خواجہ فخر جہاں
 | |
|---|---|
| جم | فخرالدین |
| موت | 1872ء[۱] چاچڑاں شریف |
| قلمی ناں | احدی |
| وڈے کم | لکھتاں دیوان احدتی، فخرالحسن |
| رشتے دار | چھوٹے بھائی تے مریدحضرتخواجہ غلام فرید |
غلام فخر الدین فخر جہاں اوحدی ایہ خواجہ غلام فرید چاچڑاں شریف دے مرشد تے وڈے بھائی سن ۔
تعارف
سودھوخواجہ فخرجتھے اک اعلٰی مرتبت صوفی بزرگ سن ۔ آپ دا شمار اپنے دور دے چیده عالماں وچ ہُندا سی۔ آپ خواجہ غلام فریدؒ دے وڈے بھائی تے پیرو مرشد سن ۔ آپ دا تخلص "اوحدی" سی۔ آپ دا نظریہ تصوف ہمہ اوست سی۔ آپ نے شاعری وی دی اے تے آپ دی شاعری کامواد اگرچہ بوہت گھٹ اے لیکن اس دا معیار بہت اعلٰی اے۔ آپ بچپن توں ہی ذوق سخن رکھدے سن ۔ آپ نے اپنے والد خواجہ خدا بخش دی وفات دے بعد خلافت دی ذمہ داری سنبھالی آپ دی کوئی نرینہ اولاد نئيں سی تے چھوٹے بھائی خواجہ غلام فرید نوں اپنی سر پرستی وچ لے لیا۔ آپ نے نہ صرف خواجہ صاحب دی جسمانی پروش دی بلکہ آپ نے انہاں دی روحانی نشو و نما وی کيتی۔ آپ نے اپنی زیر نگرانیخواجہ صاحب دی سلوک دیاں منزلاں طے کروائاں۔ خواجہ صاحب دی خواہش اُتے آپ نے انہاں دی بیعت لئی۔ آپ صاحب کردار تے صاحب کمال شخصیت سن ۔ آپ نے 74سال دی عمر پائی۔ کوٹ مٹھن وچ ابدی راحت فرما رہے نيں۔
ولادت
سودھوآپ ولادت 1797ء وچ ہوئی۔ آپ دا ناں فخرالدین اے تے لقب فخر جہاں اے۔ آپ دا تخلص احدی اے۔[۲]
کلام
سودھوآپ دا کلام فارسی زبان وچ اے تے کئی شہره آفاق غزلاں کہی نيں آپ دے کلام دے مجموعہ کاناں دیوان اوحدی اے اس کتا ب وچ 320غزلیاں ناں۔ [۳]
خلافت
سودھوآپ اپنے والد خواجہ خدا بخش (1853ء) دی رحلت دے بعد خلافت دے رتبہ اُتے فائز ہوئے۔
لکھتاں
سودھوآپ نے کئی کتاباں لکھتاں کيتیاں ناں آپ دا کلام فارسی وچ اے جس دا ناں دیوان اوحدی اے تے آپ نے تصور پرفخرالحسن دے عنوان توں قلم کاری اے۔۔ دیوان اوحدی دا سرائیکی زبان وچ ترجمہ حافظ قادربخش متیلا نے کیتا جدوں کہ اردو ترجمہ مجاہد جتوئی نے کیتا اے۔۔
مذہبی خدمات
سودھوآپ نے کوٹ مٹھن دی سیلاب بردگی دے بعد موجودہ دربار عالیہ دی تعمیر کروائی۔ اک مسجد تے مدرسہ قائم کیتا۔ جتھے عبادت دے نال نال دینی تعلیم تے رشدو ہدایت دا سلسلہ فیر توں قائم کیتا۔ مسافر خانہ طلبہ دی رہائش دے لئی کمرے تعمیر کیتے گئے۔
وصال
سودھومولاناخواجہ فخرجتھے دا اگست 1871ء وچ انتقال ہوئے گیا۔ انہاں دی رحلت دے بعد انہاں دی خدمات نوں خواجہ غلام فرید اگے ودھایا۔ جدوں خواجہ صاحب دی دستار بندی کيتی گئی صادق الاخبار بہاولپور دے ایڈیٹر سید مہر شاہ نے ایہ قطع لکھیا:
- صاحب عرفان زمانے فخر داں سمت بقا عزیمت نمود
