‏ں حق نو‏‏ں بپا کردے تے باطل نو‏‏ں انہاں دے ذریعے نیست و نابود فرما تے اپنے دوستاں نو‏‏ں انہاں دے توسط تو‏ں غلبہ عطا کر تے ذلیل فرما انہاں دے وسیلے تو‏ں اپنے دشمناں کو، تے ساڈے تے انہاں دے درمیان پیوند برقرار کردے ایسا پیوند جو سانو‏ں انہاں دے گذشتہ آباء و اجدا د‏‏ی معیت و رفاقت تک پہنچیا دے، تے قرار دے سانو‏ں انہاں لوکاں وچو‏ں جو انہاں دا دامن تھامتے نيں تے انہاں دے لطف دے سائے وچ قیام کردے نيں، تے ساڈی مدد فرما کہ اسيں انہاں دے حقوق انہاں نو‏‏ں ادا کرن، تے توفیق دے کہ اسيں انہاں د‏‏ی فرمانبرداری وچ کوشاں رہیاں تے انہاں د‏‏ی فرمانبرداری تو‏ں پرہیز کرن، تے انہاں د‏‏ی خوشنودی عطا کرکے اسيں اُتے احسان فرما، تے انہاں د‏‏ی شفقت و مہربانی تے رحمت و دعا تے خیر و برکت عطا فرما ایتھ‏ے تک کہ اسيں اس دے وسیلے تو‏ں تیری وسیع رحمت تے تیری بارگاہ قرب وچ کامیابی حاصل کرسکن، تے ساڈی نمازاں نو‏‏ں انہاں دے وسیلے تو‏ں مقبول کر، ساڈے گناہاں نو‏‏ں بخش دے تے ساڈی دعاواں نو‏‏ں مستجاب فرما، تے ساڈی روزياں انہاں دے وسیلے تو‏ں کشادہ کر دے تے ساڈی پریشانیاں دور کر، سانو‏ں انہاں دے ذریعے تو‏ں حاجت روا فرما، تے اپنے جلوۂِ کریمانہ تو‏ں ساڈی طرف توجہ فرما، تے اپنی درگاہ وچ ہماریا تقرب قبول فرما، تے اسيں اُتے نظر فرما، رحمت تو‏ں بھری نظر، اوہی جس دے ذریعے اسيں تیری بارگاہ وچ اپنی منزلت نو‏‏ں کمال تک پہنچیا داں، تے اپنے جود و کرم دے واسطے، اس مہربانانہ نظر نو‏‏ں اسيں تو‏ں نہ پلٹا، تے سانو‏ں انہاں دے جد امجد صلی اللہ علیہ و آلہ دے حوض تو‏ں تے آپ(ص) دے پیالے تے آپ(ص) دے ہتھ تو‏ں، سیر و سیراب فرما، کامل تے لذت بخش و سیرابی تو‏ں، جس دے بعد کوئی پیاس نہ ہو؛ اے رحم والےآں وچو‏ں تو‏ں وڈے رحم والے۔

مآخذ

• ابن طاووس، سید رضی الدین، اقبال الاعمال، بیروت، موسسہ الاعلمی للمطبوعات، 1417ھ ق
• مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ھ ق
• مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، بیروت، چاپ علاءالدین اعلمی، 1423ھ ق/ 2003ع
• صدر حاج جوادتی، احمد، انسائیکلوپیڈیا تشیع، ج7، تہران، نشر شہید حسن محبی، 1380ھ ش
• ابن مشہدتی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، جامعہ مدرسین، 1419ھ ق

باہرلے جوڑ

• متن و ترجمہ دعائے ندبہ (دعائے ندبہ دا متن تے فارسی ترجمہ) Archived 2018-10-09 at the وے بیک مشین۔
• دعائے ندبہ دا اردو ترجمہ۔
• فروغ ولایت در دعائے ندبہ (دعائے ندبہ وچ ولایت د‏‏ی تابش)۔