- ہا تف غیب از پئی تریخ او ادخل خلدی باید گفت زود[۴]
خواجہ صاحبؒ دی عقیدت
سودھوخواجہ فخرجتھے دے نال حضرت خواجہ غلام فریدؒ والہانہ اورعقیدت ومحبت رکھدے سن جس دا اعتراف انہونے اپنی شاعری وچ کیہ۔
کتھے حسن ؓ ،کتھے حسین ؓ شہید بنے
کتھے مرشد فخر جہانؒ آیا
اک ہور کافی وچ ارشاد فرماندے نيں
فخر جہاںؒ قبول کیتوسے
کل واقف اسرار تھیوسے
دیوان فرید وچ انہاں دی شان وچ عرض کردے نيں
گھول گھتاں سوہنے فخرجہاںؒ تاں سب جنت حورقصور
فخرالدین مٹھل دیاں تن من کیتا چوروچور
اہم کارنامہ
سودھو1862ء وچ کوٹ مٹھن سیلاب برد ہوئے گیا اس دے نال ہی تقریباً 150 توں قائم مکتب وی صفحہ ہستی توں مٹ گیا آپ نے موجودہ دربارفرید دے مقام اُتے فیر مدرسہ قائم کر کے تدریس وتعلیم دا سلسلہ شروع کیا تے آپ دے دورحیات وچ دربار فریدکی تعمیر شروع ہوئی بعد وچ دربار فرید دے مغرب وچ کوٹ مٹھن نويں سرے توں بسا گیا۔[۵]
وابستگی
سودھوپاکستان بھر وچ بوہت سارے تھاںواں ، عمارتاں، پل، لائبریریاں، پارکس تے ہور کئی چیزاں دے ناں آپ توں وابستہ نيں جنہاں دا مختصر احوال قلم بند کیتا جا رہیا اے۔
فخر جہاں پارک
سودھویہ پارک راجن پور شہر وچ واقع اے۔ اس پارک دی تعمیرماں سابق ڈی سی او راجن پور غازی امان الله نے کلیدی کردار ادا کیتا۔ اس توں ضلعی ہیڈ کواٹر راجن پور وچ کوئی تفریحی تے سیرگاه نئيں سی۔ عوام نے اس خوبصورت تے بہترین پارک کاخیر مقدم کیتا۔
باب فخر جہاں
سودھوکوٹ مٹھن قائم ہونے دے ابتدائی دور وچ بیرونی راستے توں ملحقہ گلی بازار وچ وڈے وڈے دروازے ہُندے سن جو سر شام بند کر دتے جاندے سن تاکہ چور ڈاکو یا حملہ آوراں توں بچا جا سکے اج دروازے تے محراب زمانے دی گردشاں دی زد وچ آکے ناں و نشان کھو چکے نيں ماسوائے باب فخرجتھے دے .اگرچہ اج دروازہ موجود نئيں لیکن محراب موجود اے جس اُتے باب فخرجتھے کنندہ اے شان مصطفیٰ وچ عربی زبان وچ تحریر لکھی ہوئی اے تے خواجہ فرید دا شعر وی درج اے
خلقت کوں جیندی گول اے
ہر دم فرید دے کول اے
ترجمہ:مخلوق کو جس کی تلاش ہے
وہ ہروقت فرید کے پاس ہے
فخرمائنر
سودھوفخرمائنر کوٹ مٹھن دی شمال مشرق، مشرق، مشرق جنوب دی جانب توں سیلاب تے رودھ کاوہی توں بچاؤ دا بند اے۔ ایہ بند کمند دی شکل دی طرح اے۔ بعض مقام اُتے اس دا فاصلہ اک کلومیٹر تک اے تے اس دی لمبائی تن کلومیٹر اے تے ایہ بستی میانی توں تھوڑا پہلے اختتام پزیر ہوئے جاندی اے۔ ایہ شہر نوں سیلابسے بچاؤ دا آخری حصار وی اے۔ اس بند دے نال اک نالا اے اس نالا وچ پل قادرہ توں پانی چھڈیا جاندا اے جس توں زرعی رقباں نوں سیراب کیتا جاندا اے۔